તમારા બગીચામાં કઈરીતે જંગલ ઉછેરી શકો

જંગલો દૂર અને માંનવજાતિ અલાયદા પ્રાકૃતિક સ્ત્રોત હોવા જરૂરી નથી.
તેના બદલે, આપણે તેને આપણે જ્યાં છીએ ત્યાંજ વિસ્તરી શકીએ -- શહેરો માં પણ. પ્રાકૃતિક
ઉદ્યોગસાહસિક અને TED સહયોગી શુભેંદુ શર્મા અતિ ઘટ્ટ, જૈવાવિવિધતા ધરાવતા સ્થાનિક પ્રજાતિના વૃક્ષોવાળા નાના જંગલો, શહેરી વિસ્તારમાં, ઇજનેરી માટી, જીવાણુઓ અને જૈવીક કચરો જે ઉદીપકનું કામ કરે છે, તેના દ્વારા ઉછેરે છે. આ અનુસરણથી તે વર્ણવે છે કે, ૧૦૦ વર્ષ જૂના જેવા જંગલ ૧૦ વર્ષમાં કઈરીતે ઉછેરી શકીયે. અને શીખો કઈરીતે નાના જંગલની મિજબાનીનો ભાગ બનાવું.

આ માનવ-સર્જિત જંગલ છે.

જે એકર અને એકરનાં
ક્ષેત્રફળમાં ફેલાયેલું છે,

અથવા નાની જગ્યા માં પણ સમાય શકે --

ઘરના બગીચા જેટલી નાની.

આ જંગલો માત્ર બે વર્ષનાં જ છે.

મારા ઘરના પાછળનાં ભાગમાં પણ જંગલ છે.

જે ઘણા પ્રકારની જૈવવિવિધતાને આકર્ષે છે.

(પક્ષીનો અવાજ)

હું રોજ સવારે આનથી જ ઉઠું છું,

ડીઝની ની રાજકુમારીની જેમ.

(હાસ્ય)

હું એક ઉદ્યોગસાહસિક છું

જે આ જંગલ ધંધાકીય રીતે બનાવવા માટેની
સગવડ પૂરી પડું છું.

અમે ફેકટરીઓને મદદ કરી છે,

ખેતરો,

શાળાઓ,

ઘરો,

રિસોર્ટ,

બહુમળી ઇમારતો,

જાહેર બાગો,

અને પ્રાણીસંગ્રહાલયોને પણ

આવા વૃક્ષાવન ઉછેરી આપ્યા છે.

જંગલ એક જમીનનો અલાયદો ભાગ નથી
જ્યાં પ્રાણીઓ સાથે રહે છે.

જંગલ શહેરી વિસ્તારનો
આંતરિક ભાગ પણ બની શકે છે

મારા માટે જંગલ,

એક એવી ઘટ્ટ જગ્યા છે
જેની વચ્ચેથી ચાલી પણ ન શકીયે.

એ કેટલા મોટા છે કે નાના
એનું કશું મહત્વ નથી

દુનિયાનો મોટોભાગ જ્યાં આપણે રહીએ છીએ
એ પહેલા જંગલ જ હતા

માણસે હસ્તક્ષેપ કર્યો એ પહેલા.

પછી આપણે એ જંગલની ઉપર શહેરો સ્થાપ્યા.

જેમકે સાઓ પાઉલો,

એ ભૂલીને કે આપણે પણ
પ્રકૃતિ સાથે સંબંધિત છીએ,

જે રીતે પૃથ્વી પરની બીજી ૮૪ લાખ પ્રજાતિ છે

આપણી પ્રજાતિએ
પ્રાકૃતિક પ્રજાતિ બનવાનું છોડી દીધું.

પરંતુ આપણામાંથી બધા માટે નહિ .

બીજા ઘણા અને હું આજે આ જંગલ ધંધાકીય રીતે
આ જંગલો બનાવીએ છીએ--

ગમે ત્યાં અને બધે.

હું એક ઔદ્યોગિક ઇજનેર છું.

