Fillerin aile yapısı - Caitlin O'Connell-Rodwell

Tüm dersi izleyin: http://ed.ted.com/lessons/the-family-structure-of-elephants-caitlin-o-connell-rodwell

Biyolog Caitlin O'Connell-Rodwell, filleri araştırdığı yirmi yılın sonunda büyük bir sonuca vardı -- onlar aynı bizim gibi. Bu TEDYouth konuşmasında, O'Connell-Rodwell bu inanılmaz, sosyal hayvanlar hakkındaki gözlemlerini detaylandırıyor ve oyun oynayan, birbirine bağlanan, tartışan ve bizimkilere ürkütücü derecede benzeyen sıkı ve geniş aile ilişkilerine sahip olan birçok bireysel (ve epey tanıdık) karakteri analiz ediyor.

20 yıl boyunca fillerle ilgili
yaptığım çalışmaları

bir cümleye sığdıracak olsam,
bu cümle ne olurdu?

Size ne söylerdim?

Fillerin de aynı bizim gibi
olduğunu söylerdim.

Bununla neyi kastediyorum?

Dışarıda, sahada olmak

ve bu çok yavaş, zeki hayvanların
davranış örüntülerini anlamaya çalışmak

epey sabır gerektiriyor

ama zamanla görüyorsunuz ki,
bize çok benzer oldukları doğru.

"Bunu nasıl söyleyebilirsin?"
diye düşünüyor olabilirsiniz.

"Bak, kulakları kocaman,
burunları upuzun.

Nasıl bizim gibi olabilirler?"

Aslında, aileleri bizimkilere çok benziyor

ve aile, filler için oldukça önemli.

Birbirlerine çok bağlı
ailelerde büyüyorlar

ve geniş ailelere sahipler.

Bu tıpkı bizim, teyzelerin getirecekleri
yemekleri planlayıp toplaştığı

ve tüm oğlan çocuklarının "Birlikte
bilgisayar oyunu oynayacak mıyız?

"Dövüşecek miyiz?" diye düşündüğü

aile buluşmalarımızı andırıyor.

Gerçekten çok benziyor

ve bağırış çağırışla dolu, cıvıl cıvıl
bir ortam var, izlemesi harika

ancak bu düğün gibi bir olayı andıran
aile toplantısı başladığında

birden aile politikası ortaya çıkıyor.

Bu sahnede arkada gördüğünüz
düşük statülü bireyler,

bu bireyler konumlarının farkındalar.

Gölün en çamurlu kısımlarındaki
suyu onlar içecekler

çünkü tüm aile orada

ve en iyi su, yüksek statülü aileye
ayrıldığı için onlar içemez.

Bize çok benzeyen başka
bir özellikleri de

grupta, herkesin büyük saygı
duyduğu yaşlılar olması.

Bu kabile reisi olan dişi.

Diğer dişiler ona uzanıp hortumunu
kendi ağızlarına götürüyorlar,

bu bir saygı göstergesi,

bir tür el sıkışmasına benziyor

ama aynı zamanda bir selamlama

ve bu selamlama çok küçük
bir yaşta öğreniliyor.

Yani, bu ritüeller
ve aileyle iç içe olmak

aynı zamanda koordine
aktiviteleri kolaylaştırıyor.

Burada yavrusu çukura düşmüş,

ne yapacağını bilmediği için panikleyen
genç bir dişi görüyorsunuz.

Daha yaşlı ve lider olan dişi
"Sorun yok," diyor

ve bebeği kavrayıp çıkarıyor.

Bu başka aileler için
geçerli olmayabiliyor,

pek iyi koordine olamıyorlar,

genç dişiler gerçekten
ne yapacağını bilemiyor

ancak daha yaşlı olanlar eğiliyor,
birlikte diz çöküyorlar

ve bebeği çıkarıyorlar.

Çok benzer olan başka bir
şey de ergen erkeklerin,

12 ile 15 yaş arasındaki erkek
fillerin yetişkinliğe erişme töreni.

Bu fotoğraftaki en büyük fil,

aileden ayrılmak üzere olan bir fil.

Çok irileşmiş, çiçeği burnunda,

yetişkin dişilere epey çektirmiş,

aynı zamanda da bağımsız, dışarı
çıkıp diğerleriyle oynamak istiyor.

Sonuç olarak da burada tamamı
erkek olan bir topluluk oluşuyor,

epey geleneksel bir erkek topluluğu.

Burada dominant erkek Greg,

onu ortada görebilirsiniz.

Etrafında kocaman bir topluluk var,
takipçileri ona saygı duyuyor.

Burada başarılı liderlerin,
başarılı dominant bireylerin

ödül ve ceza ayarını yapmayı
bilmesi de çok ilginç bir nokta.

Bu kişi bu konuda usta.

Ortada kendi takipçi grubunu kurmak
isteyen başka zorbalar da var

ama bunu yapamıyorlar
çünkü çok agresifler.

Lider etrafta değilken

takipçilerini tatlı dille kendi
sürülerine çekmeye çalışıyorlar

ve bunu yaparken daha
az agresif oluyorlar.

Yani, bu erkek ve dişi topluluklarında

politikanın nasıl işlediğini
görmek çok enteresan.

Şimdi bu hanımlara dönelim.

Bir çekirdek ailede bir anne,
belki bir de büyükanne,

onun tüm kızları ve tamamının yavruları,
yani tüm erkek ve dişi yavrular bulunur.

