Czy Mars może skrywać tajemnicę powstania życia
-
0:00 - 0:05Czasami najważniejsze rzeczy
przychodzą małymi kroczkami. -
0:05 - 0:09Mam 15 minut, żeby przekonać was,
-
0:09 - 0:13że mikroorganizmy mają
dużo do powiedzenia w kwestii: -
0:13 - 0:15"Czy jesteśmy sami?".
-
0:15 - 0:20Mogą nam sporo powiedzieć,
nie tylko o życiu w Układzie Słonecznym, -
0:20 - 0:22ale też poza nim.
-
0:22 - 0:27Dlatego poszukuję ich
w najdziwniejszych miejscach na Ziemi, -
0:27 - 0:30w ekstremalnym środowisku,
gdzie warunki powodują, -
0:30 - 0:32że są one na granicy przeżycia.
-
0:32 - 0:36Czasem sama ledwo uchodzę z życiem,
kiedy podchodzę zbyt blisko. -
0:36 - 0:43Jesteśmy jedyną rozwiniętą cywilizacją
w Układzie Słonecznym, -
0:43 - 0:47ale nie przekreśla to możliwości istnienia
innych mikroorganizmów blisko nas. -
0:47 - 0:51Planety i księżyce, które widzicie,
-
0:51 - 0:55wszystkie mogłyby być miejscem życia.
-
0:55 - 0:57Istnieje duże prawdopodobieństwo.
-
0:57 - 1:02Jeśli odkryjemy życie
na tych planetach i księżycach, -
1:02 - 1:05zadamy sobie pytania:
-
1:05 - 1:07Czy jesteśmy sami w Układzie Słonecznym?
-
1:07 - 1:09Skąd pochodzimy?
-
1:09 - 1:12Czy mamy rodzinę w sąsiedztwie?
-
1:12 - 1:16Czy istnieje życie poza naszym układem?
-
1:16 - 1:20Możemy zadawać te pytania,
-
1:20 - 1:25bo teraz inaczej rozumiemy to,
czym jest zamieszkała planeta. -
1:25 - 1:28Zamieszkała planeta to taka,
-
1:28 - 1:32na której są stabilne zasoby wody.
-
1:32 - 1:36Dla mnie to tylko horyzontalna definicja,
-
1:36 - 1:38bo określa odległość do gwiazdy.
-
1:38 - 1:41Jest jeszcze inny wymiar tego,
czy coś nadaje się do zamieszkania. -
1:41 - 1:44To wymiar wertykalny.
-
1:44 - 1:54Chodzi o warunki pod powierzchnią
planety znajdującej się daleko od Słońca, -
1:54 - 1:57gdzie wciąż są obecne: woda,
energia i składniki odżywcze. -
1:57 - 2:01Dla niektórych może to oznaczać
pożywienie i ochronę. -
2:01 - 2:03Patrząc na Ziemię,
-
2:03 - 2:07tam, gdzie nie dociera światło
słoneczne, głęboko w oceanach, -
2:07 - 2:10życie wciąż się rozwija
-
2:10 - 2:14dzięki procesom chemicznym.
-
2:14 - 2:19Myśląc w ten sposób,
opadają wszelkie bariery. -
2:19 - 2:22Nie ma żadnych ograniczeń.
-
2:22 - 2:24Jeśli widzieliście ostatnio
nagłówki gazet, -
2:24 - 2:27słyszeliście, że odkryliśmy
podpowierzchniowe oceany -
2:27 - 2:31na Europie, Ganimedesie,
Enceladusie oraz Tytanie. -
2:31 - 2:34Znaleźliśmy też gejzer
i gorące źródła na Enceladusie. -
2:34 - 2:38Nasz Układ Słoneczny
zamienia się w gigantyczne SPA. -
2:38 - 2:42Każdy, kto był kiedyś w SPA,
wie jak bardzo mikroby je lubią. -
2:42 - 2:44(Śmiech)
-
2:44 - 2:47Pomyślcie także o Marsie.
