Return to Video

Jak zwierzęta widzą w ciemności?

  • 0:07 - 0:09
    Dla ludzkiego oka świat nocą
  • 0:09 - 0:10
    jest jak niewyraźne, szare płótno.
  • 0:12 - 0:14
    Z kolei wiele nocnych zwierząt
  • 0:14 - 0:19
    doświadcza świata bogatego
    w szczegóły, kształty i kolory.
  • 0:20 - 0:23
    Co więc odróżnia ćmy od ludzi?
  • 0:23 - 0:26
    Ćmy i wiele innych zwierząt nocnych
    widzą nocą dzięki temu,
  • 0:26 - 0:29
    że ich oczy są przystosowane
    do małej ilości światła.
  • 0:30 - 0:32
    Oczy stworzeń o nocnym,
    jak i dziennym trybie życia,
  • 0:32 - 0:35
    wykorzystują fotoreceptory
    na siatkówce oka,
  • 0:35 - 0:38
    aby wykrywać cząstki światła,
    zwane fotonami.
  • 0:39 - 0:41
    Następnie fotoreceptory przesyłają
  • 0:41 - 0:44
    dane o fotonach do innych komórek
    na siatkówce i w mózgu.
  • 0:45 - 0:48
    Mózg przesiewa te dane
    i używa ich do stworzenia
  • 0:48 - 0:50
    obrazu otoczenia, które widzi oko.
  • 0:51 - 0:54
    Im jaśniejsze światło,
    tym więcej fotonów dociera do oka.
  • 0:54 - 0:56
    W słoneczny dzień
  • 0:56 - 1:00
    ponad 100 milionów razy więcej
    fotonów jest dostępnych dla oka
  • 1:00 - 1:03
    niż w bezksiężycową, pochmurną noc.
  • 1:03 - 1:05
    W ciemności fotonów jest nie tylko mniej,
  • 1:05 - 1:08
    ale też docierają do oka
    bardziej rozproszone.
  • 1:09 - 1:11
    Oznacza to, że ilość danych
    zbieranych przez fotoreceptory
  • 1:11 - 1:13
    będzie ulegać zmianom,
  • 1:13 - 1:15
    tak samo jak jakość obrazu.
  • 1:16 - 1:20
    W ciemności wykrywanie nielicznych,
    rozproszonych fotonów
  • 1:20 - 1:22
    jest zbyt trudne dla oczu
  • 1:22 - 1:24
    większości zwierząt
    funkcjonujących za dnia.
  • 1:24 - 1:28
    Ale dla zwierząt nocnych,
    to tylko kwestia adaptacji.
  • 1:28 - 1:31
    Jedną z nich jest rozmiar.
  • 1:31 - 1:33
    Przykładem jest wyrak,
  • 1:33 - 1:35
    jego gałki oczne są tak duże, jak mózg.
  • 1:35 - 1:38
    Biorąc pod uwagę
    stosunek oczu do głowy,
  • 1:38 - 1:40
    wyrak ma największe oczy w świecie ssaków.
  • 1:40 - 1:42
    Gdyby ludzie mieli równie duże oczy,
  • 1:42 - 1:45
    byłyby one rozmiarów grejpfruta.
  • 1:45 - 1:48
    Oczy wyraka nie rozwinęły się
    do takich rozmiarów,
  • 1:48 - 1:49
    aby był bardziej uroczy,
  • 1:49 - 1:52
    ale żeby wychwytywały
    maksymalnie dużo światła.
  • 1:52 - 1:55
    Większe oczy mogą mieć
    większe otwory oka, czyli źrenice,
  • 1:55 - 1:58
    a także większe soczewki
    pozwalające na gromadzenie
  • 1:58 - 2:00
    większej ilości światła w receptorach oka.
  • 2:00 - 2:02
    Wyraki lustrują nocne otoczenie
  • 2:02 - 2:04
    za pomocą ogromnych ślepiów,
  • 2:04 - 2:08
    koty robią to samo,
    korzystając z połyskujących oczu.
  • 2:08 - 2:12
    Oczy kota błyszczą dzięki strukturze
    zwanej błoną odblaskową,
  • 2:12 - 2:15
    znajdującą się za fotoreceptorami.
  • 2:15 - 2:17
    Tworzą ją warstwy komórek
    przypominających lustra,
  • 2:17 - 2:21
    w których znajdują się kryształy
    kierujące światło wpadające do oka
  • 2:21 - 2:24
    wprost na fotoreceptory,
    a potem na zewnątrz oka.
  • 2:24 - 2:26
    W efekcie tworzy się niesamowity blask,
  • 2:26 - 2:30
    a fotoreceptory mają możliwość
    ponownego wychwycenia fotonów.
  • 2:30 - 2:32
    To właśnie ten mechanizm
  • 2:32 - 2:36
    zainspirował "kocie oczka"
    stosowane na jezdni.
  • 2:36 - 2:39
    Ropuchy z kolei postawiły na powolność.
  • 2:40 - 2:41
    Tworzą obraz nawet wtedy,
  • 2:41 - 2:44
    kiedy tylko jeden foton na sekundę
  • 2:44 - 2:46
    dociera do jednego fotoreceptora.
  • 2:46 - 2:48
    Udaje im się to dzięki fotoreceptorom,
  • 2:48 - 2:50
    które są 25 razy wolniejsze od ludzkich.
  • 2:51 - 2:54
    Oznacza to, że oczy ropuchy
    pochłaniają fotony aż do 4 sekund,
  • 2:54 - 2:57
    co pozwala im widzieć
    więcej niż ludzkie oko
  • 2:57 - 2:59
    w każdym okresie ekspozycji.
  • 3:00 - 3:03
    Minusem tego rozwiązania
    jest bardzo powolne reagowanie.
  • 3:04 - 3:07
    Obraz jest aktualizowany
    tylko co 4 sekundy.
  • 3:08 - 3:11
    Na szczęście ropuchy są przystosowane
    do polowania na powolne ofiary.
  • 3:11 - 3:15
    Tymczasem noc rozbrzmiewa owadzim życiem.
  • 3:15 - 3:17
    Nawet gwieździstą nocą stworzenia,
  • 3:17 - 3:19
    takie jak ćmy z rodziny zawisakowatych
  • 3:19 - 3:21
    widzą ulubione kwiaty w kolorach.
  • 3:21 - 3:23
    To możliwe dzięki
    zaskakującemu posunięciu.
  • 3:23 - 3:26
    Pozbyciu się szczegółów
    z percepcji wizualnej.
  • 3:26 - 3:30
    Dane z sąsiadujących fotoreceptorów
    są grupowane w mózgu.
  • 3:30 - 3:32
    Zdolność wychwytu fotonów
    jest większa dla grupy
  • 3:32 - 3:34
    niż dla pojedynczego receptora.
  • 3:35 - 3:37
    Ale grupowanie fotoreceptorów
  • 3:37 - 3:38
    skutkuje utratą szczegółów obrazu,
  • 3:38 - 3:40
    jako że wymagają one
  • 3:40 - 3:44
    drobnej siatki fotoreceptorów,
    w której każdy wykrywa fotony
  • 3:44 - 3:46
    z jednego małego miejsca w przestrzeni.
  • 3:46 - 3:48
    Cała sztuka w tym, żeby zrównoważyć
  • 3:48 - 3:50
    zapotrzebowanie na fotony
    z utratą szczegółów
  • 3:50 - 3:51
    i ciągle móc odnajdywać kwiaty.
  • 3:51 - 3:52
    Niezależnie od tego,
  • 3:52 - 3:55
    czy oczy są wolne, ogromne,
    błyszczące czy chropowate,
  • 3:55 - 3:57
    połączenie tych różnych
    sposobów przystosowania
  • 3:57 - 4:00
    daje nocnym zwierzętom
    wyjątkowe zdolności wizualne.
  • 4:01 - 4:04
    Wyobraźcie sobie, czym byłoby
    spojrzenie ich oczami
  • 4:04 - 4:07
    na świat budzący się,
    gdy zachodzi słońce.
Title:
Jak zwierzęta widzą w ciemności?
Description:

