តើជំងឺមហារីកឈាមជាអ្វី?

សូមមើលមេរៀនពេញ: http://ed.ted.com/lessons/what-is-leukemia-danilo-allegra-and-dania-puggioni

កោសិកាដើមដែលមាននៅក្នុងខួរឆ្អឹងមានសារៈសំខាន់ណាស់សំរាប់សុខភាពពីព្រោះវាជាកោសិកាដែលខ្លួនយើងត្រូវការដើម្បផលិតជាកោសិកាឈាមថ្មីដែលទ្រទ្រង់និងការពារជីវិតរបស់យើង។ នៅពេលដែលការធ្វើឯកទេសកម្មនៃកោសិកាដើមមានបញ្ហា មុយតាស្យុងអាចបណ្តាលអោយកោសិកាចែកខ្លួនដោយគ្មានការគ្រប់គ្រង បង្កើតជាមហារីកឈាម។ Danilo Allegra និង Dania Puggioni ពន្យល់ពីរបៀបដែលជំងឺនេះកើតឡើង ​និងការព្យាបាលដែលផ្តល់អោយអ្នកដែលកើតជំងឺនេះមាននូវសង្ឃឹម។

មេរៀនផលិតដោយ Danilo Allegra និង Dania Puggioni,
គំនូរជីវចលផលិតដោយ Zedem Media.

ទោះវេជ្ជសាស្រ្តមានការជឿនលឿនក្តី

ជំងឺមហារីកនៅតែជាជំងឺកាចសាហាវដែលគ្មានអ្នកជំងឺណាចង់លឺ។

មូលហេតុដែលធ្វើអោយពិបាកព្យាបាលជំងឺនេះគឺដោយសារវាមិនមែនជាជំងឺតែមួយមុខឡើយ

វាជាក្រុមជំងឺដែលមានជាង១០០មុខ ហើយកើតលើកោសិកាប្រភេទផ្សេងៗគ្នា។

មានប្រភេទមហារីកមួយដែលមានលក្ខណៈអាក្រក់ខុសគេព្រោះ

វាកើតឡើងលើក្មេងៗច្រើនជាងមហារីកណាទាំងអស់។

នោះគឺមហារីកឈាម (ឈាមសសុីឈាមក្រហម)។

ដែលជាមហារីកដែលចាប់ផ្តើមនៅលើកោសិកាដើមដែលមានក្នុងខួរឆ្អឹង។

កោសិកាដើមប្រៀបដូចជាទារក

មិនទាន់ពេញវ័យ តែមានសក្តានុពលខ្លាំង។

កោសិកាដើមជាច្រើនធ្វើឯកទេសកម្មហើយក្លាយជាកោសិកានៃសរីរាង្គ

ដូចជាថ្លើម ខួរក្បាល និងបេះដូង។

ប៉ុន្តែនៅក្នុងជាលិកាខ្លះ

ពួកវាអាចចែកខ្លួននិងរក្សាភាពជាកោសិកាដើម

រហូតដល់ពេញវ័យដើម្បីអាចផលិតកោសិកាថ្មី

គ្រប់គ្រាន់សំរាប់តំរូវការរបស់រាងកាយ។

ឧទាហរណ៍ដូចជា ខួរឆ្អឹង

ដែលនៅទីនេះហើយ កោសិកាដើមធ្វើឯកទេសកម្មទៅជាកោសិកាឈាមជាច្រើនប្រភេទ

ដែលរួមមានកោសិកាឈាមស

ដែលដឹកនាំអុកសុីសែនពីសួតទៅជាលិកាផ្សេងៗ

ប្លាកែតដែលជួយក្នុងកំណកឈាមតាមរយៈការបិទភ្ជិតសរសៃឈាមដែលខូច

ហើយនិងកោសិកាឈាមស

ដែលជាអ្នកយាមល្បាត ការពារសារពាង្គកាយទល់អ្នកឈ្លានពាន

ពេលខ្លះ បញ្ហាអាចកើតឡើង

នៅពេលដែលកោសិកាដើមធ្វើឯកទេសកម្ម

ហើយមុយតាស្យុងកើតមានឡើងនៅលើADNរបស់កោសិកា។

ធម្មតាកោសិកាដែលមានADNខុសធម្មតានឹងធ្វើអត្តឃាត

ប៉ុន្តែកោសិកាដែលខូចខ្លះមិនធ្វើអត្តឃាតឡើយ

ហើយវាធ្វើចំណែកខ្លួនតាមអំពើចិត្ត ទោះជាវាបាត់បង់មុខងារក្តី។

យើងហៅកោសិកាទាំងនេះថាជាកោសិកាមហារីក។

គេមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយថាហេតុអ្វី មហារីកឈាមស ច្រើនកើតតែលើក្មេង

