Oogstverzekering, een idee dat het planten waard is

In Afrika beneden de Sahara zijn de kleine boeren de basis van nationale en regionale economieën - tenzij het weer onvoorspelbaar is en de oogsten mislukken. De oplossing is een verzekering op enorme, continentale schaal en voor een lage, betaalbare prijs. Rose Goslinga, een ingezetene van Kenia, en haar team bedachten als eersten een ongebruikelijke methode om boeren die hun oogst zien mislukken, een tweede kans op een groeiseizoen te geven.

In Kenia staat 1984 bekend

als het jaar van de maatbeker

of 'goro goro'.

De 'goro goro' is een blik

dat op de markt wordt gebruikt
om twee kilo maisbloem af te meten.

Van de maisbloem
wordt 'ugali' bereid:

een cake die op polenta lijkt
en die met groente wordt gegeten.

Mais en groenten worden gekweekt

op de meeste boerderijen in Kenia.

De meeste families kunnen zich voeden

met wat ze zelf verbouwen.

Met één 'goro goro' kunnen
drie maaltijden worden bereid

voor een doorsnee familie.

In 1984 paste de totale oogstopbrengst

in één 'goro goro'.

In dat jaar vond de ergste droogte plaats

sinds mensenheugenis.

Ik verzeker boeren tegen droogtes

zoals die in 1984 plaatsvonden.

Om precies te zijn,
ik verzeker regenbuien.

Ik kom uit een familie van missionarissen

die ziekenhuizen bouwden in Indonesië.

Mijn vader bouwde een
psychiatrisch ziekenhuis

in Tanzania.

Dit ben ik op vijfjarige leeftijd
voor het ziekenhuis.

Ze hadden vast niet gedacht dat ik later

verzekeringen zou verkopen.
(Gelach)

Ik zal vertellen hoe dat is gekomen.

In 2008 werkte ik

voor het Ministerie van Landbouw
in Rwanda.

Mijn baas was net benoemd tot minister.

Ze lanceerde een ambitieus plan

voor een groene revolutie.

Al gauw importeerden we

tonnen kunsmest en zaad

en vertelden we boeren
hoe ze die moesten gebruiken

en hoe ze moesten planten.

Een paar weken later

kregen we bezoek
van het Internationaal Monetair Fonds.

Ze zeiden tegen de minister:

"Geweldig dat u de boeren wilt helpen

om voedselzekerheid te creëren,
maar wat als het niet regent?"

De minister antwoordde trots

en op uitdagende toon:

"Ik zal bidden dat het gaat regenen."

Dat was het einde van de discussie.

Op de weg terug naar het ministerie

draaide ze zich om en zei ze:

"Je bent toch geïnteresseerd
in financiën?

Ga eens op zoek naar verzekeringen."

Het is nu zes jaar later.

Vorig jaar had ik het geluk

dat mijn team ruim 185.000 boeren
in Kenia en Rwanda wist te verzekeren

tegen droogtes.

Ze bezaten ieder ongeveer 0,2 hectare

en betaalden gemiddeld 2 euro premie.

Het zijn microverzekeringen.

Een traditionele verzekering krijg je niet

voor 2 of 3 euro premie,

omdat bij zo'n verzekering
bezoeken moeten worden afgelegd.

Een boer in Duitsland krijgt bezoek

aan het begin van het seizoen, halverwege,

aan het einde, en opnieuw
als er verlies is

om de schade vast te stellen.

Voor een kleine boer in Centraal-Afrika

is het berekenen van die bezoeken

gewoon niet de moeite waard.

We hebben meer vertrouwen
in technologie en datagegevens.

Deze satelliet registreert

of er wolken zijn of niet.

Denk maar na:

als er wolken zijn,
gaat het misschien regenen,

maar als er geen wolken zijn,

kan het onmogelijk gaan regenen.

Op deze beelden zie je het begin
van dit regenseizoen in Kenia.

Omstreeks 6 maart

komen er wolken,
en dan verdwijnen ze weer.

Rond 11 maart

komen de wolken echt opzetten.

Die wolken

kondigden dit jaar het begin
van de regen aan.

Deze satelliet beslaat heel Afrika

en produceert al sinds 1984 gegevens.

Dat is belangrijk, want als je weet

hoe vaak het ergens in de afgelopen
30 jaar droog is gebleven,

dan kun je vrij goed inschatten

hoe groot de kans op droogte
in de toekomst zal zijn.

En dan kun je een prijskaartje hangen

aan het risico op droogte.

Gegevens alleen zijn niet genoeg.

Met behulp van landbouwkundige algoritmen

weten we hoeveel en wanneer
een gewas regen nodig heeft.

Voor het planten van mais

hebben de boeren twee dagen regen nodig.

Voor het ontkiemen van het zaad moet
het daarna één keer per 2 weken regenen.

Voor het vormen van de bladeren
is er één keer per 3 weken regen nodig.

Tegen de bloeitijd
heb je vaker regen nodig.

Voor de maiskolven moet het
één keer per 10 dagen regenen.

Aan het einde van het seizoen

wil je niet dat het regent,

want dan kan de regen
het gewas beschadigen.

Zo'n verzekering bedenken is lastig,

maar de echte uitdaging

was het verkopen van de verzekering.
(Gelach)

We hadden een bescheiden doelstelling:

500 verzekerde boeren
na het eerste seizoen.

