0:00:06.186,0:00:09.998
20 yıl boyunca fillerle ilgili [br]yaptığım çalışmaları

0:00:09.998,0:00:13.813
bir cümleye sığdıracak olsam,[br]bu cümle ne olurdu?

0:00:13.927,0:00:15.763
Size ne söylerdim?

0:00:16.243,0:00:19.675
Fillerin de aynı bizim gibi [br]olduğunu söylerdim.

0:00:19.675,0:00:21.308
Bununla neyi kastediyorum?

0:00:21.308,0:00:22.998
Dışarıda, sahada olmak

0:00:22.998,0:00:26.567
ve bu çok yavaş, zeki hayvanların [br]davranış örüntülerini anlamaya çalışmak

0:00:26.567,0:00:28.973
epey sabır gerektiriyor

0:00:28.973,0:00:33.439
ama zamanla görüyorsunuz ki,[br]bize çok benzer oldukları doğru.

0:00:33.439,0:00:36.262
"Bunu nasıl söyleyebilirsin?"[br]diye düşünüyor olabilirsiniz.

0:00:36.262,0:00:38.918
"Bak, kulakları kocaman,[br]burunları upuzun.

0:00:38.918,0:00:40.388
Nasıl bizim gibi olabilirler?"

0:00:40.388,0:00:44.308
Aslında, aileleri bizimkilere çok benziyor

0:00:44.308,0:00:47.743
ve aile, filler için oldukça önemli.

0:00:47.743,0:00:50.579
Birbirlerine çok bağlı [br]ailelerde büyüyorlar

0:00:50.579,0:00:53.083
ve geniş ailelere sahipler.

0:00:53.083,0:00:56.476
Bu tıpkı bizim, teyzelerin getirecekleri[br]yemekleri planlayıp toplaştığı

0:00:56.476,0:01:00.074
ve tüm oğlan çocuklarının "Birlikte [br]bilgisayar oyunu oynayacak mıyız?

0:01:00.074,0:01:01.745
"Dövüşecek miyiz?" diye düşündüğü

0:01:01.745,0:01:03.322
aile buluşmalarımızı andırıyor.

0:01:03.322,0:01:05.074
Gerçekten çok benziyor

0:01:05.074,0:01:09.090
ve bağırış çağırışla dolu, cıvıl cıvıl [br]bir ortam var, izlemesi harika

0:01:09.090,0:01:14.065
ancak bu düğün gibi bir olayı andıran [br]aile toplantısı başladığında

0:01:14.065,0:01:17.315
birden aile politikası ortaya çıkıyor.

0:01:17.315,0:01:21.043
Bu sahnede arkada gördüğünüz [br]düşük statülü bireyler,

0:01:21.043,0:01:24.651
bu bireyler konumlarının farkındalar.

0:01:24.651,0:01:27.284
Gölün en çamurlu kısımlarındaki [br]suyu onlar içecekler

0:01:27.284,0:01:29.074
çünkü tüm aile orada

0:01:29.074,0:01:34.399
ve en iyi su, yüksek statülü aileye [br]ayrıldığı için onlar içemez.

0:01:34.399,0:01:36.485
Bize çok benzeyen başka [br]bir özellikleri de

0:01:36.485,0:01:39.985
grupta, herkesin büyük saygı [br]duyduğu yaşlılar olması.

0:01:40.087,0:01:41.483
Bu kabile reisi olan dişi.

0:01:41.483,0:01:46.914
Diğer dişiler ona uzanıp hortumunu [br]kendi ağızlarına götürüyorlar,

0:01:46.914,0:01:48.779
bu bir saygı göstergesi,

0:01:48.779,0:01:50.616
bir tür el sıkışmasına benziyor

0:01:50.616,0:01:52.600
ama aynı zamanda bir selamlama

0:01:52.600,0:01:55.853
ve bu selamlama çok küçük [br]bir yaşta öğreniliyor.

0:01:55.853,0:01:59.152
Yani, bu ritüeller [br]ve aileyle iç içe olmak

0:01:59.152,0:02:01.982
aynı zamanda koordine [br]aktiviteleri kolaylaştırıyor.

