Return to Video

کەلوپەلەکانی ڕۆژانە، مێژووە خەمناکەکان

  • 0:01 - 0:02
    ئەمانە کەلوپەلی سادەن.
  • 0:02 - 0:06
    کاتژمێر، کلیل، شانە، چاویلکە.
  • 0:06 - 0:09
    ئەو شتانەن کە قوربانی قڕکردنن لە بۆسنیا
  • 0:09 - 0:12
    بۆ کۆتا گەشتیان لەگەڵ خۆیان بردبوویان.
  • 0:12 - 0:14
    هەموومان بەو شتە دنیاییانە ئاشناین،
  • 0:14 - 0:16
    کەلوپەلەکانی ڕۆژانە.
  • 0:16 - 0:18
    ڕاستییەک قوربانییەکان هەڵیان گرت
  • 0:18 - 0:21
    ماددە تایبەتییەکان وەکو هەویری ددان و
    فڵچەی ددان
  • 0:21 - 0:23
    ئەوە ڕوونە کە بیرۆکەیان نەبووە
  • 0:23 - 0:25
    کە خەریکە چیان بەسەردا دێت.
  • 0:25 - 0:28
    ئاساییانە، ئەوان دەیانگوت کە ئاڵوگۆڕیان
    پێکراوە
  • 0:28 - 0:30
    بۆ بەندکراوەکانی جەنگەکە.
  • 0:30 - 0:32
    ئەو کەلوپەلانەی دۆزراونەتەوە
  • 0:32 - 0:35
    لە ژمارەیەکی زۆر گۆڕی بەکۆمەل لە سەرانسەری
    نیشتیمانەکەم،
  • 0:35 - 0:38
    و هەروەک قسەمان کرد، دادگاییەکان لاشەکان
    هەڵدەدەنەوە
  • 0:38 - 0:40
    لە گۆڕە بەکۆمەڵە تازە دۆزراوەکاندا،
  • 0:40 - 0:41
    ٢٠ ساڵ دوای جەنگەکە.
  • 0:41 - 0:45
    و ئەوە گەورەترین دۆزراوەی تەواو گونجاوە.
  • 0:45 - 0:48
    لە ماوەی ٤ ساڵی پێکداداندا
  • 0:48 - 0:50
    کە نەتەوەی بۆسنیانیان وێران کرد لە سەرەتای
    ٩٠ەکان،
  • 0:50 - 0:54
    نزیکەی ٣٠،٠٠٠ هاوڵاتی، بەتایبەت شارییەکان،
  • 0:54 - 0:56
    دیار نەمان، وا دانرا کوژراون،
  • 0:56 - 0:58
    و ١٠٠،٠٠٠ەکەی تریش کوژران
  • 0:58 - 1:00
    لە ماوەی کردارە بەرەنگارییەکاندا.
  • 1:00 - 1:01
    زۆربەیان کوژران
  • 1:01 - 1:03
    یان لە ڕۆژە سەرەتاکانی جەنگەکە
  • 1:03 - 1:04
    یان بەرەو کۆتایی کوشتارەکە،
  • 1:04 - 1:07
    کاتێک ناوچە پارێزراوەکانی یو ئێن وەکو
    سریبرێنیکا
  • 1:07 - 1:11
    کەوتە دەست سوپای سێربیا.
  • 1:11 - 1:13
    مینبەری تاوانباری نێودەوڵەتی
  • 1:13 - 1:14
    ژمارەیەک زیندانیی پێگەیشت
  • 1:14 - 1:17
    بۆ تاوان دژی مرۆڤایەتی و قڕ کردن.
  • 1:17 - 1:21
    قڕ کردن بەرنامە بۆ داڕێژراو و بە ئەنقەست
  • 1:21 - 1:24
    وێرانکاری خۆ ویستانەی، سیاسی، ئایینی
  • 1:24 - 1:26
    یان کۆمەڵی نەتەوەییە.
  • 1:26 - 1:29
    سەرەڕای ئەوەی قڕکردن دەربارەی کوشتنە.
