WEBVTT

00:00:00.801 --> 00:00:04.696
(Müzik)

NOTE Paragraph

00:00:04.720 --> 00:00:07.416
Yaklaşık 43 bin yıl önce

00:00:07.440 --> 00:00:10.416
yavru bir mağara ayısı günümüzde
Slovenya'nın kuzeybatı

00:00:10.440 --> 00:00:13.816
sınırındaki Rolling Hills'de öldü.

00:00:13.840 --> 00:00:17.936
Binlerce yıl sonra, Almanya'nın
güneyinde bir mamut öldü.

00:00:17.960 --> 00:00:21.256
Bundan birkaç yüzyıl sonra ise,
kızıl akbaba da

00:00:21.280 --> 00:00:22.480
aynı civarda öldü.

00:00:23.280 --> 00:00:27.416
Bu hayvanların ölümleri hakkında nerdeyse
hiçbir şey bilmiyoruz,

00:00:27.440 --> 00:00:31.496
ama bu canlılar farklı zamanlarda
ve yerlerde yaşamış olsalar da

00:00:31.520 --> 00:00:34.696
aynı şaşırtıcı kaderi paylaştılar.

00:00:34.720 --> 00:00:38.176
Ölümlerinden sonra, her birinin
iskeletlerinden

00:00:38.200 --> 00:00:40.896
alınan kemikler ile ustalıkla

00:00:40.920 --> 00:00:42.120
bir flüte dönüştürüldü.

NOTE Paragraph

00:00:42.920 --> 00:00:44.376
Bir an için

00:00:44.400 --> 00:00:47.056
40 bin yıl önce bir mağara adamı
olduğunuzu düşünün.

00:00:47.080 --> 00:00:48.736
Ateşe hükmediyorsunuz.

00:00:48.760 --> 00:00:50.816
Avlanmak için basit araçlar yapmışsınız.

00:00:50.840 --> 00:00:53.456
Kışın sizi sıcak tutması için
hayvanların derisinden

00:00:53.480 --> 00:00:55.536
giysi yapmayı öğrenmişsiniz.

00:00:55.560 --> 00:00:58.296
Yeni bir şey keşfetmek için ne seçerdiniz?

00:00:58.320 --> 00:01:01.456
Hava molekülleri içinde titreşimler 
yaratan flütü

00:01:01.480 --> 00:01:05.296
icat etmek saçma görünse de,

00:01:05.319 --> 00:01:08.320
atalarımızın tam olarak yaptıkları bu.

NOTE Paragraph

00:01:09.200 --> 00:01:12.616
Bu buluş şaşırtıcı bir şekilde

00:01:12.640 --> 00:01:14.256
icatların tarihini ortaya çıkardı.

00:01:14.280 --> 00:01:16.216
İnsanlar bazen hayatta kalabilmek,

00:01:16.240 --> 00:01:19.176
çocuklarını besleyebilmek ya da
yakındaki köyü ele

00:01:19.200 --> 00:01:21.336
geçirebilmek için yeni fikirler
çıkardılar.

00:01:21.360 --> 00:01:22.776
Ama genellikle yeni fikirler

00:01:22.800 --> 00:01:24.696
insanların eğlendiği bir dünyada

00:01:24.720 --> 00:01:26.760
ortaya çıkarlar.

00:01:27.520 --> 00:01:29.936
İşte gerçekten şaşılası bir şey;

00:01:29.960 --> 00:01:33.216
Önemsiz gibi görünen eğlenceli
buluşların çoğu

00:01:33.240 --> 00:01:36.756
bilim, politika ve toplumda 
önemli değişikler

00:01:36.756 --> 00:01:38.976
meydana getirdiler.

NOTE Paragraph

00:01:39.000 --> 00:01:42.936
Modern zamanın en önemli 
buluşunu ele alalım:

00:01:42.960 --> 00:01:44.696
programlanabilen bilgisayarlar.

