Ці прыгнятаюць школы творчасць?

Сэр Кен Робінсан прапаноўвае ствараць адукацыйныя сістэмы, накіраваныя на развіццё, а не прыгняценне творчых здольнасцяў.

Добры дзень! Як справы? Вам спадабалася канферэнцыя?

Папярэднія выступы кранулі мяне да глыбіны душы,

таму я, напэўна, лепш пайду.

Цягам канфэренцыі

я сачыў за трыма тэмамі, важнымі

для майго выступу.

Па-першае, кожная лекцыя і кожны выступоўца

ўяўлялі сабой прыклад чалавечай здольнасці

да творчасці - неверагодна шырокай

і разнастайнай. Па-другое,

мы зразумелі, што зусім не ўяўляем сабе, як

будзе выглядаць наша будучыня.

Аніякіх абрысаў.

Я цікаўлюся адукацыяй;

шчыра кажучы, мне падаецца, што адукацыя цікавая ўсім.

Гэта даволі займальна:

вось вы на вечарыне, і вы згадваеце пра тое,

што займаецеся педагогікай.

Насамрэч педагогі не так часта бываюць на вечарынах,

іх не запрашаюць. (Смех у зале)

Цікава, што нават не запрашаюць, нават пабыўшы ў іх у гасцях.

Але ўсё ж такі на вечарыне, і хто-небудзь

зацікавіўся вашай прафесіяй.

Вы адказваеце, што вы педагог,

і ў суразмоўца бялее на вачох.

"Божа, у адзіны выходны за ўвесь тыдзень я натрапіў на настаўніка!"

Аднак калі запытацца ў суразмоўцы пра яго ўласную адукацыю,

ён адразу абразіцца. Гэтае пытанне лічыцца нетактоўным,

занадта асабістым, ці не так?..

накштал пытанняў пра веравызнанне, заробак і да таго падобных.

Я вельмі цікаўлюся адукацыяй, як, мяркую, мы ўсе;

гэтая тэма такая блізкая нам збольшага таму, што

менавіта адукацыя стане для нас

дзвярыма ў будучыню, якую мы не здольныя ўявіць.

Калі ўдумацца, то дзеці , што ў гэтым годзе пайшлі ў школу

пойдуць на пенсію ў 2065 годзе. Нягледзячы на ўсё тое,

што мы пачулі за гэтыя чатыры дні, ніхто не мае аніякага ўяўлення пра тое,

якім будзе свет

хаця б праз пяць год. І, тым не менш,

мы павінны даваць дзецям адпаведныя веды. Тут нічагусенька

нельга спрагназаваць.

І па-трэцяе, мы ўсе, мяркую, пагодзімся, што

дзеці здольныя на абсалютна неверагодныя

рэчы, яны здольныя ствараць.

Учора мы бачылі Сірын - ейныя здольнасці

надзвычайныя. Яна - выключэнне з правілаў,

але ў пэўным сэнсе яна звычайная - калі можна так сказаць,

у маштабе ўсіх дзяцей свету.

Мы бачым у ёй спалучэнне рэдкай самаадданасці з

прыроджаным талентам. Я мяркую, што такія

таленты ёсць ва ўсіх дзяцей,

а мы безадказна распараджаемся імі.

Я хацеў бы пагутарыць пра адукацыю і

пра творчасць. Мне падаецца, што

творчасць зараз настолькі ж важная, наколькі важная пісьменнасць,

і мы павінны надаць творчасці адпаведны статус.

(Воплескі) Дзякуй. Вось і ўсё, дарэчы.

Дзякуй за ўвагу. (Смех у зале). Так, засталося яшчэ 15 хвілін.

Ну, я нарадзіўся... не. (Смех у зале)

Я вельмі люблю распавядаць адну гісторыю.

Шасцігадовая дзяўчынка сядзела за апошняй партай

на ўроку малявання, і нешта малявала.

Увогуле дзяўчынка не звяртала ўвагі на ўрок,

але тады яна працавала з вялікім захапленнем.

Настаўніцы гэта спадабалася, яна падышла да дзяўчынкі

і спытала: "Што ты малюеш?"

Дзяўчынка адказала: "Я малюю Бога".

Настаўніца сказала: "Ніхто не ведае, як выглядае Бог,"

а дзяўчынка адказала: "Зараз даведаюцца."

(Смех у зале)

Калі майму сыну ў Англіі было чатыры гады...

шчыра кажучы, яму паўсюль было чатыры гады. (Смех у зале)

Калі быць дакладным, у тым годзе, дзе б ён ні быў, яму заўжды было чатыры гады.

