Αόρατα παιδιά | Σοφία Κουβελάκη | TEDxAthens

Σε αυτή την ισχυρή ομιλία η Σοφία Κουβελάκη εξηγεί πώς η δουλειά της στηρίζει χιλιάδες ξεριζωμένων ανθρώπων που προς το παρόν ζουν σε υπερπλήρη στρατόπεδα προσφύγων κοντά στην Αθήνα και στα ελληνικά νησιά, βοηθώντας τους να περάσουν από την απελπισία στην ελπίδα, και από τον φόβο στην ασφάλεια.

Η Σοφία Κουβελάκη είναι Εκτελεστική Διευθύντρια του The HOME Project, μιας ΜΚΟ, η οποία παρέχει υποστήριξη, προστασία, εκπαίδευση και υπηρεσίες κοινωνικής ενσωμάτωσης σε ασυνόδευτους ανηλίκους.

Αυτή η ομιλία δόθηκε σε μια εκδήλωση TEDx, χρησιμοποιώντας τη μορφή των συνεδρίων TED αλλά με ανεξάρτητη παραγωγή από μια τοπική κοινότητα. Μάθετε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Βρίσκομαι εδώ απόψε

γιατί πρέπει να τηρήσω μια υπόσχεση
σε ένα 12χρονο αγόρι από το Αφγανιστάν.

Το όνομά του είναι Χαμίντ,

και αυτή είναι η φωτογραφία του.

Ο Χαμίντ έφυγε μόνος του
από την Κανταχάρ στο Αφγανιστάν.

Άφησε πίσω του
τους πέντε αδερφούς του, τους γονείς του,

και τον τρόμο που
τους επιβάλλουν οι Ταλιμπάν.

Ο Χαμίντ φαινόταν να έχει τις καλύτερες
προοπτικές από τα αδέρφια του.

Ήταν ο καλύτερος μαθητής.

Χρειαζόταν μόνο μια ευκαιρία
για μια κανονική ζωή.

Ήθελε να σταματήσει να αγωνίζεται
να επιβιώσει κάθε μέρα της ζωής του.

Ήθελε να σταματήσει να φοβάται.

Αυτά ήταν τα λόγια που μου είπε:

«Πέρασα περπατώντας όλη την Τουρκία,

μέσα από τα βουνά, τις πεδιάδες
και τις ερήμους τριών χωρών.

Μετά από τέσσερις μήνες έφτασα στην ακτή.

Δεν είχα ξαναδεί τόσο πολύ νερό.

Το μικρό σκάφος για την Ελλάδα
ήταν γεμάτο κόσμο.

Οι γυναίκες και τα μωρά έκλαιγαν.

Δόξα τω Θεώ, φτάσαμε ζωντανοί.

Μας συνέλαβε όμως η αστυνομία.

Κατέληξα στη φυλακή.

Είναι δύσκολο όταν σκέφτομαι
πόσες μέρες ήμουν εκεί.

Τι λάθος έκανα;»

Ο Χαμίντ κρατήθηκε με άλλους 40 ανήλικους

στην Αμυγδαλέζα, ένα κέντρο κράτησης
προσφύγων στην Ελλάδα.

Αφού τον άφησαν, πέρασε πέντε μήνες
ζώντας άστεγος στο Πεδίο του Άρεως,

ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια πάρκα
στο κέντρο της Αθήνας.

«Ήμουν πάλι μόνος.

Κάθε βράδυ με πλησίαζαν άνδρες.

Έπιναν μπύρες και έκαναν ναρκωτικά.

Μια νύχτα ήρθε ένας γέρος

και μου έδινε 20 ευρώ
για να πάω στο σπίτι του.

Έφυγα τρέχοντας.

Φοβόμουν την αστυνομία
γιατί δεν είχα χαρτιά.

Δεν ήξερα πού να πάω και τι να κάνω.