ប៉ុន្តែហេតុផលមួយគឺប្រហែលដោយសារ

ជំងឺនេះកើតដោយការប្រែប្រួលតែ១រឺ២នៃADN

ដោយឡែកមហារីកភាគច្រើនទាល់តែមានការប្រែប្រួលច្រើន

ដែលធ្វើអោយមហារីកឈាមសលេចឡើងលឿនជាមហារីកផ្សេងទៀត។

លើសពីនេះ ការប្រែប្រួលADNខ្លះអាចកើតនៅក្នុងកោសិកាឈាមស

ក្នុងពេលទារកក្នុងផ្ទៃកំពុងលូតលាស់

ដែលធ្វើអោយហនិភ័យនៃមហារីកឈាមសកាន់តែកើនឡើង។

ទោះបីជាមហារីកនេះប៉ះពាល់ក្មេងៗច្រើនជាមហារីកផ្សេងក្តី

យើងឃើញថាជាទូទៅ អ្នកជំងឺនេះភាគច្រើនជាមនុស្សពេញវ័យ។

នៅពេលដែលមហារីកឈាមសកើតឡើង កោសិកាខូចនោះនឹងបង្កើនចំនួនក្នុងខួរឆ្អឹង

រហូតដែលវាប្រើប្រាស់ទីកន្លែងនិងធនធានអស់។

នៅពេលដែលខួរឆ្អឹងមិនអាចផលិត

កោសិកាឯកទេសតាមចំនួនដែលត្រូវការរបស់រាងកាយ

ឈាមនឹងខ្សោះ។

ការខ្វះឈាមក្រហម

មានន័យថាសាច់ដុំមិនអាចទទួលបានអុកសុីសែនគ្រប់គ្រាន់

ការខ្វះប្លាកែតនាំអោយខ្វះអ្នកជួយទប់ឈាប

ហើយការខ្វះឈាមក្រហមមានន័យថាប្រព័ន្ធស៊ាំត្រូវខូចខាត

ធ្វើអោយមានហនិភ័យនៃការបង្ករោគកើនឡើង។

ដើម្បីធ្វើឈាមមានមុខងារធម្មតាវិញ

កោសិកាឈាមមហារីកត្រូវតែលុបបំបាត់។

ប៉ុន្តែដោយសារកោសិកាឈាមមហារីកមិនមែនជាដុំសាច់

គេមិនអាចវះកាត់យកវាចេញឡើយ។

ជំនួសវិញ កោសិកាមហារីកត្រូវបានសំលាប់តាមរយៈវិធីសាស្រ្តព្យាបាលផ្សេងៗ

ដែលក្នុងនោះមានការព្យាបាលតាមគីមី(Chemotherapy)

ការផ្សំរវាងឱសថដែលអាចសំលាប់កោសិកាមហារីក។

ជាអកុសល ឱសថរបៀបនេះក៏អាចសំលាប់កោសិកាធម្មតាផងដែរ

ដូចជាកោសិកាសក់ និងពោះវៀន។

ហើយពេលខ្លះកំរិតប្រើខ្ពស់ពេក

រហូតដល់វាអាចសំលាប់កោសិកាខួរឆ្អឹង

រួមទាំងកោសិកាដើមផង។

នៅពេលដែលរឿងនេះកើតឡើង ខ្លួនយើងនឹងមិនអាចផលិតកោសិកាឈាមថ្មីដោយខ្លួនឯងទៀតបានឡើយ។

សំណាងល្អ កោសិកាដើមអាចរកបានពីខាងក្រៅ

គឺពីអ្នកដែលអាចបរិច្ចាក។

ក្រោយពេលកោសិកាដើមត្រូវបានដាក់អោយអ្នកជំងឺ

វានឹងបង្កើនចំនួនក្នុងខួរឆ្អឹងនិងបង្កើតជាឈាម។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការដាក់កោសិកាដើមគឺជាការលំបាក

ដែលត្រូវការភាពត្រូវគ្នានៃប្រព័ន្ធស៊ាំរបស់អ្នកទទួលនិងអ្នកបរិច្ចាក

ដើម្បីជៀសវាងកុំអោយកោសិកាដែលដាក់វាយប្រហារកោសិកាអ្នកជំងឺ

ដូចជាប្រព័ន្ធស៊ាំវាយប្រហារមេរោគ។

ខុសពីការបញ្ចូលឈាម

កោសិកាដើមមានប្រភេទHLA រាប់ពាន់

ហើយសូម្បីបងប្អូនបង្កើតក៏ប្រហែលមិនមានកោសិកាដើមត្រូវគ្នាដែរ។

បើសិនជាករណីនេះកើតឡើង ការស្រាវជ្រាវរកអ្នកបរិច្ចាកនឹងត្រូវផ្អែកលើទិន្នន័យ

ដែលមានពត៌មានអំពីសែនរបស់អ្នកស្ម័គ្រចិត្តបរិច្ចាក។

កាលណាមានចំនួនអ្នកបរិច្ចាកកាន់តែច្រើន

ចំនួនជីវិតដែលគេអាចសង្រ្គោះក៏កាន់តែច្រើន។

ជំងឺមហារីកឈាមសជាជំងឺគួរអោយខ្លាច ប៉ុន្តែយើងនៅមានសង្ឃឹម។