Obejrzyj pełną lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/how-do-animals-see-in-the-dark-anna-stockl

Dla ludzkiego oka świat nocą jest jak niewyraźne szare płótno. Z kolei wiele nocnych zwierząt doświadcza świata bogatego w szczegóły, kształty i kolory. Co więc odróżnia ćmy od ludzi? Anna Stöckl przybliża naukową stronę widzenia w ciemności.

Lekcja: Anna Stöckl, animacja: TED-Ed.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:23

  • Marta Konieczna


    Witaj, poprawiłam Twoje napisy, poniżej moje uwagi:

    Niepotrzebnie rozdrabniasz tekst na tak wiele linijek, jedna sekunda na linijkę to czasem strasznie szybko dla widza, nie ma potrzebny rozbijania linijki na dwie, jeśli Twoje tłumaczenie miesci się w limicie znaków. Warto trzymać się oryginału, na ile to możliwe.

    ===

    Niepotrzebne dzielenie / łączenie linijek.

    Nie trzeba dzielić linijki, jeśli bez trudu mieści się w limicie 42 znaków, ani łączyć dwóch jednolinijkowych boksów w jeden dwulinijkowy, jeśli każdy mieścił się w limicie czasowym. Tworząc dwie linijki tekstu przesłania się więcej ekranu, więc jeśli można, trzeba tego unikać.

    ===

    Niewłaściwy podział linijek

    Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość". To stosunkowo istotna kwestia. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie trzeba przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik w oryginale jest na końcu danego napisu.

    Przykłady:

    1. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z, o, do), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie).

    2. "Tak więc zacznę od tego, że jeśli" – trzeba zakończyć po "tego,"; w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne.

    3. W zdaniu „Można nawet symulować te zachowania w przeglądarce” nie można rozbić „te” i „zachowania”.

    Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji.

    Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines
    ===

    Czerwone wykrzykniki

    Trzeba przepracować wszystkie linijki z czerwonymi wykrzyknikami.

    Tekst musi się mieścić w limicie 21 znaków na sekundę i 42 znaków na linijkę (poradnik tutaj: http://www.youtube.com/watch?v=yvNQoD32Qqo​).
    Czasem wystarczy linijkę złamać, ale czasem trzeba coś skrócić lub przesunąć czas w pasku Timeline (patrz tutaj: https://youtu.be/kQ2CZonFYgA?t=1m54s). Jeśli go nie widzisz, kliknij w ikonkę narzędzi obok “Editing Polish”.

    Wskazówki, jak skracać linijki znadziesz tutaj:

    https://youtu.be/QVz0XyEAbHU?list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC

    (http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles). Tutaj wskazówki nt. łamania linijek http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines). Przed puszczeniem tekstu na trzeba upewnić się, że wszystkie wykrzykniki zostały usunięte. Najłatwiej poszukać je funkcją ctrl+F.

    ===

    Tytuł TED-Ed

    Uwaga - opis trzeba przesunąć suwakiem, żeby nic się nie schowało. W TED-Ed na końcu opisu zawsze jest "lesson by" i "animation by". Utarło się, żeby po polsku dawać lekcja: (z dwukropkiem), bo wtedy można dać nazwisko bez odmieniania przez przypadki.

    ===

    Pozdrawiam!

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.