Дык вось, ён граў у каляднай пастаноўцы.

Вы помятаеце сюжэт? Гэта ж быў блакбастар!

Мэл Гібсан зняў працяг,

вы напэўна бачылі: "Каляды-2". Джэймс атрымаў ролю Іосіфа,

мы былі вельмі радыя.

Мы тады вырашылі, што гэта - адна з галоўных роляў.

Мы нанялі спецыяльных людзей у цішотках:

"Джэймс Робінсан - Іосіф!" (Смех у зале)

Роля без словаў, але вы памятаеце частку,

дзе з'яўляюцца тры вешчуны. Яны прыходзяць з дарамі,

прыносяць золата, ладан і міру.

Рэальны выпадак. Мы сядзелі ў зале, і

вешчуны, здаецца, пераблыталі парадак дароў;

прынамсі, пасля пастаноўкі мы спыталі ў аднаго з хлопчыкаў,

ці ўсё прайшло добра, і яго вельмі здзівіла пытанне.

Яны проста памяняліся адзін з адным.

Дык вось, уваходзяць тры хлапчукі ,

кожнаму па чатыры гады, з ручнікамі на галовах,

ставяць на падлогу скрынкі,

першы кажа: "Я прынёс табе золата",

другі кажа: "Я прынёс табе мірры",

а трэці кажа: "Я прынёс табе... ладна, ну!"

У абедзвюх гісторыях ёсць нешта агульнае - дзеці ўмеюць рызыкаваць;

яны не ўпэўненыя ў нечым, але ўсё роўна спрабуюць,

не баючыся памыліцца.

Я, вядома, не сцвярджаю, што ствараць і памыляцца - адно і тое ж,

аднак нам вядома,

што той, хто не гатовы памыляцца,

няздольны ствараць.

Трэба ўмець памыляцца; але калі дзеці вырастаюць,

большасць губляе гэтую здольнасць,

ім становіцца жахліва рабіць памылкі.

Таксама ж працуюць нашы кампаніі -

памылкі не даруюць. Дый

нашыя дзяржаўныя сістэмы адукацыі

пабудаваныя на недапушчальнасці памылак.

У выніку мы адвучваем людзей ад здольнасці

да творчасці. Аднойчы Пікаса сказаў, што

ўсе дзеці нараджаюцца мастакамі;

праблема ў тым, каб застацца мастаком, пасталеўшы. Я ўпэўнены,

што мы не ўзрошваем свае творчыя здольнасці,

а, хутчэй, вырастаем з іх. Ці нават нас ад іх адвучваюць.

Чаму так адбываецца?

Прыкладна пяць гадоў таму я жыў у Стрэтфардзе на Эйване -

мы пераехалі са Стрэтфарду ў Лас-Анджалес,

і, як вы можаце ўявіць, адразу адчулі сябе як дома.

Дакладней

мы жылі ў мястэчку з назовам Снітэрфілд,

побач са Стрэтфардам. Там нарадзіўся

бацька Шэкспіра. Здзівіліся? Я здзівіўся.

Вы ж ніколі не думалі пра тое, што ў Шэкспіра быў бацька, праўда?

Бо вы ніколі не думалі пра тое,

што Шэкспір некалі быў дзіцёнкам!

Сямігадовы Шэкспір? Мне ніколі такое не прыходзіла на розум.

Яму ж было некалі сем гадоў!

Нехта навучай яго ангельскай мове!

"Дрэнна працаваў на ўроку". Бацька прымушаў яго своечасова класціся спаць,

Шэкспіра! "Ну-ка хуценька ў ложак!" -

казаў ён Вільяму Шэкспіру. "Пакладзі аловак

і перастань так размаўляць. Цябе ніхто не разумее!"

(Смех у зале)

Такім чынам, мы пераехалі са Стрэтфарду ў Лас-Анджалес,

і я трошкі хачу распавесці пра пярэбары.

Мой сын не хацеў ехаць з намі.

У мяне двое дзетак. Сыну зараз 21, дачцэ - 16,

і ён не хацеў ехаць у Лас-Анджалес. Ему падабалася задума,

але ў Англіі ў яго была дзяўчына. Каханне ўсяго ягонага жыцця, Сара,

ён быў знаёмы з ёй адзін месяц.

Нагадаю, што яны адзначылі сваю чацвёртую гадавіну,

бо месяц - гэта нямала, калі табе 16 год.

Увесь шлях ён вельмі перажываў,

казаў, што больш ніколі не адшукае сабе такую дзяўчыну, як Сара.

