Jak przestrzenie publiczne poprawiają funkcjonowanie miasta

W Nowym Jorku stłoczonych jest ponad 8 milionów ludzi. Jak to możliwe? Po części umożliwiają to wspaniałe miejskie przestrzenie publiczne - od maluteńkich parków do rozległych nadbrzeżnych promenad - gdzie ludzie mogą spacerować i bawić się. W oparciu o swoje nietypowe dla branży doświadczenie behawiorystki zwierzęcej, Amanda Burden pomogła zaplanować jedne z najnowszych przestrzeni publicznych miasta. Opowiada o nieoczekiwanych wyzwaniach związanych z planowaniem parków uwielbianych przez mieszkańców i wyjaśnia, dlaczego są one ważne.

Kiedy ludzie myślą o miastach,

myślą o konkretnych rzeczach.

Myślą o budynkach, ulicach,

drapaczach chmur, hałaśliwych taksówkach.

Ale kiedy ja myślę o miastach,

myślę o ludziach.

Miasta to przede wszystkim ludzie,

a to, dokąd ludzie się udają,

to, gdzie się spotykają,

stanowi podstawę funkcjonowania miasta.

W miastach większe znaczenie od budynków

mają przestrzenie publiczne między nimi.

Dziś to, co najbardziej odmienia miasta,

ma miejsce w przestrzeniach publicznych.

Wierzę, że żywe i przyjemne
przestrzenie publiczne

są kluczem do zaplanowania
znakomitego miasta.

To one sprawiają, że miasto żyje.

Ale co zapewnia funkcjonalność
przestrzeni publicznej?

Co przyciąga ludzi
do udanych przestrzeni publicznych,

a w miejscach nieudanych

jakie elementy odpychają?

Gdyby udało mi się
odpowiedzieć na te pytania,

mogłabym oddać dużą przysługę
swojemu miastu.

Jedną z moich nietypowych cech jest to,

że jestem behawiorystką zwierząt.

Używam swoich umiejętności
nie do badania zachowań zwierząt,

ale po to, by badać, jak ludzie w miastach

korzystają z przestrzeni publicznych.

Jako jeden z pierwszych

przestudiowałam mały skwerek, Paley Park,

na Środkowym Manhattanie.

Ta niewielka przestrzeń
stała się małym fenomenem,

a ponieważ tak bardzo wpłynęła

na nowojorczyków,

wywarła na mnie ogromne wrażenie.

Studiowałam ten skwer
we wczesnej fazie kariery,

bo tak się składa,

że wybudował go mój ojczym.

Dzięki temu wiedziałam, że takie miejsca

nie powstają przez przypadek.

Widziałam na własne oczy,

że wymagają niewiarygodnego oddania

i olbrzymiej dbałości o szczegóły.

Ale co takiego w tym miejscu

nadawało uroku i przyciągało ludzi?

Siedząc w parku, bacznie obserwowałam.

Po pierwsze zauważyłam

wygodne przenośne krzesła.

Ktoś przychodził, szukał sobie krzesła,

ustawiał dowolnie i siedział chwilę.

Co ciekawe, sama obecność jednych

przyciągała kolejnych ludzi.

Ja też czułam się bezpieczniej,

kiedy dookoła mnie byli ludzie.

I było zielono.

Ten skwer odpowiadał na potrzebę

komfortu i zieleni.

Ale wtedy zadałam sobie pytanie.

Czemu nie ma więcej zielonych miejsc,

gdzie można usiąść w samym środku miasta,

gdzie człowiek nie czułby się samotny

albo jak intruz.

Niestety, nasze miasta
nie są tak projektowane.

A tutaj znajomy widok.

Tak przez pokolenia projektowano place.

Mają ten stylowy, spartański wygląd,

często utożsamiany
z nowoczesną architekturą,

ale nic dziwnego,

że ludzie unikają takich miejsc.

One nie tylko wyglądają ponuro.

Wydają się wręcz niebezpieczne.

Gdzie tu można usiąść?

Co tu można robić?

Ale architekci je kochają.

One są cokołami ich kreacji.

Można ustawić rzeźbę lub dwie,

ale na tym koniec.

A dla deweloperów
takie place są idealne.

Nic nie trzeba podlewać,
niczego doglądać.

Nie trzeba się martwić
o niepożądanych ludzi.

Ale czy nie myślicie, że to marnotrawstwo?

Praca planistki miejskiej
znaczyła dla mnie,

że będę mogła naprawdę zmienić miasto,

w którym mieszkam i które kocham.

Chciałam móc stworzyć miejsca,

które dałyby ludziom poczucie,

jakie dawał Paley Park,

i nie pozwalać na budowanie
ponurych placów, jak ten.

