Return to Video

Mükemmel icatların ardındaki o eğlenceli harikalar diyarı

  • 0:01 - 0:05
    (Müzik)
  • 0:05 - 0:07
    Yaklaşık 43 bin yıl önce
  • 0:07 - 0:10
    yavru bir mağara ayısı günümüzde
    Slovenya'nın kuzeybatı
  • 0:10 - 0:14
    sınırındaki Rolling Hills'de öldü.
  • 0:14 - 0:18
    Binlerce yıl sonra, Almanya'nın
    güneyinde bir mamut öldü.
  • 0:18 - 0:21
    Bundan birkaç yüzyıl sonra ise,
    kızıl akbaba da
  • 0:21 - 0:22
    aynı civarda öldü.
  • 0:23 - 0:27
    Bu hayvanların ölümleri hakkında nerdeyse
    hiçbir şey bilmiyoruz,
  • 0:27 - 0:31
    ama bu canlılar farklı zamanlarda
    ve yerlerde yaşamış olsalar da
  • 0:32 - 0:35
    aynı şaşırtıcı kaderi paylaştılar.
  • 0:35 - 0:38
    Ölümlerinden sonra, her birinin
    iskeletlerinden
  • 0:38 - 0:41
    alınan kemikler ile ustalıkla
  • 0:41 - 0:42
    bir flüte dönüştürüldü.
  • 0:43 - 0:44
    Bir an için
  • 0:44 - 0:47
    40 bin yıl önce bir mağara adamı
    olduğunuzu düşünün.
  • 0:47 - 0:49
    Ateşe hükmediyorsunuz.
  • 0:49 - 0:51
    Avlanmak için basit araçlar yapmışsınız.
  • 0:51 - 0:53
    Kışın sizi sıcak tutması için
    hayvanların derisinden
  • 0:53 - 0:56
    giysi yapmayı öğrenmişsiniz.
  • 0:56 - 0:58
    Yeni bir şey keşfetmek için ne seçerdiniz?
  • 0:58 - 1:01
    Hava molekülleri içinde titreşimler
    yaratan flütü
  • 1:01 - 1:05
    icat etmek saçma görünse de,
  • 1:05 - 1:08
    atalarımızın tam olarak yaptıkları bu.
  • 1:09 - 1:13
    Bu buluş şaşırtıcı bir şekilde
  • 1:13 - 1:14
    icatların tarihini ortaya çıkardı.
  • 1:14 - 1:16
    İnsanlar bazen hayatta kalabilmek,
  • 1:16 - 1:19
    çocuklarını besleyebilmek ya da
    yakındaki köyü ele
  • 1:19 - 1:21
    geçirebilmek için yeni fikirler
    çıkardılar.
  • 1:21 - 1:23
    Ama genellikle yeni fikirler
  • 1:23 - 1:25
    insanların eğlendiği bir dünyada
  • 1:25 - 1:27
    ortaya çıkarlar.
  • 1:28 - 1:30
    İşte gerçekten şaşılası bir şey;
  • 1:30 - 1:33
    Önemsiz gibi görünen eğlenceli
    buluşların çoğu
  • 1:33 - 1:37
    bilim, politika ve toplumda
    önemli değişikler
  • 1:37 - 1:39
    meydana getirdiler.
  • 1:39 - 1:43
    Modern zamanın en önemli
    buluşunu ele alalım:
  • 1:43 - 1:45
    programlanabilen bilgisayarlar.
  • 1:45 - 1:49
    Bilinen hikaye bilgisayarların
    askeri teknolojiden sökün ettiğidir,
  • 1:49 - 1:52
    çünkü birçok eski bilgisayar
    savaş döneminde
  • 1:52 - 1:56
    roket yönü hesaplamak ya da kodları
    çözümlemek için kullanıldı.
  • 1:56 - 1:59
    Ama aslında modern bilgisayarların kökeni
  • 1:59 - 2:01
    hayal edebileceğinizden
  • 2:01 - 2:02
    daha eğlenceli
  • 2:02 - 2:03
    hatta daha müzikaldir.
  • 2:04 - 2:07
    Sadece içine üflenip ses çıkartılan flütün
  • 2:07 - 2:08
    arkasındaki fikir
  • 2:08 - 2:10
    iki bin yılı aşkın bir süreden önce
  • 2:10 - 2:13
    ilk organı üretmek için modifiye edildi.
  • 2:13 - 2:16
    Üstündeki mandallara basarak ses çıkaran
  • 2:16 - 2:19
    bir çeşit müzik klavyesi üretimi gibi
  • 2:19 - 2:21
    bir fikir ortaya atıldı.
  • 2:21 - 2:25
    Şimdiki klavyeler organdan,
    klavsenden, harpsikordan
  • 2:25 - 2:27
    piyanoya evrildi.