મારી મહારત ગાડી બનાવવામાં છે.

મારી જૂની નોકરી ટોયોટા માં,

હું શીખ્યો કે કઈરીતે પ્રકૃતિક સ્ત્રોતને
ઉત્પાદનો માં બદલવું.

એક ઉદાહરણ આપી શકું છું,

આપણે રબરનાં વૃક્ષ માંથી સત્વનાં ટીપા
બહાર કાઢીએ છીએ

અને કાચા રબરમાં રૂપાંતરીત થાય છે

અને તેમાંથી ટાયર બનાવીએ છીએ- એક ઉત્પાદક.

પરંતુ આ ઉત્પાદકો ક્યારે પણ
પ્રાકૃતિક સ્ત્રોત બની શકતી નથી.

આપણે તેને પ્રકૃતિથી અલગ અરી દઈએ છીએ

અને તેનું ઉલટાવી ન શકાય તેવું
રૂપાંતર કરી કાઢીએ છીએ

આ ઔદ્યોગિક ઉત્પાદન છે.

બીજી તરફ,
પ્રકૃતિ ઉલ્ટી દિશામાં કામ કરે છે.

પ્રાકૃતિક પ્રણાલી
તત્વોસાથે લાવીને ઉત્પાદન કરે છે.

અણુ સાથે અણુ.

દરેક પ્રાકૃતિક ઉત્પાદન ફરીથી
પ્રાકૃતિક સ્ત્રોતમાં રૂપાંતરિત થઇ શકે છે.

આ વસ્તુ હું શીખ્યો

જ્યારથી મેં મારાં ઘરના
પાછળનાં ભાગમાં જંગલ ઉગાડ્યા.

અને આ પ્રથમ વખત હતું કે
મેં પ્રકૃતિ સાથે કામ કર્યું હોય

એના વિરુદ્ધ નહિ

ત્યારબાદ,

અમે ૭૫ આવા જંગલ
દુનિયાભરનાં ૨૫ શહેરોમાં ઉછેર્યા

દરેક વખતે અમે નવી જગ્યા પર કામ કરતા હતા,

અમને મળ્યું કે, જે વસ્તુ
વૃક્ષાવન નાં ઉછેર માટે જરૂરી

એ અમારી આસપાસ જ હતી.

અમારે માત્ર તેને સાથે લાવવાનું હતું

અને પ્રકૃતિ તેની જાળવણી જાતે કરી લે છે.

આ જંગલ બનાવવા માટે
અમે માટીથી ચાલુ કરીએ છીએ.

અમે તેને સ્પર્શ કરીએ છીએ
મહેસૂસ કરીએ છીએ અને ચાખીએ પણ છીએ

જાણવા માટે કે શું ઘટે છે.

જો માટી નાના કણોની બનેલી હોય
તો એ સખત બની જાય છે --

કે જેમાંથી પાણી ઉતરી શકતું નથી

અને તેમાં આસપાસ મળી આવતો
જૈવિક કચરો ભેળવી દઈએ છીએ,

જે તેને વધું છિદ્રાળુ બનાવે છે.

હવે તેમાં પાણી ઉતરી શકે છે.

જો માટીમાં પાણી રોકવાની ક્ષમતા ન હોય,

તો એમાં થોડોક જૈવિક કચરો --

થોડુક પાણી - શોષક સામગ્રી જેમકે
પીટ અથવા બગાસી મિશ્ર કરવામાં આવે છે,

જેથી માટી પાણી પકડી રાખે અને ભેજ જળવાય રહે

વધવા માટે, છોડને પાણી,
સૂર્યપ્રકાશ અને પોષક તત્વો જોઈએ

શું થાય જો માટી માં પોષક તત્વો જ ન હોય?

અમે માત્ર તેમાં સીધા પોષકતત્વો ઉમેરતા નથી.

એ ઔદ્યોગિક માર્ગ થઇ જશે.

એ પ્રકૃતિ ની વિરુદ્ધ જશે.

