Return to Video

ڕەق، شلە، گاز و ... پلازما؟ میشێل موریلۆ

  • 0:08 - 0:12
    ئایا هەرگیز کارەبایەکی جێگیرت بینیوە
    کە پڕیشکی ڕووناکی دروست بکات؟
  • 0:12 - 0:15
    ئەم پڕیشکە چییە؟
  • 0:15 - 0:16
    ئەی بروسکە،
  • 0:16 - 0:17
    گڵۆپەکانی باکوور،
  • 0:17 - 0:19
    یان کلکی ئەستێرەی کلکدار؟
  • 0:19 - 0:21
    هەموو ئەو شتانە و زۆر شتی تر،
  • 0:21 - 0:27
    لە ڕاستیدا ٪٩٩.٩ی گەردون، لە پلازما
    دروست کراون.
  • 0:27 - 0:29
    پلازما دۆخی ماددەیە
  • 0:29 - 0:33
    بە توندی جیاواز لە شێوە ئاشنایەکە
  • 0:33 - 0:34
    سەهۆڵ بە نمونە وەرگرە.
  • 0:34 - 0:38
    سەهۆڵ، ڕەقی،
    دەتوێتەوە بۆ ئەوەی ببێت بە ئاو، شلە
  • 0:38 - 0:43
    کە کاتێک گەرم دەکرێت دەبێتە هەڵم، گازێک
  • 0:43 - 0:46
    بەردەوامبە لە گەرمکردنی هەڵم
    لە پلەی گەرمی یەکی پێویستدا
  • 0:46 - 0:50
    دەبێتە هۆی جیاکردنەوەی گەردیلەکانی ئاو
  • 0:50 - 0:54
    بۆ گەڕانی ئازادانەی هایدرۆجین
    و ئەتۆمەکانی ئۆکسجین
  • 0:54 - 0:57
    بە کەمێک گەرمی زیاتر پرۆسەی
    بەئایۆنبوون ڕوودەدات
  • 0:57 - 1:01
    وە ئەلیکترۆنە بارگاوییە نەرێنییەکان
    لە ئەتۆمەکان دەربازی دەبێت
  • 1:01 - 1:04
    ئایۆنە بەرگە موجەبەکان بەجێدەهێڵێت.
  • 1:04 - 1:10
    ئەمە تێکەڵەیە لە بارگەی سالب و موجەب کە
    بە ئازادی دەجوڵێتەوە لەناو پلازماکەدا،
  • 1:10 - 1:15
    و لە پلەی گەرمی پێویستدا
    هەر گازێک بکرێت بە یەک
  • 1:15 - 1:19
    ئەم تەنۆلکە بارگاوییە کە بە ئازادی دەجوڵێت
    زۆر جیاوازانە کار دەکەن
  • 1:19 - 1:22
    لە چاو تەنۆلکەکانی دیکەی ماددەدا
  • 1:22 - 1:25
    کاتێک دەسکی دەرگا، ڕەق،
    کارەبای جێگیری لەسەر هەیە
  • 1:25 - 1:28
    وا دەرناکەوێت بە شێوەیەکی جیاواز کاربکات
  • 1:28 - 1:32
    بە جیاوازی لە قیبلەنما یان شتی
    موگناتیسی تر،
  • 1:32 - 1:37
    ئێمە بە دەگمەن ماددە دەبینین
    وەڵامی بوارێکی موگناتیسی بداتەوە.
  • 1:37 - 1:40
    بەڵام ئەگەر پلازما لەناو بواری کارەبادا
    یان بواری موگناتیسی دابنێی،
  • 1:40 - 1:42
    کاردانەوەی زۆر جیاوازت دەست دەکەویت.
  • 1:42 - 1:44
    چونکە پلازماکان بەرگاوی کراوە،
  • 1:44 - 1:46
    کێڵگەی کارەبایی خێرایان دەکات،
  • 1:46 - 1:51
    بوارە موگناتیسیەکان ئاڕاستەیان
    دەکات لە خولگەی بازنەیی.
  • 1:51 - 1:53
    کاتێک تەنۆلکەکان لەناو پلازماکەدا
    بەریەکدەکەون،
  • 1:53 - 1:56
    یان خێرا دەکرێن بەهۆی
    کارەبا یان موگناتیسەوە،
  • 1:56 - 1:58
    ڕووناکی دروست دەبێت،
  • 1:58 - 2:00
    ئێمەش ئەوە دەبینین کاتێک سەیری
    پلازما دەکەین
  • 2:00 - 2:03
    وەک تیشکی باشوور.
  • 2:03 - 2:07
    پلازماکان تەنها جوان نین، بەڵکو