Ale przez lata

przekonałam się, jak ciężko jest

stworzyć udane, znaczące

przyjemne przestrzenie publiczne.

Przykład ojczyma nauczył mnie,

że to z pewnością nie przypadek,

a już na pewno nie w Nowym Jorku,

gdzie przestrzeń publiczną
trzeba najpierw wywalczyć,

a potem jeszcze sprawić,
żeby się podobała.

Trzeba naprawdę mocno przemyśleć

każdy szczegół.

Otwarte przestrzenie w miastach to okazja.

Nie tylko okazja
do inwestycji biznesowych,

ale też do budowania
wspólnego dobra miasta.

I te dwa cele nie zawsze idą w parze

i stają się podłożem konfliktu.

Po raz pierwszy musiałam walczyć

o dobrą przestrzeń publiczną
we wczesnych latach 80.,

kiedy zarządzałam grupą planistów

pracujących nad gigantycznym
składowiskiem odpadów,

Battery Park City w Dolnym Manhattanie,

nad rzeką Hudson.

To piaszczyste wysypisko
było niezagospodarowane

przez dziesięć lat

i powiedziano nam,

że jeśli nie znajdziemy
dewelopera w 6 miesięcy,

to zbankrutują.

Wpadliśmy na radykalny,

prawie szalony pomysł.

Zamiast budować tam park,

jako podbudowę przyszłego rozwoju,

może odwrócić bieg wydarzeń,

budując tam małą,
ale bardzo wysokiej klasy

przestrzeń publiczną,

żeby zobaczyć, czy to coś zmieni?

Stać nas było tylko na kilka obiektów

na terenie, który pomieściłby
promenadę na półtora kilometra,

więc wszystko musiało być idealne.

By mieć pewność, uparłam się

na zbudowanie makiety z drewna

wałów rzecznych i poręczy
w skali jeden do jednego.

I kiedy usiadłam
na próbnej drewnianej ławce,

zasypywana piaskiem,

poręcze znalazły się
dokładnie na poziomie wzroku,

zasłaniając mi widok
i psując obserwację wody.

Detale naprawdę mają znaczenie.

W projektowaniu nie chodzi o sam wygląd,

ale o to, jak czujemy się
w danej przestrzeni.

Wierzę, że udany projekt zawsze zależy

od tego bardzo indywidualnego wrażenia.

Na tym zdjęciu wszystko
wygląda na ukończone

ale o tę granitową krawędź, latarnie,

wykończenie ławek,

drzewa i pozostałą roślinność,

i wiele różnorodnych miejsc do siedzenia

trzeba było stoczyć wiele bitew,
które zmieniły ten projekt

w miejsce przyjazne ludziom.

Po dwudziestu latach to zaowocowało,

kiedy Michael Bloomberg zaproponował mi

posadę planistki miejskiej

i zlecił mi zadanie

ukształtowania miasta Nowy York.

Tego dnia powiedział mi,

że populacja miasta ma wzrosnąć

z 8 do 9 milionów.

Zapytał mnie:

"To gdzie zamierzasz ulokować

ten dodatkowy milion nowojorczyków?".

Nie miałam pojęcia.

Nowy Jork chce przyciągać imigrantów.

Byliśmy podekscytowani myślą o rozwoju,

ale w którym kierunku
mieliśmy się rozrastać

w mieście już rozbudowanym do granic

i otoczonym wodą?

Jak znaleźć miejsce na domy

dla tak wielu nowych nowojorczyków?

Skoro nie da się już rozrastać wszerz,

w czym pewnie nie ma nic złego,

to gdzie umieścić nowe domy?

A co z samochodami?

Miasto nie miało już miejsca
na kolejne samochody.

Co robić?

Nie mogliśmy rozwijać się wszerz,
musieliśmy pójść w górę.

A skoro mieliśmy iść w górę,

musieliśmy to robić w miejscach,

gdzie nie potrzeba aut.

Musieliśmy użyć jednego
z naszych największych atutów.

Naszego systemu komunikacji.

Lecz nigdy wcześniej nie myśleliśmy,

jak go maksymalnie wykorzystać.

A to jest odpowiedź na to pytanie.

Jeśli uda się przekierować i skupić

wszystkie nowe
przebudowy wokół transportu,

to poradzimy sobie ze wzrostem populacji.

Tak myśleliśmy.

Taki był plan,

prawdziwa potrzeba.

Musieliśmy zmienić plan
zagospodarowania przestrzennego.

to takie narzędzie planistyczne,

żeby przekształcić całe miasto.

