Return to Video

Ziman Çawa Cuda Bûne? - Alex Gendler

  • 0:07 - 0:10
    Li gorî çîroka babîl ya Încîlê
  • 0:10 - 0:13
    hemû mirov bi zimanekî diaxivîn.
  • 0:13 - 0:15
    Heta ku dema belav bûn û
  • 0:15 - 0:17
    ji hev fêhim nekirin.
  • 0:17 - 0:20
    Ev çîrok belkî ne rast e,
  • 0:20 - 0:24
    lê dema em bikevin pêy koka zimana,
  • 0:24 - 0:27
    di dîrokê de ziman digihijin hev.
  • 0:27 - 0:29
    Lê evqas ziman çawa çê bûn?
  • 0:29 - 0:31
    Di heyamên kevin de,
  • 0:31 - 0:33
    nifûsa dinê gelek hindik bû.
  • 0:33 - 0:37
    Mirovên ku zimanên wan yek bû,
  • 0:37 - 0:39
    ji bo nêçîr û zeviyên nû
  • 0:39 - 0:42
    veqetiyan qebîlên biçûk bûn, belav bûn.
  • 0:42 - 0:44
    Ji hev dûr ketin,
  • 0:44 - 0:46
    bi awayê cuda pêş ketin
  • 0:46 - 0:49
    ji hev re bûn biyanî.
  • 0:49 - 0:50
    Bi sed salan,
  • 0:50 - 0:52
    di nava şert û meçên cûda de,
  • 0:52 - 0:54
    bi cîranên cuda re,
  • 0:54 - 0:57
    zaravayên heman zimanî
  • 0:57 - 1:00
    hatin guhartin û bûn zimanên cuda.
  • 1:00 - 1:03
    Ev guhartin hê jî didomin.
  • 1:03 - 1:07
    Zimannas vê pêvajoyê lêkolîn dikin,
  • 1:07 - 1:10
    diçin koka zimanan,
  • 1:10 - 1:13
    li zimanê yekem digerin.
  • 1:13 - 1:17
    Ji komên zimana yên têkildar re
    "malabata ziman" dibêjin.
  • 1:17 - 1:20
    Her komek ji gelek şaxan pêk te.
  • 1:20 - 1:25
    Em têkildarîya zimana çawa fem dikin?
  • 1:25 - 1:27
    Peyvên dişibin hev,
  • 1:27 - 1:29
    ewqas ne muhîm in,
  • 1:29 - 1:32
    çimkî ziman peyvan deyn jî dikin.
  • 1:32 - 1:35
    Ji bo femkirina tekilîya zimanan;
  • 1:35 - 1:37
    gramer û peyvên bingehin wek cînavk,jimar
  • 1:37 - 1:39
    behtir bi qîmet in.
  • 1:39 - 1:42
    Çimkî deynkirina van kêmtir e.
  • 1:42 - 1:44
    Zimannas, vana didin ber hev
  • 1:44 - 1:46
    li guhertina dengan û
  • 1:46 - 1:48
    hevşibîyên zimana dinihêrin.
  • 1:48 - 1:51
    Têkilî û pêşveçûyûnên zimana
  • 1:51 - 1:53
    derdixin holê,
  • 1:53 - 1:57
    û zimanên qedim kifş dikin.
  • 1:57 - 2:02
    Zimannas,
    ji pêvajoya çêbûna zimanan,dikarin
  • 2:02 - 2:06
    zanyariyên derbarê kok û
    jîyana mirovên kevin
  • 2:06 - 2:08
    fem bikin.
  • 2:08 - 2:12
    Dema zimannas dara malabata ziman çêdikin,
  • 2:12 - 2:13
    du pirsgirêk derdikevin.
  • 2:14 - 2:17
    Yekem, rêbazekê tekuz ku
  • 2:17 - 2:19
    ziman û zaravaya veqetîne
  • 2:19 - 2:22
    û şaxen darê ziman saz bike,nîn e.
  • 2:22 - 2:25
    Çînî wek zimanekî tê hesibandin,
  • 2:25 - 2:29
    lê zaravayên wê ji hev fem nakin.
  • 2:29 - 2:31
    Yên îspanyolî û portekîzî diaxivin,
  • 2:31 - 2:33
    ji hev fêhm dikin.
  • 2:33 - 2:35
    Zimanên vî çaxî
  • 2:35 - 2:38
    bi hesanî nayen kategorîze kirin,
  • 2:38 - 2:42
    û ziman sînoran û kategoriyan nas nakin.
  • 2:42 - 2:45
    Gelek caran cudabûna zimana
  • 2:45 - 2:47
    ne bi zimannasiye,
  • 2:47 - 2:50
    lê li gorî siyasetê çê dibe.
  • 2:50 - 2:53
    "Çend ziman hene?"
  • 2:53 - 2:56
    Bersiv; di navbera 3,000 û 8,000 de ye.
  • 2:56 - 2:58
    Li gorî herkesî ev cuda ye.
  • 2:58 - 3:00
    Pirsgirêka duyem,
  • 3:00 - 3:02
    çiqas em herin serê dara zimanan
  • 3:02 - 3:05
    zanyari ewqas kêm dibin.
  • 3:05 - 3:08
    Kategorîzakirina komên zimana,
  • 3:08 - 3:10
    di çerçoveke mantiqî de
  • 3:10 - 3:13
    bi têkiliyakê hindik hatiye kirin.
  • 3:13 - 3:15
    Belkî di navbera komên zimanan de
  • 3:15 - 3:17
    tu tekilî nîn e.
  • 3:17 - 3:19
    Lê heya ev biguherin.
  • 3:19 - 3:22
    Têkiliyên navbera malbatê
    bilind ê zimanan de
  • 3:22 - 3:23
    spekulatif in.
  • 3:23 - 3:25
    Hinek hatine pejirandin,
  • 3:25 - 3:28
    yên din hê tên nirxandin.
  • 3:28 - 3:30
    Zimanên axifkerên wê hindik
  • 3:30 - 3:32
    zêde nayên lêkolîn kirin.
  • 3:32 - 3:37
    Belkî em ê bi misogerî fem nekin;
    gelo ziman çawa çêbûne,
  • 3:37 - 3:40
    an jî gelo bavê hemûyan
  • 3:40 - 3:41
    Babîl e.
  • 3:41 - 3:45
    Ji vir pê de,
    dema we zimanekî biyanî bihîst,
  • 3:45 - 3:48
    bal bidine,belkî ewqas ne biyanî ye.
Title:
Ziman Çawa Cuda Bûne? - Alex Gendler
Description:

Hemû ders: http://ed.ted.com/lessons/how-languages-evolve-alex-gendler

Di dîroka mirovahiyê de bi hezaran ziman ji hindik zimanî çêbûye. Ko ka wana em dê çawa bizanibin?

Ders: Alex Gendler, anîmasyon: Igor Coric.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:03

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.