Asla bilmeyeceğimiz şeylerin güzel yanı

Pico Iyer, yaklaşık 30 yıl önce, Japonya'ya seyahat eder, Japonya'ya âşık olur ve oraya yerleşir. İnsan ruhunun iyi bir gözlemcisi olan Iyer, bugün Japonya hakkında çok az şey bildiğini ya da aslında 30 yıl öncesinde bildiğini sandığı şeylerden daha az şey bildiğini hissettiğini itiraf ediyor. Bilgeliğe dair bu lirik meditasyonda Iyer, yaşla kazanılan bilgiyle ilgili bu ilginç sezgilerin derinine iniyor: bildikçe daha az bildiğimizi fark ediyoruz.

Sıcak bir Ekim sabahı

Mandalay'da

gece treninden indim,

Burma'nın eski kraliyet merkezi,

şimdi Myanmar.

Caddeye çıkınca
bisikletlerinin başında bekleyen

bir grup kaba saba adama rastladım.

İçlerinden biri yaklaşıp

bana etrafı gezdirmeyi teklif etti.

Talep ettiği fiyat şok ediciydi.

Kendi ülkemde bir kalıp çikolataya
verdiğimden daha azdı.

Üç tekerli bisikletine bindim

ve sarayların ve tapınakların arasında
yavaşça pedal çevirmeye başladı.

Yolda giderken köyünden şehre
nasıl geldiğinden bahsetti.

Matematik okumuştu.

Hayali öğretmen olmaktı.

Tabii askeri diktatörlüğün
altında yaşam zordu

ve şimdilik geçimini
sağlayabileceği tek yol buydu.

Çoğu geceler üç tekerli
bisikletinde uyuduğunu,

böylece gece treninden ilk inenleri
yakalayabildiğini anlattı.

Çok geçmeden birçok açıdan

ortak yönlerimiz olduğunu keşfettik;

ikimiz de 20 yaşındaydık,

yabancı kültürlere ilgi duyuyorduk

ve beni eve davet etti.

Sonra geniş, kalabalık caddelerden geçip

taşlı, ıssız dar yollarda sarsıla sarsıla
yol almaya başladık.

Her yerde derme çatma gecekondular vardı.

Nerede olduğumu gerçekten bilmiyordum,

o an başıma bir şey
gelebileceğini fark ettim.

Soyulabilir ya da uyuşturulabilirdim,

daha kötüsü de olabilirdi.

Kimse de bilmezdi.

Sonunda durdu ve beni
tek bir odadan ibaret olan

bir kulübeye doğru götürdü.

Eğildi ve

yatağın altına uzandı.

İçimde bir şeyler donup kaldı.

Ne çıkaracağını görmeyi bekledim.

Sonunda bir kutu çıkardı.

İçinde yurt dışından gelenlerden aldığı

mektuplar vardı,

birkaç tanesinin üzerine

yeni yabancı arkadaşlarının
siyah-beyaz küçük

şipşak fotoğraflarını yapıştırmıştı.

Vedalaştığımız gece

bana seyahatin püf noktasını

gösterdiğini de fark ettim;

dışa olduğu kadar

içe doğru,

başka türlü hiç gidemediğiniz
yerlere gitmek,

belirsizliği,

bilinmezliği,

hatta korkuyu göze almaktı.

Kendi ülkemizde olayların

üstünde olduğumuzu sanmak
korkunç kolaydır.

Dış dünyada ise, öyle olmadığı
her an hatırlatılır

ve olayların temelini dahi bulamazsınız.

Ralph Waldo Emerson'un
dediği şeyi hatırlayalım:

"İnsanlar kararlı olmak ister,

ancak yalnız, kararsız olduğumuzda

bizim için bir umut vardır."

Bu konferansta keyif verici yeni fikirler

ve buluşlar duyacak kadar şanslıyız,

gerçekten de bilginin

hızla ilerlediğini görüyoruz.

Fakat bir noktada bilgi tükeniyor.

İşte o an,

hayatınızın tümüne karar verildiği andır:

Aşık olursunuz,

arkadaşınızı kaybedersiniz,

karanlıkta kalırsınız.

Kaybolduğunuz veya huzursuz olduğunuz
veya kendiniz olmadığınız o an,

kim olduğunuzu keşfettiğiniz andır.

Bilmemenin mutluluk olduğuna inanmıyorum.

Bilim hiç tartışmasız hayatlarımızı

daha parlak, uzun ve
sağlıklı hale getirdi.

Bana fizik kurallarını ve üç kere üçün
dokuz yaptığını gösteren öğretmenlerime

sonsuza kadar minnettarım.

Gece veya gündüz olsun bunu

parmak hesabıyla yapabiliyorum.