Шчыра кажучы, мы былі хутчэй радыя гэтаму,

бо мы вырашылі з'ехаць у першую чаргу з-за яе.

(Смех у зале)

Але калі ты прыязджаеш у Амерыку,

ці ўвогуле падарожнічаеш па розных краінах,

заўважаеш адну рэч -
з пункту гледжання іерархіі дысцыплінаў усе адукацыйныя сістэмы зроблены аднолькава.

Усе без выключэння.

Здаецца, што павінны быць адрозненні, але іх няма.

Пануюць заўжды матэматыка і мовазнаўства,

затым ідуць гуманітарныя навукі, а потым ужо мастацтвы,

і так - паўсюль.

Сярод творчых дысцыплінаў таксама

ёсць свая іерархія.

Выяўленчае мастацтва і музыка атрымліваюць прыярытэт

перад тэатрам і харэаграфіяй. Няма такой адукацыйнай сістэмы,

у якой танцавальнае мастацтва выкладалася б

як матэматыка, штодзённа. Чаму?

Чаму б і не? Мне здаецца, што вучыць танцу - важна.

Важна вучыць матэматыцы, але важна вучыць і танчыць.

Дзеці пачынаюць танчыць пры першай мажлівасці, як мы ўсе -

у нас жа ўва ўсіх ёсць рукі і ногі, ці я нешта прапусціў?

Вось што адбываецца:

мы паслядоўна пачынаем навучаць дзіця

ад паясніцы, затым цэнтрам нашай увагі становіцца ягоная галава,

у асноўным, левая яе частка.

Калі зірнуць на нашу адукацыю з пункту гледжання іншапланецяніна

і запытацца ў саміх сябе, навошта яна існуе,

то, зірнуўшы на вынікі; на тых, хто мае поспех;

на выдатнікаў; на дзяцей,

якія выконваць усё, што ім скажуць;

вы як іншапланецянін прыйшлі б да высновы,

што мэта дзяржаўных сістэм адукацыі па ўсім свеце -

вытворчасць

універсітэцкіх прафесараў.

Вось хто атрымліваецца ў выніку.

А я быў адзін з іх, во як!

Я нічога не маю супраць прафесуры,

але не варта меркаваць, што гэты клас людзей - паказчык дасягненняў чалавецтва;

яны проста асобны від,

іншая форма жыцця, варта сказаць, дзіўнаватая.

Я кажу гэта з любоўю.

Большасць вядомых мне прафесараў,

не ўсе, але большасць, жывуць унутры сваёй галавы -

там, наверсе, у асноўным у левай частцы.

Яны бесцялесныя, практычна літаральна.

Яны разглядаюць цела

ў якасці сродку транспарціроўкі галавы.

Цела для іх - спосаб дастаўкі галавы на паседжанні.

Калі вам спатрэбіцца доказ таго, што магчыма

існаваць па-за сваім целам, зайдзіце на канферэнцыю

пажылых вучоных

і схадзіце на танцы ў апошні вечар.

Вы ўбачыце, як дарослыя мужчыны і жанчыны

карэчацца, не трапляючы ў рытм,

як яны чакаюць заканчэння танцаў, калі прыйдуць дамоў і напішуць пра ўсё гэта артыкул.

Ідэал нашай адукацыйнай сістэмы - вучоны,

і на гэта ёсць нагода.

Дзяржаўныя сістэмы адукацыі былі пабудаваныя

у дзевятнаццатым стагоддзі практычна на пустым месцы.

Яны былі прыстасаваныя

да патрэбаў індустрыяльнай рэвалюцыі.

Іерархія дысцыплінаў пабудаваная на двух слупах.

Па-першае, высокі прыярытэт атрымліваюць дысцыпліны,

карысныя для набыцця працоўных навыкаў.

У школе вас напэўна мякка адцягвалі ад цікавых вам урокаў,

бо вы б ніколі

не змаглі зрабіць іх сваёй прафесіяй:

"Не займайся музыкай, ты ніколі не станеш музыкам,

не малюй, ты ніколі не станеш мастаком."

Добрая парада, але, на жаль, памылковая: наш свет

ахоплены рэвалюцыяй.

Па-другое, справа ў навуковай дзейнасці, якая стала для нас

прыкладам інтэлектуальных здольнасцяў,

бо ўніверсітэты распрацавалі сістэму на свой капыл.

Калі ўдумацца, дзяржаўная

адукацыйная сістэма - гэта расцягнуты працэс

паступлення ва ўніверсітэт.

