Πώς μεταδίδονται τα μικρόβια (και γιατί μας αρρωσταίνουν); - Γιανάι Καΐκιν και Νικόλ Μίντεο

Δείτε το πλήρες μάθημα στο http://ed.ted.com/lessons/how-do-germs-spread-and-why-do-they-make-us-sick-yannay-khaikin-and-nicole-mideo

Τα μικρόβια βρίσκονται σχεδόν σε κάθε επιφάνεια με την οποία έχουμε επαφή, που σημαίνει ότι είναι εξαιρετικά κοινό για το σώμα μας να έρθει σε επαφή με αυτά. Αλλά γιατί μερικά από αυτά τα μικρόβια είναι σχετικά ακίνδυνα, ενώ άλλα μπορούν να είναι θανατηφόρα; Ο Γιανάι Καΐκιν και η Νικόλ Μίντεο εξερευνούν αυτή την ερώτηση εξετάζοντας τους διάφορους τρόπους μετάδοσης των μικροβίων.

Μάθημα από τον Γιανάι Καΐκιν και τη Νικόλ Μίντεο, κινούμενη απεικόνιση από την Ace & Son Moving Picture Co., LLC.

Ο ήλιος λάμπει.

Τα πουλιά κελαηδούν.

Φαίνεται πως ξεκινά
ακόμη μια όμορφη ημέρα.

Περπατάτε χαρούμενα στο πάρκο,
όταν, «Αψού!»

Ένας άγνωστος περαστικός εκτοξεύει βλέννα
και σάλια από το στόμα και τη μύτη του.

Αισθάνεστε τα σταγονίδια υγρασίας
να πέφτουν στο δέρμα σας,

αλλά αυτό που δεν αισθάνεστε είναι
τα χιλιάδες, ακόμη και εκατομμύρια

μικροσκοπικών μικροβίων που ταξίδεψαν
συγκαλυμμένα μέσω αέρος

πάνω στα ρούχα, στα χέρια
και στο πρόσωπό σας.

Όσο αηδιαστικό κι αν ακούγεται
αυτό το σενάριο,

είναι πολύ κοινό να εκτίθεται το σώμα μας
σε παθογόνα μικρόβια,

όπου τον περισσότερο καιρό,
δεν είναι και τόσο εμφανές.

Τα μικρόβια βρίσκονται σχεδόν σε κάθε
επιφάνεια με την οποία ερχόμαστε σε επαφή.

Όταν μιλάμε για μικρόβια,

αναφερόμαστε σε πολλούς
διαφορετικούς μικροσκοπικούς οργανισμούς,

συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων,
μυκήτων, πρωτοζώων και ιών.

Αυτό που έχουν κοινό όλα τα μικρόβια
είναι η ικανότητα να αλληλεπιδρούν με εμάς

και να αλλάζουν
τον τρόπο αίσθησης και λειτουργίας μας.

Οι επιστήμονες που μελετούν λοιμώδη
νοσήματα αναρωτιούνται εδώ και δεκαετίες

γιατί μερικά μικρόβια
είναι σχετικά ακίνδυνα,

ενώ άλλα προκαλούν ολέθριες επιπτώσεις
και μπορεί μερικές φορές να είναι μοιραία.

Δεν έχουμε λύσει ακόμη ολόκληρο τον γρίφο,

αλλά αυτό που γνωρίζουμε είναι
ότι βλαπτικότητα ή λοιμογόνος δύναμη

ενός μικροβίου είναι αποτέλεσμα εξέλιξης.

Πώς γίνεται η ίδια διαδικασία εξέλιξης

να μπορεί να παράγει μικρόβια
που προκαλούν διαφορετικά επίπεδα ζημιάς;

Η απάντηση ξεκαθαρίζει αν σκεφτούμε
τον τρόπο μετάδοσης ενός μικροβίου,

τη στρατηγική που χρησιμοποιεί για
να πάει από τον έναν ξενιστή στον άλλον.

Ένας κοινός τρόπος μετάδοσης
συμβαίνει μέσω του αέρα,

όπως το φτέρνισμα που μόλις είδατε,

ένα μικρόβιο που χρησιμοποιεί
αυτή τη μέθοδο είναι ο ρινοϊός,

αναπαράγεται στις ανώτερες
αναπνευστικές οδούς μας

και είναι υπεύθυνος για πάνω
από τα μισά κοινά κρυολογήματα.

Φανταστείτε ότι μετά το φτέρνισμα,

ένα από τα τρία υποθετικά είδη ρινοϊού,

ας τα αποκαλέσουμε «πάρα πολύ»,
«πολύ λίγο» και «ακριβώς»,

ήταν αρκετά τυχερό να φτάσει πάνω σας.

Αυτοί οι ιοί είναι προγραμματισμένοι
να αναπαράγονται,

αλλά λόγω γενετικών διαφορών,
θα το κάνουν με διαφορετικό ρυθμό.

Το «πάρα πολύ» πολλαπλασιάζεται
πολύ συχνά,

και είναι βραχυπρόθεσμα επιτυχές.

Ωστόσο, αυτή η επιτυχία έχει ένα κόστος
σε εσάς, τον ξενιστή.