Δεν μιλούσα ούτε Αγγλικά ούτε Ελληνικά,

έτσι δεν μπορούσα να ζητήσω βοήθεια.

Κάποιος με πήγε σε ένα κέντρο αστέγων
στην πλατεία Ομονοίας.

Άρχισα να κοιμάμαι
σε μία από τις γωνίες της πλατείας.

Την ημέρα των Χριστουγέννων
συνάντησα τον Αμαντού,

που με έφερε στο καταφύγιο
του The Home Project.

Από εκείνη τη στιγμή όλα άλλαξαν

και τώρα μπορώ να σας πω την ιστορία μου».

Ο Χαμίντ ήταν από τα τυχερά
ασυνόδευτα παιδιά πρόσφυγες.

Βλέπετε, τα κατάφερε να καταλήξει
σε ένα από τα καταφύγιά μας.

Δυστυχώς, η πλειοψηφία των παιδιών
δεν έχουν την ίδια τύχη.

Ο Χαμίντ είναι ένα από τα χιλιάδες παιδιά
που ταξιδεύουν ολομόναχα

κατά τη μεγαλύτερη δημογραφική αλλαγή
μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο επίσημος όρος γι' αυτά
είναι «ασυνόδευτοι ανήλικοι».

Ταξιδεύουν μόνα τους για διάφορους λόγους.

Πολλά έχασαν τους γονείς τους
κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.

Άλλα τα διώχνουν για να γλυτώσουν
από πόλεμο, φτώχεια και διώξεις.

Όλα τους ψάχνουν ένα καλύτερο μέλλον.

Ταξιδεύοντας μόνα και απροστάτευτα,
εκτίθενται σε κάθε είδους κίνδυνο,

από κακομεταχείριση ανηλίκου, έως εμπόριο
οργάνων και σεξουαλική εκμετάλλευση.

Καθώς μιλάμε,

παιδιά στο κέντρο της Αθήνας,
ακριβώς δίπλα μας,

πουλούν το σώμα τους για σεξ
προκειμένου να επιβιώσουν.

Αυτό που βρίσκουν τα παιδιά πρόσφυγες
στο τέρμα του επικού τους ταξιδιού

είναι κλειστά σύνορα στην Ελλάδα,

όπου υπάρχει χρόνια έλλειψη

εγκαταστάσεων και υπηρεσιών πρόνοιας
για να τα ανακουφίσει

και να τους παρέχει το αναγκαίο πλαίσιο
ασφάλειας και προστασίας.

Πάνω από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι

έχουν φτάσει στην Ελλάδα
από τις αρχές του 2015.

Πάνω από 9.000 ψυχές χάθηκαν
διασχίζοντας τη Μεσόγειο.

Πολλά ήταν παιδιά και πολλά
από αυτά ταξίδευαν μόνα τους.

Ο όρος μεταναστευτική ή προσφυγική κρίση

δεν μπορεί καν να αρχίσει να περιγράφει
την πολυπλοκότητα αυτού του φαινομένου.

Το 40% των αφιχθέντων
προσφύγων είναι παιδιά.

Εξ αυτών, δεν ξέρουμε ακριβώς πόσα,

και αυτό είναι μέρος του προβλήματος,

είναι τα χιλιάδες παιδιά που ταξιδεύουν
και φτάνουν στην Ευρώπη ολομόναχα.

Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις,

100.000 ασυνόδευτοι ανήλικοι

αναζήτησαν άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση
μέσα στο 2015.

Το 13% από αυτά είναι παιδιά
κάτω από την ηλικία των 14 ετών.

Ο Χαμίντ είναι ένας από τους 6.512
ασυνόδευτους ανήλικους

που έχουν καταγραφεί επίσημα στην Ελλάδα.

Είναι τετραπλάσιος αριθμός
από την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι.

Και προσέξτε αυτό:

μετά τη συμφωνία
Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης,

παρά τη γενική μείωση
του αριθμού των αφίξεων,

αυξάνεται σταθερά ο αριθμός παιδιών
προσφύγων που ταξιδεύουν μόνα.

