0:00:06.698,0:00:08.793
چی وا لە پەرتووک دەکات پەرتووک بێت؟

0:00:08.793,0:00:12.828
ئایە هەرشتێک کەوا هەڵبگیرێت[br]و زانیاری بگوازێتەوە؟

0:00:12.828,0:00:14.419
یاخود چ پەیوەندی بە کاغەزەوە،

0:00:14.419,0:00:15.236
و بەرگی پەرتووک،

0:00:15.236,0:00:15.984
شێوازی نووسین،

0:00:15.984,0:00:16.736
مەرەکەب،

0:00:16.736,0:00:18.063
کیشی قورسی[br]لەناو دەستەکانت،

0:00:18.063,0:00:19.803
بۆنی پەڕەکان؟

0:00:19.803,0:00:21.112
ئایە ئەمە پەرتووکە؟

0:00:21.112,0:00:22.486
لەوانە نییە.

0:00:22.486,0:00:23.483
بەڵام ئەمەیان؟

0:00:23.483,0:00:24.913
بۆ وڵامدانەوەی ئەم پرسیارانە،

0:00:24.913,0:00:27.525
پێویستە بۆ سەرەتای پەرتووک،[br]وەکو دەیزانین، بگەڕێنەوە

0:00:27.525,0:00:30.698
و تێبگەین چۆن ئەم توخمانە[br]بەیەکەوە کۆکراونەتەوە تا شتێک دروست بکەن

0:00:30.698,0:00:33.240
زیاتر بێت لە کۆ بەشەکانیان.

0:00:33.240,0:00:36.859
سەرەتایترین شت کەوا وەکو[br]پەرتووک بیرلێبکەینەوە دەستنووسە،

0:00:36.859,0:00:39.949
کۆمەڵێک پەڕە بەیەکەوە کۆکراونەتەوە[br]بە قەراغێکەوە بەرگکراون.

0:00:39.949,0:00:42.395
بەڵام گۆڕانی ڕاستەقینە[br]لە مێژووی پەرتووک

0:00:42.395,0:00:46.575
ئامێری چاپکردنەکەی یۆهانیس گۆتنبەرگ بوو[br]لە ناوەڕاستی سەدەی ١٥هەمین.

0:00:46.575,0:00:51.642
چەمکی چاپکاری زۆر زووتر[br]لە کلتوری ڕۆژئاوایا سەری هەڵدا بوو،

0:00:51.642,0:00:55.833
بەڵام پێشەکیەکەی ئامێرەکەی[br]گۆتنبەرگ زۆر کاریگەری بوو.

0:00:55.833,0:00:59.949
لەناکاو، چینی هەڵبژاردەی ڕەهیبەکان[br]و چینی بڕیار بەدەست

0:00:59.949,0:01:02.531
کۆنترۆڵی بەرهەهێنانی دەقەکانیان[br]لەدەست دەرچوو.

0:01:02.531,0:01:04.328
پەیامەکان زۆر ئاسانتر بڵاودەبوونەوە،

0:01:04.328,0:01:07.333
و لەبەرکیراوەکان بەبێ [br]وەستان بەرهەم دەهاتن.

0:01:07.333,0:01:10.432
هەربۆیە چاپکەری ماڵان لە[br]هەموو ئەوروپادا بڵاو بوویەوە.

0:01:10.432,0:01:15.268
بەرهەمی ئەم سەرچاوە پەرتووکیانە[br]لە چەند ڕوووەکەوە بۆمان ئاشانن،

0:01:15.268,0:01:17.949
بەڵام بەڕوونی دیارە لە لای خەڵکانی[br]دیکە جیاوازە.

0:01:17.949,0:01:22.796
ئێسکەپەیکەری پەرتووک بریتیە لە[br]کاغەز، نووسین، بەرگ.

0:01:22.796,0:01:27.044
زیاتر لە ٢٠٠٠ساڵ لەمەوبەر، چینیەکان [br]کاغەزیان وەکو ڕووخساری نووسین داهێنا،

0:01:27.044,0:01:30.516
کەوا خودی خۆی بە[br]پەپایرێسی میسری ڕازاندرابەوە.

0:01:30.516,0:01:32.707
هەرچۆنێک بێت، تاوەکو سەدەی ١٦هەمین،

0:01:32.707,0:01:35.236
بەشێوەیەکی سەرەکی ئەوروپیەکان[br]لەسەر پارچەی باریکی تەختە دەیاننووسی

0:01:35.236,0:01:39.176
و کاغەزی تەنکی خۆراگر کەوا[br]لە پێستی گیانداران دروستکرا بوو.

0:01:39.176,0:01:43.022
لە کۆتایەکەی، ناوبانگی کاغەز[br]لە هەموو ئەوروپایە بڵاو دەبێتەوە،

0:01:43.022,0:01:47.673
شوێنی بە پێستی ئاژەڵ چۆڵ کرد چونکە [br]بە کۆمەڵ بەرهەمهێنانی هەرزانتر بوو.

0:01:47.673,0:01:51.576
مەرەکەب دروستکراوە لە تێکەڵکردنی[br]ڕووەکی ئەندامی و ڕەنگی ئاژەڵ

0:01:51.576,0:01:53.046
لەگەڵ ئاو و شەڕاب

0:01:53.046,0:01:55.519
بەڵام لەو کاتەوەی ئاو بە[br]پیتی مادەوە نانووسێت،

0:01:55.519,0:02:00.144
بەکارهێنانی ئامێری چاپکردنی داوایکرد[br]بۆ مەرەکەبی بنچینەی نوت بکۆڕێت.