Wyznaczaliśmy miejsca
dla nowych inwestycji

i zabranialiśmy budowy na przedmieściach,

które za bardzo potrzebowały samochodów.

To był niewiarygodnie ambitny pomysł,

bo mieszkańcy musieli go poprzeć.

Jak uzyskać ich poparcie?

Słuchając. Więc zaczęłam słuchać.

Spędziłam tysiące godzin na słuchaniu

tylko po to, by zbudować zaufanie.

Mieszkańcy widzą,

czy ktoś rozumie ich okolicę.

Tego nie da się sfałszować.

Zaczęłam chodzić.

Sama nie wiem, ile przecznic przeszłam.

Szłam w upalne lata i mroźne zimy,

rok za rokiem,

tylko po to, żeby zrozumieć

DNA każdej dzielnicy

i poznać charakter każdej ulicy.

Stałam się maniakiem podziału na strefy,

szukałam takiego podziału na strefy,

który mogłby rozwiązać lokalne problemy.

Krok po kroku, dzielnica po dzielnicy,

budynek za budynkiem,

zaczęliśmy wprowadzać limity wysokości,

żeby zabudowa powstawała

w sposób przewidywalny
i blisko komunikacji miejskiej.

Przez 12 lat

zdołaliśmy przearanżować strefy

124 dzielnic,

40% miasta,

12 500 przecznic.

Teraz 90% nowego budownictwa w Nowym Jorku

jest w zasięgu 10 minut pieszo od metra.

Innymi słowy, nikt w tych budynkach

nie potrzebuje samochodu.

Ta praca była wyczerpująca,

ale także ważna,

jednak przekształcanie stref
nigdy nie było moją misją.

Stref nie można zobaczyć, ani ich poczuć.

Moją misją od zawsze było tworzenie

świetnych przestrzeni publicznych,

więc w strefach, w których
planowaliśmy znaczny rozwój,

chciałam stworzyć miejsca,

które wpływałyby na życie ludzi.

Tutaj widzicie

3-kilometrowe zrujnowane nadbrzeże

w okolicy Greenpointu,

Williamsburga na Brooklinie.

trudno osiągalne i bezużyteczne.

To była olbrzymia przestrzeń

czułam się w obowiązku stworzyć

na tym nadbrzeżu wspaniałe parki.

Spędziłam niewiarygodną ilość czasu

nad każdym metrem kwadratowym roślinności.

Chciałam się upewnić, że znajdą się tu

zadrzewione ścieżki, prowadzące do wody,

że wszędzie będą drzewa i roślinność

i oczywiście mnóstwo miejsc do siedzenia.

Na prawdę nie miałam
pojęcia, co z tego wyjdzie,

ale miałam wiarę.

Włożyłam wszystko, czego się nauczyłam

w te plany.

I wtedy nastąpiło otwarcie

i muszę wam powiedzieć,
to było niesamowite.

Ludzie przyszli z całego miasta,

żeby pobyć w tych parkach.

Zmieniły one życie mieszkańców.

Zmieniły także całe
wyobrażenie nowojorczyków

na temat swojego miasta.

Często przychodzę i oglądam ludzi

wsiadających na ten mały prom,

który dziś kursuje pomiędzy dzielnicami

i nie mogę powiedzieć czemu,

ale jestem wzruszona

faktem, że ludzie używają go tak,

jak gdyby był tam od zawsze.

A to nowy park na Dolnym Manhattanie.

Linia brzegowa Dolnego Manhattanu

była w nieładzie
przed zamachem z 11 września.

Wall Street było odcięte od wody,

bo nie sposób było się dostać do brzegu.

Po 11 września miasto
miało małe możliwości,

ale pomyślałam sobie że gdybyśmy poszli

do Korporacji Rozwoju Dolnego Manhattanu

i gdybyśmy dostali pieniądze na odzyskanie

tych 3 km zrujnowanego nadbrzeża,

miałoby to olbrzymi wpływ

na przebudowę Dolnego Manhattanu.

I miało.

Dolny Manhattan nareszcie
miał publiczne nadbrzeże

ze wszystkich trzech stron.

Naprawdę kocham ten park.

Dziś barierki muszą być wyższe,

więc umieściliśmy stołki barowe
tuż nad brzegiem.

Można podejść tak blisko wody,

że prawie się na niej stoi.

Zobaczcie, jak barierka się rozszerza

i spłaszcza, tworząc miejsce

na lunch czy laptopa.

Uwielbiam, kiedy ludzie przychodzą tam,

patrzą w górę i mówią:

"Widać stąd Brooklyn, jest tak blisko!".

Więc w czym tkwi sekret?

Jak zamienić park w miejsce,

w którym chcą przebywać ludzie?