-
2:47 - 2:50Życie jest niemożliwe na jego powierzchni,
-
2:50 - 2:54ale wciąż może kryć się pod ziemią.
-
2:54 - 2:59Poczyniliśmy postępy w rozumieniu
pojęcia możliwości zamieszkiwania, -
2:59 - 3:02a także w rozumieniu,
-
3:02 - 3:06jakie są ślady życia na Ziemi.
-
3:06 - 3:09Możemy wziąć pod uwagę
cząsteczki organiczne, -
3:09 - 3:10które są cegiełkami życia,
-
3:10 - 3:15skamieniałości, minerały, biominerały,
-
3:15 - 3:19które powstają w wyniku reakcji
pomiędzy bakteriami a skałami, -
3:19 - 3:22oraz gazy w atmosferze.
-
3:22 - 3:26A te maleńkie glony
po prawej stronie slajdu -
3:26 - 3:28są bezpośrednimi potomkami organizmów,
-
3:28 - 3:32które pompowały tlen
w atmosferę ziemską miliard lat temu. -
3:32 - 3:36Robiąc to, zatruły 90% życia
na powierzchni Ziemi, -
3:36 - 3:39ale dzięki nim oddychamy dziś powietrzem.
-
3:41 - 3:46Chociaż wiemy coraz więcej,
-
3:46 - 3:49nadal nie znamy odpowiedzi
na jedno pytanie. -
3:49 - 3:51Skąd pochodzimy?
-
3:51 - 3:56Jest tym trudniej, że nie możemy
znaleźć fizycznego dowodu na to, -
3:56 - 3:58skąd wzięliśmy się na naszej planecie,
-
3:58 - 4:04bo wszystko, co jest starsze
niż 4 miliardy lat, dawno zniknęło. -
4:04 - 4:10Wszystkie dowody zniknęły,
usunięte przez ruchy tektoniczne i erozję. -
4:10 - 4:13To właśnie nazywam
horyzontem biologicznym Ziemi. -
4:13 - 4:17Za tą granicą nie wiemy, skąd pochodzimy.
-
4:17 - 4:20Czy wszystko przepadło? Może nie.
-
4:20 - 4:23Być może znajdziemy
ślady naszego pochodzenia -
4:23 - 4:28w najbardziej nietypowym
miejscu, na Marsie. -
4:28 - 4:29Jak to możliwe?
-
4:29 - 4:32Na początku Układu Słonecznego,
-
4:32 - 4:37Mars i Ziemia były bombardowane
przez ogromne asteroidy i komety. -
4:37 - 4:40Materiały wyrzucone
z tych uderzeń były wszędzie. -
4:40 - 4:44Ziemia i Mars rzucały w siebie
kamieniami przez długi czas. -
4:44 - 4:48Kawałki skał spadały na Ziemię,
kawałki Ziemi spadały na Marsa. -
4:48 - 4:53Te dwie planety mogły być zasiane
tym samym materiałem. -
4:53 - 4:57Może nasz pradziad siedzi tam
na powierzchni i na nas czeka? -
4:59 - 5:06Możemy udać się na Marsa
i szukać śladów naszego pochodzenia. -
5:06 - 5:08Mars może skrywać tę tajemnicę.
-
5:08 - 5:11To dlatego jest dla nas wyjątkowy.
-
5:11 - 5:13Aby to się stało,
-
5:13 - 5:19Mars musiał być zamieszkały,
w czasie gdy były tam odpowiednie warunki. -
5:19 - 5:20Czy tak było?
-
5:20 - 5:24Wiele misji dowodzi tego samego.
-
5:24 - 5:28Kiedy na Ziemi pojawiło się życie,
-
5:28 - 5:33na Marsie były ocean, wulkany i jeziora
-
5:33 - 5:36oraz delty rzek, jak na tym
pięknym zdjęciu. -
5:36 - 5:39Łazik Curiosity wysłał to zdjęcie
kilka tygodni temu. -
5:39 - 5:43Widać pozostałości delty,
ale to zdjęcie mówi coś jeszcze. -
5:43 - 5:45Wody było pod dostatkiem.
