Usta Yazarlardan Yaşamın Her Yılına Dair Bilgelikler

İnsan olarak birinden diğerine farklılık göstersek de, hepimiz aynı sıralamadan geçerek yaşlanırız ve yaşamlarımızın ortak örnekleri sevdiğimiz kitaplarda geçer. Gazeteci Joshua Prager bu duygulandırıcı konuşmasında, görsel efektlerini grafiker Milton Glaser'in düzenlediği, Norman Mailer, Joyce Carol Oates, William Trevor ve diğer büyük yazarlardan alıntılarla hayatın aşamalarını keşfe çıkıyor. Prager "Kitaplar bize kimken kim olduğumuzu, hatta kim olacağımızı anlatır." diyor.

Gelecek ay 44 yaşına giriyorum

ve 44 yaşın çok güzel bir yıl
olacağını hissediyorum,

başarı ve farkındalık dolu bir yıl.

Öyle hissediyorum,

belli bir şeyi beklediğimden değil,

ama Norman Mailer'ın 1968 yılına ait

bir kitabında güzel bir yıl olacağını
okuduğum için.

"44 yaşında olduğunu hissetti..."

diyor Mailer, "The Armies of the Night"
(Gece Orduları) adlı kitabında,

"...bir insan olarak sanki

kemik, kas, kalp, akıl ve duygunun
somut cismi gibiydi,

başarmış gibiydi."

Tabii ki Mailer'ın benim için
yazmadığını biliyorum.

Fakat şunu biliyorum öyle de;

hepimiz için yazdı --siz, ben,
kitabının öznesi,

yaşlanmak hemen hemen aynı oranda,

doğumdan itibaren aynı
mükemmel sırada ilerliyordu:

Çocukluğun merakları ve sınırlarından,

ergenliğin özgürlük ve düş kırıklıkları,

yetişkinliğin gücü ve yükleri,

ihtiyarlığın farkına varma ve
kabullenmelerine kadar.

Yaşama dair örüntüler var

ve ortak noktalar.

Thomas Mann'ın dediği gibi: "Onların
başına geldiği gibi bana da gelecek."

Sadece yaşamayız bu örüntüleri.

Aynı zamanda yazarız.

Kitaplara yazarız, böylece hikâyeleşirler.

İşte o zaman okuyup anlayabiliriz.

Kitaplar bize kimken

kim olduğumuzu, hatta
kim olacağımızı anlatır.

Öyleyse binlerce yıldır böyleler.

James Salter'ın yazdığı gibi,

"Hayat bir şeyleri geride bırakıyorsa,
sayfalara geçer."

Böylece, altı yıl önce
aklıma bir fikir geldi:

Hayat sayfalara geçtiyse,
bir yerlerde,

her yaşa dair yazılmış sayfalar vardı.

Eğer onları bulabilirsem,
bir hikâyede toplayabilirdim.

Onları hayata birleştirebilirdim,

uzun bir hayata, yüz yıllık bir hayata,

aramızdaki şanslıların başından geçen

aynı mükemmel sıranın tümüne.

O zaman 37 yaşındaydım,

"sağduyu yaşı" diyordu William Trevor.

Zaman ve yaşlanma üzerine
düşünmeye meraklıydım.

Ailede bir hastalık
ve sonrasındaki bir rahatsızlığım

yaşlılığın hükmedilir olmadığını
açıkça gösterdi.

Ayrıca yaşlanmak,
sadece kaçınılmazı erteliyor,

olayların göstermediğini
zaman gösteriyordu.

Biraz moral bozucuydu.

Ancak bir liste sürecekti.

Bir yaşamın yıldan yıla
kroniğini çıkarmak,

anlık şeylere tutunmak
ve dayanmak olacaktı.

Geleceğe ulaşsak da ulaşmasak da,
kendimin ve diğerlerinin

oradaki hâline küçük
bir bakış sağlayacaktı.

Sonra, listemi oluşturmaya başladığımda,
hemen kafama takıldı,

uzun bir süre
sayfalar dolusu araştırma yaptım.

İlk yüzyılımızın başından sonuna
her yılki adımda işte böyleydik:

"Yirmi yedi...birden gelen bir
aydınlanma zamanı,"

"Altmış iki,...hafif güçten düşmeler."

Tabii ki bu sezgilerin göreceli
olduğunu düşünüyordum.

Başlangıçtakilere göre, şimdi daha uzun
yaşıyor ve daha yavaş yaşlanıyoruz.

Christopher Isherwood, 53 yaşındaki birini
tasvir etmek için

"sarı yaprak" tabirini kullanmıştı,

Lord Byron'ın, 36 yaşındayken
kendini tanımlamak için kullanmasından

sadece bir asır sonra.

(Gülüşmeler)

Yaşamın bir yıldan ertesi yıla şiddetli ve
hiç beklenmedik şekilde

değişebileceğini de düşünüyordum

ve insanların aynı yaşı farklı şekilde
yaşayabileceğini de.

Fakat öyle olsa bile, liste bütünleştikçe,

o noktada yaşadığım hayat da
aynaya yansır gibi

netleşiyordu:

"Kim olduğundan gittikçe daha az emin"
olduğunu 20 yaşında keşfetmek,

"Aktif yaşama hazırlığın
beyhudeliğinden" 30 yaşında çıkmak,

"Geri dönmeyeceğin odaların kapılarını
hafifçe kapatmayı"

40 yaşında öğrenmek.

İşte, oradaydım.

Tabii hepimiz oradayız.

Milton Glaser, şu gördüğünüz

harika görsel efektlerin sahibi

ve bugün 85 yaşındaki
muhteşem grafiker--

onca yıl "bir olgunlaşma ve tanrılaştırma"
diyordu Nabokov--

bana şunu gösterdi; sanat ve renk gibi,

edebiyat da yaşadıklarımızı
hatırlamaya yardım eder.

Gerçekten de listeyi
büyükbabamla paylaştığımda,

onaylarcasına başını salladı.

O zamanlar 95 yaşında ve ölmek üzereydi,

Roberto Bolaño'nun yazdığı gibi

"Hiç ölmemekle aynı şey."

Geçmişi düşünerek bana,

Proust'un 22 yaşında ölmeyeceğimizden
emin olduğumuz konusunda

tıpkı Edwin Sheneidman adlı
bir tanatolojistin

90 yaşında öleceğimizden emin olduğu kadar
haklı olduğunu söyledi.

Diğerlerine olduğu gibi

onun da başına gelmişti.

Şimdi liste bitmişti:

Bir yüzyıl.

Geriye dönüp baktığımda,

hazır olmadığımı anlıyorum.

Hâlâ yaşayacağım hayatım var,

daha yazacağım çok sayfa var.

Mailer'ı dikkate alarak,

44' ü bekliyorum.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)