To zależy od ciebie.

Nie jako planisty, ale jako człowieka.

Nie chodzi o ekspertyzę projektową,

tylko o człowieczeństwo.

Chodzi po prostu o to,
czy zechcemy tam pójść.

Czy chcielibyśmy tam pobyć?

Czy macie wizję takiego miejsca?

Czy są tam inni ludzie?

Czy jest zielono i przyjaźnie?

Czy jest miejsce do siedzenia?

Dziś w całym Nowym Jorku

są miejsca, w których można

znaleźć własne miejsce do siedzenia.

Tam, gdzie były parkingi,

dziś są kafejki.

Gdzie dawniej był ruch uliczny,

teraz są stoły i krzesła.

Gdzie kiedyś zakazano
ogródków kawiarnianych,

dziś można je znaleźć wszędzie.

Ale odzyskanie tych przestrzeni

nie było proste,

a jeszcze trudniej jest je utrzymać.

Teraz opowiem wam historię

o bardzo nietypowym parku High Line.

High Line było wzniesionym torowiskiem.

(Brawa)

High Line było wzniesionym torowiskiem,

które przebiegało przez trzy dzielnice

w West Side na Manhattanie.

Kiedy pociągi przestały kursować,

stało się ciekawym elementem krajobrazu,

takim podniebnym ogrodem.

Kiedy zobaczyłam to po raz pierwszy,

kiedy weszłam na ten stary wiadukt,

zakochałam się w nim, niczym w człowieku.

Szczerze.

Kiedy dostałam to zlecenie,

uratowanie pierwszych dwóch
sekcji High Line przed rozbiórką

stało się moim priorytetem

i najważniejszym projektem.

Wiedziałam, że gdy przestanę zabiegać

o High Line, to pójdzie do rozbiórki.

High Line,

choć bardzo znane

i fenomenalnie popularne,

jest obiektem sporów.

Możecie zobaczyć w nim piękny park,

ale nie każdy to widzi.

To prawda, że handel zawsze będzie walczył

z przestrzenią publiczną.

Możecie powiedzieć:

"To cudowanie, że ponad 4 miliony ludzi

przyjeżdża z całego świata,

żeby zobaczyć High Line".

Ale deweloper widzi tylko jedno: klientów.

Hej, a może wyrzucić rośliny

i postawić sklepy wzdłuż całego High Line?

Czyż to nie byłoby wspaniałe

i nie przyniosło miastu
dużo więcej pieniędzy?

Otóż nie. Nie byłoby świetne.

Byłoby to centrum handlowe, a nie park.

(Brawa)

Przyniosłoby to miastu

większe dochody.

Ale miasto musi myśleć
w długiej perspektywie.

Dla wspólnego dobra.

Niedawno ostatnia sekcja High Line,

trzecia sekcja

wieńcząca park,

stanęła na drodze interesów deweloperów.

Najwięksi z nich budują

ponad 1,5 miliona metrów kwadratowych

na Hudson Yards.

Zaproponowali mi,

żeby "tymczasowo wyłączyć"

tę trzecią, ostatnią sekcję.

Może High Line nie pasowało

do ich wyobrażenia lśniących
wieżowców na wzgórzu.

Może po prostu stało im na drodze.

Tak czy owak, trzeba było 9 miesięcy

nieustających, codziennych negocjacji,

żeby dojść do porozumienia

i zakazać jego wyburzenia.

A było to zaledwie dwa lata temu.

Czyli nieważne, jak popularne

i udane są przestrzenie publiczne,

nigdy nie należy sądzić, że są na zawsze.

Przestrzenie publiczne

zawsze potrzebują czujnych strażników,

nie tylko, by zdobyć je
dla użytku publicznego,

ale żeby zaprojektować je
na potrzeby użytkowników,

a potem dbać o to,

żeby były powszechnie dostępne,

a nie niszczone, zawłaszczane,

opuszczone czy ignorowane.

Życie planistki miejskiej nauczyło mnie,

że przestrzenie publiczne mają moc.

Nie chodzi tu tylko o ilość użytkowników,

ale o wszystkich,

którzy czują, że ich miasto jest lepsze

dzięki przestrzeniom publicznym.

Przestrzenie publiczne
mogą zmienić życie w mieście

i samopoczucie mieszkańców,

niezależnie od wyboru
tego czy innego miasta.

Przestrzenie publiczne to jeden
z istotniejszych powodów,

dla których zostaje się w mieście.

Wierzę, że udane miasto

jest jak cudowne przyjęcie.

Ludzie zostają, bo świetnie się bawią.

Dziękuję

(Brawa)

Dziękuję. (Brawa)