Return to Video

Epidemia e radhës? Nuk jemi gati.

  • 0:06 - 0:07
    Kur isha fëmijë,
  • 0:07 - 0:11
    rreziku më i madh të cilit i druheshim
    ishte një luftë bërthamore.
  • 0:12 - 0:15
    Ja pse mbanim në bodrum
    një fuçi si kjo,
  • 0:15 - 0:18
    të mbushur me ushqime dhe ujë.
  • 0:18 - 0:20
    Kur të ndodhte sulmi bërthamor
  • 0:20 - 0:25
    do të shkonim në bodrum, do të uleshim
    poshtë, e do të ushqeheshim nga ajo fuçi.
  • 0:26 - 0:30
    Sot, rreziku më i madh
    i një katastrofe globale
  • 0:30 - 0:32
    nuk duket kështu.
  • 0:32 - 0:35
    Por, duket kështu
  • 0:36 - 0:42
    Nëse do të ketë ndonjë shkak për vdekjen
    e 10 milion njerëzve në dekadat e ardhshme
  • 0:42 - 0:45
    me shumë mundësi do të jetë
    një virus shumë infektiv
  • 0:45 - 0:48
    e jo një luftë.
  • 0:48 - 0:52
    Jo raketa, por mikrobe.
  • 0:52 - 0:54
    Një nga arsyet pse kjo ndodh është
  • 0:54 - 0:58
    se ne kemi investuar një shumë të madhe
    në parandalimin e sulmeve bërthamore.
  • 0:58 - 1:03
    Por kemi investuar shumë pak në sisteme
    për parandalimin e epidemive.
  • 1:04 - 1:07
    Nuk jemi gati për epideminë e rradhës.
  • 1:08 - 1:10
    Le të shohim Ebolën.
  • 1:10 - 1:14
    Jam i sigurt se të gjithë ju
    keni lexuar për të nëpër gazeta,
  • 1:14 - 1:15
    shumë sfida të vështira.
  • 1:15 - 1:19
    E kam ndjekur me kujdes duke përdorur
    mjete për analiza të rasteve
  • 1:19 - 1:24
    të cilat i përdorim për
    çrrënjosjen e polios.
  • 1:24 - 1:26
    Dhe kur e shihni se si eci procesi,
  • 1:26 - 1:30
    problemi nuk ishte që nuk kishte sistem
    që nuk funksionoi mjaft mirë,
  • 1:30 - 1:34
    problemi ishte që ne
    nuk kishim fare sistem.
  • 1:35 - 1:39
    Në fakt, mungonin disa gjëra themelore.
  • 1:39 - 1:44
    Ne nuk kishim një grup epidemiologësh
    të gatshëm, të cilët do të shkonin,
  • 1:44 - 1:48
    të shihnin çfarë sëmundje ishte,
    sa ishte zgjeruar.
  • 1:48 - 1:50
    Raportet e rastit vinin në letra.
  • 1:50 - 1:53
    Vonoheshin shumë para se të
    dilnin online
  • 1:53 - 1:55
    dhe ishin tejet të pasakta.
  • 1:55 - 1:58
    Ne nuk kishim një ekip mjekësor gati.
  • 1:58 - 2:00
    Ne nuk kishim ndonjë mënyrë
    të përgatitnim njerëzit.
  • 2:00 - 2:06
    Tani, Mjekët Pa Kufij bënë një punë të
    shkëlqyeshme me renditjen e vullnetarëve.
  • 2:06 - 2:09
    Por edhe ashtu, ishim shumë më të ngadaltë
    se që guxonim
  • 2:09 - 2:12
    duke dërguar mijëra punëtorë
    në këto vende.
  • 2:12 - 2:19
    Dhe një epidemi e gjerë do na kërkonte
    qindra e mijëra punëtorë.
  • 2:21 - 2:25
    Nuk kishte njeri të kontrollonte
    ofrimin e tretmaneve.
  • 2:25 - 2:27
    Askush për diagnozat.
  • 2:27 - 2:30
    Askush nuk e dinte çfarë
    veglash duhej të përdoreshin.
  • 2:30 - 2:34
    Për shembull, mund të kishim
    marrë gjakun e të mbijetuarëve,
  • 2:34 - 2:39
    ta procedonim, dhe ta kthenim atë plazmë
    tek njerëzit për t'i mbrojtur ata.
  • 2:39 - 2:42
    Por kurrë as nuk ishte provuar kjo.
  • 2:42 - 2:44
    Kështu që shumëçka mungonte.
  • 2:44 - 2:47
    Dhe këto gjëra janë në fakt
    dështim global.
  • 2:48 - 2:54
    OBSH-ja financohet për të monitoruar
    epidemitë, jo për të bërë këto që thashë.
  • 2:55 - 2:58
    Në filma është ndryshe.
  • 2:58 - 3:03
    Janë disa epidemiologë të bukur
    gati për aksion,
  • 3:03 - 3:08
    shkojnë, i shpëtojnë, por
    ky është Hollivudi.