0:02:01.982,0:02:04.561
Burada yavrusu çukura düşmüş,

0:02:04.561,0:02:07.816
ne yapacağını bilmediği için panikleyen [br]genç bir dişi görüyorsunuz.

0:02:07.816,0:02:12.221
Daha yaşlı ve lider olan dişi [br]"Sorun yok," diyor

0:02:12.221,0:02:14.450
ve bebeği kavrayıp çıkarıyor.

0:02:14.450,0:02:16.922
Bu başka aileler için [br]geçerli olmayabiliyor,

0:02:16.922,0:02:19.012
pek iyi koordine olamıyorlar,

0:02:19.012,0:02:21.424
genç dişiler gerçekten [br]ne yapacağını bilemiyor

0:02:21.424,0:02:24.417
ancak daha yaşlı olanlar eğiliyor, [br]birlikte diz çöküyorlar

0:02:24.417,0:02:26.158
ve bebeği çıkarıyorlar.

0:02:26.158,0:02:29.574
Çok benzer olan başka bir [br]şey de ergen erkeklerin,

0:02:29.574,0:02:33.838
12 ile 15 yaş arasındaki erkek [br]fillerin yetişkinliğe erişme töreni.

0:02:34.408,0:02:37.127
Bu fotoğraftaki en büyük fil,

0:02:37.127,0:02:39.731
aileden ayrılmak üzere olan bir fil.

0:02:39.731,0:02:42.004
Çok irileşmiş, çiçeği burnunda,

0:02:42.004,0:02:44.088
yetişkin dişilere epey çektirmiş,

0:02:44.088,0:02:48.042
aynı zamanda da bağımsız, dışarı [br]çıkıp diğerleriyle oynamak istiyor.

0:02:48.366,0:02:51.950
Sonuç olarak da burada tamamı [br]erkek olan bir topluluk oluşuyor,

0:02:51.950,0:02:53.839
epey geleneksel bir erkek topluluğu.

0:02:53.839,0:02:55.592
Burada dominant erkek Greg,

0:02:55.592,0:02:57.456
onu ortada görebilirsiniz.

0:02:57.456,0:03:01.670
Etrafında kocaman bir topluluk var, [br]takipçileri ona saygı duyuyor.

0:03:01.670,0:03:05.386
Burada başarılı liderlerin, [br]başarılı dominant bireylerin

0:03:05.386,0:03:09.115
ödül ve ceza ayarını yapmayı [br]bilmesi de çok ilginç bir nokta.

0:03:09.337,0:03:11.137
Bu kişi bu konuda usta.

0:03:11.137,0:03:14.933
Ortada kendi takipçi grubunu kurmak [br]isteyen başka zorbalar da var

0:03:14.933,0:03:17.254
ama bunu yapamıyorlar [br]çünkü çok agresifler.

0:03:17.254,0:03:19.088
Lider etrafta değilken

0:03:19.088,0:03:22.606
takipçilerini tatlı dille kendi [br]sürülerine çekmeye çalışıyorlar

0:03:22.606,0:03:25.421
ve bunu yaparken daha [br]az agresif oluyorlar.

0:03:25.421,0:03:28.512
Yani, bu erkek ve dişi topluluklarında

0:03:28.512,0:03:32.457
politikanın nasıl işlediğini [br]görmek çok enteresan.

0:03:32.837,0:03:34.619
Şimdi bu hanımlara dönelim.

0:03:34.619,0:03:38.647
Bir çekirdek ailede bir anne, [br]belki bir de büyükanne,

0:03:38.647,0:03:43.097
onun tüm kızları ve tamamının yavruları,[br]yani tüm erkek ve dişi yavrular bulunur.

0:03:43.254,0:03:47.308
Burada ilginç olan şey,[br]karakterlerin nasıl bir fark yarattığı.

0:03:47.466,0:03:50.467
Her dişi lider epey farklı [br]bir karaktere sahip.

0:03:50.467,0:03:54.838
Bu ikisi, biraz meraklı [br]ve belirsiz kişiliklere sahip,

0:03:54.838,0:03:57.726
bu diğer ikisi ise çok agresif.