-
5:45 - 5:48Tryskała na powierzchni
przez bardzo długi czas. -
5:48 - 5:50To dobra wiadomość dla życia.
-
5:50 - 5:53Chemia życia potrzebuje dużo czasu.
-
5:53 - 5:55To niezwykle dobra wiadomość,
-
5:55 - 5:58ale czy oznacza, że z łatwością
odnajdziemy życie na Marsie? -
5:58 - 6:00Niekoniecznie.
-
6:00 - 6:02Oto, co się stało.
-
6:02 - 6:05Kiedy życie rozkwitło
na powierzchni Ziemi, -
6:05 - 6:09na Marsie wszystko pogorszyło się.
-
6:09 - 6:12Atmosfera została rozwiana
przez wiatr słoneczny, -
6:12 - 6:15Mars stracił magnetosferę,
-
6:15 - 6:19promieniowanie UV i kosmiczne
zaczęły bombardować planetę, -
6:19 - 6:23woda uciekła w przestrzeń
lub wsiąknęła w glebę. -
6:23 - 6:27Jeśli chcemy zrozumieć
-
6:27 - 6:32i znaleźć jakieś ślady życia
na powierzchni Marsa, -
6:32 - 6:34jeśli oczywiście tam są,
-
6:34 - 6:37musimy wiedzieć, jaki był wpływ
każdego z tych wydarzeń -
6:37 - 6:40na zakonserwowanie tych śladów.
-
6:40 - 6:45Tylko wtedy będziemy wiedzieć,
gdzie są one ukryte -
6:45 - 6:49i będziemy mogli wysłać łazik
w odpowiednie miejsca, -
6:49 - 6:55gdzie próbki skał mogą nam powiedzieć
coś ważnego o tym, kim jesteśmy, -
6:55 - 6:59a jeśli nie, to może gdzieś indziej,
całkiem niezależnie, -
6:59 - 7:02powstało życie na innej planecie.
-
7:02 - 7:04To łatwe.
-
7:04 - 7:10Wystarczy cofnąć się o 3,5 miliarda lat
w przeszłość planety. -
7:10 - 7:13Potrzebny nam wehikuł czasu.
-
7:13 - 7:15Proste?
-
7:15 - 7:16W zasadzie, tak.
-
7:16 - 7:19Rozejrzyjcie się, to planeta Ziemia.
-
7:19 - 7:21To nasz wehikuł czasu.
-
7:21 - 7:25Geolodzy używają jej, żeby cofnąć się
w przeszłość naszej planety. -
7:25 - 7:27Ja używam jej nieco inaczej.
-
7:27 - 7:30Wykorzystuję Ziemię, udając się
do bardzo ekstremalnych miejsc, -
7:30 - 7:33gdzie warunki podobne są
do tych na Marsie, -
7:33 - 7:35w czasie gdy zmieniał się tam klimat.
-
7:35 - 7:38Tam staram się zrozumieć, co zaszło.
-
7:38 - 7:42Jakie są ślady życia?
Co pozostało? Jak to znajdziemy? -
7:42 - 7:45Na chwilę wezmę was ze sobą
-
7:45 - 7:48w krótką podróż wehikułem czasu.
-
7:48 - 7:53Jesteśmy na wysokości
4500 metrów w Andach, -
7:53 - 8:00ale tak naprawdę to mniej niż miliard lat
po tym, jak powstały Mars i Ziemia. -
8:00 - 8:03Wyglądały wtedy mniej więcej tak:
-
8:03 - 8:07wszędzie wulkany, parujące jeziora,
-
8:07 - 8:10minerały, gorące źródła.
-
8:10 - 8:14Widzicie te hałdy na brzegu jezior?