  • 3:10 - 3:14
    Dështimi për tu përgatitur
    mund ta lë epideminë e radhës
  • 3:14 - 3:18
    të jetë shumë më shkatërruese
    se Ebola.
  • 3:19 - 3:24
    Të shohim progresin e Ebolës
    gjatë këtij viti.
  • 3:24 - 3:27
    Rreth 10 mijë të vdekur,
  • 3:27 - 3:32
    dhe gati të gjithë vetëm në tri
    vende të Afrikës Perëndimore.
  • 3:32 - 3:34
    Janë tri arsye pse nuk u zgjerua
    më shumë.
  • 3:34 - 3:39
    E para - sepse kishte mjaft
    punëtorë heroik në shëndetësi.
  • 3:39 - 3:42
    Ata gjetën njerëzit dhe parandaluan
    infektime më të shumta.
  • 3:42 - 3:45
    E dyta është natyra e virusit.
  • 3:45 - 3:48
    Ebola nuk shpërndahet nëpërmjet ajrit.
  • 3:48 - 3:50
    Dhe kur njeriu infektohet me të,
  • 3:50 - 3:53
    shumica e të prekurëve janë
    në shtretër.
  • 3:54 - 3:58
    E treta, nuk u përhap shumë në qytete.
  • 3:58 - 4:00
    Dhe kjo ishte vetëm falë fatit.
  • 4:00 - 4:02
    Po të ishte përhapur nëpër qytete,
  • 4:02 - 4:06
    numri i të prekurëve do të kishte qenë
    shumë më i madh.
  • 4:06 - 4:09
    Kështu që herën tjetër,
    mund të mos jemi kaq fatlum.
  • 4:09 - 4:15
    Mund të ketë virus ku njerëzit ndjehen
    mirë derisa janë të infektuar sa që
  • 4:15 - 4:18
    hipin në aeroplan ose shkojnë në treg.
  • 4:18 - 4:21
    Burimi i virusit mund të jetë
    një epidemi natyrore si Ebola,
  • 4:21 - 4:23
    ose mund të jetë bio-terrorizëm.
  • 4:23 - 4:27
    Kështu që ka gjëra që do të përkeqësonin
    situatën një mijë herë më shumë.
  • 4:27 - 4:33
    Në fakt, le të shohim si shpërndahet
    virusi nëpër ajër,
  • 4:33 - 4:37
    siç ishte Gripi Spanjoll në vitin 1918.
  • 4:38 - 4:40
    Pra, ja çfarë do të ndodhë:
  • 4:40 - 4:44
    Do të shpërndahet anembanë botës
    shumë, shumë shpejt.
  • 4:44 - 4:49
    Dhe mund të shihni mbi 30 milion
    veta të vdekur nga kjo epidemi.
  • 4:49 - 4:50
    Pra, është një problem serioz.
  • 4:50 - 4:52
    Duhet të brengosemi.
  • 4:52 - 4:57
    Por në fakt, ne mund të ndërtojmë
    një sistem menaxhimi shumë të mirë.
  • 4:57 - 5:02
    Kemi benefitet e shkencës dhe teknologjisë
    për të cilat flasim këtu.
  • 5:02 - 5:03
    Kemi telefona mobil
  • 5:03 - 5:06
    për tu informuar nga publiku
    dhe të informuar publikun.
  • 5:06 - 5:10
    Kemi hartat satelitore ku mund të
    shohim njerëzit ku janë e kah po shkojnë.
  • 5:10 - 5:13
    Kemi përparime në biologji
  • 5:13 - 5:16
    të cilat dramatikisht ndryshojnë kohën
    e hulumtimit të shkaktarit të sëmundjes
  • 5:16 - 5:21
    dhe bërjen e ilaçeve e vaksinave
    kundër atij shkaktari.
  • 5:21 - 5:23
    Pra, kemi veglat,
  • 5:23 - 5:28
    por këto vegla duhet të vihen
    në sistemin shëndetësor global.
  • 5:28 - 5:30
    Dhe duhet të jemi të gatshëm.
  • 5:30 - 5:32
    Mësimet më të mira se
    si të përgatitemi, mendoj që
  • 5:32 - 5:35
    megjithatë janë ato që
    bëjmë për luftë.
  • 5:35 - 5:39
    Ushtarët, i kemi të rregullt,
    gjithmonë të gatshëm për luftë.
  • 5:39 - 5:42
    Kemi rezerva në numra të mëdhenj.
  • 5:42 - 5:46
    NATO ka një njësi mobile që
    mund të aktivizohet shumë shpejt.
  • 5:46 - 5:49
    NATO bën shumë lojëra lufte për
    të kontrolluar të stërviturit?
  • 5:49 - 5:52
    A dinë mjaft për karburantet
    dhe logjistikën, dhe
  • 5:52 - 5:54
    radio frekuencat e njëjta?
  • 5:54 - 5:57
    Kështu që ata janë gati për aksion.
  • 5:57 - 6:01
    Këto janë gjëra me të cilat duhet