Burada ilginç olan şey,
karakterlerin nasıl bir fark yarattığı.

Her dişi lider epey farklı
bir karaktere sahip.

Bu ikisi, biraz meraklı
ve belirsiz kişiliklere sahip,

bu diğer ikisi ise çok agresif.

"Önce cezalandıracağız,
soruları sonra sorarız."

Bazı dişi liderler ise aksine şöyle diyor:

"Unut gitsin! Önce koşacağım,

çalılıkta ve güvende olup
olmadığımızı sonra anlarım."

Şu ana kadar yapılmış tüm
çalışmaların gösterdiği üzere,

en bilge ve en başarılı dişi liderler,

tehlikeyi değerlendirebilen

ve durumun kaçmaya değer mi, yoksa
önemsiz mi olduğuna karar verebilenler.

Sosyal olmak filler için çok önemli

ve elbette en baştan itibaren,

tıpkı erken çocukluk
gelişiminde olduğu gibi,

sosyalleşme çok önemli.

Birlikte suya girmek, yemek yemek,

oyun oynamak, küçük kavgalar etmek;

bunların hepsi sosyal
gelişim için çok önemli.

Kim su birikintisine koşarken kardeşiyle
yarışıp kazanmaya çalışmamıştır ki?

Bu ilişkiler, en baştan gerçek bir
hayat boyu yakın arkadaşlığa dönüşüyor.

Bu dişiler hayatları boyunca
birlikte yaşayacaklar.

Biri erkek biri dişiyse, birbirlerini
hayatları boyunca tanıyabilirler

ancak bu bağları erkenden
kurmak çok önemli.

Bu ilişkiler, zamanı geldiğinde
hayatlarını kurtarabilir.

Size bir okul bahçesi
senaryosu göstereyim.

Burada olup bitene odaklanırsanız,

bir zorba olduğunu görebilirsiniz,

yavrunun hortumunu çekiyor.

Bir de diplomatımız var,

o da uzanıp "Hayır, bunu
yapma! Bırak!" diyor.

Ayrıca, elbette, bir seyircimiz var.

Bu üç farklı karakteri,
aile içinde nasıl düşünürsünüz?

Fillerin gerçekten de aynı bizim gibi
olduğunu düşünmek etkileyici.

Ben de bunu merak ettim şunu düşündüm:

Dominant bir dişinin yavrusu ile
düşük statülü bir dişinin yavrusunun

kişilikleri arasındaki farkı ölçüp

gelişimlerinin nasıl olacağına
baksak nasıl olur?

Sonra da bunu yapmaya başladık.

Kulaklarını dikmiş, üstünüze üstünüze
yürüyen küçük adamı görüyorsunuz.

Bu karakter ile kendini geride tutup
annesine dokunmak isteyen,

ne olup bittiğinden emin olmayan
karakter arasındaki farka bakın.

Diğeri tüm özgüveniyle önden yürüyor.

Bir yavrunun annesinden ne
kadar uzağa gidebileceğini,

başkalarına ne sıklıkla dokunduğunu,

ne sıklıkla oyun başlattığını
ölçmeye başladık.

Sonra da dişilerin, yani annelerinin
dominantlığına baktık

ve dominant dişilerin yavrularının,

düşük statülü dişilerin yavrularından
çok daha fazla sosyalleştiğini bulduk.

Görünüşe göre, bunun sebebi düşük statülü
yavruların oynamak istememesi değil,

aslında yüksek statülü yavrularla
etkileşime girmeye izinleri yok.

Dominant dişilerden uzaklaştırılıyorlar.

Bu biraz da, bizim fillere
çok benzememizin

fillerin de bize çok benzemesinin
olumsuz bir tarafı.

İyisiyle de kötüsüyle de bu böyle

çünkü bunu insanlarda da görüyorum

ve belki bundan bir ders çıkarmalıyız.

Bulduğumuz son bir şey de şu:

Erkekler daha çok risk alıyor,

daha bağımsızlar

ve annelerinden uzakta daha çok
zaman geçirmeye yatkınlar.

Bu insan toplulukları ve diğer
sosyal hayvanlar için de geçerli.

Umarım sizi, hayatlarımızın
fillerinkine çok benzediğine

ve fillerin de, yıllar boyunca ölçülebilen

oldukça bireysel ve sağlam kişilikleri
olduğuna ikna edebilmişimdir.

Zorba, sosyal bir yenilgi olmadığı sürece
her zaman zorba olmaya eğilimli,

bu durumda da yumuşamaya karar veriyor,

yoksa hiçbir kazancı olmayacak.

Bir de nazik devler var, onlar da
her zaman nazik kalacaklar.

Genç erkekler, gerçekten yaşlılara
danışmaya ihtiyaç duyuyor

ve bu nazik devler, bu konuda, onları
teşvik etme konusunda çok iyi.

Aileden ayrılmak erkekler için çok zor

ama hayatta kalıyorlar ve kiminle
takılmaları gerektiğini anlıyorlar.

Bitirirken şunu söylemek istiyorum,

bize çok benzedikleri ve böyle
kişiliklere sahip oldukları için

umarım onları televizyonda gördüğünüzde

veya vahşi doğada görecek
kadar şanslıysanız,

belki onları dikkate ve korumaya değer,
bireysel karakterler olarak görürsünüz.

Teşekkür ederim.