-
8:14 - 8:17Zostały zbudowane przez potomków
pierwszych organizmów, -
8:17 - 8:20które stworzyły najstarsze
skamieniałości na Ziemi. -
8:20 - 8:25Żeby zrozumieć, co się dzieje,
musimy cofnąć się nieco dalej. -
8:25 - 8:26Jeszcze jedna rzecz.
-
8:26 - 8:30Te miejsca są identyczne
jak Mars 3,5 miliarda lat temu. -
8:30 - 8:34Klimat zmienia się bardzo szybko,
a woda i lód znikają. -
8:34 - 8:38Musimy cofnąć się do czasu,
kiedy wszystko zmieniło się na Marsie. -
8:38 - 8:40Musimy wejść wyżej.
-
8:40 - 8:42Dlaczego?
-
8:42 - 8:43Bo im wyżej jesteśmy,
-
8:43 - 8:46tym atmosfera robi się cieńsza
i mniej stabilna, -
8:46 - 8:52temperatura spada
i jest więcej promieniowania UV. -
8:52 - 8:57Uzyskujemy warunki obecne
na Marsie w czasie zmian. -
8:58 - 9:05Nie obiecywałam przyjemnej wycieczki.
-
9:05 - 9:07Nie będziecie sobie siedzieli w wehikule.
-
9:07 - 9:10Musicie wnieść ponad 400 kg
sprzętu na szczyt wulkanu w Andach, -
9:10 - 9:14który ma ponad 6000 metrów wysokości.
-
9:14 - 9:17Ponad 6000 metrów.
-
9:17 - 9:20Musicie spać na spadkach
pod kątem 42 stopni, -
9:20 - 9:24mając nadzieję, że w nocy
nie będzie trzęsienia ziemi. -
9:24 - 9:28Po dotarciu na szczyt, znajdziemy jezioro,
dla którego tu przyszliśmy. -
9:28 - 9:33Na tej wysokości panują takie same warunki
-
9:33 - 9:36jak na Marsie 3,5 miliarda lat temu.
-
9:36 - 9:42Teraz musimy udać się w głąb jeziora.
-
9:42 - 9:46Musimy pozbyć się górskiego sprzętu
-
9:46 - 9:50i odziać się w odpowiednie kostiumy.
-
9:50 - 9:55Wchodząc do tego jeziora,
-
9:55 - 10:00cofamy się 3,5 miliarda lat
w przeszłość innej planety, -
10:00 - 10:04szukając odpowiedzi na zadane pytania.
-
10:05 - 10:08Życie jest wszędzie, dosłownie wszędzie.
-
10:08 - 10:11Wszystko, co widzicie na zdjęciu,
to żyjące organizmy. -
10:11 - 10:14Nie mówię o nurku,
ale o wszystkim dookoła. -
10:16 - 10:19To zdjęcie jest dość złudne.
-
10:19 - 10:22Te jeziora są pełne życia,
-
10:22 - 10:26ale jak w wielu miejscach na Ziemi,
z powodu zmiany klimatu, -
10:26 - 10:29bioróżnorodność bardzo się zmniejszyła.
-
10:29 - 10:32W próbkach, które zabraliśmy ze sobą,
-
10:32 - 10:3836% bakterii z tych jezior
składało się z trzech gatunków, -
10:38 - 10:41które jak dotąd przetrwały.
-
10:41 - 10:44Oto inne jezioro, tuż obok tamtego.
-
10:44 - 10:48Czerwony kolor nie pochodzi od minerałów,
-
10:48 - 10:51tylko od obecności maleńkich alg.
-
10:51 - 10:56W tym rejonie promieniowanie UV
jest naprawdę niebezpieczne. -
10:56 - 10:59Na Ziemi poziom 11
jest uznany za ekstremalny. -
10:59 - 11:04Tutaj podczas burzy UV, poziom wynosi 43.
-
11:04 - 11:08Kremy z filtrem SPF 30 niewiele zdziałają,
-
11:08 - 11:11woda jest tak przeźroczysta
w tych jeziorach, -
11:11 - 11:15że algi nie mają gdzie się ukryć.