У выніку вельмі таленавітыя людзі

не лічаць сябе такімі, бо

ніхто ні кроплі не шануе

іх любыя школьныя прадметы.

Але, як мне падаецца, так пряцягвацца не можа.

За наступныя 30 гадоў, калі верыць ЮНЕСКА,

універсітэты выпусцяць больш людзей,

чым за ўсю гісторыю чалавецтва.

Усё гэта - сукупнасць фактараў,

пра якія мы казалі раней:

уплыў тэхналогіі на прафесійную дзейнасць,

вялізарны прырост насельніцтва.

І цяпер дыплом нічога не варты, праўда?

Калі я быў студэнтам, калі ў цябе быў дыплом, у цябе была праца,

а калі працы не было, то толькі таму, што табе не хацелася працаваць,

а мне, шчыра кажучы, не хацелася працаваць.

Зараз жа студэнты адразу пасля выпуску

вяртаюцца дамоў гуляць у відэагульні,

бо там, дзе раней хапала сярэдняй адукацыі, цяпер патрабуюць вышэйшую,

а дзе была вышэйшая - цяпер трэба быць кандыдатам навук.

Інфляцыя адукацыі -

прыкмета таго, што ўся адукацыйная структура

бурыцца ў нас пад нагамі. Мы павінны пераасэнсаваць

сваё ўяўленне пра розум.

Мы ведаем тры рэчы пра розум:

па-першае, ён разнастайны. Мы думаем таксама,

як і ўспрымаем, то бок зрокавымі вобразамі,

гукамі і тактыльнымі адчуваннямі;

мы разважаем абстрактна, разважаем у руху.

Па-другое, розум зменлівы.

Як вы даведаліся ўчора з шэрагу прэзентацый,

мяркуючы па абмене інфармацыяй унутры галаўнога мозгу,

розум назвычайна рухавы -

мозг не падзелены на незалежныя скрыні.

Акты творчасці, якія я вызначаю як

працэс узнікнення новых і вытворчых ідэй,

узнікаюць у выніку ўзаемадзеяння

прынцыпова розных спосабаў спазнання свету.

Мозг наўмысна... Дарэчы,

існуе нэрвовы вузел, які аб'ядноўвае два паўшар'і мозгу,

ён называецца мазолістым целам. У жанчын ён таўсцейшы.

Перахопліваючы эстафетную палачку ў Хэлен, рызыкну дапусціць,

што менавіта таму жанчыны лепш спраўляюцца

з некалькімі справамі адначасова.

Існуе маса доследаў, але я ведаю па сабе:

калі мая жонка дома гатуе абед,

на шчасце, гэта рэдкасць... (Смех у зале)

яна адначасова - не, з нечым яна цудоўна спраўляецца -

дык вось яна адначасова

размяўляе з некім па тэлефоне,

размяўляе з дзецьмі, фарбуе столі,

робіць аперацыю на адкрытым сэрцы...

Калія я гатую, дзверы зачыненыя, дзеці пайшлі,

тэлефон маўчыць. Калі ўваходзіць жонка, я злуюся,

кажу ёй: "Тэры, я, калі што, спрабую падсмажыць яечню, можа хопіць мне замінаць?" (Смех у зале)

Вы ж ведаеце гэта выказванне,

пра дрэва, якое падае сярод пустога лесу. Калі ніхто не

чуў гуку, ці ўпала дрэва насамрэч?

Кагадзе я ўбачыў выдатную цішотку з надпісам: "Калі мужчына

размаўляе ў лесе і яго не чуе ніводная жанчына,

ён дагэтуль неправы?"

І трэцяе, што я хачу сказаць пра розум,

у кожнага ён свой. Я зараз працую над новай кніжкай

пад назваю "Адкрыццё". Яна заснавана на серыі

інтэрв'ю, прысвечаных таму, як людзі раскрывалі

ў сабе талент. Я ўражаны тым, як людзі праходзяць гэты шлях.

Да кнігі мяне падштурхнула размова

з цудоўнай жанчынай, пра якую большасць людзей

ніколі не чула, яе завуць Джыліян Лін.

Нехта яе ведае. Яна харэограф,

і кожны ведае тое, што яна зрабіла.

Яна паставіла мюзіклі "Каты" і "Здань оперы".

Яна цудоўная. У Англіі я быў у трупе Каралеўскага балету,

што, здаецца, відавочна.

Аднойчы за абедам я спытаў у Джыліян,

як яна стала танцоркай. Яна распавяла, што

ў школе яе лічылі безнадзейнай.

