0:00:00.801,0:00:04.696
(Müzik)

0:00:04.720,0:00:07.416
Yaklaşık 43 bin yıl önce

0:00:07.440,0:00:10.416
yavru bir mağara ayısı günümüzde[br]Slovenya'nın kuzeybatı

0:00:10.440,0:00:13.816
sınırındaki Rolling Hills'de öldü.

0:00:13.840,0:00:17.936
Binlerce yıl sonra, Almanya'nın[br]güneyinde bir mamut öldü.

0:00:17.960,0:00:21.256
Bundan birkaç yüzyıl sonra ise,[br]kızıl akbaba da

0:00:21.280,0:00:22.480
aynı civarda öldü.

0:00:23.280,0:00:27.416
Bu hayvanların ölümleri hakkında nerdeyse[br]hiçbir şey bilmiyoruz,

0:00:27.440,0:00:31.496
ama bu canlılar farklı zamanlarda[br]ve yerlerde yaşamış olsalar da

0:00:31.520,0:00:34.696
aynı şaşırtıcı kaderi paylaştılar.

0:00:34.720,0:00:38.176
Ölümlerinden sonra, her birinin[br]iskeletlerinden

0:00:38.200,0:00:40.896
alınan kemikler ile ustalıkla

0:00:40.920,0:00:42.120
bir flüte dönüştürüldü.

0:00:42.920,0:00:44.376
Bir an için

0:00:44.400,0:00:47.056
40 bin yıl önce bir mağara adamı[br]olduğunuzu düşünün.

0:00:47.080,0:00:48.736
Ateşe hükmediyorsunuz.

0:00:48.760,0:00:50.816
Avlanmak için basit araçlar yapmışsınız.

0:00:50.840,0:00:53.456
Kışın sizi sıcak tutması için[br]hayvanların derisinden

0:00:53.480,0:00:55.536
giysi yapmayı öğrenmişsiniz.

0:00:55.560,0:00:58.296
Yeni bir şey keşfetmek için ne seçerdiniz?

0:00:58.320,0:01:01.456
Hava molekülleri içinde titreşimler [br]yaratan flütü

0:01:01.480,0:01:05.296
icat etmek saçma görünse de,

0:01:05.319,0:01:08.320
atalarımızın tam olarak yaptıkları bu.

0:01:09.200,0:01:12.616
Bu buluş şaşırtıcı bir şekilde

0:01:12.640,0:01:14.256
icatların tarihini ortaya çıkardı.

0:01:14.280,0:01:16.216
İnsanlar bazen hayatta kalabilmek,

0:01:16.240,0:01:19.176
çocuklarını besleyebilmek ya da[br]yakındaki köyü ele

0:01:19.200,0:01:21.336
geçirebilmek için yeni fikirler[br]çıkardılar.

0:01:21.360,0:01:22.776
Ama genellikle yeni fikirler

0:01:22.800,0:01:24.696
insanların eğlendiği bir dünyada

0:01:24.720,0:01:26.760
ortaya çıkarlar.

0:01:27.520,0:01:29.936
İşte gerçekten şaşılası bir şey;

0:01:29.960,0:01:33.216
Önemsiz gibi görünen eğlenceli[br]buluşların çoğu

0:01:33.240,0:01:36.756
bilim, politika ve toplumda [br]önemli değişikler

0:01:36.756,0:01:38.976
meydana getirdiler.

0:01:39.000,0:01:42.936
Modern zamanın en önemli [br]buluşunu ele alalım:

0:01:42.960,0:01:44.696
programlanabilen bilgisayarlar.

0:01:44.720,0:01:49.336
Bilinen hikaye bilgisayarların[br]askeri teknolojiden sökün ettiğidir,

0:01:49.360,0:01:52.216
çünkü birçok eski bilgisayar[br]savaş döneminde

0:01:52.240,0:01:55.696
roket yönü hesaplamak ya da kodları [br]çözümlemek için kullanıldı.

0:01:55.720,0:01:59.216
Ama aslında modern bilgisayarların kökeni

0:01:59.240,0:02:00.896
hayal edebileceğinizden

0:02:00.920,0:02:02.216
daha eğlenceli

0:02:02.240,0:02:03.496
hatta daha müzikaldir.

0:02:03.520,0:02:06.706
Sadece içine üflenip ses çıkartılan flütün

0:02:06.706,0:02:07.896
arkasındaki fikir

0:02:07.920,0:02:09.730
iki bin yılı aşkın bir süreden önce

0:02:09.730,0:02:12.576
ilk organı üretmek için modifiye edildi.

0:02:12.600,0:02:15.896
Üstündeki mandallara basarak ses çıkaran

0:02:15.920,0:02:18.816
bir çeşit müzik klavyesi üretimi gibi

0:02:18.840,0:02:21.216
bir fikir ortaya atıldı.

