Return to Video

پەرەسەندنی پەرتووک- جولی دریفووس

  • 0:07 - 0:09
    چی وا لە پەرتووک دەکات پەرتووک بێت؟
  • 0:09 - 0:13
    ئایە هەرشتێک کەوا هەڵبگیرێت
    و زانیاری بگوازێتەوە؟
  • 0:13 - 0:14
    یاخود چ پەیوەندی بە کاغەزەوە،
  • 0:14 - 0:15
    و بەرگی پەرتووک،
  • 0:15 - 0:16
    شێوازی نووسین،
  • 0:16 - 0:17
    مەرەکەب،
  • 0:17 - 0:18
    کیشی قورسی
    لەناو دەستەکانت،
  • 0:18 - 0:20
    بۆنی پەڕەکان؟
  • 0:20 - 0:21
    ئایە ئەمە پەرتووکە؟
  • 0:21 - 0:22
    لەوانە نییە.
  • 0:22 - 0:23
    بەڵام ئەمەیان؟
  • 0:23 - 0:25
    بۆ وڵامدانەوەی ئەم پرسیارانە،
  • 0:25 - 0:28
    پێویستە بۆ سەرەتای پەرتووک،
    وەکو دەیزانین، بگەڕێنەوە
  • 0:28 - 0:31
    و تێبگەین چۆن ئەم توخمانە
    بەیەکەوە کۆکراونەتەوە تا شتێک دروست بکەن
  • 0:31 - 0:33
    زیاتر بێت لە کۆ بەشەکانیان.
  • 0:33 - 0:37
    سەرەتایترین شت کەوا وەکو
    پەرتووک بیرلێبکەینەوە دەستنووسە،
  • 0:37 - 0:40
    کۆمەڵێک پەڕە بەیەکەوە کۆکراونەتەوە
    بە قەراغێکەوە بەرگکراون.
  • 0:40 - 0:42
    بەڵام گۆڕانی ڕاستەقینە
    لە مێژووی پەرتووک
  • 0:42 - 0:47
    ئامێری چاپکردنەکەی یۆهانیس گۆتنبەرگ بوو
    لە ناوەڕاستی سەدەی ١٥هەمین.
  • 0:47 - 0:52
    چەمکی چاپکاری زۆر زووتر
    لە کلتوری ڕۆژئاوایا سەری هەڵدا بوو،
  • 0:52 - 0:56
    بەڵام پێشەکیەکەی ئامێرەکەی
    گۆتنبەرگ زۆر کاریگەری بوو.
  • 0:56 - 1:00
    لەناکاو، چینی هەڵبژاردەی ڕەهیبەکان
    و چینی بڕیار بەدەست
  • 1:00 - 1:03
    کۆنترۆڵی بەرهەهێنانی دەقەکانیان
    لەدەست دەرچوو.
  • 1:03 - 1:04
    پەیامەکان زۆر ئاسانتر بڵاودەبوونەوە،
  • 1:04 - 1:07
    و لەبەرکیراوەکان بەبێ
    وەستان بەرهەم دەهاتن.
  • 1:07 - 1:10
    هەربۆیە چاپکەری ماڵان لە
    هەموو ئەوروپادا بڵاو بوویەوە.
  • 1:10 - 1:15
    بەرهەمی ئەم سەرچاوە پەرتووکیانە
    لە چەند ڕوووەکەوە بۆمان ئاشانن،
  • 1:15 - 1:18
    بەڵام بەڕوونی دیارە لە لای خەڵکانی
    دیکە جیاوازە.
  • 1:18 - 1:23
    ئێسکەپەیکەری پەرتووک بریتیە لە
    کاغەز، نووسین، بەرگ.
  • 1:23 - 1:27
    زیاتر لە ٢٠٠٠ساڵ لەمەوبەر، چینیەکان
    کاغەزیان وەکو ڕووخساری نووسین داهێنا،
  • 1:27 - 1:31
    کەوا خودی خۆی بە
    پەپایرێسی میسری ڕازاندرابەوە.
  • 1:31 - 1:33
    هەرچۆنێک بێت، تاوەکو سەدەی ١٦هەمین،
  • 1:33 - 1:35