Нехта са школы напісаў яе бацькам

цэдулку, у якой казалася, што ў

дзяўчынкі былі праблемы з навучаннем. Яна не магла засяродзіцца,

пастаянна рыпалася. Зараз бы сказалі, што ў яе

сіндром дэфіцыту ўвагі. Але ў 1930-ыя гады

ніхто не ведаў пра такі сіндром,

такой хваробы проста не было. (Смех у зале)

Ніхто не ведаў, што існуе такі від разладжання.

Дык вось, яе адвялі да лекара. Пакой, аздоблены дубовымі панэлямі,

яна прыйшла туды з маці,

яе пасадзілі ў фатэль у дальні кут пакою,

дзе яна праседзела, падклаўшы далоні пад ногі

цэлых дваццаць хвілін, пакуль доктар размаўляў

пра яе праблемы ў школе.

Яна ўсім замінала,

несвоечасова здавала хатняе заданне -

і гэтак далей. У рэшце рэшт доктар сеў побач з Джыліян

і сказаў ёй, што выслухаў

яе маці, асэнсаваў усе праблемы Джыліян,

але цяпер хацеў бы пагутарыць з яе маці сам-насам.

Ён папрасіў Джыліян пачакаць трошачкі,

і выйшаў разам з маці з пакою.

Перад тым, як пайсці, ён уключыў радыё,

якое стаяла на стале. Як толькі дарослыя пайшлі,

доктар папрасіў маці Джыліян

зірнуць на тое, чым займаецца дачка.

Яна адразу ж ускочыла на ногі і пачала рухацца ў такт з музыкай.

Доктар і маці Джыліян паглядзелі на гэта некалькі хвілінаў,

потым доктар павярнуўся і сказаў:

"Місіз Лін, Джыліян не хворая. Яна танцоўшчыца.

Аддайце яе ў харэаграфічную школу."

Я спытаў, што было далей.

Яна распавяла, што мама паслухалася парады лекара і што

гэта было цудоўна. Яны ўвайшлі

ў пакой, дзе былі людзі, падобныя да Джыліян, круцёлкі,

людзі, якім, каб думаць, трэба было рухацца.

Яны вучыліся балету, стэпу, джазаваму стылю,

займаліся мадэрнам і сучасным танцам.

З цягам часу яе прынялі ў Каралеўскую балетную школу,

яна стала салісткай, зрабіла выдатную кар'еру

у Каралеўскай балетнай трупе. У рэшце рэшт яна скончыла

Каралеўскую балетную школу і

заснавала ўласную кампанію,
Танцавальную кампанію Джыліян Лін,

і сустрэла Эндру Лойда Вэбера. Джыліян зрабіла

адны з самых вядомых музычных

пастановак у гісторыі, прынесла радасць мільёнам людзей,

і стала мульціміліянеркай. А іншы лекар

мог бы пасадзіць яе на таблеткі і прымусіць

супакоіцца.

Цяпер я думаю... (Апладысменты) Я думаю, усё зводзіцца да аднаго:

Эл Гор нядаўна чытаў лекцыю

пра экалогію і рэвалюцыю, якая была справакавана Рэйчал Карсан.

Я мяркую, што наша адзіная надзея на будучыню -

прыняць новую канцэпцыю экалогіі чалавека,

такую, унутры якой мы пачалі пераасэнсаванне

багацця чалавечых здольнасцяў.

Наша адукацыйная сістэма спусташала нашыя розумы, як

мы спусташаем нетры Зямлі, пераследуючы пэўныя мэты.

Але мы не можам карыстацца такой сістэмай і надалей.

Мы павінны пераасэнсаваць асноўныя прынцыпы

навучання нашых дзяцей. Ёнас Салк

аднойчы сказаў: "Калі ўсе казюркі знікнуць

з твару Зямлі,

праз 50 гадоў планета стане нежывой.

Калі ўсе людзі знікнуць з твару Зямлі,

праз 50 гадоў усе формы жыцця будуць квітнець."

Ягоная праўда.

TED - гэта даніна павагі чалавечаму ўяўленню.

Мы павінны імкнуцца разумна карыстацца

гэтым дарам, каб пазбегнуць развіцця падзей,

пра які шла гутарка. Адзінае выйсце для нас -

шанаваць разнастайнасць нашых творчых здольнасцяў,

і шанаваць нашых дзяцей, бо

яны - наша надзея. Мы павінны вучыць іх

цэласна, толькі так у іх атрымаецца існаваць у будучыні,

якую, заўважу, мы можам і не заспець,

але яны ўбачаць дакладна. А мы павінны

дапамагчы ім сфарміраваць яе. Дзякуй за ўвагу.