Return to Video

دەتوانیت مەتەڵی ڤایرۆسەکە چارەسەر بکەیت؟ - لیسا وینەر

  • 0:08 - 0:11
    تیمی توێژینەوەکەت ڤایرۆسێکی
    پێش مێژوویان دۆزیوەیەوە
  • 0:11 - 0:13
    کە لە چینە سەهۆڵیەکان دەمێنێتەوە
  • 0:13 - 0:15
    و بەجیا بۆ توێژینەوەکان هەڵیان گرتووە.
  • 0:15 - 0:17
    دوای شەوێکی دوور
    و درێی پڕ لە کار،
  • 0:17 - 0:20
    کاتێک لە ناکاو بومەلەرزەیەک دێت
    تۆ تازە دەرگای تاقیگەکەت داخستووە
  • 0:20 - 0:22
    و کارەبا دەبڕێت.
  • 0:22 - 0:27
    هەر کە مۆلیدە یەدەگەکان پێ بوون، زەنگێک
    خراپترین ترسەکانی تۆی ئاگادار کردەوە:
  • 0:27 - 0:31
    هەموو دەفرە نموونەییەکان شکاون.
  • 0:31 - 0:33
    لە ئێستادا ڤایرۆسەکە لەژێر کۆنتڕۆڵ دایە،
  • 0:33 - 0:35
    بەڵام تا دەتواین لە ناوی ببەین،
  • 0:35 - 0:40
    بە زوویی دەبەکان دەکرانەوە و
    پەتایەکی کوشندە لە هەوادا بڵاودەبێتەوە.
  • 0:40 - 0:43
    بێ دوودڵی، قاتە
    تایبەتەکانت دەبەیت
  • 0:43 - 0:46
    و ئامادە دەبی بۆ
    ڕزگار کردنی جیهان.
  • 0:46 - 0:50
    تاقیگەکە ١٦ ژووری چوار بە چوارن
  • 0:50 - 0:55
    لەگەڵ چوونەژوورەوەیەک لە گۆشەی باکووری
    ڕۆژئاوا و دەرچوونێک لە باشووری ڕۆژهەڵات.
  • 0:55 - 0:58
    هەر ژوورێک بە ژوورەکانی تەنیشتیەوە
    بەستراوە بە هۆی قفڵی هەواییەوە،
  • 0:58 - 1:03
    و ڤایرۆسەکە لە هەموو ژوورەکان
    بڵاوبۆتەوە جگە لە چوونەژوورەوەکە.
  • 1:03 - 1:06
    بۆ لەناو بردنیان دەبێت بچیتە هەموو
    ژوورەکان کە ڤایرۆسەکەی تێدا بڵاوە
  • 1:06 - 1:09
    و فویزی باری نائاسایی
    خۆ لەناوبەر ڕابکێشە.
  • 1:09 - 1:12
    بەڵام کێشەیەک هەیە.
  • 1:12 - 1:14
    چونکە سیستمی بەرگری چالاک کراوە،
  • 1:14 - 1:16
    کاتێک دەچیتە
    ژوورە تووشبووەکان،
  • 1:16 - 1:20
    بەبێ چالاککردنی فویزەکە
    ناتوانیت بچیتە دەرەوە ،
  • 1:20 - 1:21
    و کاتێک کە ئەمەت کرد،
  • 1:21 - 1:25
    چیتر ناتوانیت
    بگەڕێیتەوە بۆ ئەو ژوورە.
  • 1:25 - 1:29
    لەسەر کاغەزێک دەست دەکەیت
    بە کێشانی ڕێگە گونجاوەکان،
  • 1:29 - 1:31
    بەڵام وا دیار کە هیچ ڕێگایەک نییە
  • 1:31 - 1:34
    بەبێ ئەوەی هیچ نەبێت
    یەک ژووریش لەدەست بدەیت.
  • 1:34 - 1:38
    کەواتە چۆن دەتوانیت ڤایرۆسەکە لە
    هەموو ژوورە تووشبووەکان لەناو ببەیت
  • 1:38 - 1:41
    و بۆ گێڕانەوەی
    چیرۆکەکە ڕزگارت دەبێت؟
  • 1:41 - 1:46
    ئەگەر دەتهەوێت خۆت
    چارەسەرێک بدۆزیتەوە لێرە بووەستە.
  • 1:46 - 1:47
    وەڵآمەکە لەماوەی:٣
  • 1:47 - 1:49
    وەڵامەکە لە ماوەی:٢
  • 1:49 - 1:51