અમે તેમાં સુક્ષ્મજીવો ઉમેરીએ છીએ.

તેઓ પોષકતત્વો
પ્રાકૃતિક રીતે ઉત્પન્ન કરે છે

તેઓ જેવિક કચરો ખાય છે
જે માટીમાં મિશ્ર છે

એમને માત્ર એ ખાઈને વધારવાનું છે

અને જેમ સંખ્યા વધે,

તેમ જમીનનું શ્વસન ચાલુ થઇ જાય.

એ પુનર્જીવિત થઇ જાય છે.

અમે ત્યાંના
સ્થાનિક વૃક્ષોની પ્રજાતિનો સર્વે કર્યો.

અમે કઈરીતે નક્કી કરીએ કે
એ સ્થનીક પ્રજાતિ છે કે નહિ?

જે માનવનાં હસ્તક્ષેપ કર્યા પહેલા હતું
એ સ્થાનિક છે .

આ સામાન્ય નીયમ છે.

અમે નેશનલ પાર્કનો સર્વે કર્યો

પ્રાકૃતિક જંગલનું મૂળ જાણવા માટે.

અમે શુદ્ધ વનરાજીનો સર્વે કર્યો,

અથવા શુદ્ધ જંગલ જે જૂના મંદિર પાસે હતા.

અને જો અમને કશું મળતું નત્તું,

ત્યારે અમે સંગ્રહાલય માં જતા.

બીજ અથ વૃક્ષ જોવા કે જે ત્યાં વર્ષો થી હતા

અમે ત્યાંનાં જૂના ચિત્રો, કવિતાઓ અને
સાહિત્યની શોધખોળ કરીએ છીએ.

વૃક્ષોની જાત જે ત્યાં વર્ષોથી છે તે ઓળખવા.

એકવાર અમારા વૃક્ષો મળી જાય,

અમે તેને ૪ ભાગ માં અલગ તારવી દઈએ.

નાના સ્તર, પેટા વૃક્ષ સ્તર,
વૃક્ષ સ્તર અને છત્ર સ્તર.

અમે દરેકનાં પ્રમાણ નક્કી કરીએ છીએ.

અને એ નક્કી કરેલી ટકાવારી
દરેક જાતિના વૃક્ષને આપીએ છીએ

જો અમે ફાળોનાં વન બનાવતા હોઈએ,

તો અમે ફળ આપી શકે એવા
વૃક્ષની ટકાવારી વધારીએ છીએ.

એ ફળોનું વન પણ હોઈ શકે,

એક વન જે ઘણા પક્ષીઓ અને
મધમાખીઓને આકર્ષે છે,

અથવા એ સામાન્ય સ્થાનિક,
સદાબહાર જંગલ બની શકે છે.

અમે બીજ એકઠા કરીએ છીએ
અને અંકુર ફોડીએ છીએ.

અમે એ વૃક્ષો ઉછેરી શકીએ છીએ
જે એ સ્તરના છે

જે પાસે-પાસે ઉછેરવામાં આવતા નથી,

નહીતર એ લાંબા થશે ત્યારે ઉચાઇ માટે ઝગડશે.

અમે રોપા એ રીતે એકબીજા સાથે વાવીએ છીએ

સપાટી ઉપર, અમે લીલા ઘાસનું
પાતળું સ્તર પથારીએ છીએ.

જેથી ગરમીમાં પણ ભેજ જળવાય રહે.

જયારે થીડી હોય,

બરફ માત્ર લીલા ઘાસના સ્તર પરજ બાજે છે,

જેથી એ જામેલું હોય તો ભી શ્વાસ લઇ શકે.

જમીન બહુ નરમ છે --

અતિ નરમ, જેથી મૂળ આરામથી પ્રવેશી શકે.

જલ્દી.

શરૂઆતમાં,
વનની વૃદ્ધિ થાય એવું દેખાશે જ નહિ.

પરંતુ એ જમીનની અંદર વધે છે.

પહેલા ત્રણ મહિના માં,

મૂઓલ ૧ મીટર ઉંડા પહોચે છે.

