WEBVTT

00:00:00.920 --> 00:00:05.056
12 năm trước, lần đầu tiên tôi mua một cái
máy quay

00:00:05.080 --> 00:00:09.200
để quay lại mùa thu hoạch ô-liu
ở ngôi làng người Palestine ở bờ Tây.

00:00:09.880 --> 00:00:12.296
Tôi đã nghĩ tôi ở đó
là để làm một bộ phim tài liệu

00:00:12.320 --> 00:00:15.176
và sau đó sẽ di chuyển đến
những nơi khác của thế giới.

00:00:15.200 --> 00:00:17.480
Nhưng có thứ gì đó cứ đem tôi
quay trở lại.

NOTE Paragraph

00:00:18.320 --> 00:00:22.296
Bây giờ, thông thường, khi những
khán giả quốc tế nghe về nơi đó,

00:00:22.320 --> 00:00:25.856
họ chỉ muốn cuộc xung đột đó
biến mất.

00:00:25.880 --> 00:00:29.520
Cuộc xung đột Israel-Palestine rất tồi tệ,
và chúng ta chỉ ước gì nó biến mất

00:00:30.280 --> 00:00:33.480
Chúng ta có cảm xúc giống nhau về 
mọi cuộc xung đột trên thế giới.

00:00:34.360 --> 00:00:37.296
Nhưng mỗi lần chúng ta chú ý
vào một bản tin,

00:00:37.320 --> 00:00:40.280
dường như lại có thêm một đất nước nữa
châm ngòi cuộc chiến.

00:00:41.800 --> 00:00:43.016
Vậy nên tôi băn khoăn

00:00:43.040 --> 00:00:46.360
liệu chúng ta không nên bắt đầu nhìn
cuộc xung đột theo hướng khác --

00:00:47.200 --> 00:00:51.136
thay vì chỉ đơn giản là ước 
những cuộc xung đột kết thúc,

00:00:51.160 --> 00:00:55.176
liệu chúng ta nên tập trung vào việc
làm thế nào để tiến hành xung đột.

00:00:55.200 --> 00:00:57.256
Điều này trở thành câu hỏi lớn
đối với tôi,

00:00:57.280 --> 00:01:00.920
điều mà tôi theo đuổi cùng với đội mình
ở tổ chức phi lợi nhuận Just Vision.

00:01:02.320 --> 00:01:06.416
Sau khi chứng kiến nhiều dạng
tranh đấu khác nhau ở Trung Đông,

00:01:06.440 --> 00:01:10.656
Tôi bắt đầu chú ý đến một số nét chung
trên những cuộc xung đột giành chiến thắng

00:01:10.680 --> 00:01:14.816
Tôi tự hỏi liệu những biến đổi này có xảy 
ra trong mọi tình huống, và nếu có,

00:01:14.840 --> 00:01:19.736
bài học nào chúng ta có thể lượm lặt để 
mở ra những cuộc xung đột có tính xây dựng

00:01:19.760 --> 00:01:22.600
ở Palestine, Israel hay
bất cứ nơi nào khác.

NOTE Paragraph

00:01:24.200 --> 00:01:25.920
Có vài bài khoa học về điều này

00:01:26.760 --> 00:01:30.936
Trong một nghiên cứu về 323
cuộc xung đột chính trị lớn

00:01:30.960 --> 00:01:33.936
từ năm 1900 đến năm 2006,

00:01:33.960 --> 00:01:39.256
Maria Stephan và Erica Chenoweth nhận 
thấy rằng những chiến dịch phi bạo lực

00:01:39.280 --> 00:01:45.520
hầu như có khả năng 100% thành công so với
những chiến dịch bạo lực.

00:01:46.080 --> 00:01:50.376
Những chiến dịch phi bạo lực cũng
ít gây nên tổn hại về thể chất

00:01:50.400 --> 00:01:52.336
đến những ai tiến hành chiến dịch,

00:01:52.360 --> 00:01:54.496
cũng như đối thủ của họ.