Fakat bir matematikçi

bana eksi üç kere eksi üçün
dokuz ettiğini söylediği an,

mantıksal olarak sanki
güven gibi bir şey hissettiriyor.

Bilginin zıttı, her zaman
bilgisizlik demek değildir.

Merak etmek olabilir.

Ya da gizem.

İhtimal.

Kendi hayatımda, beni yükselten
ve ileri götüren şeylerin

bildiğim şeylerdense
bilmediklerim olduğunu

fark ettim.

Ayrıca, beni çevremdeki insanlara

daha çok yaklaştıran da
bilmediğim şeylerdi.

Son sekiz yıldır kasım aylarında

Dalai Lama'yla beraber
Japonya'yı geziyorum.

Her gün söylediği şeylerden birisi de

insanlara güven ve rahatlık veren şeyin

"Bilmiyorum." demek olduğuydu.

"Tibet'e ne olacaktı?"

"Ne zaman dünyaya barış getireceğiz?"

"Çocuk yetiştirmenin en iyi yolu neydi?"

"Açıkçası..." derdi bu bilge adam;

"Bilmiyorum."

Nobel ödüllü ekonomist Daniel Kahneman

insan davranışlarını araştırmaya
60 yıldan fazlasını vermiş

ve vardığı sonuç ise

her zaman bildiğimizi
düşündüğümüz şeylerden

olması gerekenden daha fazla eminiz.

Her zaman hatırlattığı gibi

"bilgisizliğimizi göz ardı etmek
gibi sınırsız bir yeteneğimiz" var.

Tırnak içinde söylüyorum,
"bu hafta sonu takımımız kazanacak"

ve biz bu bilgiyi sadece

haklı çıktığımız nadir
zamanlarda hatırlayacağız.

Çoğu zaman karanlıktayız.

Gerçek yakınlık işte orada yatar.

Sevgilinizin yarın ne yapacağını
biliyor musunuz?

Bilmek istiyor musunuz?

Bazılarının dediği gibi,
hepimizin anne babası

Adem ile Havva

hayat ağacının meyvesini
yemeseydi ölmeyecekti.

Fakat iyi ve kötünün kökleri olan

bilgi ağacının meyvesini ısırdıkları an

masumiyetlerini kaybettiler.

Utanç, öfke,

mahcup hissettiler.

Biraz geç de olsa,

gerçekten bilmemiz gereken
şeyler olduğunu,

ancak üstü kapalı kalması çok daha
iyi olan birçok şey olduğunu öğrendiler.

Çocukken

tabii ki hepsini biliyordum.

20 yılımı sınıflarda,
olgusal gerçekleri toplayarak geçirmiştim,

bilfiil de bilgi sektöründeydim,

Time dergisine makaleler yazıyordum.

İki buçuk haftalığına Japonya'ya
ilk seyahatimi yaptım

ve Japonya'nın tapınaklarını,

modasını, beyzbol maçlarını,

ruhunu anlatan 40 sayfalık

yazıyla döndüm.

Fakat alt taraftan

ne olduğunu anlayamadığım bir şey

size şimdi açıklayamayacağım
nedenlerle beni hareketlendirdi,

böylece Japonya'da yaşamaya karar verdim.

28 yıldır orada yaşıyorum,

benimsediğim yurdum hakkında

pek bir şey anlatamam.

Bu harika bir şey,

çünkü bu, her gün yeni keşifler yapıyorum

ve bu süreçte

köşede durup
bilemeyeceğim yüz binlerce şeyi

görüyorum demek oluyor.

Bilgi paha biçilmez bir armağandır.

Fakat bildiğini sanmak bilgisizlikten
daha tehlikeli olabilir.

Sevgilinizi veya düşmanınızı

tanıdığınızı sanmanız

onları hiç tanımadığınızı

kabul etmekten daha aldatıcı olabilir.

Japonya'da her sabah güneş
küçük dairemize vururken

hava tahminlerine bakmaya zahmet etmiyorum

çünkü bakarsam

gün aydınlıkken bile

zihnim kapalı, dağınık olacak.

34 yıllık tam zamanlı bir yazarım.

Öğrendiğim tek şey

değişimin iş başında değilken,

ardından ne geleceğini bilmezken,

çevremdeki her şeyden büyük
olduğumu sanmazken geldiğiydi.

Aynı şey aşk

veya kriz anları için de geçerli.

Birdenbire bisiklete geri döndük

ve geniş, aydınlık caddelerde ilerliyorduk

ve seyahatin ilk kuralını hatırladık

ve aynı zamanda hayatın:

Yalnız, teslim olmaya
hazır olduğunuz kadar güçlüsünüz.

Sonuç olarak,

insan olmak

çoğu kimsenin bilmediklerini bilmekten

çok daha önemlidir.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)