  • 2:27 - 2:29
    19. yüzyılın ortalarında,
  • 2:29 - 2:32
    birçok mucit klavyeyi kullanarak
  • 2:32 - 2:36
    sesleri değil de harfleri
    çıkarsak ya dedi.
  • 2:36 - 2:38
    Aslında ilk daktiloya
  • 2:38 - 2:42
    "yazma harpiskoru" deniliyordu.
  • 2:43 - 2:47
    Flüt ve müzik daha birçok
    muhteşem buluşlara ön ayak olmuştur.
  • 2:47 - 2:49
    Bin yıl önce,
  • 2:49 - 2:51
    İslamın altın çağını yaşadığı dönemlerde,
  • 2:51 - 2:54
    Bağdatlı üç kardeş otomatik çalan
  • 2:54 - 2:56
    bir alet icat etti.
  • 2:56 - 2:59
    Ona "kendi kendine çalan
    enstrüman" dediler.
  • 3:00 - 3:03
    Aslında bu enstrüman devasa
    bir müzik kutusuydu.
  • 3:03 - 3:07
    Çalınacak tüm şarkıların yönergeleri
    kutunun içine yerleştirilen
  • 3:07 - 3:11
    dönen bir silindire kodlanmıştır.
  • 3:11 - 3:14
    Eğer kutundan farklı
    müzik dinlemek isterseniz,
  • 3:14 - 3:17
    farklı kodu olan bir silindirle
    değiştirmeniz yeterli.
  • 3:18 - 3:21
    Bu enstrüman kendi türünün ilk örneğidir.
  • 3:21 - 3:23
    Programlanabilirdi.
  • 3:23 - 3:26
    Bu ciddi anlamda büyük bir sıçrama oldu.
  • 3:26 - 3:29
    Bu icatla beraber ilk kez
    yazılım ve donanım
  • 3:30 - 3:33
    fikirleri kafalarda
    filizlenmeye başlamıştı.
  • 3:33 - 3:36
    Bu muhteşem fikir bize
    bir savaş enstrümanı gibi
  • 3:36 - 3:38
    bir fetih gibi ya da bir
  • 3:38 - 3:40
    gereklilikmiş gibi gelmedi.
  • 3:40 - 3:45
    Bu müzik çalan makineyi izlemek
    bize garip bir zevk verdi.
  • 3:45 - 3:49
    Aslında programlanabilir makine fikri
  • 3:49 - 3:53
    700 yıl boyunca müzikle ayakta tutuldu.
  • 3:53 - 3:56
    1700'lü yıllarda müzikli makineler
  • 3:56 - 3:59
    Paris'in elit partilerinde yerini aldı.
  • 3:59 - 4:03
    Şovmenler fiziksel hareketleri
    kontrol etmek için
  • 4:03 - 4:06
    ''otomat'' dedikleri
    aynı kodlu silindirleri kullanarak
  • 4:07 - 4:09
    bir tür ilkel robot geliştirdi.
  • 4:09 - 4:10
    Bunlardan en meşhuru,
  • 4:11 - 4:12
    sizin de tahmin edeceğiniz gibi
  • 4:12 - 4:14
    otomatik bir flüt çalar,
  • 4:14 - 4:17
    Fransız mucit Jacques de Vaucanson
    tarafından icat edildi.
  • 4:18 - 4:22
    De Vaucanson robot müzisyenini
    tekrar düzenlerken
  • 4:22 - 4:24
    aklında başka bir fikir vardı.
  • 4:24 - 4:28
    Eğer hoş sesler çıkartmak için makineler
    programlanabiliniyorsa,
  • 4:28 - 4:32
    neden kumaşlar için de hoş renk
    dokumaları yapılmasın ki?
  • 4:33 - 4:37
    Müzik notalarını temsil eden
    silindir pimlerini kullanmak yerine
  • 4:37 - 4:40
    farklı renklerdeki iplikler
    kullanılabilirdi.
  • 4:40 - 4:43
    Kumaşınızda yeni bir model isterseniz,
  • 4:43 - 4:45
    yeni bir silindir programlayın yeter.
  • 4:45 - 4:48
    Bu ilk programlanabilir dokuma tezgahıydı.
  • 4:49 - 4:53
    Ama bu silindirler çok pahalıydı ve
    çok zaman alıyordu,
  • 4:53 - 4:54
    ama, yarım yüzyıl sonra,
  • 4:54 - 4:57
    Jacquard adında başka bir Fransız mucit,
  • 4:57 - 4:59
    metal silindirlerin yerine
  • 4:59 - 5:03
    delikli kart kullanmak
    fikrini hayata geçirdi.
  • 5:03 - 5:07
    Kağıdın cihazı programlama açısından
    çok daha ucuz ve daha esnek
  • 5:07 - 5:09
    bir yöntem olduğu anlaşıldı.
