Return to Video

Christopher Columbus tarihe karşı

  • 0:07 - 0:10
    Birleşik Devletler'de
    ve Latin Amerika'da birçok insan
  • 0:10 - 0:15
    Chiristopher Columbus'un yolculuğunun
    yıl dönümünü kutlayarak büyümüştür,
  • 0:15 - 0:18
    fakat o iki dünyayı bir
    araya getiren gözükara bir kaşif miydi
  • 0:18 - 0:23
    yoksa sömürgeciliği ve köleliği getiren
    acımasız bir sömürgeci miydi?
  • 0:23 - 0:26
    Amerka'yı gerçekten de keşfetti mi?
  • 0:26 - 0:32
    Tarihle karşı karşıya gelen Christopher
    Columbus'u kürsüye çıkarma vakti geldi.
  • 0:32 - 0:34
    "Sessizlik, sessizlik.
  • 0:34 - 0:37
    Bir dakika, bugün işte olmam
    gerekiyor muydu ki?"
  • 0:37 - 0:38
    (Öksürük)
  • 0:38 - 0:39
    "Evet, Sayın Hakim.
  • 0:39 - 0:44
    1792'den beri Columbus Günü,
    gerçek yıl dönümü olan 12 Ekim'de
  • 0:44 - 0:47
    Birleşik Devletler'in
    birçok yerinde kutlanıldı.
  • 0:47 - 0:51
    1934'de resmi bayram
    ilan edildiyse de
  • 0:51 - 0:55
    ayrı devletler buna
    riayet etmek zorunda değiller.
  • 0:55 - 0:57
    Sadece 23 devlet
    kamu hizmetlerini kapatıyor
  • 0:57 - 1:01
    ve çoğu devlet bunu
    tamamen geride bırakıyor."
  • 1:01 - 1:02
    (Öksürük)
  • 1:02 - 1:03
    "Ne yazık.
  • 1:03 - 1:06
    70'lerde insanların
    üç gün güzelce hafta sonları olsun diye
  • 1:06 - 1:09
    Ekim'in ikinci pazartesisine
    bile taşıdık,
  • 1:09 - 1:12
    ama sanırım siz millet
    kutlamalardan nefret ediyorsunuz."
  • 1:12 - 1:14
    "Ah, yine neyi kutluyoruz?"
  • 1:14 - 1:17
    "Hadi ama, Sayın Hakim,
    bunu hepimiz okulda öğrendik.
  • 1:17 - 1:21
    Christopher Columbus, Hindistan'a giden
    daha iyi bir ticaret rotası bulmak adına,
  • 1:21 - 1:25
    karadan Doğu'ya doğru değil Batı'dan
    gemiyle dünyanın etrafından dolanarak
  • 1:25 - 1:28
    onu göreve göndermesi için
    İspanya Kralını ikna etti.
  • 1:28 - 1:31
    Herkes bunun çılgınca olduğunu söyledi
    çünkü hala dünyayı düz zannediyorlardı
  • 1:31 - 1:33
    ama o doğrusunu biliyordu.
  • 1:33 - 1:36
    1492'de okyanusun maviliklerine açıldı,
  • 1:36 - 1:38
    Hindistan'dan daha iyi bir şey buldu:
  • 1:38 - 1:40
    Tamamen yeni bir kıta."
  • 1:41 - 1:42
    "Zırvalık.
  • 1:42 - 1:47
    Öncelikle eğitimli insanlar Aristo'dan
    beri dünyanın yuvarlak olduğunu biliyor.
  • 1:47 - 1:50
    İkincisi, Columbus hiçbir şey keşfetmedi.
  • 1:50 - 1:53
    İnsanlar orada bin yıllardır yaşıyordu.
  • 1:53 - 1:55
    Ziyaret eden ilk Avrupalı bile değil.
  • 1:55 - 1:59
    İskandinavlar Newfoundland'e
    neredeyse 500 yıl önce yerleşti."
