Return to Video

Kemikler nasıl büyür? - Nina Tandon

  • 0:07 - 0:10
    İnsan kemiği insan vücudu
    dışında büyüyebilir mi?
  • 0:10 - 0:12
    Cevabı belki olumlu olabilir.
  • 0:12 - 0:15
    Fakat önce bunun
    nasıl olabileceğini anlayalım.
  • 0:15 - 0:19
    Öncelikle kemiğin vücutta
    nasıl büyüdüğüne bakmalıyız.
  • 0:19 - 0:24
    Çoğu kemik fetüs döneminde yumuşak
    ve esnek kıkırdak şeklindedir.
  • 0:24 - 0:28
    Kalsiyum ve fosfattan oluşan
    süngerimsi mineral içeren
  • 0:28 - 0:31
    kıkırdakların yerini kemik yapı alır.
  • 0:31 - 0:33
    Bu yapı sertleşir ve Osteoblast adında
  • 0:33 - 0:36
    daha çok mineral depolayan genç
  • 0:36 - 0:39
    kemik hücrelerini oluşturur.
    Bunlar kemiğe sertlik verir.
  • 0:39 - 0:42
    Bu yapı canlı hücrelerden
    oluşmamış olmasına rağmen
  • 0:42 - 0:45
    damarlar, sinirler ve diğer doku ağları
  • 0:45 - 0:48
    özel kanal ve pasajlar boyunca büyürler.
  • 0:48 - 0:49
    Gelişimleri boyunca Osteoblastlar kemikleri sağlamlaştırırlar.
  • 0:49 - 0:52
    Kemiklerimiz organlarımızı korur,
  • 0:52 - 0:55
    hareketi sağlar, daha kan hücresi
  • 0:55 - 0:57
    ve daha fazlasını üretir.
  • 0:57 - 1:00
    Fakat bu yapı tek başına
  • 1:00 - 1:03
    kemiği sert ve fonksiyonlu
    hale getirmede yetersiz kalır.
  • 1:03 - 1:05
    Eğer bir kemiği bu şekilde alsak,
  • 1:05 - 1:07
    kasları ona eklesek
  • 1:07 - 1:09
    ve ağırlık taşımada
    kullanmaya çalışsak
  • 1:09 - 1:13
    kemik büyük ihtimalle
    bu gerilmeye dayanamaz.
  • 1:13 - 1:15
    Bu bize genellikle olmaz.
  • 1:15 - 1:17
    Çünkü bizim hücrelerimiz
    nerede olursa olsun
  • 1:17 - 1:20
    sürekli kemikleri inşa edip
    sağlamlaştırıyor.
  • 1:20 - 1:23
    Açıkladığımız bu ilke Wolff kanunlarından.
  • 1:23 - 1:26
    Fakat kemik maddeleri
    sınırlı kaynaklar
  • 1:26 - 1:28
    ve bu kemikleri sağlamlaştıran yeni yapı
  • 1:28 - 1:33
    sadece yeterli materyal varsa şekillenir.
  • 1:33 - 1:36
    Neyseki, Osteoblastlar (yapıcılar),
  • 1:36 - 1:40
    kendisine benzer Osteoclast adında
    onarıcı bir yapıya sahip.
  • 1:40 - 1:45
    Osteoclastlar asit ve enzim kullanarak
    gereksiz mineral yapıları bozar.
  • 1:45 - 1:48
    Böylece Osteoblastlar
    daha çok madde ekleyebilir.
  • 1:48 - 1:52
    Astronotların sürekli yörüngede
    olmalarının çoğu sebebinden biri,
  • 1:52 - 1:57
    serbest düşüşte iskeletin
    gerilme eksikliği.
  • 1:57 - 1:59
    Wolff kanunları tasarısına göre,
  • 1:59 - 2:03
    bu durum Osteoclastları kemikte kütle
    ve kuvvet kaybına neden olan
  • 2:03 - 2:06
    Osteoblastlardan daha aktif hale sokar.
  • 2:06 - 2:09
    Kemiklerimiz kırıldığı zaman,
    sanki hiç kırılmamış gibi
  • 2:09 - 2:14
    vücudumuz kırık kemikleri mucizevi
    bir şekilde yeniden oluşturur.
  • 2:14 - 2:17
    Kanseri iyileştirmek, travmatik kazalar
  • 2:17 - 2:18
    ve genetik bozukluklar
  • 2:18 - 2:23
    gibi bazı durumlar düzeltme için
    vücudun doğal sınırını aşar.
  • 2:23 - 2:27
    Tarihsel çözümler boşlukları metal,