0:02:00.144,0:02:03.513
چاپکەرەکان مەرەکەبی ڕەشیان بەکارهێنا[br]کەوا لە تێکەڵەی سوتەمەنی چرا

0:02:03.513,0:02:04.395
و تەرپەنتین

0:02:04.395,0:02:06.138
و ڕۆنی گوێز دروستکرا بوو.

0:02:06.138,0:02:08.236
ئەی چی دەربارەی قەبارە و جۆری نووسین؟

0:02:08.236,0:02:12.577
سەرەتایترین بەشی چاپکاری[br]پێکدەهات لە پیتی پێچەوانەوەکراو

0:02:12.577,0:02:16.673
بەشێوەیەکی ئاشکرا دروستکرابوون[br]لە کۆتایی بنچین داڕشتە کانزایەکان.

0:02:16.673,0:02:19.147
بە دەست دروسکرابوون و گرانەبەهابوون،

0:02:19.147,0:02:22.865
و ڕازاندنەوەکەیان جیاواز بوو هەروەکو[br]جیاوازی ئەو خەڵکانەی قالبەکانیان تاشی بوو.

0:02:22.865,0:02:27.151
ستانداردکردنیان محاڵ بوو تاوەکو[br]بە کۆمەڵ دروستکردن هاتەکایەوە

0:02:27.151,0:02:30.830
و دروستکرنی سیستەمی [br]کرداری ڕێگەپێدەری وشە.

0:02:30.830,0:02:36.230
بۆ شێوازی نووسین، دەتوانین سوپاسی نیکۆڵاس [br]جێنسن بکەین بۆ گەشەپێدانی دوو جۆری نووسینی ڕۆمانی

0:02:36.230,0:02:38.610
کەوا بوونە هۆی پەیدابوونیە[br]هەزارەها جۆری نووسین،

0:02:38.610,0:02:41.248
جۆری نووسین تایمز [br]ڕۆمانی بەناوبانگیش لە خۆدەگرێت.

0:02:41.248,0:02:44.013
پێویست بوو شتێک هەموویان[br]بەیەکەوە بهێڵێتەوە،

0:02:44.013,0:02:46.399
و تاوەکو کۆتایەکانی سەدەی ١٥هەم.

0:02:46.399,0:02:48.732
بەرگی پەرتووک پێکدەهات لە تەختە،

0:02:48.732,0:02:51.045
یان پارچە کاغەزی بەیەکەوە لکێنراو.

0:02:51.045,0:02:54.698
ئەمانە لە کۆتایەکەی کارتۆنی ڕیشاڵی پەتی[br]شوێنیگرتنەوە،

0:02:54.698,0:02:59.482
لە بنەڕەتدا بۆ کواڵێتی بەرزی بەرگی پەرتووک[br]لە کۆتایەکانی سەدەی ١٧هەمین دروستکرا،

0:02:59.482,0:03:02.757
بەڵام دواتر بژاردەی هەرزانتر پەیدا بوو.

0:03:02.757,0:03:06.550
و لە کاتێک ئێستا بەرگی پەرتووکی بە کۆمە[br]بەرهەمهێنراو بۆتە کاڵیەک بۆ ریکلام کردن،

0:03:06.550,0:03:10.304
لە کۆندا ڕازاندنەوەی بەرگی پەرتووک[br]یە پێی خواست بووە.

0:03:10.304,0:03:12.839
تەنانەت بڕبڕەی پەرتووکیش مێژووی هەیە.

0:03:12.839,0:03:16.406
لەسەرەتادا، وەکو جوانکاری سەیرنەدەکران،

0:03:16.406,0:03:19.743
و سەرەتایترین دانەیان تەخت بووە[br]لە جیاتی ئەوەی خڕ بێت.

0:03:19.743,0:03:22.516
شێوەی تەختی وا لە پەرتووکەکە دەکرد[br]ئاسانتر بخوێندرێتەوە

0:03:22.516,0:03:25.522
بە ڕێگەپێدانی پەرتووکەکە بە ئاسانی[br]لەسەر مێزەکە پاڵ بداتەوە.

0:03:25.522,0:03:30.453
بەڵام ئەم بڕبڕانەی پەرتووک بە ئاسانی [br]زیانیان پێدەگات بە فشاری بەکارهێنانی ئاسایی،.

0:03:30.453,0:03:32.580
شێوەی خڕ گرفتەکەی چارەسەرکرد،

0:03:32.580,0:03:34.555
لەکەڵ ئەوشدا گرفتی نوێ سەری هەڵدا،

0:03:34.555,0:03:37.389
وەکو ئەوەی پەرتووکەکە خۆی خۆی دادەخست.

0:03:37.389,0:03:39.263
بەڵام جێگیری گرینگتر بوو،

0:03:39.263,0:03:41.609
بەتایبەتی بۆ ئەوانەی بە پێوە دەخوێنەوە.

0:03:41.609,0:03:45.266
هەرکە پەرتووک پەرەی سەند[br]و ئێمەش شوێنی بەرگی پەرتووکەکانمان

0:03:45.266,0:03:47.855
بە شاشەی تەخت و [br]مەرەکەبی ئەلیکترۆنی گرتەوە،

0:03:47.855,0:03:50.953
ئایە ئەم شتانە و[br]فایلانە پەرتووکی ڕاستەقینەن؟

0:03:50.953,0:03:52.436
ئایە هەست بە بەرگەکەی دەکەیت

0:03:52.436,0:03:55.738
یان بۆنی کاغەز شتێکی گرینگ[br]بۆ شارەزایەکە زیاد دەکات؟

0:03:55.738,0:03:58.837
یاخود جادووێک تەنها لە ناو[br]وشەکان دەژی،

0:03:58.837,0:04:01.018
گرینگ نییە بەچی پێشکێش دەکرێن؟