  • 1:29 - 1:32
    هەروەها دەربارەی وێرانکردنی سامانیان،
  • 1:32 - 1:33
    میراتی کلتورییان،
  • 1:33 - 1:37
    و لە کۆتاییدا ئەو بیرەوەرییە زۆرەش کە
    هەیانبوو.
  • 1:37 - 1:39
    قڕ کردن تەنها دەربارەی کوشتن نییە،
  • 1:39 - 1:42
    بەڵکو دەربارەی ناسنامەی دانپێدانەنراویشە
  • 1:42 - 1:44
    هەمیشە شوێنەوارەکان هەن-
  • 1:44 - 1:46
    شتێکی وەکو تاوانێکی تەواو نا.
  • 1:46 - 1:48
    هەمیشە پاشماوەی مردووەکان هەیە
  • 1:48 - 1:51
    کە لە لاشە شکستەکانیان خۆگرترن
  • 1:51 - 1:55
    و هەڵبژاردەمان و لە دەست دانی یادەوەرییان.
  • 1:55 - 1:57
    ئەم کەلوپەلانە دۆزراونەتەوە
  • 1:57 - 1:58
    لە زۆر گۆڕی بەکۆمەڵدا،
  • 1:58 - 2:02
    و ئامانجی سەرەکی لە کۆکردنەوەی کەلوپەلەکان
  • 2:02 - 2:03
    پرۆسەیەکی بێهاوتای
  • 2:03 - 2:07
    ناساندنی ئەو کەسانەیە لە کوشتارەکەدا
    دیار نەمان،
  • 2:07 - 2:09
    یەکەم کرداری قڕکردن لەسەر خاکی
    ئەوروپییەکان
  • 2:09 - 2:11
    لە کاتی هۆڵۆکاوستەوە.
  • 2:11 - 2:13
    نابێت تاکە لاشەیەک بەنەدۆزراوەیی بمێنێتەوە
  • 2:13 - 2:15
    یان بە نەناسراوی.
  • 2:15 - 2:17
    کە دۆزرانەوە،
  • 2:17 - 2:20
    ئەو کەلوپەلانەی قوربانییەکان لەگەڵ خۆیان
    هەڵیان گرتووە
  • 2:20 - 2:21
    لە ڕێگەیاندا بۆ گەشتەکەیان
  • 2:21 - 2:23
    بە وریایی پاک کراونەتەوە، شی کراونەتەوە،
  • 2:23 - 2:26
    کەتەلۆگ کراوە و هەڵگیراوە.
  • 2:26 - 2:29
    هەزاران هونەری دەستکرد لە جانتایەکی
    پلاستیکی سپیدا پێچراوەتەوە
  • 2:29 - 2:31
    هەروەکو ئەوەی لە سی ئێس ئای دەیبینیت.
  • 2:31 - 2:34
    ئەم کەلوپەلانە وەکو ئامێرێکی دادگایی بەکار
    هێنرا
  • 2:34 - 2:36
    لە ناسینەوەی بینراوی قوربانییەکان
  • 2:36 - 2:40
    بەڵام وەکو بەڵگەیەکی بەنرخی دادگاییش بەکار
    هاتن
  • 2:40 - 2:42
    لە شوێن پێکانی تاوان وجەنگە بەردەوامەکان.
  • 2:42 - 2:45
    جاروبار پێیان دەوترێت ماوەکان
  • 2:45 - 2:47
    هەوڵ بدەیت فیزیاییانە پێناسەی ئەم
    کەلوپەلانە بکەیت،
  • 2:47 - 2:50
    بەڵام گەڕانی فیزیایی بەتەواوی قورسە،
  • 2:50 - 2:54
    پرۆسەیەکی ناکاریگەر وبە ئازارە.
  • 2:54 - 2:57
    هەرجارێک دادگاییەکان و پزیشکەکان و
    یاساناسەکان
  • 2:57 - 2:58
    بەم کەلوپەلانە دەیانکەن،
  • 2:58 - 3:01
    دەبن بە هەتیوی چیرۆکخوان.