00:01:54.520 --> 00:02:00.400
Và, quan trọng hơn, chúng hiển nhiên dẫn
đến xã hội yên bình và dân chủ hơn.

00:02:01.320 --> 00:02:06.136
Nói cách khác, kháng cự phi bạo lực là
một cách hiệu quả và mang tính xây dựng

00:02:06.160 --> 00:02:07.360
để tiến hành xung đột.

NOTE Paragraph

00:02:08.720 --> 00:02:10.480
Nhưng nếu đó là một lựa chọn dễ dàng,

00:02:10.480 --> 00:02:13.240
tại sao nhiều nhóm không áp dụng nó?

00:02:13.240 --> 00:02:15.896
Nhà khoa học chính trị Victor Asal
và các đồng nghiệp

00:02:15.920 --> 00:02:17.696
đã xem xét một vài nhân tố

00:02:17.720 --> 00:02:20.280
định hướng một đảng chính trị
lựa chọn chiến thuật

00:02:21.200 --> 00:02:24.160
Và hóa ra yếu tố dự báo chính xác nhất

00:02:25.040 --> 00:02:29.336
một phong trào đi theo hướng
bạo lực hay phi bạo lực

00:02:29.360 --> 00:02:33.696
không phải là liệu nhóm đó
đứng về cánh tả hay cánh hữu nhiều hơn,

00:02:33.720 --> 00:02:38.816
không phải nhóm này chịu ảnh hưởng 
nhiều hay ít của niềm tin tôn giáo

00:02:38.840 --> 00:02:41.896
không phải liệu nó nổi lên chống lại
chế độ dân chủ hay độc tài

00:02:41.920 --> 00:02:45.520
và càng không phải mức độ đàn áp mà
nhóm đó đang phải đối mặt.

00:02:46.640 --> 00:02:51.320
Yếu tố dự báo nhất trong quyết định 
theo phong trào phi bạo lực

00:02:52.120 --> 00:02:56.560
là tư tưởng của nhóm đó về vai trò 
của phụ nữ trong đời sống cộng đồng.

NOTE Paragraph

00:02:57.160 --> 00:03:00.600
(vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:03:03.000 --> 00:03:06.096
Khi một cuộc vận động bao gồm
đàm luận

00:03:06.120 --> 00:03:07.856
xung quanh bình đẳng giới,

00:03:07.880 --> 00:03:11.216
nó nhanh chóng gia tăng khả năng
phi bạo lực,

00:03:11.240 --> 00:03:13.560
và vì vậy, cũng gia tăng 
khả năng thành công.

NOTE Paragraph

00:03:14.280 --> 00:03:17.056
Bài nghiên cứu này đối lập
với tài liệu tham khảo của tôi

00:03:17.080 --> 00:03:20.416
về trật tự chính trị 
ở Israel and Palestine.

00:03:20.440 --> 00:03:24.856
Tôi cũng nhận thấy rằng các phong trào
sẵn sàng để phụ nữ vào vị trí lãnh đạo,

00:03:24.880 --> 00:03:28.176
giống như tư liệu mà tôi quay lại
ở ngôi làng tên Budrus,

00:03:28.200 --> 00:03:30.800
thì thường có khả năng
đạt được mục đích hơn.

00:03:31.920 --> 00:03:35.936
Ngôi làng bị đe dọa
bị xóa sổ khỏi bản đồ thế giới

00:03:35.960 --> 00:03:38.800
khi Israel bắt đầu xây dựng
rào ngăn cách.

00:03:39.560 --> 00:03:41.416
Kế hoạch này đỏi hỏi

00:03:41.440 --> 00:03:45.936
xóa sổ khu trồng oliu của cộng đồng này,
nghĩa trang của họ

00:03:45.960 --> 00:03:48.800
và cuối cùng cô lập ngôi làng từ mọi phía.