00:01:44.720 --> 00:01:49.336
Bilinen hikaye bilgisayarların
askeri teknolojiden sökün ettiğidir,

00:01:49.360 --> 00:01:52.216
çünkü birçok eski bilgisayar
savaş döneminde

00:01:52.240 --> 00:01:55.696
roket yönü hesaplamak ya da kodları 
çözümlemek için kullanıldı.

00:01:55.720 --> 00:01:59.216
Ama aslında modern bilgisayarların kökeni

00:01:59.240 --> 00:02:00.896
hayal edebileceğinizden

00:02:00.920 --> 00:02:02.216
daha eğlenceli

00:02:02.240 --> 00:02:03.496
hatta daha müzikaldir.

00:02:03.520 --> 00:02:06.706
Sadece içine üflenip ses çıkartılan flütün

00:02:06.706 --> 00:02:07.896
arkasındaki fikir

00:02:07.920 --> 00:02:09.730
iki bin yılı aşkın bir süreden önce

00:02:09.730 --> 00:02:12.576
ilk organı üretmek için modifiye edildi.

00:02:12.600 --> 00:02:15.896
Üstündeki mandallara basarak ses çıkaran

00:02:15.920 --> 00:02:18.816
bir çeşit müzik klavyesi üretimi gibi

00:02:18.840 --> 00:02:21.216
bir fikir ortaya atıldı.

00:02:21.240 --> 00:02:25.376
Şimdiki klavyeler organdan,
klavsenden, harpsikordan

00:02:25.400 --> 00:02:26.736
piyanoya evrildi.

00:02:26.760 --> 00:02:29.416
19. yüzyılın ortalarında,

00:02:29.440 --> 00:02:32.216
birçok mucit klavyeyi kullanarak


00:02:32.240 --> 00:02:36.136
sesleri değil de harfleri
çıkarsak ya dedi.

00:02:36.160 --> 00:02:38.456
Aslında ilk daktiloya

00:02:38.480 --> 00:02:41.640
"yazma harpiskoru" deniliyordu.

NOTE Paragraph

00:02:43.440 --> 00:02:47.256
Flüt ve müzik daha birçok 
muhteşem buluşlara ön ayak olmuştur.

00:02:47.280 --> 00:02:49.016
Bin yıl önce,

00:02:49.040 --> 00:02:51.256
İslamın altın çağını yaşadığı dönemlerde,

00:02:51.280 --> 00:02:53.616
Bağdatlı üç kardeş otomatik çalan

00:02:53.640 --> 00:02:56.136
bir alet icat etti.

00:02:56.160 --> 00:02:59.040
Ona "kendi kendine çalan
enstrüman" dediler.

00:02:59.960 --> 00:03:03.096
Aslında bu enstrüman devasa
bir müzik kutusuydu.

00:03:03.120 --> 00:03:07.456
Çalınacak tüm şarkıların yönergeleri
kutunun içine yerleştirilen

00:03:07.480 --> 00:03:10.680
dönen bir silindire kodlanmıştır.

00:03:11.440 --> 00:03:14.056
Eğer kutundan farklı
müzik dinlemek isterseniz,

00:03:14.080 --> 00:03:17.040
farklı kodu olan bir silindirle
değiştirmeniz yeterli.

00:03:17.840 --> 00:03:21.216
Bu enstrüman kendi türünün ilk örneğidir.

00:03:21.240 --> 00:03:22.976
Programlanabilirdi.

NOTE Paragraph

00:03:23.000 --> 00:03:26.056
Bu ciddi anlamda büyük bir sıçrama oldu.

00:03:26.080 --> 00:03:29.496
Bu icatla beraber ilk kez
yazılım ve donanım

00:03:29.520 --> 00:03:32.736
fikirleri kafalarda
filizlenmeye başlamıştı.