0:03:57.726,0:04:01.475
"Önce cezalandıracağız, [br]soruları sonra sorarız."

0:04:01.475,0:04:03.928
Bazı dişi liderler ise aksine şöyle diyor:

0:04:03.928,0:04:05.678
"Unut gitsin! Önce koşacağım,

0:04:05.678,0:04:08.520
çalılıkta ve güvende olup [br]olmadığımızı sonra anlarım."

0:04:08.520,0:04:11.970
Şu ana kadar yapılmış tüm [br]çalışmaların gösterdiği üzere,

0:04:11.970,0:04:14.807
en bilge ve en başarılı dişi liderler,

0:04:14.807,0:04:17.234
tehlikeyi değerlendirebilen

0:04:17.234,0:04:21.980
ve durumun kaçmaya değer mi, yoksa [br]önemsiz mi olduğuna karar verebilenler.

0:04:22.278,0:04:25.866
Sosyal olmak filler için çok önemli

0:04:25.866,0:04:28.116
ve elbette en baştan itibaren,

0:04:28.116,0:04:30.406
tıpkı erken çocukluk [br]gelişiminde olduğu gibi,

0:04:30.406,0:04:32.165
sosyalleşme çok önemli.

0:04:32.165,0:04:33.937
Birlikte suya girmek, yemek yemek,

0:04:33.937,0:04:36.001
oyun oynamak, küçük kavgalar etmek;

0:04:36.001,0:04:38.622
bunların hepsi sosyal [br]gelişim için çok önemli.

0:04:38.957,0:04:44.147
Kim su birikintisine koşarken kardeşiyle [br]yarışıp kazanmaya çalışmamıştır ki?

0:04:44.973,0:04:50.399
Bu ilişkiler, en baştan gerçek bir [br]hayat boyu yakın arkadaşlığa dönüşüyor.

0:04:50.399,0:04:53.557
Bu dişiler hayatları boyunca [br]birlikte yaşayacaklar.

0:04:53.557,0:04:56.964
Biri erkek biri dişiyse, birbirlerini [br]hayatları boyunca tanıyabilirler

0:04:56.964,0:05:00.307
ancak bu bağları erkenden [br]kurmak çok önemli.

0:05:00.307,0:05:03.639
Bu ilişkiler, zamanı geldiğinde [br]hayatlarını kurtarabilir.

0:05:03.639,0:05:07.224
Size bir okul bahçesi [br]senaryosu göstereyim.

0:05:07.224,0:05:10.244
Burada olup bitene odaklanırsanız,

0:05:10.244,0:05:13.056
bir zorba olduğunu görebilirsiniz,

0:05:13.056,0:05:16.249
yavrunun hortumunu çekiyor.

0:05:16.249,0:05:18.125
Bir de diplomatımız var,

0:05:18.125,0:05:20.896
o da uzanıp "Hayır, bunu [br]yapma! Bırak!" diyor.

0:05:20.956,0:05:23.528
Ayrıca, elbette, bir seyircimiz var.

0:05:23.798,0:05:27.904
Bu üç farklı karakteri,[br]aile içinde nasıl düşünürsünüz?

0:05:28.058,0:05:31.903
Fillerin gerçekten de aynı bizim gibi [br]olduğunu düşünmek etkileyici.

0:05:32.266,0:05:34.444
Ben de bunu merak ettim şunu düşündüm:

0:05:34.444,0:05:39.697
Dominant bir dişinin yavrusu ile [br]düşük statülü bir dişinin yavrusunun

0:05:39.697,0:05:42.860
kişilikleri arasındaki farkı ölçüp

0:05:42.860,0:05:47.159
gelişimlerinin nasıl olacağına[br]baksak nasıl olur?

0:05:47.364,0:05:48.980
Sonra da bunu yapmaya başladık.

0:05:48.980,0:05:53.326
Kulaklarını dikmiş, üstünüze üstünüze [br]yürüyen küçük adamı görüyorsunuz.

0:05:53.326,0:05:56.971
Bu karakter ile kendini geride tutup [br]annesine dokunmak isteyen,

0:05:56.971,0:06:00.835
ne olup bittiğinden emin olmayan [br]karakter arasındaki farka bakın.