00:03:49.880 --> 00:03:51.536
Lấy cảm hứng
từ lãnh đạo địa phương

00:03:51.560 --> 00:03:55.200
họ khởi động chiến dịch kháng cự
phi bạo lực để ngăn điều đó xảy ra.

00:03:56.400 --> 00:03:59.520
Họ phải đối đầu
với nghịch cảnh khủng khiếp.

00:04:00.920 --> 00:04:03.920
Nhưng họ có một vũ khí bí mật:

00:04:05.880 --> 00:04:07.656
một cô gái 15 tuổi

00:04:07.680 --> 00:04:10.416
người quả cảm đứng chặn
trước một xe lu

00:04:10.440 --> 00:04:13.920
chuản bị bật gốc một cây oliu,
và cô chặn đứng nó.

00:04:14.640 --> 00:04:18.216
Giây phút đó, cả cộng đồng Budrus
nhận ra điều gì là có thể

00:04:18.240 --> 00:04:22.840
nếu họ ưng thuận và ủng hộ phụ nữ
tham gia vào đời sống cộng đồng.

00:04:23.560 --> 00:04:27.416
Vậy nên những phụ nữ Budrus
đứng ra tiền tuyến ngày qua ngày,

00:04:27.440 --> 00:04:31.896
dùng sự sáng tạo và quyết đoán
để vượt qua vô số rào cản

00:04:31.920 --> 00:04:34.000
trong suốt 10 tháng không vũ trang.

00:04:35.000 --> 00:04:37.000
Và bạn có thể đoán rằng,

00:04:37.024 --> 00:04:38.224
cuối cùng họ chiến thắng.

NOTE Paragraph

00:04:39.760 --> 00:04:42.696
Rào cản bị thay đổi hoàn toàn

00:04:42.720 --> 00:04:45.456
biến thành đường hòa bình
quốc tế công nhận,

00:04:45.480 --> 00:04:49.216
và những người phụ nữ Budrus
được biết đến khắp cả bờ Tây

00:04:49.240 --> 00:04:51.240
vì nhiệt huyết sôi sục của họ.

NOTE Paragraph

00:04:52.560 --> 00:04:55.296
(vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:04:55.320 --> 00:04:56.680
Cảm ơn các bạn.

NOTE Paragraph

00:05:00.560 --> 00:05:03.256
Tôi muốn dừng lại một chút,
mong các bạn giúp đỡ,

00:05:03.280 --> 00:05:07.216
bởi tôi muốn đánh đổ
hai quan niệm rất sai lầm

00:05:07.240 --> 00:05:08.840
có thể từ đây sinh ra.

00:05:09.840 --> 00:05:13.256
Thứ nhất tôi không tin rằng

00:05:13.280 --> 00:05:18.320
bản chất phụ nữ ôn hòa hơn đàn ông.

00:05:19.800 --> 00:05:23.176
Nhưng tôi tin rằng ngày nay,

00:05:23.200 --> 00:05:26.080
phụ nữ cảm nhận quyền lực khác đàn ông.

00:05:27.280 --> 00:05:30.456
Phải điều hướng
từ vị trí ít sức mạnh hơn

00:05:30.480 --> 00:05:33.216
về mọi mặt trong cuộc sống,

00:05:33.240 --> 00:05:35.576
phụ nữ thường xuất chúng hơn

00:05:35.600 --> 00:05:38.856
trong việc gây áp lực một cách kín đáo

00:05:38.880 --> 00:05:41.616
để thay đổi những nhân tố mạnh mẽ hơn.

00:05:41.640 --> 00:05:45.816
Từ "gian manh", thường được gán
cho phụ nữ một cách xúc phạm,

00:05:45.840 --> 00:05:49.816
ám chỉ thực tế là phụ nữ
thường phải tìm cách tiếp cận

00:05:49.840 --> 00:05:53.240
gián tiếp chứ không trực tiếp
để giành chiến thắng.