00:03:32.760 --> 00:03:36.196
Bu muhteşem fikir bize
bir savaş enstrümanı gibi

00:03:36.216 --> 00:03:38.416
bir fetih gibi ya da bir

00:03:38.440 --> 00:03:40.136
gereklilikmiş gibi gelmedi.

00:03:40.160 --> 00:03:45.296
Bu müzik çalan makineyi izlemek
bize garip bir zevk verdi.

NOTE Paragraph

00:03:45.320 --> 00:03:48.536
Aslında programlanabilir makine fikri

00:03:48.560 --> 00:03:53.216
700 yıl boyunca müzikle ayakta tutuldu.

00:03:53.240 --> 00:03:55.736
1700'lü yıllarda müzikli makineler

00:03:55.760 --> 00:03:59.336
Paris'in elit partilerinde yerini aldı.

00:03:59.360 --> 00:04:02.536
Şovmenler fiziksel hareketleri
kontrol etmek için

00:04:02.560 --> 00:04:06.496
''otomat'' dedikleri
aynı kodlu silindirleri kullanarak

00:04:06.520 --> 00:04:08.536
bir tür ilkel robot geliştirdi.

00:04:08.560 --> 00:04:10.496
Bunlardan en meşhuru,


00:04:10.520 --> 00:04:12.410
sizin de tahmin edeceğiniz gibi

00:04:12.410 --> 00:04:13.940
otomatik bir flüt çalar,

00:04:13.940 --> 00:04:17.245
Fransız mucit Jacques de Vaucanson 
tarafından icat edildi.

NOTE Paragraph

00:04:18.279 --> 00:04:21.776
De Vaucanson robot müzisyenini
tekrar düzenlerken

00:04:21.800 --> 00:04:23.736
aklında başka bir fikir vardı.

00:04:23.760 --> 00:04:27.736
Eğer hoş sesler çıkartmak için makineler
programlanabiliniyorsa,

00:04:27.760 --> 00:04:32.400
neden kumaşlar için de hoş renk 
dokumaları yapılmasın ki?

00:04:32.920 --> 00:04:37.176
Müzik notalarını temsil eden
silindir pimlerini kullanmak yerine

00:04:37.200 --> 00:04:40.296
farklı renklerdeki iplikler
kullanılabilirdi.

00:04:40.320 --> 00:04:42.816
Kumaşınızda yeni bir model isterseniz,

00:04:42.840 --> 00:04:44.710
yeni bir silindir programlayın yeter.

00:04:45.200 --> 00:04:47.840
Bu ilk programlanabilir dokuma tezgahıydı.

NOTE Paragraph

00:04:48.560 --> 00:04:52.736
Ama bu silindirler çok pahalıydı ve
çok zaman alıyordu,

00:04:52.760 --> 00:04:54.296
ama, yarım yüzyıl sonra,

00:04:54.320 --> 00:04:56.936
Jacquard adında başka bir Fransız mucit,

00:04:56.960 --> 00:04:59.190
metal silindirlerin yerine

00:04:59.190 --> 00:05:03.456
delikli kart kullanmak
fikrini hayata geçirdi.

00:05:03.480 --> 00:05:07.006
Kağıdın cihazı programlama açısından
çok daha ucuz ve daha esnek

00:05:07.016 --> 00:05:08.696
bir yöntem olduğu anlaşıldı.

00:05:08.720 --> 00:05:13.176
Bu delikli kart sistemi, Viktorya dönemi
mucitlerinden Charles Babbage'a

00:05:13.200 --> 00:05:14.680
şimdiye kadar tasarlanmış

00:05:14.680 --> 00:05:18.336
ilk gerçek programlanabilir bilgisayar olan
analitik makineyi tasarlaması için

00:05:18.360 --> 00:05:19.696
ilham vermiştir.

00:05:19.720 --> 00:05:22.416
Delikli kartlar bilgisayar
programcıları tarafından

00:05:22.440 --> 00:05:24.520
ancak 1970'lerde kullanıldı.

