Pełna nadziei lekcja z walki o ratowanie lasów tropikalnych

„Ratować las deszczowy” to slogan stary, jak świat - Tasso Azevedo wyjaśnia,
w jaki sposób dzisiaj walczy się z nielegalnym wylesianiem. Jak po dramatycznej utracie lasów w latach 90., nowe ustalenia prawne (i przejrzyste dane), pozwoliły na zmniejszenie tempa wylesiania w Brazylii. Czy to wystarczy? Dodatkowo przedstawia 5 pomysłów na przyszłość i zadaje pytanie: czy lekcja, jakiej nauczyliśmy się w Brazylii, może posłużyć w rozwiązaniu większego problemu, jakim jest globalne ocieplenie.

Kiedy Portugalczycy dotarli
do Ameryki Łacińskiej 500 lat temu,

odkryli tam niezwykły las tropikalny.

Pośród nieznanej im bioróżnorodności

znaleźli interesujący gatunek drzewa.

Po nacięciu kory, wypływała
z niego ciemnoczerwona żywica,

która nadawała się zarówno
do malowania, jak i farbowania tkanin.

Tubylcy nazywali
ten gatunek brezylką ciernistą,

dlatego te okolice nazywano
"ziemią brezylki", a później Brazylią.

To jedyne państwo,
którego nazwa pochodzi od drzewa.

Pomyślcie, jak super jest
być leśniczym w Brazylii.

Nie wspominając o innych powodach.

Produkty leśne są w powszednim użyciu.

Oprócz tego,

lasy odgrywają
istotną rolę w regulacji klimatu.

W Brazylii prawie
70% oparów powodujących deszcze

pochodzi z lasów.

Puszcza Amazońska wysyła do atmosfery
20 miliardów ton wody dziennie.

To więcej wody niż Amazonka,
najdłuższa rzeka świata,

dostarcza w ciągu dnia do morza,
czyli 17 miliardów ton.

Gdybyśmy mieli gotować wodę,
żeby otrzymać tyle samo oparów,

zabrałoby to 6 miesięcy,
i całą światową produkcję energii.

Jest to dla nas ogromna przysługa.

Na świecie mamy około
4 miliardów hektarów lasów.

Mniej więcej tyle, co łączne terytorium
Chin, USA, Kanady i Brazylii,

jeśli chodzi o wielkość.

Trzy czwarte tego lasu,
jest w strefie klimatu umiarkowanego,

a jedna czwarta w tropikach.

Ta ćwiartka, miliard hektarów,
zapewnia największą bioróżnorodność

i stanowi 50% żyjącej biomasy.

Kiedyś las ten obejmował
6 miliardów hektarów,

50% więcej niż dzisiaj.
Było to 2000 lat temu.

Straciliśmy 2 miliardy hektary lasów
przez ostatnie dwa tysiące lat.

Połowę z tego w ostatnich stu latach,

kiedy przeszliśmy z wycinania
lasów w sferze umiarkowanej,

do wycinania lasów tropikalnych.

Zastanówmy się, w ciągu 100 lat

wycięliśmy tyle samo drzew w tropikach,

ile przez 2000 lat
w lasach sfery umiarkowanej.

Niezwykle szybkie tempo niszczenia.

Brazylia jest ważną częścią tej układanki.

To drugi co do wielkości
obszar leśny po Rosji.

Oznacza to, że 12% lasów
świata znajduje się w Brazylii.

Większość w Amazonii.

To największa część naszego lasu.

Zmieściłoby się tutaj
kilka krajów europejskich.

Wciąż posiadamy 80% pokrywy leśnej.

To dobra wiadomość.

Niestety, wycięto 15% w ciągu 30 lat.

W tym tempie

wkrótce utracimy
tę ogromną pompę w Amazonii,

która pomaga regulować klimat.

Wylesianie na ogromną skalę odbyło się

pod koniec lat 90.
i na początku XXI wieku.

(Odgłos piły łańcuchowej)

(Odgłos padających drzew)

27 tysięcy km kwadratowych w ciągu roku.

To jest 2,7 miliona hektarów.

To prawie pół Kostaryki co roku.

W latach 2003-2004

zacząłem pracować dla rządu.

W Narodowym Departamencie Leśnictwa,

dostaliśmy zadanie
znalezienia przyczyn wylesiania,

a następnie opracowania planu walki.

Plan miał uwzględniać
władze lokalne, jednostki społeczne,

firmy i mieszkańców,

w dążeniu do rozwiązania tego problemu.

Opracowaliśmy plan
144 akcji w różnych kategoriach.

Wyjaśnię je po kolei.

Żartuję. Dam tylko kilka przykładów
akcji podjętych w ostatnich latach.