00:05:54.440 --> 00:05:57.976
Và tìm phương án khác
ngoài đối đầu trực tiếp

00:05:58.000 --> 00:06:01.080
là cốt lõi của kháng cự phi bạo lực.

NOTE Paragraph

00:06:02.360 --> 00:06:04.856
Điểm dễ hiểu lầm thứ hai.

00:06:04.880 --> 00:06:07.896
Tôi đã kể rất nhiều
những trải nghiệm ở vùng Trung Đông,

00:06:07.920 --> 00:06:09.736
và giờ một số bạn sẽ nghĩ

00:06:09.760 --> 00:06:13.536
giải pháp ta cần làm
là giáo dục cộng đồng Hồi giáo và Ả rập

00:06:13.560 --> 00:06:15.280
để họ đối xử tốt với phụ nữ hơn.

00:06:15.960 --> 00:06:18.840
Nếu ta làm vậy,
họ sẽ dễ giải quyết xung đột hơn.

00:06:21.200 --> 00:06:24.120
Họ không cần ta giúp đỡ như thế.

00:06:24.880 --> 00:06:28.296
Phụ nữ đã trở thành
một phần của trào lưu mạnh mẽ nhất

00:06:28.320 --> 00:06:29.840
từ vùng Trung Đông,

00:06:31.160 --> 00:06:36.056
nhưng dường như họ vô hình
với cộng đồng quốc tế.

00:06:36.080 --> 00:06:38.816
Ống kính dường như chỉ tập trung
vào đàn ông

00:06:38.840 --> 00:06:41.896
những người tham gia
vào các cuộc đối đầu nhiều hơn

00:06:41.920 --> 00:06:45.440
mà chúng ta không thể không 
nói tới trên báo chí

00:06:46.160 --> 00:06:49.936
Những gì chúng ta thuật lại
không những xóa sổ vai trò phụ nữ

00:06:49.960 --> 00:06:51.896
trong những căng thẳng của khu vực

00:06:51.920 --> 00:06:56.560
mà còn làm sai lệch đi bản chất
chính những cuộc đấu tranh ấy

NOTE Paragraph

00:06:58.120 --> 00:07:03.256
Vào cuối những năm 1980,
một cuộc nổi loạn dấy lên ở Gaza,

00:07:03.280 --> 00:07:06.360
và nhanh chóng lan ra bờ Tây
và Đông Jerusalem.

00:07:07.560 --> 00:07:11.616
Được biết đến như
Phong trào Intifada đầu tiên,

00:07:11.640 --> 00:07:13.976
và bất cứ ai
còn nhớ gì về nó

00:07:14.000 --> 00:07:16.800
thường tưởng tượng tới hình ảnh này:

00:07:17.680 --> 00:07:21.640
Đàn ông Palestin
ném đá vào xe tăng Israel.

00:07:22.800 --> 00:07:24.296
Những mẩu tin lúc đó

00:07:24.320 --> 00:07:29.056
khiến đá, cocktail Molotov
và lốp xe bốc cháy

00:07:29.080 --> 00:07:32.120
là những hoạt động duy nhất
diễn ra trong phong trào đó.

00:07:33.960 --> 00:07:40.336
Giai đoạn này cũng được biết tới
bởi phi bạo lực có tổ chức lan rộng

00:07:40.360 --> 00:07:45.080
dưới hình thức đình công, biểu tình
và việc tạo ra các chế tài song song.

NOTE Paragraph

00:07:45.880 --> 00:07:47.256
Trong phong trào này,

00:07:47.280 --> 00:07:50.616
toàn dân Palestine cơ động,

00:07:50.640 --> 00:07:54.400
bất kể thế hệ,
tư tưởng hay tầng lớp.

00:07:55.200 --> 00:07:57.896
Họ làm được vậy dựa vào mạng lưới
của các cộng đồng,

00:07:57.920 --> 00:08:01.416
và cách họ hành động
cũng như các dự án bình đẳng

00:08:01.440 --> 00:08:03.856
thách thức sức mạnh của Israel

00:08:03.880 --> 00:08:06.560
để tiếp tục thống trị bờ Tây
và Gaza.