Αυτό που συνέβη είναι

πως με το κλείσιμο των συνόρων
αυτά τα παιδιά παγιδεύτηκαν στην Ελλάδα,

και όλα τα σχετικά καταφύγια
έχουν καλύψει τη μέγιστη χωρητικότητα.

Ως αποτέλεσμα, σήμερα πάνω
από 1.000 παιδιά είναι χωρίς στέγη

κι έχουν άμεση ανάγκη
προστασίας και υποστήριξης.

Είναι διασπαρμένα σε όλη τη χώρα,

ζουν στους δρόμους, σε στρατόπεδα,
σε κέντρα κράτησης, σε αστυνομικά τμήματα.

Υποφέρουν από κάθε είδους βία,

σωματική, συναισθηματική,
ψυχολογική και σεξουαλική.

Αυτά τα παιδιά είναι
θύματα ενός κύκλου βίας.

Ξεκινούν για να δραπετεύσουν από τη βία,

αλλά κατόπιν την βιώνουν εκ νέου
όταν φτάνουν στα σύνορα της Ευρώπης.

Συχνά υποφέρουν από
το σύνδρομο του πληγωμένου ήρωα.

Βλέπετε, πίστεψαν ότι έφτασαν
στην υποτιθέμενη γη της επαγγελίας,

όπου ήλπιζαν ότι θα λύνονταν
όλα τους τα προβλήματα,

και αντ' αυτού βιώνουν ακόμη περισσότερη
βία, ανασφάλεια και κακομεταχείριση.

Τα παιδιά που φτάνουν στα καταφύγιά μας
φέρουν συχνά περισσότερα τραύματα

που βίωσαν μετά την άφιξή τους
στην Ελλάδα και στην Ευρώπη,

από όσα υπέστησαν στην πατρίδα τους ή
κατά μήκος του επικίνδυνου ταξιδιού τους.

Φυσικά καταλαβαίνω ότι σας έχω βομβαρδίσει

με πολλά νούμερα
και βαρυσήμαντη πληροφόρηση.

Ας κάνουμε λοιπόν για λίγο μια στάση
και να αναρωτηθούμε:

Τι είναι το παιδί πρόσφυγας;

Είναι ένα παιδί που χρειάζεται
επειγόντως καταφύγιο.

Ένα παιδί που χρειάζεται επειγόντως σπίτι.

Στο The Home Project

δεν δουλεύουμε με μετανάστες,

δεν δουλεύουμε με πρόσφυγες.

Δουλεύουμε με παιδιά.

Παιδιά που έχουν περιθωριοποιηθεί
σε σημείο που έγιναν αόρατα.

HOME είναι τα αρχικά των αγγλικών λέξεων
Βοηθώ, Ξεπερνώ, Κινητοποιώ, Ενδυναμώνω,

και αυτά προσφέρουμε στα παιδιά
με τα οποία δουλεύουμε.

Η αποστολή μας είναι να υποστηρίξουμε,
να προστατεύσουμε, να εκπαιδεύσουμε,

και να παρέχουμε υπηρεσίες
κοινωνικής ενσωμάτωσης

στα παιδιά που ταξιδεύουν και φτάνουν
στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, ολομόναχα.

Προς το παρόν στηρίζουμε
τη λειτουργία πέντε καταφυγίων.

Τα τέσσερα είναι για αγόρια

και ένα είναι για κορίτσια
και ανήλικες μητέρες με τα μωρά τους.

Έχουμε επίσης υπό κατασκευή
πέντε ακόμη καταφύγια

που θα παρέχουν υποστήριξη
σε συνολικά 200 παιδιά

και θα οδηγήσουν στη δημιουργία
πάνω από 110 θέσεων εργασίας.