    hayvan kemiği veya
  • 2:27 - 2:29
    insan kemiği parçaları
  • 2:29 - 2:32
    ile doldurmayı içerir.
  • 2:32 - 2:35
    Fakat enfeksiyona neden oldukları veya
    bağışıklık sistemi reddettiği
  • 2:35 - 2:38
    için bunların hiçbiri uygun görülmemiştir.
  • 2:38 - 2:41
    Ayrıca sağlıklı kemiğin yaptığı çoğu
    görevi yerine getirememişlerdir.
  • 2:41 - 2:46
    En ideal çözüm, hastanın
    boşluklara uygun doğru şekli
  • 2:46 - 2:50
    uyarlayabilen kendi hücrelerinden
    yapılan kemiklerdir.
  • 2:50 - 2:54
    Bu yöntem bilim adamlarının
    asıl yapmaya çalıştığı şey.
  • 2:54 - 2:56
    İşte şu şekilde çalışır:
  • 2:56 - 3:00
    Öncelikle, doktorlar hastanın yağ
    dokusundaki kök hücreleri alır.
  • 3:00 - 3:05
    Bilgisayarlı tomografi taramasıyla
    kayıp kemiklerin tam boyutunu hesaplarlar.
  • 3:05 - 3:08
    Sonrasında boşluğun tam
    şeklini 3D yazıcıyla ya da
  • 3:08 - 3:09
    hücresiz inek kemiğinde
  • 3:09 - 3:12
    oyarak model çıkarırlar.
  • 3:12 - 3:15
    Bu kemikler tüm hücrelerden
    sadece minerallerin bulunduğu
  • 3:15 - 3:18
    sünger kalacak şekilde söküp çıkarılır.
  • 3:18 - 3:21
    Daha sonrasında bu süngeri
    hastanın kök hücreleriyle
  • 3:21 - 3:23
    birlikte biyoreaktöre yerleştirirler.
  • 3:23 - 3:28
    Biyoreaktör, vücutta olan durumları
    taklit edebilen bir makine.
  • 3:28 - 3:31
    Sıcaklık, nem, asitlik ve besin bileşimi;
  • 3:31 - 3:35
    kök hücrelerinin, Osteoblastlara ve
    diğer hücrelere farklılaşması,
  • 3:35 - 3:37
    mineral yapıyı genişletmesi ve
  • 3:37 - 3:39
    canlı dokularla yeniden düzenlenmesi
  • 3:39 - 3:42
    için ihtiyacı olan şartlardır.
  • 3:42 - 3:44
    Fakat gözden kaçan birşey var:
  • 3:44 - 3:45
    Wolff Kanunları'nı hatırlayın!
  • 3:45 - 3:48
    Yapay kemiğin gerçek basıncı
    tecrübe etmesine ihtiyacı var.
  • 3:48 - 3:51
    Aksi halde güçsüzlük ve hassaslık yayılır.
  • 3:51 - 3:55
    Böylece biyoreaktör durmaksızın
    kemiğin etrafına sıvı pompalar ve
  • 3:55 - 3:59
    Osteoblastları kemik yoğunluğunu
    arttırmak için uyarır.
  • 3:59 - 4:02
    Hepsini bir araya getirin ve
    üç hafta içinde yeni canlı
  • 4:02 - 4:05
    kemiklerimiz biyoreaktörden çıkmaya
  • 4:05 - 4:08
    ve insan vücuduna yerleşmeye hazır.
  • 4:08 - 4:12
    İnsanlar için işe yarayacak bir
    method olup olmadığı belli değil
  • 4:12 - 4:15
    fakat laboratuvarda büyüyen kemikler
    başarılı bir şekilde domuzlara ve
  • 4:15 - 4:17
    diğer hayvanlara aktarıldı.
  • 4:17 - 4:21
    Ve en yakın 2016'da insan
    denemeleri başlayacak gibi gözüküyor.
Title:
Kemikler nasıl büyür? - Nina Tandon
Description:

İnsan kemiği insan vücudu dışında büyüyebilir mi? Cevabı belki olumlu olabilir. Nina Tendon kemiklerin insan vücudunda gelişimini inceleyerek ve bilim adamlarının laboratuvarda yaptığı taklitleri açığa çıkararak ihtimalleri araştırdı.

Ders- Nina Tandon
Animasyon-Giant Animation Studios
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:37

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.