Làm thế nào phụ nữ tiến hành xung đột với nhau mà không có bạo lực

Bạn có đang sắp sửa thay đổi thế giới? Đây là một thông kê bạn nên biết: những chiến dịch phi bạo lực 100% có khả năng thành công hơn là những chiến dịch bạo lực. Vậy tại sao không có nhiều nhóm sử dụng nó khi đối mặt với các mâu thuẫn? Nhà làm phim Julia Bacha chia sẻ câu chuyện về sự kháng cự có hiệu quả mà không dùng đến bạo lực, bao gồm nghiên cứu về vai trò lãnh đạo thiết yếu mà phụ nữ nắm giữ.

12 năm trước, lần đầu tiên tôi mua một cái
máy quay

để quay lại mùa thu hoạch ô-liu
ở ngôi làng người Palestine ở bờ Tây.

Tôi đã nghĩ tôi ở đó
là để làm một bộ phim tài liệu

và sau đó sẽ di chuyển đến
những nơi khác của thế giới.

Nhưng có thứ gì đó cứ đem tôi
quay trở lại.

Bây giờ, thông thường, khi những
khán giả quốc tế nghe về nơi đó,

họ chỉ muốn cuộc xung đột đó
biến mất.

Cuộc xung đột Israel-Palestine rất tồi tệ,
và chúng ta chỉ ước gì nó biến mất

Chúng ta có cảm xúc giống nhau về
mọi cuộc xung đột trên thế giới.

Nhưng mỗi lần chúng ta chú ý
vào một bản tin,

dường như lại có thêm một đất nước nữa
châm ngòi cuộc chiến.

Vậy nên tôi băn khoăn

liệu chúng ta không nên bắt đầu nhìn
cuộc xung đột theo hướng khác --

thay vì chỉ đơn giản là ước
những cuộc xung đột kết thúc,

liệu chúng ta nên tập trung vào việc
làm thế nào để tiến hành xung đột.

Điều này trở thành câu hỏi lớn
đối với tôi,

điều mà tôi theo đuổi cùng với đội mình
ở tổ chức phi lợi nhuận Just Vision.

Sau khi chứng kiến nhiều dạng
tranh đấu khác nhau ở Trung Đông,

Tôi bắt đầu chú ý đến một số nét chung
trên những cuộc xung đột giành chiến thắng

Tôi tự hỏi liệu những biến đổi này có xảy
ra trong mọi tình huống, và nếu có,

bài học nào chúng ta có thể lượm lặt để
mở ra những cuộc xung đột có tính xây dựng

ở Palestine, Israel hay
bất cứ nơi nào khác.

Có vài bài khoa học về điều này

Trong một nghiên cứu về 323
cuộc xung đột chính trị lớn

từ năm 1900 đến năm 2006,

Maria Stephan và Erica Chenoweth nhận
thấy rằng những chiến dịch phi bạo lực

hầu như có khả năng 100% thành công so với
những chiến dịch bạo lực.

Những chiến dịch phi bạo lực cũng
ít gây nên tổn hại về thể chất

đến những ai tiến hành chiến dịch,

cũng như đối thủ của họ.

Và, quan trọng hơn, chúng hiển nhiên dẫn
đến xã hội yên bình và dân chủ hơn.

Nói cách khác, kháng cự phi bạo lực là
một cách hiệu quả và mang tính xây dựng

để tiến hành xung đột.

Nhưng nếu đó là một lựa chọn dễ dàng,

tại sao nhiều nhóm không áp dụng nó?

Nhà khoa học chính trị Victor Asal
và các đồng nghiệp

đã xem xét một vài nhân tố

định hướng một đảng chính trị
lựa chọn chiến thuật

Và hóa ra yếu tố dự báo chính xác nhất

một phong trào đi theo hướng
bạo lực hay phi bạo lực

không phải là liệu nhóm đó
đứng về cánh tả hay cánh hữu nhiều hơn,

không phải nhóm này chịu ảnh hưởng
nhiều hay ít của niềm tin tôn giáo

không phải liệu nó nổi lên chống lại
chế độ dân chủ hay độc tài

và càng không phải mức độ đàn áp mà
nhóm đó đang phải đối mặt.

Yếu tố dự báo nhất trong quyết định
theo phong trào phi bạo lực

là tư tưởng của nhóm đó về vai trò
của phụ nữ trong đời sống cộng đồng.

(vỗ tay)

Khi một cuộc vận động bao gồm
đàm luận

xung quanh bình đẳng giới,

nó nhanh chóng gia tăng khả năng
phi bạo lực,

và vì vậy, cũng gia tăng
khả năng thành công.

Bài nghiên cứu này đối lập
với tài liệu tham khảo của tôi

về trật tự chính trị
ở Israel and Palestine.