Po pierwsze, rozpoczęliśmy
współpracę z narodową agencją kosmiczną,

żeby móc obserwować wylesianie

niemal w czasie rzeczywistym.

W Brazylii mamy teraz system DETER,

dzięki któremu co miesiąc albo dwa

otrzymujemy informacje
o aktualnych akcjach wylesiania.

Dzięki niemu możemy szybko reagować.

Informacje te są dostępne publicznie

dla zainteresowanych ich powielaniem.

Pozwoliło nam to, między innymi,

przejąć 1,4 milionów metrów sześciennych
kłód drewna z nielegalnej wycinki.

Część została pocięta i sprzedana,
a zysk przeznaczono na fundusz

inicjujący gminne projekty konserwacyjne.

Pozwala to na przeprowadzenie
dużych operacji,

na wykrycie korupcji
i nielegalnych działań.

W ich wyniku zamknięto 700 osób,
włączając urzędników państwowych.

Zadecydowaliśmy, że obszary

nielegalnie wylesiane nie powinny
otrzymać pomocy finansowej.

Współpracując z bankami,
odcięliśmy kredytobiorców od pożyczek.

Supermarkety, rzeźnie, i tak dalej,

które kupują produkty
pochodzące z nielegalnej wycinki,

są odpowiedzialne za wylesianie.

W ten sposób, wszystkimi możliwymi
metodami, zmniejszaliśmy problem.

Zajęliśmy się też problem własności.

Niezwykle ważnym podczas konfliktu.

Utworzyliśmy 50 milionów hektarów
obszarów chronionych,

to tyle, co powierzchnia Hiszpanii.

Osiem milionów z tego
należało do tubylców.

Obserwujemy wyniki tych działań.

W ostatnich 10 latach

wylesianie w Brazylii zmalało o 75%.

(Brawa)

Porównując to ze średnią wylesiania

w ostatniej dekadzie,

ocaliliśmy 8,7 milionów hektarów,
czyli obszar rozmiaru Austrii.

Co ważniejsze, uniknęliśmy emisji

3 miliardów ton
dwutlenku węgla do atmosfery.

To największy wkład w obniżenie
emisji gazów cieplarnianych.

Bardzo pozytywny wynik.

Ktoś może pomyśleć, że takie działania,

jak zmniejszanie wylesiania,

mogą odbić się na ekonomii,

poprzez spadek działalności gospodarczej.

Jest wprost przeciwnie.

Co więcej, w czasie
największego spadku wylesiania

zanotowano dwukrotny wzrost gospodarki
w porównaniu do poprzedniej dekady,

w której trwało wylesianie.

To dla nas dobra lekcja.

Może to nie ma związku,

a po prostu zauważyliśmy to
podczas spadku wylesiania.

Wszystko to jest nie lada osiągnięciem

i powinniśmy być z tego dumni.

Niestety to nie wystarczy.

W 2013 roku wycięto w Amazonii

ponad pół miliona hektarów lasów.

Co minutę

las wielkości dwóch boisk do piłki nożnej

był wycinany w zeszłym roku.

Jeśli podsumujemy wszystkie wycinki
z pozostałych biomów w Brazylii,

nadal osiągamy najwyższe
tempo wycinek lasu na świecie.

Jesteśmy zarówno bohaterami lasu,

jak i mistrzami wylesiania.

Nie możemy spocząć na laurach.

Następnym krokiem

będzie walka o zero utraty
pokrywy leśnej w Brazylii.

To będzie cel na 2020 rok.

To nasz następny krok.

Zawsze interesował mnie związek

między zmianą klimatu a lasami.

15% emisji gazów
cieplarnianych pochodzi z wylesiania.

To znaczna część problemu.

Las może też być częścią rozwiązania,

ponieważ przechwytuje, zatrzymuje
i magazynuje węgiel z atmosfery.

Dodatkowa zależność
między lasem i klimatem

uderzyła mnie w 2008 roku
i spowodowała, że zmieniłem karierę

z leśnictwa na zmiany klimatyczne.

Pojechałem do Kanady,
do Kolumbii Brytyjskiej,

spotkać się z szefami
służb leśnych z innych krajów,

jak Kanada, Rosja, Indie,
Chiny, USA, z którymi współpracujemy.

Dowiedziałem się wtedy
o problemie z żukiem sosnowym,

który dosłownie zjada lasy w Kanadzie.

Wszystkie brązowe drzewa
na tym zdjęciu są martwe.

Stojące, martwe drzewa
z powodu larw chrząszcza.

Populację tego chrząszcza

ograniczają niskie temperatury,

ale od wielu lat zimy
nie są wystarczająco zimne,

żeby zapobiec wzrostowi populacji.