-
11:15 - 11:17Dlatego wytwarzają własny filtr ochronny.
-
11:17 - 11:19To ten czerwony kolor.
-
11:19 - 11:21Mogą przystosować się do tego,
-
11:21 - 11:24ale kiedy woda zniknie z powierzchni,
-
11:24 - 11:26mikroorganizmy mają
tylko jedno rozwiązanie. -
11:26 - 11:28Muszą schować się pod ziemię.
-
11:28 - 11:31Skały, które tu widzicie,
-
11:31 - 11:34mikroby żyją w ich wnętrzu.
-
11:34 - 11:38Do ochrony używają
przejrzystości tych skał, -
11:38 - 11:39żeby uzyskać tylko dobrą część UV,
-
11:39 - 11:43a odrzucić tę, która uszkodzi ich DNA.
-
11:43 - 11:45Dlatego wysyłamy nasze łaziki,
-
11:45 - 11:49szkolimy je, żeby szukały życia
na Marsie w takich miejscach. -
11:49 - 11:53Bo jeśli ono istniało
3,5 miliarda lat temu, -
11:53 - 11:57musiało wykorzystać
tę samą strategię do ochrony. -
11:57 - 12:00To raczej oczywiste,
-
12:00 - 12:04że wyprawy w takie miejsca
są dla nas bardzo pomocne -
12:04 - 12:08w eksploracji Marsa i przygotowaniu misji.
-
12:08 - 12:12Pomogły nam zrozumieć geologię Marsa,
-
12:12 - 12:16jego dawny klimat i ewolucję
-
12:16 - 12:19oraz możliwość zamieszkania tu.
-
12:19 - 12:25Nasz ostatni łazik odkrył
ślady materii organicznej. -
12:25 - 12:28Tak, są takie ślady na powierzchni Marsa.
-
12:28 - 12:32Odkrył też ślady metanu.
-
12:32 - 12:34Nie wiemy jeszcze, czy ten metan
-
12:34 - 12:38ma pochodzenie
geologiczne czy biologiczne. -
12:38 - 12:43Z powodu tego odkrycia,
-
12:43 - 12:46hipoteza, że na Marsie
jest wciąż obecne życie, -
12:46 - 12:48pozostaje silna.
-
12:48 - 12:54Mam nadzieję, że przekonałam was,
jak ważny jest dla nas Mars. -
12:54 - 12:56Ale błędem byłoby myślenie,
-
12:56 - 12:58że to jedyne miejsce
w Układzie Słonecznym, -
12:58 - 13:02gdzie można znaleźć
potencjalne mikro życie. -
13:02 - 13:05A to dlatego,
-
13:05 - 13:09że Mars i Ziemia mogły mieć
wspólne pochodzenie, -
13:09 - 13:13ale szukanie go poza Marsem
jest już trudniejsze. -
13:13 - 13:18Mechanika nieba nie ułatwia nam
wymiany materiału pomiędzy planetami. -
13:18 - 13:22Jeśli znajdziemy życie na tych planetach,
-
13:22 - 13:24będzie ono całkowicie inne od nas.
-
13:24 - 13:26Zupełnie inny rodzaj życia.
-
13:26 - 13:29Ale ostatecznie, może będziemy tylko my.
-
13:29 - 13:31Tylko my i Mars.
-
13:31 - 13:34A może jest wiele różnych gałęzi
ewolucyjnych w naszym układzie? -
13:34 - 13:38Nie znam jeszcze odpowiedzi,
ale mogę powiedzieć, -
13:38 - 13:43że nie ważne, jaki będzie wynik
i ile wyniesie magiczna liczba, -
13:43 - 13:45da nam to pewien wskaźnik,
-
13:45 - 13:49dzięki któremu będziemy mogli
zmierzyć możliwość istnienia życia, -
13:49 - 13:52jego bogactwo i różnorodność
poza Układem Słonecznym. -
13:52 - 13:55To może być osiągnięte
przez nasze pokolenie. -
13:55 - 13:59To może być nasze dziedzictwo,
jeśli ośmielimy się to badać. -
14:00 - 14:06Jeśli ktoś powie wam, że szukanie
obcych bakterii jest nudne, -
14:06 - 14:09bo nie można z nimi przeprowadzić
filozoficznej dysputy, -
14:09 - 14:15możecie im udowodnić, że się mylą.