Tôi cũng nhận thấy rằng các phong trào
sẵn sàng để phụ nữ vào vị trí lãnh đạo,

giống như tư liệu mà tôi quay lại
ở ngôi làng tên Budrus,

thì thường có khả năng
đạt được mục đích hơn.

Ngôi làng bị đe dọa
bị xóa sổ khỏi bản đồ thế giới

khi Israel bắt đầu xây dựng
rào ngăn cách.

Kế hoạch này đỏi hỏi

xóa sổ khu trồng oliu của cộng đồng này,
nghĩa trang của họ

và cuối cùng cô lập ngôi làng từ mọi phía.

Lấy cảm hứng
từ lãnh đạo địa phương

họ khởi động chiến dịch kháng cự
phi bạo lực để ngăn điều đó xảy ra.

Họ phải đối đầu
với nghịch cảnh khủng khiếp.

Nhưng họ có một vũ khí bí mật:

một cô gái 15 tuổi

người quả cảm đứng chặn
trước một xe lu

chuản bị bật gốc một cây oliu,
và cô chặn đứng nó.

Giây phút đó, cả cộng đồng Budrus
nhận ra điều gì là có thể

nếu họ ưng thuận và ủng hộ phụ nữ
tham gia vào đời sống cộng đồng.

Vậy nên những phụ nữ Budrus
đứng ra tiền tuyến ngày qua ngày,

dùng sự sáng tạo và quyết đoán
để vượt qua vô số rào cản

trong suốt 10 tháng không vũ trang.

Và bạn có thể đoán rằng,

cuối cùng họ chiến thắng.

Rào cản bị thay đổi hoàn toàn

biến thành đường hòa bình
quốc tế công nhận,

và những người phụ nữ Budrus
được biết đến khắp cả bờ Tây

vì nhiệt huyết sôi sục của họ.

(vỗ tay)

Cảm ơn các bạn.

Tôi muốn dừng lại một chút,
mong các bạn giúp đỡ,

bởi tôi muốn đánh đổ
hai quan niệm rất sai lầm

có thể từ đây sinh ra.

Thứ nhất tôi không tin rằng

bản chất phụ nữ ôn hòa hơn đàn ông.

Nhưng tôi tin rằng ngày nay,

phụ nữ cảm nhận quyền lực khác đàn ông.

Phải điều hướng
từ vị trí ít sức mạnh hơn

về mọi mặt trong cuộc sống,

phụ nữ thường xuất chúng hơn

trong việc gây áp lực một cách kín đáo

để thay đổi những nhân tố mạnh mẽ hơn.

Từ "gian manh", thường được gán
cho phụ nữ một cách xúc phạm,

ám chỉ thực tế là phụ nữ
thường phải tìm cách tiếp cận

gián tiếp chứ không trực tiếp
để giành chiến thắng.

Và tìm phương án khác
ngoài đối đầu trực tiếp

là cốt lõi của kháng cự phi bạo lực.

Điểm dễ hiểu lầm thứ hai.

Tôi đã kể rất nhiều
những trải nghiệm ở vùng Trung Đông,

và giờ một số bạn sẽ nghĩ

giải pháp ta cần làm
là giáo dục cộng đồng Hồi giáo và Ả rập

để họ đối xử tốt với phụ nữ hơn.

Nếu ta làm vậy,
họ sẽ dễ giải quyết xung đột hơn.

Họ không cần ta giúp đỡ như thế.

Phụ nữ đã trở thành
một phần của trào lưu mạnh mẽ nhất

từ vùng Trung Đông,

nhưng dường như họ vô hình
với cộng đồng quốc tế.

Ống kính dường như chỉ tập trung
vào đàn ông

những người tham gia
vào các cuộc đối đầu nhiều hơn

mà chúng ta không thể không
nói tới trên báo chí

Những gì chúng ta thuật lại
không những xóa sổ vai trò phụ nữ

trong những căng thẳng của khu vực

mà còn làm sai lệch đi bản chất
chính những cuộc đấu tranh ấy

Vào cuối những năm 1980,
một cuộc nổi loạn dấy lên ở Gaza,

và nhanh chóng lan ra bờ Tây
và Đông Jerusalem.

Được biết đến như
Phong trào Intifada đầu tiên,

và bất cứ ai
còn nhớ gì về nó

thường tưởng tượng tới hình ảnh này:

Đàn ông Palestin
ném đá vào xe tăng Israel.

Những mẩu tin lúc đó

khiến đá, cocktail Molotov
và lốp xe bốc cháy

là những hoạt động duy nhất
diễn ra trong phong trào đó.