    të përballemi ndaj një epidemie.
  • 6:01 - 6:03
    Cilat janë gjërat kryesore?
  • 6:03 - 6:09
    Së pari, na duhet një sistem shëndetësor
    i fuqishëm në vendet e varfra.
  • 6:09 - 6:12
    Sistem ku nënat mund të lindin të sigurta,
  • 6:12 - 6:13
    ku fëmijët mund të vaksionohen.
  • 6:13 - 6:18
    Por, gjithashtu ku mund të vërejmë
    një shpërthim epidemie shumë herët.
  • 6:18 - 6:20
    Na duhen trupa mjekësor rezervë:
  • 6:20 - 6:23
    shumë njerëz të cilat janë stërvitur
    dhe informuar,
  • 6:23 - 6:26
    të gatshëm për veprim, me përvojë.
  • 6:26 - 6:30
    Dhe pastaj duhet të lidhim
    mjekët me ushtrinë,
  • 6:30 - 6:34
    shfrytëzimin e ushtrisë për të lëvizur
    shpejt, vendosjen e logjistikës
  • 6:34 - 6:36
    dhe sigurimin e zonave.
  • 6:36 - 6:39
    Na duhen simulimet,
  • 6:39 - 6:44
    lojërat e mikrobeve, jo të luftës,
    ashtu që të shohim ku janë mangësitë.
  • 6:44 - 6:47
    Hera e fundit që një stërvitjen e tillë
    ishte bërë në SHBA
  • 6:47 - 6:50
    ishte më 2001, dhe nuk kaloi aq mirë.
  • 6:50 - 6:55
    Deri tani rezultati është
    mikrobet: 1, njerëzit: 0.
  • 6:55 - 7:02
    Në fund, duhet shumë Hulumtim e Zhvillim
    i avancuar për vaksina e diagnoza në zona.
  • 7:02 - 7:05
    Ka ca viruse shumë të përparuara,
    si virusi i ndërlidhur me gjëndra,
  • 7:05 - 7:09
    që mund të funksionoj shumë,
    shumë shpejt.
  • 7:09 - 7:13
    Tani nuk e kam buxhetin e saktë
    për koston e tij, por
  • 7:13 - 7:17
    jam shumë i sigurt se është shumë
    modest krahasuar me dëmin potencial.
  • 7:17 - 7:22
    Banka Botërore vlerëson që nëse kemi
    një grip epidemik global,
  • 7:22 - 7:25
    pasuria globale do të bjere për më
    shumë se tre trilion dollarë
  • 7:25 - 7:29
    dhe do të kemi miliona
    e miliona vdekjesh.
  • 7:29 - 7:32
    Këto investime ofrojnë
    benefite të theksuara
  • 7:32 - 7:35
    më shumë se një gatishmëri
    për një epidemi.
  • 7:35 - 7:37
    Kujdesi shëndetësor themelor,
    Hulumtimi & Zhvillimi,
  • 7:37 - 7:40
    do të mund të reduktonte
    pabarazinë shëndetësore globale
  • 7:40 - 7:44
    dhe do ta bënin botën edhe më të sigurt.
  • 7:44 - 7:47
    Kështu që, mendoj se kjo duhet
    të jetë një prioritet absolut.
  • 7:48 - 7:49
    Nuk ka nevojë për panik.
  • 7:49 - 7:53
    Nuk kemi nevojë të grumbullojmë
    shpageta dhe të strukemi në bodrum.
  • 7:53 - 7:57
    Por, duhet t'ia nisim,
    sepse koha nuk është në anën tonë.
  • 7:57 - 8:04
    Në fatk, nëse ka diçka pozitive
    nga epidemia e Ebolas, është
  • 8:04 - 8:09
    që mund të shërbejë si një paralajmërim,
    një thirrje e fundit, për tu bërë gati.
  • 8:09 - 8:15
    Nëse ia nisim tani, do të jemi gati
    për epideminë e radhës.
  • 8:15 - 8:17
    Faleminderit.
  • 8:17 - 8:20
    (Duatrokitje)
Title:
Epidemia e radhës? Nuk jemi gati.
Speaker:
Bill Gates
Description:

Në vitin 2014, bota shmangi një shpërthim global të Ebolës, falë mijëra punëtorëve mjekësor altruist - plus, sinqerisht, falë një fati shumë të mirë. Kur shohim mbrapa, ne e dimë çfarë duhej të kishim bërë më mirë. Pra, tani është koha, Bill Gates sugjeron, të kthejmë në praktikë të gjitha idetë tona të mira, nga planifikimi i skenarëve tek hulumtimi për vaksinë e stërvitjen e punëtorëve shëndetësorë. Siç thotë ai, "Nuk ka nevojë për panik... por duhet t'ia nisim."

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:32

Albanian subtitles

Revisions