-
14:16 - 14:19Materiał organiczny powie nam dużo
-
14:19 - 14:24o środowisku, w którym żyje,
o swojej złożoności i różnorodności. -
14:24 - 14:30DNA, czy inny nośnik informacji,
powie nam o przystosowaniach, -
14:30 - 14:35o ewolucji, przeżyciu,
o zmianach planetarnych -
14:35 - 14:38i o przekazywaniu tych informacji.
-
14:38 - 14:41To wszystko razem powie nam,
-
14:41 - 14:45co zapoczątkowało ścieżkę
rozwoju mikroorganizmów -
14:45 - 14:48i dlaczego coś, co zaczynało się
od tego poziomu, -
14:48 - 14:52czasami kończy jako
rozwinięta cywilizacja, -
14:52 - 14:55a czasem nagle trafia
na ślepą uliczkę i ginie. -
14:55 - 14:59Spójrzcie na Układ Słoneczny i Ziemię.
-
14:59 - 15:02Mamy tu wiele inteligentnych gatunków,
-
15:02 - 15:05ale tylko jeden osiągnął
rozwój technologiczny. -
15:05 - 15:08W podróży po naszym Układzie Słonecznym
-
15:08 - 15:11znajdujemy bardzo ważną wiadomość.
-
15:11 - 15:16Powinniśmy poszukiwać
obcego życia, małego i dużego. -
15:16 - 15:20Mikroby mówią do nas, a my ich słuchamy.
-
15:20 - 15:21Zabierają nas
-
15:21 - 15:24na planety czy księżyce,
-
15:24 - 15:27gdzie żyją ich więksi bracia.
-
15:27 - 15:29Mówią nam o różnorodności,
-
15:29 - 15:32bogactwie życia,
-
15:32 - 15:36w jaki sposób przeżyły tak długo,
-
15:36 - 15:39żeby zbudować cywilizację,
-
15:39 - 15:44inteligencję, technologię oraz filozofię.
-
15:44 - 15:46Dziękuję.
-
15:46 - 15:49(Brawa)
- Title:
- Czy Mars może skrywać tajemnicę powstania życia
- Speaker:
- Nathalie Cabrol
- Description:
-
Choć lubimy sobie wyobrażać małe zielone ludziki, bardziej prawdopodobne jest, że na innych planetach życie może istnieć na poziomie mikroorganizmów. Planetolog Nathalie Cabrol wprowadza nas w tajniki poszukiwań mikroorganizmów na Marsie. Jej polowanie prowadzi nas w niedostępne jeziora w Andach. To ekstremalne środowisko, z rozrzedzona atmosferą i wyschniętą glebą, przypomina powierzchnię Marsa sprzed 3,5 miliarda lat. To, jak mikroorganizmy przystosowały się do życia w tych miejscach, może nam podpowiedzieć, gdzie szukać śladów życia na Marsie. Możemy też zrozumieć, dlaczego niektóre ścieżki życia, zaczynające się od bakterii, prowadzą do rozwiniętych cywilizacji, a inne natrafiają na ślepą uliczkę i giną.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 16:02
Barbara Guzik approved Polish subtitles for How Mars might hold the secret to the origin of life | ||
Barbara Guzik accepted Polish subtitles for How Mars might hold the secret to the origin of life | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for How Mars might hold the secret to the origin of life | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for How Mars might hold the secret to the origin of life | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for How Mars might hold the secret to the origin of life | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for How Mars might hold the secret to the origin of life | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for How Mars might hold the secret to the origin of life | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for How Mars might hold the secret to the origin of life |