Czy możemy zapobiec końcowi świata?

Post-apokaliptyczna Ziemia, bez ludzi, wygląda jak scenariusz z seriali i filmów science fiction. W tym krótkim, zaskakującym wystąpieniu, Lord Martin Rees prosi, by zastanowić się nad prawdziwym ryzykiem dla naszej egzystencji - nad naturalnymi i tworzonymi przez ludzi zagrożeniami, które mogą zmieść ludzkość z powierzchni Ziemi. Jako zmartwiony członek ludzkiej rasy pyta: "Co jest najgorszą rzeczą, jaka może się zdarzyć?".

Dziesięć lat temu
napisałem książkę o tytule:

"Nasze ostatnie stulecie?",
ze znakiem zapytania.

Moi wydawcy usunęli
znak zapytania. (Śmiech)

Amerykańscy wydawcy zmienili tytuł

na "Nasza ostatnia godzina".

Amerykanie lubią natychmiastową
satysfakcję i odwrotnie.

(Śmiech)

Moim tematem przewodnim było to:

Nasza Ziemia istnieje
ponad 45 milionów wieków,

jednak ten jest szczególny.

Jest pierwszym, w którym
jeden gatunek, nasz,

ma w rękach przyszłość planety.

Prawie w całej historii Ziemi

zagrożenia pochodziły z natury:

choroby, trzęsienia ziemi,
asteroidy i tak dalej.

Jednak obecnie największe zagrożenie
pochodzi od nas samych.

Nie chodzi tylko o zagrożenie jądrowe;

w naszym połączonym świecie

awaria sieci może mieć globalne skutki;

transport powietrzny może roznieść
pandemię na cały świat w ciągu kilku dni;

media mogą tworzyć panikę i plotki

dosłownie z prędkością światła.

Za bardzo przejmujemy się
małymi zagrożeniami:

nieprawdopodobnymi
zderzeniami lotniczymi,

kancerogenami w jedzeniu,
czy małymi dawkami promieniowania.

Jednak razem z naszymi
mistrzami politycznymi

zaprzeczamy katastroficznym scenariuszom.

Najgorsze na szczęście
jeszcze nie doszło do skutku.

Prawdopodobnie nigdy nie dojdzie.

Jednak gdy zjawisko jest
potencjalnie dewastujące,

warte jest szczególnej uwagi,

by się przed nim obronić,
nawet, jeśli to nieprawdopodobne,

tak, jak kupujemy polisę
na dom na wypadek pożaru.

Gdy nauka oferuje
coraz większą siłę i obietnicę,

pojawiają się również wady.

Stajemy się bardziej bezbronni.

W ciągu kilku dekad

miliony zyskały zdolności używania

szybko postępującej biotechnologii
niezgodnie z jej przeznaczeniem,

tak jak obecnie używa się
cybertechnologii.

Freeman Dyson
w prelekcji TED przewidział,

że dzieci będą projektować
i tworzyć nowe organizmy,

tak jak poprzednie pokolenia
bawiły się zestawami chemicznymi.

Może to tylko
gdybanie science fiction,

jednak coraz więcej części
tego scenariusza się spełnia,

nasza ekologia i nawet nasz gatunek

z pewnością nie przetrwa nietknięty.

Jest kilku eko-ekstremistów,

którzy myślą,
że lepiej byłoby dla planety,

dla Gai, gdyby było dużo mniej ludzi.

Co stanie się, gdy tacy ludzie opanują

techniki biologii syntetycznej,

które do 2050 będą szeroko dostępne?

Do tego czasu inne
koszmary science fiction

mogą stać się rzeczywistością:

głupie roboty stające się łotrami

albo sieć rozwijająca własny umysł,

będący dla nas zagrożeniem.

Czy możemy bronić się prawem
przed tym ryzykiem?