Ένας ιός που αναπαράγεται γρήγορα μπορεί
να είναι πιο επιζήμιος για το σώμα σας

κάνοντας τα συμπτώματα
του κρυολογήματος πιο σοβαρά.

Αν είστε πολύ άρρωστος
για να βγείτε από το σπίτι

δεν δίνετε πιθανότητες στον ιό
να βρει έναν νέο ξενιστή.

Και αν η αρρώστια σας σκοτώσει,

ο κύκλος ζωής του ιού
θα τελειώσει μαζί με τον δικό σας.

Το « πολύ λίγο» από την άλλη,
πολλαπλασιάζεται σπάνια

και δεν σας προκαλεί μεγάλη ζημιά.

Αν και αυτό σας αφήνει αρκετά υγιή να
αλληλεπιδράτε με άλλους πιθανούς ξενιστές

η έλλειψη συμπτωμάτων σημαίνει
ότι ίσως να μην φταρνιστείτε καθόλου

ή αν φταρνιστείτε, η βλέννα θα έχει
πολύ λίγους ιούς για να κολλήσετε άλλους.

Εντωμεταξύ, το «ακριβώς» αναπαράγεται
όσο γρήγορα χρειάζεται

ώστε να σιγουρευτεί ότι κουβαλάτε
αρκετή ποσότητα ιού για να μεταδοθεί,

αλλά όχι τόσο συχνά ώστε να είστε πολύ
άρρωστος για να σηκωθείτε από το κρεββάτι.

Στο τέλος, θα είναι αυτός
που θα είναι ο πιο επιτυχημένος

στη μετάδοσή του σε νέους ξενιστές
και στη δημιουργία της νέας γενιάς.

Αυτό οι επιστήμονες το
αποκαλούν υπόθεση εξισορρόπησης.

Πρωτοαναπτύχθηκε στις αρχές
της δεκαετίας του '80,

προβλέπει ότι τα μικρόβια θα εξελιχθούν
ώστε να μεγιστοποιούν την επιτυχία τους

επιτυγχάνοντας μια ισορροπία ανάμεσα
στην αναπαραγωγή μέσα στον ξενιστή,

που δημιουργεί τη λοιμογόνο δύναμη,
και τη μετάδοση σε έναν νέο ξενιστή.

Στην περίπτωση του ρινοϊού,

η υπόθεση προβλέπει ότι η εξέλιξή του
θα ευνοήσει λιγότερο λοιμογόνες μορφές,

επειδή εξαρτάται από την κοντινή επαφή
για να πάει στο επόμενο θύμα.

Για τον ρινοϊό, ένας κινητός ξενιστής
είναι ένας καλός ξενιστής,

και όντως, αυτό βλέπουμε.

Ενώ οι περισσότεροι έχουν καταρροή,
βήχα και φτέρνισμα,

το κοινό κρυολόγημα είναι γενικά ήπιο
και κρατάει περίπου μόνο μια εβδομάδα.

Θα ήταν υπέροχα αν η ιστορία
τελείωνε εδώ,

αλλά τα μικρόβια χρησιμοποιούν
πολλούς τρόπους μετάδοσης.

Για παράδειγμα, το παράσιτο της ελονοσίας,
το πλασμώδιο, μεταδίδεται από τα κουνούπια.

Αντίθετα με τον ρινοϊό, δεν μας χρειάζεται
να περπατάμε και να κυκλοφορούμε

και ίσως να είναι προς όφελός του
να μας κάνει κακό

αφού ένα άρρωστο και ακίνητο άτομο
τσιμπιέται πιο εύκολα από τα κουνούπια.

Θα περιμέναμε ότι τα μικρόβια

που εξαρτώνται λιγότερο
από την κινητικότητα του ξενιστή,

όπως αυτά που μεταδίδονται
από έντομα, νερό ή φαγητό,

να προκαλούν πιο σοβαρά συμπτώματα.

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν για να
μειώσουμε τη ζημιά λοιμωδών νοσημάτων;

Ο εξελικτικός βιολόγος Δρ Πωλ Ίουαλντ
προτείνει ότι μπορούμε να κατευθύνουμε

την εξέλιξή τους μέσω απλών
μεθόδων ελέγχου νοσημάτων.

Με σπίτια ασφαλή από κουνούπια,
εγκαθιστώντας συστήματα καθαρού νερού

ή με το να μείνουμε σπίτι
όταν κρυώσουμε,

μπορούμε να εμποδίσουμε τη στρατηγική
μετάδοσης επικίνδυνων μικροβίων

ενώ δημιουργούμε μεγαλύτερη
ανάγκη για την κίνηση του ξενιστή.

Έτσι, ενώ οι παραδοσιακοί μέθοδοι
προσπαθούν να εξαλείψουν μικρόβια

μόνο τα ισχυρότερα ίσως αναπαράγονται
σε μακροπρόθεσμη βάση,

αυτή η καινοτόμος προσέγγιση ενθάρρυνσης
σε εξέλιξη ηπιότερων μορφών

θα μπορούσε να είναι
μια νικηφόρος κατάσταση.

Γκουχ, γκουχ.

Τις περισσότερες φορές τουλάχιστον.