  • 2:00 - 2:03
    "Hadi canım, peki neden hepimiz
    o inek miğferlerini takmıyoruz?"
  • 2:03 - 2:05
    "Aslında, onlar da giymiyorlardı."
  • 2:05 - 2:07
    (Öksürük)
  • 2:07 - 2:10
    "Birkaç Viking'in bir zamanlar
    ne yaptığı kimin umurunda?
  • 2:10 - 2:13
    O yerleşkeler yerinde kalmadı
    ama Columbus'unki kaldı.
  • 2:13 - 2:16
    Avrupa'ya getirdiği haberler
    çok uzaklara yayıldı,
  • 2:16 - 2:20
    ardından gelen kaşiflere
    ve göçmenlere ilham oldu.
  • 2:20 - 2:24
    O olmasaydı, bugün hiçbirimiz
    burada olmazdık."
  • 2:24 - 2:29
    "Ve onun yüzünden milyonlarca
    Amerikan Yerlisi bugün burada değil.
  • 2:29 - 2:32
    Columbus bulduğu kolonilerle ne yaptı,
    biliyor musun?
  • 2:32 - 2:35
    İlk karşılaştığı yerlileri
    tutsak aldı ve günlüğüne
  • 2:35 - 2:40
    onlara hükmedip köleleştirmenin
    ne kadar kolay olabileceğini yazdı."
  • 2:41 - 2:44
    "Ah, hadi ama. O zamanlar herkes
    birbiriyle savaşıyordu.
  • 2:45 - 2:46
    Yerliler, Columbus'a diğer kabilelerin
  • 2:46 - 2:50
    baskın yapıp esirler aldıklarını
    söylemedi mi?"
  • 2:50 - 2:53
    "Evet, ama kabilesel savaş
    tek tük ve kısıtlıydı.
  • 2:53 - 2:56
    Kesinlikle nüfusun
    %90'ını silip süpürmedi."
  • 2:56 - 3:00
    "Hmm. Columbus'u kutlamak senin için
    neden bu kadar önemli ki?
  • 3:00 - 3:04
    "Sayın Hakim, Columbus'un yolculuğu
    Avrupa'da mücadele eden insanların
  • 3:04 - 3:08
    ilham kaynağıydı, özgürlüğü
    ve yeni başlangıçları simgeliyor.
  • 3:08 - 3:11
    Onun keşfi büyüklerimize
    ve atalarımıza buraya gelme
  • 3:11 - 3:16
    ve çocukları için daha iyi
    bir yaşam kurma şansı tanıdı.
  • 3:16 - 3:19
    Ülkemizin göçmenlerin mücadeleleri
    üzerine kurulu olduğunu hatırlatmak için
  • 3:19 - 3:23
    bir kahramanı hak etmiyor muyuz?"
  • 3:23 - 3:26
    "Peki ya neredeyse tamamen
    yok edilmiş, tecrite zorlanmış,
  • 3:26 - 3:29
    soydaşları hala yoksulluk
    ve ayrımcılıktan muzdarip
  • 3:29 - 3:32
    Amerika Yerlilerinin çabaları ne olacak?
  • 3:33 - 3:36
    Bu kadar acıya sebep olmuş bir adamı
    nasıl kahraman ilan edeceksin?"
  • 3:37 - 3:41
    "Tarih bu. 15. yy'daki bir adımı
    modern standartlara göre yargılayamazsın.
  • 3:41 - 3:45
    O zamanlar insanlar Hristiyanlığı
    ve uygarlığı tüm dünyaya yaymayı
  • 3:45 - 3:47
    ahlaki bir görev olarak görüyormuş."
  • 3:47 - 3:50
    "Aslında, eski standartlara
    göre de oldukça kötüydü.
  • 3:50 - 3:53
    Hispanyola'yı yönetirken
    yeterince altın getirmeyen yerlilere
  • 3:53 - 3:56
    işkence edip sakat bıraktı
  • 3:56 - 4:00
    ve 9 yaşındaki kız çocuklarını
    seks köleliğine sattı.