0:06:00.835,0:06:03.672
Diğeri tüm özgüveniyle önden yürüyor.

0:06:04.032,0:06:07.784
Bir yavrunun annesinden ne [br]kadar uzağa gidebileceğini,

0:06:07.784,0:06:11.103
başkalarına ne sıklıkla dokunduğunu,

0:06:11.103,0:06:13.543
ne sıklıkla oyun başlattığını [br]ölçmeye başladık.

0:06:13.543,0:06:16.642
Sonra da dişilerin, yani annelerinin [br]dominantlığına baktık

0:06:16.642,0:06:19.817
ve dominant dişilerin yavrularının,

0:06:19.817,0:06:25.287
düşük statülü dişilerin yavrularından [br]çok daha fazla sosyalleştiğini bulduk.

0:06:25.823,0:06:29.633
Görünüşe göre, bunun sebebi düşük statülü [br]yavruların oynamak istememesi değil,

0:06:29.633,0:06:33.207
aslında yüksek statülü yavrularla [br]etkileşime girmeye izinleri yok.

0:06:33.207,0:06:36.162
Dominant dişilerden uzaklaştırılıyorlar.

0:06:36.162,0:06:38.934
Bu biraz da, bizim fillere [br]çok benzememizin

0:06:38.934,0:06:42.255
fillerin de bize çok benzemesinin [br]olumsuz bir tarafı.

0:06:42.255,0:06:44.728
İyisiyle de kötüsüyle de bu böyle

0:06:44.728,0:06:47.447
çünkü bunu insanlarda da görüyorum

0:06:47.447,0:06:49.868
ve belki bundan bir ders çıkarmalıyız.

0:06:50.294,0:06:51.796
Bulduğumuz son bir şey de şu:

0:06:51.796,0:06:54.358
Erkekler daha çok risk alıyor,

0:06:54.358,0:06:55.734
daha bağımsızlar

0:06:55.734,0:06:58.694
ve annelerinden uzakta daha çok [br]zaman geçirmeye yatkınlar.

0:06:58.694,0:07:02.655
Bu insan toplulukları ve diğer [br]sosyal hayvanlar için de geçerli.

0:07:03.294,0:07:07.167
Umarım sizi, hayatlarımızın [br]fillerinkine çok benzediğine

0:07:07.167,0:07:10.284
ve fillerin de, yıllar boyunca ölçülebilen

0:07:10.284,0:07:13.969
oldukça bireysel ve sağlam kişilikleri [br]olduğuna ikna edebilmişimdir.

0:07:14.252,0:07:18.211
Zorba, sosyal bir yenilgi olmadığı sürece [br]her zaman zorba olmaya eğilimli,

0:07:18.211,0:07:20.925
bu durumda da yumuşamaya karar veriyor,

0:07:20.925,0:07:23.985
yoksa hiçbir kazancı olmayacak.

0:07:23.985,0:07:27.265
Bir de nazik devler var, onlar da [br]her zaman nazik kalacaklar.

0:07:27.265,0:07:30.128
Genç erkekler, gerçekten yaşlılara [br]danışmaya ihtiyaç duyuyor

0:07:30.128,0:07:34.393
ve bu nazik devler, bu konuda, onları [br]teşvik etme konusunda çok iyi.

0:07:34.889,0:07:38.151
Aileden ayrılmak erkekler için çok zor

0:07:38.151,0:07:42.489
ama hayatta kalıyorlar ve kiminle [br]takılmaları gerektiğini anlıyorlar.

0:07:42.489,0:07:45.450
Bitirirken şunu söylemek istiyorum,

0:07:45.450,0:07:48.521
bize çok benzedikleri ve böyle [br]kişiliklere sahip oldukları için

0:07:48.521,0:07:50.620
umarım onları televizyonda gördüğünüzde

0:07:50.620,0:07:52.992
veya vahşi doğada görecek [br]kadar şanslıysanız,

0:07:52.992,0:07:59.624
belki onları dikkate ve korumaya değer,[br]bireysel karakterler olarak görürsünüz.

0:07:59.954,0:08:02.576
Teşekkür ederim.