To schorzenie zabija miliardy drzew.

Wróciłem z przekonaniem,
że las jest pierwszą

i najbardziej poszkodowaną
ofiarą zmiany klimatu.

Pomyślałem sobie,

że nawet jeśli wraz z kolegami zdołamy

zatrzymać wcinanie lasów,

nadal możemy przegrać bitwę
z powodu zmiany klimatu,

powodzi, upałów, pożarów i tak dalej.

Zdecydowałem się porzucić leśnictwo

i zająć pracą nad zmianą klimatu.

Zrozumieć problem i znaleźć rozwiązanie.

Problem zmiany klimatu jest prosty.

Cel jest bardzo wyraźny.

Chcemy ograniczyć wzrost
średniej temperatury na świecie

do dwóch stopni.

Istnieje po temu kilka powodów,

o których nie będę teraz mówił.

Aby osiągnąć limit 2 stopni,

co pozwoli nam przetrwać,

IPCC, Międzyrządowy
Zespół do Zmian Klimatu,

określa, że trzeba rozłożyć emisję
1000 miliardów ton dwutlenku węgla

od dziś do końca wieku.

Gdy podzielimy przez na liczbę lat,

otrzymamy średnią emisję
11 miliardów ton dwutlenku węgla na rok.

Co to jest tona CO2?

To ilość spalin produkowana przez mały
samochód jeżdżący 20 km dziennie

w ciągu roku

albo przelot samolotu, w jedną stronę,

z Sao Paulo do Johannesburga
albo do Londynu.

Tam i z powrotem, dwie tony.

11 miliardów ton da nam kilka przelotów.

Obecnie emitujemy
50 mld ton i liczba ta rośnie.

Może osiągnąć 61 miliardów do 2020 roku.

Musimy zejść do 10 przed rokiem 2050.

Tymczasem

liczba ludności wzrośnie
z 7 do 9 miliardów,

gospodarka wzrośnie
z 60 bilionów dolarów w 2010 roku

do 200 bilionów dolarów.

Musimy być bardziej wydajni.

Zmniejszyć zużycie węgla
z 7 ton na osobę rocznie

do mniej więcej tony.

Trzeba dokonać wyboru. Podroż
samochodem czy samolotem.

Rodzi się pytanie: czy to jest możliwe?

To samo pytanie zadałem sobie,

kiedy zacząłem pracować
nad planem ratowania lasów.

To ogromny, złożony problem.
Czy uda nam się?

Myślę, że tak. Zastanówmy się nad tym.

Wylesianie przyczyniło się do emisji
60% gazów cieplarnianych

w Brazylii w ostatniej dekadzie.

Obecnie to mniej niż 30%.

W skali światowej to 60% energii.

Jeśli skupimy się na energii

w ten sam sposób,
w jaki skupiliśmy się na wylesianiu,

wtedy mamy szansę.

Powinniśmy się skupić na 5 obszarach.

Po pierwsze, rozdzielić
rozwój od emisji węgla.

Zupełny wyrąb lasu nie zapewni
wzrostu ilości miejsc pracy

ani rozwoju rolnictwa czy gospodarki.

Udowodniliśmy to,
kiedy zmniejszyliśmy wyrąb lasu,

a gospodarka wzrosła.

To samo może stać się
w sektorze energetycznym.

Po drugie, musimy zachęcać
we właściwy sposób.

Co roku 500 miliardów dolarów idzie
na dotacje do paliw kopalnych.

Zwiększmy cenę węgla i dotujmy
odnawialne źródła energii.

Po trzecie, trzeba monitorować
i udostępniać informacje,

gdzie, kiedy i kto emituje
gazy cieplarniane,

aby podjąć konieczne i właściwe działania.

Po czwarte, dokonać
przeskoku w drogach rozwoju.

To znaczy, że nie trzeba
mieć telefonu stacjonarnego,

zanim kupimy telefon komórkowy.

Nie trzeba oferować paliw kopalnych

miliardowi ludzi bez dostępu do energii.

Poczekajmy z tym na paliwa odnawialne.

Po piąte,

wszyscy są za to odpowiedzialni: rządy,

firmy i społeczeństwo.

Każdy ma coś do zrobienia
i wszyscy powinni w tym uczestniczyć.

Podsumowując,

przyszłość nie jest przeznaczeniem,

do którego się zmierza.

Musimy odważyć się i zmienić kurs.

Zainwestować w coś nowego.

Myślę, że możemy zmienić przyszłość.

Tak, jak udaje nam się
z wycinką drzew w Brazylii,

mam nadzieję, że powiedzie się
ze zmianą klimatu.

Dziękuję.

(Brawa)