  • 4:00 - 4:03
    Yönettiği diğer sömürgelere karşı da
  • 4:03 - 4:06
    öyle zalimdi ki
    yetkileri alınıp hapse atıldı.
  • 4:07 - 4:11
    Misyoner Bartolomé de las Casas
    adayı ziyarete geldiğinde:
  • 4:11 - 4:16
    '1494'ten 1508'e kadar
    3.000.000'dan fazla insan
  • 4:16 - 4:20
    savaş, kölelik ve mayından mahvoldu.
  • 4:21 - 4:23
    Gelecek nesillerden
    kim buna inanacak?" diye yazdı.
  • 4:23 - 4:26
    "Bu sayılara pek inanamadım."
  • 4:26 - 4:29
    "Söylesene, bayramın kutlanması için
    başka yollar yok mu?"
  • 4:29 - 4:31
    "Bazı Latin Amerika ülkelerinde
  • 4:31 - 4:35
    aynı tarihi Día de la Raza gibi
    farklı isimlerle kutluyorlar.
  • 4:36 - 4:39
    Bu yerlerde daha çok
    sömürge döneminden sağ çıkmış
  • 4:39 - 4:42
    yerli ve karma kültürler kutlanıyor.
  • 4:42 - 4:45
    ABD'de bazı yerler de bayramı,
    Amerika Yerlileri Günü
  • 4:45 - 4:48
    ya da Yerli Halklar Günü
    olarak yeniden adlandırdı
  • 4:48 - 4:50
    ve kutlamaları da ona göre değiştirdi."
  • 4:50 - 4:53
    "Peki, eğer sorun varsa
    neden sadece ismi değiştirmediler?"
  • 4:53 - 4:56
    "Çünkü bu bir gelenek.
  • 4:56 - 4:59
    Sıradan insanlar kahramanlara
    ve kuruluş mitlerine ihtiyaç duyar.
  • 4:59 - 5:02
    Böyle ciddi araştırmalara dalmadan,
  • 5:02 - 5:05
    yüzyıl boyunca yaptığımız gibi
    kutlamaya devam edemez miyiz?
  • 5:06 - 5:09
    Kimsenin gerçekten
    soykırımı kutladığı yok."
  • 5:09 - 5:12
    "Gelenekler değişir
    ve onları yaşatma biçimimiz,
  • 5:12 - 5:15
    değerlerimiz hakkında çok şey ifade eder."
  • 5:15 - 5:21
    "Peki, görünüşe göre yorgun hakimlere
    izin günü vermek bu değerlerden değil."
  • 5:22 - 5:25
    Gelenekler ve bayramlar
    tüm kültürler için önemlidir
  • 5:25 - 5:29
    ama bir dönemdeki kahraman,
    tarihi bilgimiz genişledikçe
  • 5:29 - 5:33
    ve değerlerimiz geliştikçe
    gelecek dönemin haini olabilir.
  • 5:33 - 5:36
    Bu geleneklerin bugün ne
    ifade etmesi gerektiğine karar vermek
  • 5:36 - 5:39
    tarihi yargılamanın büyük bir kısmıdır.
Title:
Christopher Columbus tarihe karşı
Speaker:
Alex Gendler
Description:

Birleşik Devletler ve Latin Amerika'da birçok insan, Christopher Columbus'un seyahat yıl dönümünü kutlayarak büyüdü. Peki o iki dünyayı bir araya getiren gözü kara bir kaşif miydi yoksa sömürgecilik ve köleliği getiren gaddar bir sömürgeci miydi? Gerçekten de Amerika'yı keşfetmiş miydi? Alex Gendler, Christopher Columbus ile Tarihin karşılamasında Columbus'u kürsüye çıkarıyor.
[Brett Underhill tarafından yönetildi ve Addison Anderson tarafından anlatıldı]
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:55

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.