0:02:21.240,0:02:25.376
Şimdiki klavyeler organdan,[br]klavsenden, harpsikordan

0:02:25.400,0:02:26.736
piyanoya evrildi.

0:02:26.760,0:02:29.416
19. yüzyılın ortalarında,

0:02:29.440,0:02:32.216
birçok mucit klavyeyi kullanarak[br]

0:02:32.240,0:02:36.136
sesleri değil de harfleri[br]çıkarsak ya dedi.

0:02:36.160,0:02:38.456
Aslında ilk daktiloya

0:02:38.480,0:02:41.640
"yazma harpiskoru" deniliyordu.

0:02:43.440,0:02:47.256
Flüt ve müzik daha birçok [br]muhteşem buluşlara ön ayak olmuştur.

0:02:47.280,0:02:49.016
Bin yıl önce,

0:02:49.040,0:02:51.256
İslamın altın çağını yaşadığı dönemlerde,

0:02:51.280,0:02:53.616
Bağdatlı üç kardeş otomatik çalan

0:02:53.640,0:02:56.136
bir alet icat etti.

0:02:56.160,0:02:59.040
Ona "kendi kendine çalan[br]enstrüman" dediler.

0:02:59.960,0:03:03.096
Aslında bu enstrüman devasa[br]bir müzik kutusuydu.

0:03:03.120,0:03:07.456
Çalınacak tüm şarkıların yönergeleri[br]kutunun içine yerleştirilen

0:03:07.480,0:03:10.680
dönen bir silindire kodlanmıştır.

0:03:11.440,0:03:14.056
Eğer kutundan farklı[br]müzik dinlemek isterseniz,

0:03:14.080,0:03:17.040
farklı kodu olan bir silindirle[br]değiştirmeniz yeterli.

0:03:17.840,0:03:21.216
Bu enstrüman kendi türünün ilk örneğidir.

0:03:21.240,0:03:22.976
Programlanabilirdi.

0:03:23.000,0:03:26.056
Bu ciddi anlamda büyük bir sıçrama oldu.

0:03:26.080,0:03:29.496
Bu icatla beraber ilk kez[br]yazılım ve donanım

0:03:29.520,0:03:32.736
fikirleri kafalarda[br]filizlenmeye başlamıştı.

0:03:32.760,0:03:36.196
Bu muhteşem fikir bize[br]bir savaş enstrümanı gibi

0:03:36.216,0:03:38.416
bir fetih gibi ya da bir

0:03:38.440,0:03:40.136
gereklilikmiş gibi gelmedi.

0:03:40.160,0:03:45.296
Bu müzik çalan makineyi izlemek[br]bize garip bir zevk verdi.

0:03:45.320,0:03:48.536
Aslında programlanabilir makine fikri

0:03:48.560,0:03:53.216
700 yıl boyunca müzikle ayakta tutuldu.

0:03:53.240,0:03:55.736
1700'lü yıllarda müzikli makineler

0:03:55.760,0:03:59.336
Paris'in elit partilerinde yerini aldı.

0:03:59.360,0:04:02.536
Şovmenler fiziksel hareketleri[br]kontrol etmek için

0:04:02.560,0:04:06.496
''otomat'' dedikleri[br]aynı kodlu silindirleri kullanarak

0:04:06.520,0:04:08.536
bir tür ilkel robot geliştirdi.

0:04:08.560,0:04:10.496
Bunlardan en meşhuru,[br]

0:04:10.520,0:04:12.410
sizin de tahmin edeceğiniz gibi

0:04:12.410,0:04:13.940
otomatik bir flüt çalar,

0:04:13.940,0:04:17.245
Fransız mucit Jacques de Vaucanson [br]tarafından icat edildi.

0:04:18.279,0:04:21.776
De Vaucanson robot müzisyenini[br]tekrar düzenlerken

0:04:21.800,0:04:23.736
aklında başka bir fikir vardı.

0:04:23.760,0:04:27.736
Eğer hoş sesler çıkartmak için makineler[br]programlanabiliniyorsa,

0:04:27.760,0:04:32.400
neden kumaşlar için de hoş renk [br]dokumaları yapılmasın ki?

0:04:32.920,0:04:37.176
Müzik notalarını temsil eden[br]silindir pimlerini kullanmak yerine

0:04:37.200,0:04:40.296
farklı renklerdeki iplikler[br]kullanılabilirdi.

0:04:40.320,0:04:42.816
Kumaşınızda yeni bir model isterseniz,

0:04:42.840,0:04:44.710
yeni bir silindir programlayın yeter.

0:04:45.200,0:04:47.840
Bu ilk programlanabilir dokuma tezgahıydı.