    وەڵامەکە لە ماوەی:١
  • 1:51 - 1:55
    ئەگەر یەکەم تێڕامانت ئەوەیە کە هەوڵ بدەیت
    وێنەی هەنگاوە گونجاوەکان لە شێوەی گرافیکی
  • 1:55 - 1:57
    لەسەر تۆڕێک بکێشیت،
    بیرۆکەیەکی ڕاست هەیە.
  • 1:57 - 2:00
    ئەم مەتەڵە پەیوەندی بە
    کێشەی ڕێگای هامیلتۆنی هەیە
  • 2:00 - 2:05
    بە ناوی ماتماتیکیزانی ئێرلەندی
    سەدەی ١٩ ولیام ڕۆون هامیلتۆن کراوە.
  • 2:05 - 2:07
    بەرەنگاریکە لە
    کێشەی ڕێگاکە
  • 2:07 - 2:12
    زۆدینەوەیە ئەوەیە کە ئایا ئەو
    گرافیکە ڕێگای هامیلتۆنی هەیە یان نا.
  • 2:12 - 2:16
    ئەوە ئەو ڕێڕەوەیە کە بە هەموو
    خاڵەکان تەنها یەک جار تێپەڕدەبێت.
  • 2:16 - 2:20
    ئەم جۆرە کێشەیە، بە
    NP- complete پۆلێنکراوە،
  • 2:20 - 2:24
    ئەمە زۆر قورسە کاتێک
    گرافیکەکە زۆر گەورە بێت.
  • 2:24 - 2:28
    هەرچەندە هەر چارەسەرێکی پێشنیارکراو
    دەتوانرێت بە ئاسانی دڵنی بکرێتەوە،
  • 2:28 - 2:31
    بۆ دۆزینەوەی وەڵامەکان هیچ هاوکێشەیەکی
    باوەڕپێکراو و قەدبڕمان نییە,
  • 2:31 - 2:34
    یان دیارنییە کە
    وەلامێک هەیە.
  • 2:34 - 2:36
    و تەنانەت دڵنیا نین کە
    کۆمپیوتەرەکانیش بتوانن
  • 2:36 - 2:40
    وەڵامێکی پەسەند
    بۆ ئەم کێشانە بدۆزنەوە.
  • 2:40 - 2:44
    ئەم مەتەڵە پێچوکە بۆ کێشەی
    ڕێگای هامیلتۆن زیاد دەکات
  • 2:44 - 2:48
    کە خاڵی دەستپێک و
    کۆتایی ڕوون و دیارن.
  • 2:48 - 2:50
    بەڵام پێش ئەوەی یەک تۆن
    کاغەزی گرافیکی بە فیڕۆ بدەی،
  • 2:50 - 2:53
    دەبێت بزانیت کە ڕێگا
    ڕاستەقینەکەی هامیلتۆن
  • 2:53 - 2:55
    بە خاڵە دەستپێک و
    سەرەتاییەکان مەحاڵە.
  • 2:55 - 3:01
    ئەمە لەبەر ئەوەی کە ژوورەکان تۆڕێک
    و ژمارەی جووت لە هەر لایەکدا دروستدەکەن.
  • 3:01 - 3:03
    لە هەر تۆڕێکدا
    لەگەڵ ئەم شێووەپێدانە،
  • 3:03 - 3:10
    ڕێگەی هامڵتۆنی مەحاڵ دەبێت کە خاڵی
    دەستپێک و کۆتایی لە گۆشەی پێچەوانەدا بن.
  • 3:10 - 3:13
    ئەوە ڕێگایەکە بۆتێگەیشتن
    لە بۆچی. بیر لە تەختەیەکی
  • 3:13 - 3:18
    پشکنەرکە لە تۆڕێک چوارگۆشەی جوت
    ژمارە لە هەر گۆشەیەک پێکهاتووە بکە.
  • 3:18 - 3:21
    هەر ڕێچکەیەک بە خانەی
    ڕەش و سپیدا تێپەڕ دەبێت.
  • 3:21 - 3:26
    هەروەها ژمارەی ئەو خانانەش جووتن
  • 3:26 - 3:30
    چونکە ئەنجامی لێکدانی ژمارەیەکی جووت لە
    ژمارەیەکی جووتی تر ژمارەیەکی جووتە.
  • 3:30 - 3:34
    کەواتە ڕێگەی هامڵتۆنی لەتۆڕێکی جووت
    دا لە خانەیەکی ڕەشەوە دەست پێدەکات
  • 3:34 - 3:36
    دەبووایە بە خانەیەکی
    سپی کۆتایی پێ بێت.