00:08:07.600 --> 00:08:09.936
Theo tin từ quân đội Israel,

00:08:09.960 --> 00:08:15.520
97% hoạt động của Intifada đầu tiên
là hoạt động phi vũ trang.

NOTE Paragraph

00:08:16.840 --> 00:08:20.640
Và đây là điều không ai đưa tin
vào thời điểm đó.

00:08:21.320 --> 00:08:23.776
Trong 18 tháng diễn ra phong trào,

00:08:23.800 --> 00:08:27.616
phụ nữ chính là người cầm đầu
sau cánh gà:

00:08:27.640 --> 00:08:30.136
Phụ nữ Palestine từ khắp mọi nẻo

00:08:30.160 --> 00:08:33.576
chịu trách nhiệm di tản
hàng trăm ngàn người

00:08:33.600 --> 00:08:37.480
trong một cố gắng chung nhằm
rút lại sự cho phép chiếm đóng.

00:08:38.760 --> 00:08:44.056
Naela Ayyash, người tham vọng xây dựng
một nền kinh tế Palestine tự chủ

00:08:44.080 --> 00:08:49.296
bằng cách ủng hộ phụ nữ ở Gaza
tự trồng rau trong vườn nhà,

00:08:49.320 --> 00:08:52.880
một hoạt động được coi là bất hợp pháp
bởi chính phủ Israel ở thời điểm đó;

00:08:54.320 --> 00:08:57.776
Rabeha Diab, người chiếm quyền kiếm soát
của cơ quan chức năng

00:08:57.800 --> 00:08:59.216
trong suốt cuộc nổi dậy

00:08:59.240 --> 00:09:01.016
khi mà người lãnh đạo

00:09:01.040 --> 00:09:02.240
bị trục xuất;

00:09:03.440 --> 00:09:08.936
Fatima Al Jaafari, người nuốt các tờ rơi
chứa nội dung chỉ đạo của phiến quân

00:09:08.960 --> 00:09:11.736
để phát tán rộng rãi
khắp vùng lãnh thổ

00:09:11.760 --> 00:09:13.320
mà không bị bắt giữ;

00:09:14.720 --> 00:09:16.376
và Zahira Kamal,

00:09:16.400 --> 00:09:19.696
người đảm bảo tính lâu dài
của cuộc nổi dậy

00:09:19.720 --> 00:09:21.256
bằng cách dẫn dắt tổ chức

00:09:21.280 --> 00:09:26.200
từ 25 người phụ nữ
lên 3000 người trong một năm.

00:09:28.840 --> 00:09:31.176
Bất chấp những thành tựu
phi thường của họ,

00:09:31.200 --> 00:09:36.200
không một ai được nêu tên
khi trích dẫn Phong trào Intifada đầu tiên

NOTE Paragraph

00:09:37.880 --> 00:09:40.000
Ta làm điều này
với các khu vực khác nữa.

00:09:40.800 --> 00:09:45.016
Ví dụ, trong sách lịch sử,
và trong trí nhớ của chúng ta

00:09:45.040 --> 00:09:48.096
đàn ông là gương mặt đại diện
để phát biểu

00:09:48.120 --> 00:09:52.200
cho xung đột những năm 1960
về công bằng chủng tộc tại Mỹ.

00:09:53.440 --> 00:09:56.856
Nhưng phụ nữ cũng là
một nhân tố chủ chốt,

00:09:56.880 --> 00:09:59.960
vận động, tổ chức,
nói chuyện trên đường phố.

00:10:00.800 --> 00:10:03.336
Bao nhiêu người
nghĩ tới Septima Clark

00:10:03.360 --> 00:10:05.960
khi nghĩ về kỉ nguyên Quyền Công Dân
ở Mỹ?

00:10:08.080 --> 00:10:09.280
Rất ít người.