0:04:48.560,0:04:52.736
Ama bu silindirler çok pahalıydı ve[br]çok zaman alıyordu,

0:04:52.760,0:04:54.296
ama, yarım yüzyıl sonra,

0:04:54.320,0:04:56.936
Jacquard adında başka bir Fransız mucit,

0:04:56.960,0:04:59.190
metal silindirlerin yerine

0:04:59.190,0:05:03.456
delikli kart kullanmak[br]fikrini hayata geçirdi.

0:05:03.480,0:05:07.006
Kağıdın cihazı programlama açısından[br]çok daha ucuz ve daha esnek

0:05:07.016,0:05:08.696
bir yöntem olduğu anlaşıldı.

0:05:08.720,0:05:13.176
Bu delikli kart sistemi, Viktorya dönemi[br]mucitlerinden Charles Babbage'a

0:05:13.200,0:05:14.680
şimdiye kadar tasarlanmış

0:05:14.680,0:05:18.336
ilk gerçek programlanabilir bilgisayar olan[br]analitik makineyi tasarlaması için

0:05:18.360,0:05:19.696
ilham vermiştir.

0:05:19.720,0:05:22.416
Delikli kartlar bilgisayar[br]programcıları tarafından

0:05:22.440,0:05:24.520
ancak 1970'lerde kullanıldı.

0:05:25.160,0:05:27.776
Şimdi şu soruyu kendinize sorun:

0:05:27.800,0:05:31.296
Modern çağ bilgisayarlarının icadına[br]ne zemin hazırladı?

0:05:31.320,0:05:35.336
Evet, askeriyenin çok büyük bir katkısı var

0:05:35.360,0:05:39.096
ancak aynı zamanda diğer[br]katkı sağlayan şeyler de var:

0:05:39.120,0:05:40.336
müzik kutuları,

0:05:40.360,0:05:42.376
flüt çalan robotlar,

0:05:42.400,0:05:43.896
harpsikor klavyeler,

0:05:43.920,0:05:46.496
kumaşa dokunmuş renkli desenler

0:05:46.520,0:05:49.336
ve bunlar hikayenin sadece[br]küçük birer parçası.

0:05:49.360,0:05:52.336
Dünyayı değiştiren fikir ve teknolojilerin

0:05:52.360,0:05:54.056
uzun bir listesi var:

0:05:54.080,0:05:56.056
halk müzeleri, kauçuk,

0:05:56.080,0:05:58.416
olasılık teorisi, sigorta işi

0:05:58.440,0:05:59.656
ve dahası.

0:05:59.680,0:06:02.400
Gereksinimler her zaman icatlara[br]zemin hazırlamaz.

0:06:03.080,0:06:07.256
Oyunbaz ruh hali temelde araştırmacıdır,

0:06:07.280,0:06:10.240
çevremizdeki dünyada[br]yeni olanaklar aramaktır.

0:06:10.920,0:06:14.416
Basit zevk ve eğlence ile başlayan[br]birçok tecrübe

0:06:14.440,0:06:17.456
bizi büyük bir dönüm noktasına götüren

0:06:17.480,0:06:20.240
bir arayışın sonucudur.

0:06:21.040,0:06:25.256
Şimdi, bence bunun, çocuklarımıza [br]okulda verilen eğitim şekli

0:06:25.280,0:06:28.270
ve yeniliğin teşvik edilmesi[br]üzerinde olası sonuçları vardır.

0:06:28.520,0:06:31.576
Ancak oyun ve haz hakkında[br]bu şekilde düşünmek

0:06:31.600,0:06:35.136
bundan sonra olacakları keşfetmekte[br]bize yardımcı da olur.

0:06:35.160,0:06:37.536
1750 yılında yaşadığınızı ve

0:06:37.560,0:06:40.100
19. ve 20. yüzyıllarda toplumda oluşan

0:06:40.120,0:06:43.016
büyük değişiklikleri kavramaya[br]çalıştığınızı düşünün:

0:06:43.040,0:06:45.096
otomatik makineler, bilgisayarlar,

0:06:45.120,0:06:47.056
yapay zeka,

0:06:47.080,0:06:48.896
Paris sosyetelerini eğlendiren

0:06:48.920,0:06:51.096
programlanabilir bir flüt

0:06:51.120,0:06:54.920
o zamanlar başka herhangi bir şey [br]kadar güçlü ipucu olabilirdi.

0:06:55.840,0:06:58.376
En iyi ihtimalle bir eğlenceye benziyordu,

0:06:58.400,0:07:01.136
ciddi bir yararlılığı yoktu,

0:07:01.160,0:07:04.700
ama sonradan bunun dünyayı[br]yerinden oynatacak

0:07:04.700,0:07:06.896
bir devrimin başlangıcı olduğu[br]ortaya çıktı.

0:07:06.920,0:07:08.776
İnsanlar en çok eğlendiği yerde

0:07:08.800,0:07:10.800
geleceği bulacaksınız.