    بەشێوەیەکی سەرەکی ئەوروپیەکان
    لەسەر پارچەی باریکی تەختە دەیاننووسی
  • 1:35 - 1:39
    و کاغەزی تەنکی خۆراگر کەوا
    لە پێستی گیانداران دروستکرا بوو.
  • 1:39 - 1:43
    لە کۆتایەکەی، ناوبانگی کاغەز
    لە هەموو ئەوروپایە بڵاو دەبێتەوە،
  • 1:43 - 1:48
    شوێنی بە پێستی ئاژەڵ چۆڵ کرد چونکە
    بە کۆمەڵ بەرهەمهێنانی هەرزانتر بوو.
  • 1:48 - 1:52
    مەرەکەب دروستکراوە لە تێکەڵکردنی
    ڕووەکی ئەندامی و ڕەنگی ئاژەڵ
  • 1:52 - 1:53
    لەگەڵ ئاو و شەڕاب
  • 1:53 - 1:56
    بەڵام لەو کاتەوەی ئاو بە
    پیتی مادەوە نانووسێت،
  • 1:56 - 2:00
    بەکارهێنانی ئامێری چاپکردنی داوایکرد
    بۆ مەرەکەبی بنچینەی نوت بکۆڕێت.
  • 2:00 - 2:04
    چاپکەرەکان مەرەکەبی ڕەشیان بەکارهێنا
    کەوا لە تێکەڵەی سوتەمەنی چرا
  • 2:04 - 2:04
    و تەرپەنتین
  • 2:04 - 2:06
    و ڕۆنی گوێز دروستکرا بوو.
  • 2:06 - 2:08
    ئەی چی دەربارەی قەبارە و جۆری نووسین؟
  • 2:08 - 2:13
    سەرەتایترین بەشی چاپکاری
    پێکدەهات لە پیتی پێچەوانەوەکراو
  • 2:13 - 2:17
    بەشێوەیەکی ئاشکرا دروستکرابوون
    لە کۆتایی بنچین داڕشتە کانزایەکان.
  • 2:17 - 2:19
    بە دەست دروسکرابوون و گرانەبەهابوون،
  • 2:19 - 2:23
    و ڕازاندنەوەکەیان جیاواز بوو هەروەکو
    جیاوازی ئەو خەڵکانەی قالبەکانیان تاشی بوو.
  • 2:23 - 2:27
    ستانداردکردنیان محاڵ بوو تاوەکو
    بە کۆمەڵ دروستکردن هاتەکایەوە
  • 2:27 - 2:31
    و دروستکرنی سیستەمی
    کرداری ڕێگەپێدەری وشە.
  • 2:31 - 2:36
    بۆ شێوازی نووسین، دەتوانین سوپاسی نیکۆڵاس
    جێنسن بکەین بۆ گەشەپێدانی دوو جۆری نووسینی ڕۆمانی
  • 2:36 - 2:39
    کەوا بوونە هۆی پەیدابوونیە
    هەزارەها جۆری نووسین،
  • 2:39 - 2:41
    جۆری نووسین تایمز
    ڕۆمانی بەناوبانگیش لە خۆدەگرێت.
  • 2:41 - 2:44
    پێویست بوو شتێک هەموویان
    بەیەکەوە بهێڵێتەوە،
  • 2:44 - 2:46
    و تاوەکو کۆتایەکانی سەدەی ١٥هەم.
  • 2:46 - 2:49
    بەرگی پەرتووک پێکدەهات لە تەختە،
  • 2:49 - 2:51
    یان پارچە کاغەزی بەیەکەوە لکێنراو.
  • 2:51 - 2:55
    ئەمانە لە کۆتایەکەی کارتۆنی ڕیشاڵی پەتی
    شوێنیگرتنەوە،
  • 2:55 - 2:59
    لە بنەڕەتدا بۆ کواڵێتی بەرزی بەرگی پەرتووک
    لە کۆتایەکانی سەدەی ١٧هەمین دروستکرا،
  • 2:59 - 3:03
    بەڵام دواتر بژاردەی هەرزانتر پەیدا بوو.
  • 3:03 - 3:07