  • 3:01 - 3:04
    هەندێک لەوان وێرانبوون، باوەر بکەیت یان
    نا،
  • 3:04 - 3:06
    یان بە سادەیی خراونەتە سەر ڕەفە،
  • 3:06 - 3:08
    لە دەرەوەی دیمەن و مێشک.
  • 3:08 - 3:11
    چەند ساڵێک لەمەو پێش بڕیارمدا
  • 3:11 - 3:13
    کە وێنەی هەر کەرەستەیەکی لە گۆڕ هەڵدراوە
    بگرم
  • 3:13 - 3:15
    بۆ ئەوەی ئەرشیفێکی بینراو دروست بکەم
  • 3:15 - 3:19
    تا ئەوانەی ماون بتوانن بگەڕێن.
  • 3:19 - 3:23
    وەکو چیرۆکخوانێک، پێم خۆشە بیدەمەوە بە
    کۆمەڵگاکەم.
  • 3:23 - 3:25
    حەز دەکەم لە پشت بەرزکردنەوەی
    ئاگادارییەکانەوە بجوڵێم.
  • 3:25 - 3:28
    و لەم بارودۆخەدا، هەندێک کەس لەوانەیە
  • 3:28 - 3:29
    ئەم کەلوپەلانە بناسێتەوە
  • 3:29 - 3:32
    یان بە لایەنی کەمەوە وێنەکانیان دەمێنێتەوە
  • 3:32 - 3:36
    وەک بیرهێنەرەوەیەکی هەمیشەیی، بێلایەن و
    دروستی
  • 3:36 - 3:38
    ئەوەی چی ڕویداوە.
  • 3:38 - 3:40
    وێنەگرتن دەرباریەی هاودەردی،
  • 3:40 - 3:43
    و ئاشنابوون بەو کەرەستانە پشتڕاستکردنەوەی
    هاودەردییە.
  • 3:43 - 3:45
    لەم بارودۆخەدا، من تەنها ئامێرێکم،
  • 3:45 - 3:47
    ئەگەر حەز دەکەن، دادگاییەک،
  • 3:47 - 3:50
    و ئەنجامەکە وێنەگرتنە کە کە هەتا بگونجێت
  • 3:50 - 3:52
    نزیکە لە بوون بە بەڵگەنامە.
  • 3:52 - 3:56
    هەرکە هەموو کەسە دیارنەماوەکان ناسێندران،
  • 3:56 - 3:57
    تەنها لاشە بۆگەنەکانیان لە
    گۆڕەکانیان
  • 3:57 - 4:00
    و ئەم کەرەستەی ڕۆژانەیە دەمێنێتەوە
  • 4:00 - 4:02
    لە هەمو سادەییەکانیاندا،
  • 4:02 - 4:04
    ئەم کەرەستانە دواهەمین ڕاسپاردەیانە
  • 4:04 - 4:05
    بۆ ناسنامەی قوربانییەکان،
  • 4:05 - 4:07
    کۆتا بیرهێنەرەوەی هەمیشەیی
  • 4:07 - 4:09
    کە ئەم خەڵکە هەیانبووە.
  • 4:09 - 4:12
    زۆر سوپاستان دەکەم
  • 4:12 - 4:15
    (چەپلە)
Title:
کەلوپەلەکانی ڕۆژانە، مێژووە خەمناکەکان
Speaker:
زییا گافیک
Description:

زییا گافیک وێنەی کەلوپەلەکانی ڕۆژانە دەگرێت--کاتژمێر، پێڵاو، چاویلکە. بەڵام ئەم وێنانە بە فێڵبازی سادەن، کەرەستەکان لەوان لە گۆڕی بەکۆمەڵی جەنگی بۆسنیان هەڵدراونەتەوە. گافیک کە هاوڕێی تێد و بە ڕەسەن ساراجێڤۆ، وێنەی هەمو ئەو کەرەستانەی لەو گۆڕانەدا بوون گرتووە بۆ دروستکردنی ئەرشیفێکی زیندوو بۆ ئەو ونبووانە.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
04:32

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.