Na een paar maanden van
intensieve marketing

hadden we onze verzekering verkocht
aan in totaal 185 boeren.

Ik was teleurgesteld en ontsteld.

Iedereen bleef volhouden
dat de boeren zich wilden verzekeren.

Maar onze belangrijkste klanten
kochten geen verzekering.

Ze keken de kat uit de boom.

Ze vertrouwden
de verzekeringsmaatschappijen niet

of ze dachten:
"Ik red het al zo lang,

waarom zou ik me nu laten verzekeren?"

Velen van jullie weten
wat een microkrediet inhoudt:

het verstrekken van kleine leningen
aan arme mensen.

Muhammad Yunus is de grondlegger.

Hij kreeg de Nobelprijs voor de Vrede

voor het oprichten van de Grameen Bank.

Maar het verkopen van microkredieten

is niet hetzelfde als het verkopen
van verzekeringen.

Om een lening te krijgen moet een boer
het vertrouwen van de bank winnen.

Als hij daarin slaagt,
schiet de bank hem geld voor.

Een aantrekkelijk plan.

Bij een verzekering moet de boer
vertrouwen hebben in de verzekeraar

en moet hij de verzekeringsmaatschappij
geld voorschieten.

Aan dat plan wordt
een ander soort waarde gekoppeld.

De verkoop van verzekeringen
verloopt traag.

Tot nu toe heeft slechts 4,4 % van de
Afrikanen in 2012 een verzekering gekocht.

De helft van hen
woont in één land: Zuid-Afrika.

We hebben een paar jaar geprobeerd
rechtstreeks aan de boeren te verkopen.

De marketingkosten waren erg hoog

en het resultaat was heel beperkt.

Toen beseften we dat de boeren
met allerlei organisaties te maken hebben:

zaadbedrijven, banken die
microkredieten verstrekken,

bedrijven die mobiele telefonie verkopen,

en overheidsinstanties.

Allemaal gaven ze de boeren leningen.

Voordat de leningen werden uitbetaald,

zeiden de boeren vaak:

"Maar wat als het niet regent?

Hoe moeten we de lening dan terugbetalen?"

Veel instanties namen het risico
voor eigen rekening.

Ze hoopten eenvoudigweg dat in dat jaar

het noodlot niet zou toeslaan.

De meeste bedrijven hielden hun aandeel
in de landbouwsector beperkt.

Ze konden zulke grote risico's niet nemen.

Die bedrijven werden onze klanten.

Als je kredieten en verzekeringen
combineert,

gebeuren er interessante dingen.

Ik zal jullie nog iets vertellen.

Begin februari 2012

ging het in westelijk Kenia regenen,
vroeg voor de tijd van het jaar.

Als de regen vroeg is,
geeft dat de boeren hoop ,

want dat betekent meestal
dat het een goed seizoen wordt.

Dus sloten ze leningen af
en gingen ze planten.

In de 3 weken die volgden,

viel er geen druppel regen.

De planten die zo goed waren ontkiemd,

verschrompelden en gingen dood.

We stonden garant voor de leningen die
een microkredietverstrekker had gegeven

aan ongeveer 6.000 boeren
in het westen van Kenia.

We belden ze op en zeiden:

"We weten van de droogte.

Jullie zijn gedekt.

We geven jullie 200.000 euro
aan het eind van het seizoen."

"Fantastisch", zeiden ze.

"Maar dat is een beetje laat.

Kunnen jullie ons het geld nu geven?

Dan kunnen de boeren
nieuwe gewassen planten

en kunnen ze nog dit seizoen
een oogst binnenhalen."

Dus overtuigden we onze partners.

Later in april hebben de boeren
opnieuw geplant.

We legden het herplantingsschema
voor aan een zaadbedrijf

en overtuigden hen
om de verzekeringspremie

bij elke zak zaad op te tellen.

In iedere zak stopten we een kaartje

met daarop een nummer.

Als een boer het kaartje openvouwde,

kon hij het nummer sms'en.

Met behulp van dat nummer
konden we hem localiseren

en toewijzen aan een satellietpixel.

Daarna mat een satelliet de regenval

gedurende de volgende 3 weken.

Als het niet regende,

vergoedden wij hun zaad.

Een van de eerste...

(Applaus) - Ik ben nog niet klaar!

Een van de eersten die profiteerden
van de herplantingsgarantie

was Bosco Mwinyi.

In augustus bezochten we zijn boerderij.

Ik wou dat ik kon tonen
hoe hij glimlachte

toen hij ons zijn oogst liet zien.

Het was hartverwarmend.

Het deed me beseffen
dat verzekeringen verkopen

een goede daad kan zijn.

Hij drong erop aan

dat we de hele oogst
op de foto zouden zetten,

dus moesten we een eind uitzoomen.

De oogst was veiliggesteld
door de verzekering.

Ik geloof dat we tegenwoordig

alle instrumenten hebben
om de boeren in Afrika

hun eigen lot te laten bepalen.

Er komt geen jaar van de maatbeker meer.

In plaats daarvan zie ik
hoe dan ook uit

naar het jaar van de verzekering

of het jaar van de grote oogst.

Bedankt.

(Applaus)