  • 5:09 - 5:13
    Bu delikli kart sistemi, Viktorya dönemi
    mucitlerinden Charles Babbage'a
  • 5:13 - 5:15
    şimdiye kadar tasarlanmış
  • 5:15 - 5:18
    ilk gerçek programlanabilir bilgisayar olan
    analitik makineyi tasarlaması için
  • 5:18 - 5:20
    ilham vermiştir.
  • 5:20 - 5:22
    Delikli kartlar bilgisayar
    programcıları tarafından
  • 5:22 - 5:25
    ancak 1970'lerde kullanıldı.
  • 5:25 - 5:28
    Şimdi şu soruyu kendinize sorun:
  • 5:28 - 5:31
    Modern çağ bilgisayarlarının icadına
    ne zemin hazırladı?
  • 5:31 - 5:35
    Evet, askeriyenin çok büyük bir katkısı var
  • 5:35 - 5:39
    ancak aynı zamanda diğer
    katkı sağlayan şeyler de var:
  • 5:39 - 5:40
    müzik kutuları,
  • 5:40 - 5:42
    flüt çalan robotlar,
  • 5:42 - 5:44
    harpsikor klavyeler,
  • 5:44 - 5:46
    kumaşa dokunmuş renkli desenler
  • 5:47 - 5:49
    ve bunlar hikayenin sadece
    küçük birer parçası.
  • 5:49 - 5:52
    Dünyayı değiştiren fikir ve teknolojilerin
  • 5:52 - 5:54
    uzun bir listesi var:
  • 5:54 - 5:56
    halk müzeleri, kauçuk,
  • 5:56 - 5:58
    olasılık teorisi, sigorta işi
  • 5:58 - 6:00
    ve dahası.
  • 6:00 - 6:02
    Gereksinimler her zaman icatlara
    zemin hazırlamaz.
  • 6:03 - 6:07
    Oyunbaz ruh hali temelde araştırmacıdır,
  • 6:07 - 6:10
    çevremizdeki dünyada
    yeni olanaklar aramaktır.
  • 6:11 - 6:14
    Basit zevk ve eğlence ile başlayan
    birçok tecrübe
  • 6:14 - 6:17
    bizi büyük bir dönüm noktasına götüren
  • 6:17 - 6:20
    bir arayışın sonucudur.
  • 6:21 - 6:25
    Şimdi, bence bunun, çocuklarımıza
    okulda verilen eğitim şekli
  • 6:25 - 6:28
    ve yeniliğin teşvik edilmesi
    üzerinde olası sonuçları vardır.
  • 6:29 - 6:32
    Ancak oyun ve haz hakkında
    bu şekilde düşünmek
  • 6:32 - 6:35
    bundan sonra olacakları keşfetmekte
    bize yardımcı da olur.
  • 6:35 - 6:38
    1750 yılında yaşadığınızı ve
  • 6:38 - 6:40
    19. ve 20. yüzyıllarda toplumda oluşan
  • 6:40 - 6:43
    büyük değişiklikleri kavramaya
    çalıştığınızı düşünün:
  • 6:43 - 6:45
    otomatik makineler, bilgisayarlar,
  • 6:45 - 6:47
    yapay zeka,
  • 6:47 - 6:49
    Paris sosyetelerini eğlendiren
  • 6:49 - 6:51
    programlanabilir bir flüt
  • 6:51 - 6:55
    o zamanlar başka herhangi bir şey
    kadar güçlü ipucu olabilirdi.
  • 6:56 - 6:58
    En iyi ihtimalle bir eğlenceye benziyordu,
  • 6:58 - 7:01
    ciddi bir yararlılığı yoktu,
  • 7:01 - 7:05
    ama sonradan bunun dünyayı
    yerinden oynatacak
  • 7:05 - 7:07
    bir devrimin başlangıcı olduğu
    ortaya çıktı.
  • 7:07 - 7:09
    İnsanlar en çok eğlendiği yerde
  • 7:09 - 7:11
    geleceği bulacaksınız.
Title:
Mükemmel icatların ardındaki o eğlenceli harikalar diyarı
Speaker:
Steven Johnson
Description:

Buluşların temelinde gereksinimler yatıyor, değil mi? Aslında her zaman değil. Steven Johnson bize, bilgisayarlar gibi, dönüştürülebilir fikirlerin ve teknolojilerin zorunluluklardan değil de, nasıl baştan başa zevkli bir oyunun parçası olduğunu gösteriyor.Bu büyüyü bizimle paylaşarak, buluş tarihinin keşfini gözler önüne seriyor. Görünen o ki, insanlar en çok eğlendiği yerde geleceği bulacaksınız.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
07:25

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.