    دیاردەیەکی ئاسمانیە.
  • 2:07 - 2:13
    وا دانێ شەشپاڵوویەکی بچووک لە گازی ئاسایی
    دروست کراوە کە ڤۆڵتی زۆر بەرزی هەیە.
  • 2:13 - 2:15
    بواری کارەبایی بەرهەم هاتوو
  • 2:15 - 2:20
    پاڵ بە هەندێک ئەلکترۆنەوە دەنێت لە
    ئەتۆمەکان و زۆر خێرایان دەکات
  • 2:20 - 2:23
    دەبێتە هۆی بەیەک بوونی ئەتۆمەکانی تر .
  • 2:23 - 2:27
    ناپوختەیی جۆشخواردوو لە شەش پاڵووی
    بچووکی گازدا
  • 2:27 - 2:31
    بۆ ئەوەی بەدەست بهێنرێت و بڕێک
    لە وزەی دیاری کراوی لێدەربچێت
  • 2:31 - 2:35
    لە شێوەی تیشکی سەروو وەنەوشەیی.
  • 2:35 - 2:37
    بەستراوبە هەر شەشپاڵوویەکی بچووکەوە،
  • 2:37 - 2:40
    لەگەڵ مادەی فلۆرسێنت کە ئەدرەوشێتەوە
    بە ڕەنگێکی دیاریکراو
  • 2:40 - 2:45
    کاتێک ڕووناکی سەروو وەنەوشەیی تەنها
    بە توندیی ڕاست دەیگاتێ.
  • 2:45 - 2:49
    ئێستا، لاکێشەییەک دروست بکە لە ملیۆنان
    کەس لەم شەشپاڵوە بچووکانە،
  • 2:49 - 2:53
    هەریەکەیان بە جیا کۆنترۆڵکراون
    بە ئەلیکترۆنییەکی زۆر
  • 2:53 - 2:56
    ڕەنگە سەیری یەکێکیان بکەیت ئێستا.
  • 2:56 - 2:59
    بەمەش دەوترێت تەلەفزیۆنی پلازما.
  • 2:59 - 3:02
    پلازما کاریگەری هەیە بەسەر
    لایەنی چاودێری تەندروستی.
  • 3:02 - 3:06
    کیمیاگەرانی پلازما پلازمای زۆر تایبەت
    دروست دەکەن
  • 3:06 - 3:09
    کە دەتوانین لەناوی ببەین
    یان ماددەی کیمیایی ئامانجکراوە بگۆڕین،
  • 3:09 - 3:15
    بەو پێیە کوشتنی زیندەوەرە نەخۆشیەکان
    لەسەر خۆراک یان لە ڕووەکانی نەخۆشخانە.
  • 3:15 - 3:17
    پلازما لە هەموو شوێنێکی دەورەبەرمان هەیە،
  • 3:17 - 3:20
    دەکرێت لە داهاتوودا، پلازما بەکاربهێندرێت
  • 3:20 - 3:23
    لە داهاتوودا دەکرێت پلازما بەکاربهێنرێت
  • 3:23 - 3:26
    بۆ ئەوەی بە هەمیشەیی ڕزگارمان بێت
    پاشەڕۆکانیان،
  • 3:26 - 3:29
    بە کارامەیی ژەهرەکان لابدات
    لە هەوا و ئاوەکانمانەوە،
  • 3:29 - 3:33
    و بە شێوەیەکی شاراوە سەرچاوەی بێسنوورمان
    بۆمان دابین بکات
  • 3:33 - 3:35
    لە وزەی پاکەوە.
Title:
ڕەق، شلە، گاز و ... پلازما؟ میشێل موریلۆ
Description:

پیشاندانی وانەی تەواو: http://ed.ted.com/lessons/solid-liquid-gas-and-plasma-michael-murillo

ئایا تا ئێستا کارەبایەکی جێگیرت بینیوە کە دەبێتە هۆی ڕوناکی؟ ئەو پریشکە چییە؟ ئەی ڕووناکی، تیشکەکانی باشوور، یان کلکی کلکدارەکان؟ هەموو ئەو شتانە و زۆر شتی تر - لە ڕاستیدا ٪٩٩.٩ ی گەردوون - لە پلازما دروست کراون. مایکڵ موریلۆ تەواوی وێنەکەی لەسەر پلازما دەدات.

وانەی میشێل موریلۆ ، ئەنیمەیشن لەلایەن تامس پیکهاردۆ ئیسپایلات
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:52

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.