  • 3:36 - 3:40
    و ئەگەر بە خانەیەکی سپی دەستی پێ کردبا
    دەبووایە بە خانەیەکی ڕەش کۆتایی پێ هاتبا.
  • 3:40 - 3:43
    لەگەڵ ئەوەشدا، لە هەر تۆڕێکی
    کە لە ژمارەی جووت پێکهاتووە،
  • 3:43 - 3:46
    گۆشە پێچەوانەکان هەمان ڕەنگن،
  • 3:46 - 3:53
    بۆیە لە رێگەی هامڵتۆنی مەحاڵە کە خاڵی
    دەستپێک و کۆتایی لە گۆشەکاندا جیاواز بن.
  • 3:53 - 3:55
    وا دیارە کە هیچ هەلێکت نییە،
  • 3:55 - 4:01
    مەگەر جارێکی تر بە وردیەوە سەیری یاساکان
    بکەیەوە و تێبینی دەرهاتێکی گرنگ بکەیت.
  • 4:01 - 4:04
    ڕاستە ئەگەر فویزی
    ژوورێکی تووشبووت گۆڕی،
  • 4:04 - 4:07
    ژوورەکە وێران دەبێت و چیتر
    ناتوانیت بگەڕێیتەوە بۆ ئەو ژوورە .
  • 4:07 - 4:11
    بەڵام ژوورێکمان هەیە کە هێشتا
    ئاڵودە نەبووە - چوونەژوورەوەکە.
  • 4:11 - 4:15
    ئەمە مانای ئەوەیە کە دەتوانیت
    ژوورەکە جێبهێڵیت بەبێ گۆڕینی فویزەکە
  • 4:15 - 4:20
    و دووبارە بگەڕێتەوە بۆ ئەوێ
    دوای لەناو بردنی هەر ژوورێک.
  • 4:20 - 4:22
    لەوانەیە ژووری گۆشەکە ئاڵوودە بێت
  • 4:22 - 4:25
    بەهۆی کرانەوەی فقڵی هەوایەکە،
    بەڵام هیچ کێشە نییە
  • 4:25 - 4:29
    چونکە دەتوانیت چوونەژوورەوەکە
    کە بۆ جاری دووەم چوویتەوە لەناو ببەیت.
  • 4:29 - 4:33
    ئەم گەڕانەوەیە چوار بژاردەت
    بۆ گەشتێکی سەرکەوتوو پێدەدات،
  • 4:33 - 4:37
    و کۆمەڵێک بژاردەی هاوشێوە ئەگەر
    سەرەتا ئەم ژوورەت وێران کرد.
  • 4:37 - 4:43
    پیرۆزە. تۆ توانیت ڕێگە لە
    بڵاوبوونەوەی پەتایەک بگریت،
  • 4:43 - 4:46
    بەڵام دوای ئەم چیرۆکە پڕ لە
    ذڵەڕاوکێیە پێویستیت بە پشوویەک هەیە.
  • 4:46 - 4:51
    لەوانەیە پێویست بکات ئۆفەری
    بوون بە فرۆشیاری گەشت قەبوڵ بکەی.
Title:
دەتوانیت مەتەڵی ڤایرۆسەکە چارەسەر بکەیت؟ - لیسا وینەر
Speaker:
لیسا وحنەر
Description:

تەواوی وانەکە ببینە: http://ed.ted.com/lessons/can-you-solve-the-virus-riddle-lisa-winer

تیمی توێژینەوەکەت ڤایرۆسێکی پێش مێژوویان دۆزیەوە کە بەجیا لە چینی سەهۆڵدا دانراوە بۆ ئەنجامدانی توێژینەوە لەسەری. دوای شوێکی دوورو درێژ لە کارکردن، تازە دەرگای تاقیگەکەت داخست کە بومەلەرزەیەکی لەناکاو هەموو دەفری نموونەکانی شکاند. ئایا دەتوانێت پێش کرانەوەی کردنەوەکان و بەڕەڵا کردنی تاسە هەواییە کوشندەکان ڤایرۆسەکە لەناو ببەیت؟ لیسا وینەر ڕوونی دەکاتەوە کە چۆن دەبێت

وانەکە لەلایەن لیسا وینەر، وێنەی جوڵاو لەلایەن ستۆدیۆکانی Artrake
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:13

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.