00:10:10.800 --> 00:10:15.216
Nhưng bà đóng vai trò thiết yếu
trong mọi giai đoạn của phong trào,

00:10:15.240 --> 00:10:18.896
bằng cách đẩy mạnh
học chữ và giáo dục.

00:10:18.920 --> 00:10:21.416
Bà bị che giấu, bỏ qua,

00:10:21.440 --> 00:10:25.136
giống như mọi phụ nữ khác
trong vai trò chủ đạo của mình

00:10:25.160 --> 00:10:27.200
trong phong trào vì Quyền Công Dân ở Mỹ.

NOTE Paragraph

00:10:29.920 --> 00:10:32.000
Đây không phải vấn đề danh tiếng.

00:10:33.360 --> 00:10:34.960
Nó còn sâu xa hơn thế nhiều.

00:10:36.400 --> 00:10:40.536
Những câu chuyện ta kể ảnh hưởng sâu sắc
tới việc ta tự nhìn nhận bản thân,

00:10:40.560 --> 00:10:43.256
và ta nghĩ các phong trào
hoạt động thế nào

00:10:43.280 --> 00:10:45.160
và giành thắng lợi ra sao.

00:10:45.960 --> 00:10:48.816
Những câu chuyện về phong trào
giống như Intifada đầu tiên

00:10:48.840 --> 00:10:50.776
hoặc về kỷ nguyên Quyền Công Dân Mỹ

00:10:50.800 --> 00:10:54.896
vô cùng quan trọng
và có ảnh hưởng sâu sắc

00:10:54.920 --> 00:10:57.576
tới cách mà người Palestine,

00:10:57.600 --> 00:10:58.896
người Mỹ

00:10:58.920 --> 00:11:01.016
và người dân toàn thế giới sẽ chọn lựa

00:11:01.040 --> 00:11:03.336
lần tới khi họ gặp điều gì đó bất công

00:11:03.360 --> 00:11:05.640
để có đủ dũng khí đứng lên chống lại nó.

00:11:06.560 --> 00:11:10.816
Nếu ta không ca ngợi những phụ nữ
và vai trò then chốt trong xung đột của họ

00:11:10.840 --> 00:11:14.800
chúng ta đã bỏ qua các tấm gương
cho thế hệ trẻ noi theo.

00:11:16.200 --> 00:11:19.256
Không có tấm gương, sẽ rất khó

00:11:19.280 --> 00:11:22.296
để phụ nữ đứng lên giành lại
vị trí đúng đắn của họ

00:11:22.320 --> 00:11:23.520
trong cộng đồng.

00:11:25.320 --> 00:11:27.456
Như ta đã thấy,

00:11:27.480 --> 00:11:29.296
một trong những nhân tố quyết định

00:11:29.320 --> 00:11:33.496
sự thành hay bại của các phong trào

00:11:33.520 --> 00:11:37.536
chính là niềm tin của họ
với vai trò của phụ nữ

00:11:37.560 --> 00:11:38.760
trong cộng đồng.

NOTE Paragraph

00:11:40.320 --> 00:11:42.376
Đây là câu hỏi liệu chúng ta

00:11:42.400 --> 00:11:45.280
có đang dần tiến tới xã hội
hòa bình và dân chủ hơn.

00:11:47.240 --> 00:11:49.736
Trong một thế giới
đang có quá nhiều biến động,

00:11:49.760 --> 00:11:54.000
và biến động ngày càng nhanh, càng mạnh,

00:11:54.880 --> 00:11:58.600
vấn đề không phải
ta đối mặt với xung đột thế nào

00:11:59.680 --> 00:12:01.216
mà thay vào đó

00:12:01.240 --> 00:12:04.616
sẽ là câu chuyện

00:12:04.640 --> 00:12:07.560
về việc ta tiến hành xung đột ra sao.

NOTE Paragraph

00:12:08.560 --> 00:12:10.016
Cảm ơn.

NOTE Paragraph

00:12:10.040 --> 00:12:14.842
(vỗ tay)