Giai đoạn này cũng được biết tới
bởi phi bạo lực có tổ chức lan rộng

dưới hình thức đình công, biểu tình
và việc tạo ra các chế tài song song.

Trong phong trào này,

toàn dân Palestine cơ động,

bất kể thế hệ,
tư tưởng hay tầng lớp.

Họ làm được vậy dựa vào mạng lưới
của các cộng đồng,

và cách họ hành động
cũng như các dự án bình đẳng

thách thức sức mạnh của Israel

để tiếp tục thống trị bờ Tây
và Gaza.

Theo tin từ quân đội Israel,

97% hoạt động của Intifada đầu tiên
là hoạt động phi vũ trang.

Và đây là điều không ai đưa tin
vào thời điểm đó.

Trong 18 tháng diễn ra phong trào,

phụ nữ chính là người cầm đầu
sau cánh gà:

Phụ nữ Palestine từ khắp mọi nẻo

chịu trách nhiệm di tản
hàng trăm ngàn người

trong một cố gắng chung nhằm
rút lại sự cho phép chiếm đóng.

Naela Ayyash, người tham vọng xây dựng
một nền kinh tế Palestine tự chủ

bằng cách ủng hộ phụ nữ ở Gaza
tự trồng rau trong vườn nhà,

một hoạt động được coi là bất hợp pháp
bởi chính phủ Israel ở thời điểm đó;

Rabeha Diab, người chiếm quyền kiếm soát
của cơ quan chức năng

trong suốt cuộc nổi dậy

khi mà người lãnh đạo

bị trục xuất;

Fatima Al Jaafari, người nuốt các tờ rơi
chứa nội dung chỉ đạo của phiến quân

để phát tán rộng rãi
khắp vùng lãnh thổ

mà không bị bắt giữ;

và Zahira Kamal,

người đảm bảo tính lâu dài
của cuộc nổi dậy

bằng cách dẫn dắt tổ chức

từ 25 người phụ nữ
lên 3000 người trong một năm.

Bất chấp những thành tựu
phi thường của họ,

không một ai được nêu tên
khi trích dẫn Phong trào Intifada đầu tiên

Ta làm điều này
với các khu vực khác nữa.

Ví dụ, trong sách lịch sử,
và trong trí nhớ của chúng ta

đàn ông là gương mặt đại diện
để phát biểu

cho xung đột những năm 1960
về công bằng chủng tộc tại Mỹ.

Nhưng phụ nữ cũng là
một nhân tố chủ chốt,

vận động, tổ chức,
nói chuyện trên đường phố.

Bao nhiêu người
nghĩ tới Septima Clark

khi nghĩ về kỉ nguyên Quyền Công Dân
ở Mỹ?

Rất ít người.

Nhưng bà đóng vai trò thiết yếu
trong mọi giai đoạn của phong trào,

bằng cách đẩy mạnh
học chữ và giáo dục.

Bà bị che giấu, bỏ qua,

giống như mọi phụ nữ khác
trong vai trò chủ đạo của mình

trong phong trào vì Quyền Công Dân ở Mỹ.

Đây không phải vấn đề danh tiếng.

Nó còn sâu xa hơn thế nhiều.

Những câu chuyện ta kể ảnh hưởng sâu sắc
tới việc ta tự nhìn nhận bản thân,

và ta nghĩ các phong trào
hoạt động thế nào

và giành thắng lợi ra sao.

Những câu chuyện về phong trào
giống như Intifada đầu tiên

hoặc về kỷ nguyên Quyền Công Dân Mỹ

vô cùng quan trọng
và có ảnh hưởng sâu sắc

tới cách mà người Palestine,

người Mỹ

và người dân toàn thế giới sẽ chọn lựa

lần tới khi họ gặp điều gì đó bất công

để có đủ dũng khí đứng lên chống lại nó.

Nếu ta không ca ngợi những phụ nữ
và vai trò then chốt trong xung đột của họ

chúng ta đã bỏ qua các tấm gương
cho thế hệ trẻ noi theo.

Không có tấm gương, sẽ rất khó

để phụ nữ đứng lên giành lại
vị trí đúng đắn của họ

trong cộng đồng.

Như ta đã thấy,

một trong những nhân tố quyết định

sự thành hay bại của các phong trào

chính là niềm tin của họ
với vai trò của phụ nữ

trong cộng đồng.

Đây là câu hỏi liệu chúng ta

có đang dần tiến tới xã hội
hòa bình và dân chủ hơn.

Trong một thế giới
đang có quá nhiều biến động,

và biến động ngày càng nhanh, càng mạnh,

vấn đề không phải
ta đối mặt với xung đột thế nào

mà thay vào đó

sẽ là câu chuyện

về việc ta tiến hành xung đột ra sao.

Cảm ơn.

(vỗ tay)