આ મૂળ જાળીદાર રચના બનાવે છે,

માટીને ચુસ્તરીતે પકડી રાખે છે.

સૂક્ષ્મજીવો અને ફૂગ આ
આખા મૂળના જાળમાં રહે છે

જો કોઈ પોષકતત્વો તેની નજીકમાં હાજર ન હોય

આ સુક્ષ્મજીવો તે પોશાક્તાત્વો શોધી લાવે છે

જ્યારેપણ વરસાદ પડે છે,

જાદૂઈરીતે,

મશરૂમ રાતો રાત બહાર આવી જાય છે

અને એનો મતલબ છે કે જમીનની નીચે
ફૂગનો સારો એવો જાળ છે.

એકવાર મૂળ સ્થપાય જાય,

ત્યારબાદ જંગલ ઉપર વધવાનું શરૂ થઇ જાય છે.

જંગલ વધવાનું શરૂ થાય જાય એટલે અમે
તેને પાણી આપવાનું ચાલુ કરીએ છીએ--

બે થી ત્રણ વર્ષ માટે, અમે પાણી આપીએ છીએ.

અમે દરેક પ્રકારના જરૂરી પાણી અને
પોષક્તત્વો રાખવાનો પ્રયત્ન કરીએ છીએ,

એટલે ઉગી નીકળેલું નકામું
ઘાસ કાઢી નાખીએ છીએ.

જેમ જંગલ વધે છે એ સૂર્યપ્રકાશને રોકે છે.

આખરે, જંગલ એટલા ઘટ્ટ બની જાય છે

કે સૂર્યપ્રકાશ જમીન સુધી પહોચી શકતો નથી.

નકામું ઘાસ હવે ઉગશે નહિ
કેમકે એને સૂર્યપ્રકાશ જોઈએ.

આ સ્તર પર,

દરેક ટીપું જે જંગલમાં પડે છે,

એ વરાળ બનીને ક્યારેપણ વાતાવરણમાં ભળતું નથી

ઘટ્ટ જંગલ ભેજવાળી હવાનું સંઘનન કરી

અને ભેજ પાછો મેળવે છે.

અમે ધીરે ધીરે પાણી આપવાનું ઓછુ કરીએ છીએ
અને છેલ્લે બંધ કરી દઈએ છીએ.

અને પાણી વગર પણ.

જંગલનું તળિયું ભેજવાળું રહે છે અને
ક્યારેકતો અતિ ચીકણું.

હવે, જયારે એક પાંદડું પણ વનની જમીન પર પડે,

એ તરત સળવા માંડે છે.

આ સડેલો જૈવિક કચરો ખાતર બનવા માંડે છે.

જે વન માટે ખોરાક છે.

જેમ જંગલ વધે છે,

વધું પાંદડાઓ જમીન પર પડે છે --

જેનો મતલબ વધું ખાતર

મતલબ વધું ભોજન જે જંગલને
વધું મોટા બનાવે છે

અને જંગલ ખુબ ઝડપી વધવા લાગે છે.

એકવાર સ્થપાય ગયા બાદ,

આ જંગલ પોતાની જાતને વારંવાર
ઉગાડતા જ રહે છે --

હમેશા માટે.

આના જેવા પ્રાકૃતિક જંગલ માં,

કોઈ મેનેજમેન્ટ શ્રેષ્ઠ મેનેજમેન્ટ નથી.

આ માત્ર એક નાની જંગલ મિજબાની છે.

(હાસ્ય)

આ જંગલ સામૂહિક રીતે વધે છે.

જો સરખા વૃક્ષો --

સરખી પ્રજાતિઓ --

સ્વતંત્રરીતે વાવવામાં આવે,

એ આટલી જલ્દી વધતા નથી.

અને આરીતે અમે ૧૦૦ વર્ષ જૂના
જંગલ ઉગાડીએ છીએ

માત્ર ૧૦ વર્ષમાં.

ખૂબ આભાર.

(તાળીઓ)