Είμαστε ευγνώμονες
στον ιδρυτικό μας χορηγό,

το Libra Group,

που μας έδωσε τη δυνατότητα
σε λιγότερο από τέσσερις μήνες,

να περάσουμε από τη σύλληψη της ιδέας,
στο στήσιμο και μετά στη λειτουργία,

αποδεικνύοντας με τις δράσεις μας

ότι όντως υπάρχουν λύσεις,
και μάλιστα λύσεις που είναι εφικτές.

Το πρότυπο καταφυγίων του Home Project
βασίζεται σε τρεις πυλώνες.

Κατά πρώτον, με τους συνεργάτες μας
στις εγκαταστάσεις μας

παρέχουμε στα παιδιά
ένα συνολικό δίκτυο υπηρεσιών

που καλύπτει τις βασικές τους ανάγκες,

όπως φαγητό, κατάλυμα φυσικά,
υλική στήριξη,

ιατροφαρμακευτική υποστήριξη,

αλλά επίσης οτιδήποτε

έχει σχέση με νομική, ψυχολογική
και κοινωνική στήριξη.

Όλα μας τα παιδιά έχουν
άμεση πρόσβαση την εκπαίδευση

και πάνε σχολείο στην Ελλάδα.

Το δεύτερο στοιχείο είναι
ότι δημιουργούμε δουλειές.

Δημιουργούμε δουλειές για Έλληνες,
αλλά και για πρόσφυγες.

Για να ενσωματωθούν σε κάθε κοινωνία
οι άνθρωποι χρειάζονται ένα σπίτι,

αλλά χρειάζονται και μια δουλειά.

Το 50% του προσωπικού των καταφυγίων μας
είναι από την κοινότητα των προσφύγων,

και γίνονται πρότυπα
για τα παιδιά των καταφυγίων μας.

Το τρίτο στοιχείο είναι ότι προσθέτουμε
αξία στην τοπική οικονομία.

Όλοι ξέρουμε ότι η Ελλάδα υποφέρει
από εννέα χρόνια οικονομικής κρίσης,

έτσι βρίσκουμε παρατημένα,
ανοίκιαστα κτίρια σε όλη τη χώρα,

τα ανακαινίζουμε,

τα κάνουμε καταφύγια,

και πληρώνουμε το ενοίκιο,

και τον φόρο ιδιοκτησίας
-τον επάρατο ΕΝΦΙΑ, για τους Έλληνες εδώ-

στους ιδιοκτήτες.

Στην ουσία δημιουργούμε συνθήκες
που είναι ωφέλιμες για όλους:

για τους Έλληνες, για τους πρόσφυγες,

αλλά επίσης και για τους πιο ευάλωτους,
για τα παιδιά.

Δημιουργούμε θεραπευτικά περιβάλλοντα,

πλατφόρμες ενοποίησης,

εφαρμόζοντας μια πιο φυσική,
ανεστραμμένη μορφή κοινωνικής ενσωμάτωσης

που θα οδηγήσει σε κοινωνική δέσμευση.

Αυτός είναι ο μόνος τρόπος
για την καταπολέμηση της ξενοφοβίας,

του ρατσισμού, και των βίαιων
τοπικών αντιδράσεων.

Τρία στοιχεία είναι βασικά στο έργο μας.

Το πρώτο είναι η ενσυναίσθηση.

Είμαστε σε συνεχή επαφή

με τα παιδιά και τους ενήλικες
με τους οποίους δουλεύουμε,

αλλά και με τους συνεργάτες μας
στην πρώτη γραμμή της προσφυγικής κρίσης.

Πρέπει να είμαστε κοντά τους,

ώστε να καταλαβαίνουμε τις διαρκώς
εξελισσόμενες ανάγκες τους

και να τις αντιμετωπίζουμε
όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά.

Το δεύτερο στοιχείο είναι η δημιουργία

μιας θετικής κοινότητας υποστήριξης
γύρω από αυτά τα παιδιά,

και αυτό είναι που προσπαθούμε
να κάνουμε εδώ απόψε.