Musimy próbować,
jednak przedsiębiorstwa

tak rywalizują, są tak zglobalizowane

i tak kierowane presją komercji,

że coś, co może być zrobione,
gdzieś pewnie będzie zrobione,

na co tylko pozwala prawo.

To tak jak z prawami dotyczącymi leków,
staramy się, lecz nie możemy.

Globalna wioska ma swoich
globalnych idiotów

o globalnym zasięgu.

W mojej książce wspominam,

że mamy wyboistą podróż
przez ten wiek.

W społeczeństwie mogą być komplikacje.

I są, jest 50% szans
na poważne komplikacje.

Jednak czy są wyobrażalne wydarzenia,

które mogą być jeszcze gorsze,

wydarzenia, które mogą
zniszczyć całe życie?

Gdy uruchomiono nowy
akcelerator cząsteczek,

wielu ludzi z niepokojem pytało,

czy może zniszczyć Ziemię
lub, co gorsze,

rozerwać strukturę przestrzeni?

Na szczęście istnieje zabezpieczenie.

Ja i inni pokazali, że natura

przeprowadzała takie same eksperymenty

ziliony razy, przez kolizję
promieniowania kosmicznego.

Jednak naukowcy powinni
zachować ostrożność

z doświadczeniami,
które mogą stworzyć warunki

niewystępujące w świecie natury.

Biolodzy powinni zapobiegać
uwolnieniu potencjalnie groźnych

modyfikowanych genetycznie patogenów.

Ponadto nasza specjalna awersja

do ryzyka ściśle
egzystencjalnych katastrof

opiera się na filozoficznym
i etycznym pytaniu.

Mianowicie:

rozważcie dwa scenariusze.

Scenariusz A niszczy
90% ludzkości.

Scenariusz B niszczy 100%.

O ile gorsze jest B od A?

Niektórzy mówią, że 10% gorsze.

Liczba ofiar jest o 10% wyższa.

Według mnie B jest
nieporównywanie gorsze.

Jako astronom nie wierzę w to,

że ludzie stanowią koniec historii.

Do wypalenia słońca
brakuje 5 miliardów lat,

zaś wszechświat może
ciągnąć się w nieskończoność,

zatem ewolucja po ludzkości,

na Ziemi i daleko poza nią,

może być tak wydłużana,
jak proces darwinowski,

który doprowadził do nas,
a nawet piękniejsza.

Prawdą jest, że przyszła ewolucja
będzie działa się dużo szybciej,

w technologicznej skali czasowej,

a nie opartej na selekcji naturalnej.

Z całą pewnością,
w obliczu tak olbrzymiej stawki,

nie możemy akceptować ryzyka
rzędu nawet 1 do miliarda,

że wyginięcie ludzi zamknie

ten olbrzymi potencjał.

Niektóre przewidziane scenariusze

mogą być fikcją naukową,

jednak inne mogą być
niepokojąco prawdziwe.

To ważna maksyma: że nieznane

to nie to samo, co nieprawdopodobne.

Dlatego na Uniwersytecie Cambridge

założyliśmy centrum naukowe
pracujące nad zmniejszeniem

tego egzystencjalnego ryzyka.

Wygląda na to,
że dla kilku ludzi ważne jest

myślenie nad
potencjalnymi katastrofami.

Potrzebujemy wszelkiej pomocy od innych,

ponieważ jesteśmy strażnikami cennej,

"błękitnej kropki" w rozległym kosmosie,

planety z 50 milionami stuleci
czekającymi na nią.

Nie narażajmy tej przyszłości
na niebezpieczeństwo.

Chciałbym zakończyć cytatem

wielkiego naukowca, Petera Medawara.

Cytuję: "Dzwonki, które
dzwonią dla ludzkości,

są jak dzwonki bydła w Alpach.

Są przyczepione do naszych szyj

i to nasza wina, jeśli nie wydają

pięknego, melodyjnego dźwięku".

Bardzo dziękuję.

(Oklaski)