NOTE Paragraph

00:05:25.160 --> 00:05:27.776
Şimdi şu soruyu kendinize sorun:

00:05:27.800 --> 00:05:31.296
Modern çağ bilgisayarlarının icadına
ne zemin hazırladı?

00:05:31.320 --> 00:05:35.336
Evet, askeriyenin çok büyük bir katkısı var

00:05:35.360 --> 00:05:39.096
ancak aynı zamanda diğer
katkı sağlayan şeyler de var:

00:05:39.120 --> 00:05:40.336
müzik kutuları,

00:05:40.360 --> 00:05:42.376
flüt çalan robotlar,

00:05:42.400 --> 00:05:43.896
harpsikor klavyeler,

00:05:43.920 --> 00:05:46.496
kumaşa dokunmuş renkli desenler

00:05:46.520 --> 00:05:49.336
ve bunlar hikayenin sadece
küçük birer parçası.

00:05:49.360 --> 00:05:52.336
Dünyayı değiştiren fikir ve teknolojilerin

00:05:52.360 --> 00:05:54.056
uzun bir listesi var:

00:05:54.080 --> 00:05:56.056
halk müzeleri, kauçuk,

00:05:56.080 --> 00:05:58.416
olasılık teorisi, sigorta işi

00:05:58.440 --> 00:05:59.656
ve dahası.

NOTE Paragraph

00:05:59.680 --> 00:06:02.400
Gereksinimler her zaman icatlara
zemin hazırlamaz.

00:06:03.080 --> 00:06:07.256
Oyunbaz ruh hali temelde araştırmacıdır,

00:06:07.280 --> 00:06:10.240
çevremizdeki dünyada
yeni olanaklar aramaktır.

00:06:10.920 --> 00:06:14.416
Basit zevk ve eğlence ile başlayan
birçok tecrübe

00:06:14.440 --> 00:06:17.456
bizi büyük bir dönüm noktasına götüren

00:06:17.480 --> 00:06:20.240
bir arayışın sonucudur.

NOTE Paragraph

00:06:21.040 --> 00:06:25.256
Şimdi, bence bunun, çocuklarımıza 
okulda verilen eğitim şekli

00:06:25.280 --> 00:06:28.270
ve yeniliğin teşvik edilmesi
üzerinde olası sonuçları vardır.

00:06:28.520 --> 00:06:31.576
Ancak oyun ve haz hakkında
bu şekilde düşünmek

00:06:31.600 --> 00:06:35.136
bundan sonra olacakları keşfetmekte
bize yardımcı da olur.

00:06:35.160 --> 00:06:37.536
1750 yılında yaşadığınızı ve

00:06:37.560 --> 00:06:40.100
19. ve 20. yüzyıllarda toplumda oluşan

00:06:40.120 --> 00:06:43.016
büyük değişiklikleri kavramaya
çalıştığınızı düşünün:

00:06:43.040 --> 00:06:45.096
otomatik makineler, bilgisayarlar,

00:06:45.120 --> 00:06:47.056
yapay zeka,

00:06:47.080 --> 00:06:48.896
Paris sosyetelerini eğlendiren

00:06:48.920 --> 00:06:51.096
programlanabilir bir flüt

00:06:51.120 --> 00:06:54.920
o zamanlar başka herhangi bir şey 
kadar güçlü ipucu olabilirdi.

00:06:55.840 --> 00:06:58.376
En iyi ihtimalle bir eğlenceye benziyordu,

00:06:58.400 --> 00:07:01.136
ciddi bir yararlılığı yoktu,

00:07:01.160 --> 00:07:04.700
ama sonradan bunun dünyayı
yerinden oynatacak

00:07:04.700 --> 00:07:06.896
bir devrimin başlangıcı olduğu
ortaya çıktı.

NOTE Paragraph

00:07:06.920 --> 00:07:08.776
İnsanlar en çok eğlendiği yerde

00:07:08.800 --> 00:07:10.800
geleceği bulacaksınız.