Συνάπτουμε και συντονίζουμε
αποτελεσματικές συνεργασίες

ανάμεσα σε όλους τους ασχολούμενους
με το αντικείμενο:

ΜΚΟ, εταιρείες, ιδιώτες δωρητές,
μέσα επικοινωνίας, δημόσιες αρχές,

εθνικούς και διεθνείς
οργανισμούς και ιδρύματα.

Δραστηριοποιούμαστε ως πλατφόρμα λύσεων,

και ως ένα κανάλι μέσω του οποίου

η βοήθεια μπορεί να διοχετευθεί
στις πολύ επείγουσες ανάγκες των παιδιών.

Το τρίτο στοιχείο είναι η αποδοτικότητα
και η ταχύτητα των επιχειρήσεων.

Κάθε λεπτό 12 πρόσφυγες παιδιά
ξεσπιτώνονται στον κόσμο.

Κάθε λεπτό που αγνοούμε το πρόβλημα

σημαίνει σημαντικές απώλειες
σε ανθρώπινες ζωές.

Έχουμε να κάνουμε
με μια πολύ ευάλωτη ομάδα ανθρώπων,

που ζουν σε ακραίο κίνδυνο.

Μέσω του The Home Project,

όχι μόνο προσφέρουμε ένα ασφαλές σπίτι,

δίνουμε στα παιδιά φωνή και τα κάνουμε
να νιώθουν ότι υπάρχουν και έχουν αξία.

Μπορεί να καταφέραμε να εξασφαλίσουμε
στήριξη για 200 παιδιά,

αλλά υπάρχουν ακόμη άλλα 1.000
που χρειάζονται άμεσα τη βοήθειά μας.

Τι θα κάνατε εσείς

αν έπρεπε να προστατέψετε
τη ζωή του παιδιού σας

και κάθε μέρα έπεφταν βόμβες
ακριβώς δίπλα στο σπίτι σας,

ή αν ο ISIS ήθελε να στρατολογήσει
τον 10χρονο γιο σας,

ή οι Ταλιμπάν ήθελαν να παντρέψουν
την 8χρονη κόρη σας;

Τι θα κάνατε;

Δεν ήρθα απόψε εδώ για να σας σοκάρω,

ή για να σας ενοχλήσω,

ή για να σας λυπήσω.

Απλώς ζητώ να μην το παραβλέπετε.

Να μην αποστρέφετε το βλέμμα

και να μην παραμένετε παθητικοί στη βία
που υπάρχει ακριβώς δίπλα μας.

Θα μπορούσαν να είναι τα δικά μας παιδιά.

Αυτά τα παιδιά είναι το αυριανό μέλλον.

Γυρνώντας τους την πλάτη,

είναι σαν να εγκαταλείπουμε την ελπίδα,

να παρατάμε την αγάπη,

να παύουμε να θέλουμε ένα καλύτερο κόσμο.

Σε τι κόσμο θέλουμε να ζήσουμε;

Τι κόσμο θέλουμε να έχουν τα παιδιά μας;

Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο.

Είμαστε στην άκρη του γκρεμού.

Η στήριξη και ενδυνάμωση αυτών των παιδιών

είναι μια καθημερινή αντίσταση στη βία.

Αυτή την υπόσχεση έδωσα στον Χαμίντ.

Αυτή την υπόσχεση δίνουμε κάθε μέρα

στον Ομάρ, τον Τάχα, τον Οσμάν, τον Αλί,

τον Αμαντού, τον Μαμαντού, τον Ντιγιάρ,

και σε όλα τα παιδιά
που ζουν στα καταφύγιά μας.

Τώρα μπορείτε όλοι να κάνετε κάτι

για να βοηθήσετε αυτά τα παιδιά
να σταματήσουν να είναι αόρατα

και να γίνουν αυτό που πρέπει,

να γίνουν παιδιά... πάλι.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)