    و لە کاتێک ئێستا بەرگی پەرتووکی بە کۆمە
    بەرهەمهێنراو بۆتە کاڵیەک بۆ ریکلام کردن،
  • 3:07 - 3:10
    لە کۆندا ڕازاندنەوەی بەرگی پەرتووک
    یە پێی خواست بووە.
  • 3:10 - 3:13
    تەنانەت بڕبڕەی پەرتووکیش مێژووی هەیە.
  • 3:13 - 3:16
    لەسەرەتادا، وەکو جوانکاری سەیرنەدەکران،
  • 3:16 - 3:20
    و سەرەتایترین دانەیان تەخت بووە
    لە جیاتی ئەوەی خڕ بێت.
  • 3:20 - 3:23
    شێوەی تەختی وا لە پەرتووکەکە دەکرد
    ئاسانتر بخوێندرێتەوە
  • 3:23 - 3:26
    بە ڕێگەپێدانی پەرتووکەکە بە ئاسانی
    لەسەر مێزەکە پاڵ بداتەوە.
  • 3:26 - 3:30
    بەڵام ئەم بڕبڕانەی پەرتووک بە ئاسانی
    زیانیان پێدەگات بە فشاری بەکارهێنانی ئاسایی،.
  • 3:30 - 3:33
    شێوەی خڕ گرفتەکەی چارەسەرکرد،
  • 3:33 - 3:35
    لەکەڵ ئەوشدا گرفتی نوێ سەری هەڵدا،
  • 3:35 - 3:37
    وەکو ئەوەی پەرتووکەکە خۆی خۆی دادەخست.
  • 3:37 - 3:39
    بەڵام جێگیری گرینگتر بوو،
  • 3:39 - 3:42
    بەتایبەتی بۆ ئەوانەی بە پێوە دەخوێنەوە.
  • 3:42 - 3:45
    هەرکە پەرتووک پەرەی سەند
    و ئێمەش شوێنی بەرگی پەرتووکەکانمان
  • 3:45 - 3:48
    بە شاشەی تەخت و
    مەرەکەبی ئەلیکترۆنی گرتەوە،
  • 3:48 - 3:51
    ئایە ئەم شتانە و
    فایلانە پەرتووکی ڕاستەقینەن؟
  • 3:51 - 3:52
    ئایە هەست بە بەرگەکەی دەکەیت
  • 3:52 - 3:56
    یان بۆنی کاغەز شتێکی گرینگ
    بۆ شارەزایەکە زیاد دەکات؟
  • 3:56 - 3:59
    یاخود جادووێک تەنها لە ناو
    وشەکان دەژی،
  • 3:59 - 4:01
    گرینگ نییە بەچی پێشکێش دەکرێن؟
Title:
پەرەسەندنی پەرتووک- جولی دریفووس
Description:

کۆی وانکە لەم بەستەرە چاو لێ بکە:
http://ed.ted.com/lessons/the-evolution-of-the-book-julie-dreyfuss

چی وا لە پەرتووک دەکات پەرتووکبێت؟ ئایە هەرشتێک هەڵبگیرێت و زانیاری بگوازێتەوە؟ یان چ پەیوەندی بە کاغەز بەرگی پەرتووکم شێوازی نووسین و مەرەکەبەوە هەییە، کێشی قورسیەکەی لەناو دەستت، بۆنی پەڕەکان؟ بۆ وڵامدەنەوەی ئەم پرسیارانە،جولی دریفووس دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتاکانی پەرتووک وەکو دەزانین پێشانی دەدا کەوا چۆن ئەم توخمانە بەیەکەوە کۆکراونەتەوە تا شتێک دروستبکەن زیاتر لە کۆی بەشەکانیان.

وانەکە لە لایەن جولی دریفووس و کاری دەرهێنان لە لایەن پاتریک سمیس

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:18

Kurdish (Central) subtitles

Revisions