Breakdown of Gas Prices

Where the dollars at the pump go

Bu videoda petrol ve benzin fiyatları arasındaki

ilişkiyi, ve sizlerin de göreceğiniz üzere

ne kadar güçlü bir bağlılıkları olduğunu açımlamak istiyorum.

Şurada gördükleriniz gezegendeki sabitlenmiş petrol fiyatlarıdır.

Bu şu anda olduğumuz yere bağımlı ve görebileceğiniz gibi

varil başına Amerikan doları olarak ücretlendirilmiş. 2008'in başlarında 100 dolar civarındayken

140 dolara çıkmış sonra tekrar geri düşmüş

ardından hiç olmadığı kadar yükselmiş, şimdiyse varil başı 100 dolar.

Burada petrol fiyatlarını varil biriminden görüyoruz.

ve burada benzini görüyorsunuz

bu coğrafi açıdan daha da önemli çünkü göz önünde bulundurduğunuz yalnızca

ulaşım maliyetleri değil, aynı zamanda

petrol için özel bölge vergilendirmeleri ve bazen de

regülasyonlarla karşılaşılıyorsunuz. Ama vergilendirme daha büyük kısmı.

Yine de gördüğünüz gibi benzin, petrol fiyatlarıyla birlikte

yükseliyor, ve sonra düşüyor. Ve bu da

bir galon başına olan değer. Bu fiyatlar

New York'taki fiyatlar. Fakat tamamını kapatmazlar,

Petrolün varil fiyatı üzerinde görebileceğiniz herhangi bir şey

benizininkinden daha uçucudur.

İşte şurada da görülmekte, fakat burada da aynı

genel indeks var. Petrol fiyatları yükseldiği zaman

buradaki indeks yükselmekte fakat bu her zaman aynı

yüzdede değildir. Yine de burada kesinlikle bir ilişki vardır.

Şimdi, nedenini tam olarak açıklamadan önce, pompasına

4 dolar ödediğinizde, bunun ne kadarı petrol, ne kadarı

arıtım ve ne kadarı ulaşıma ayrılan bütçe.

En azından bir çeşit kurulum olarak

düşünelim, petrol nasıl oluyor da arabanıza kadar

geliyor ve bu kurulum sürecinde nasıl fiyatlandırıldığını düşünelim.

ya da benzinin fiyatı demeliydim.

Burada gördükleriniz, muhtemelen bunlara yabancı değilsinizdir,

bunlar petrol kuleleri, iki farklı tip: bu

bir açıkdeniz petrol kulesi, bu ise kara petrol kulesi.

Fakat ikisininde temel görevi aynı:

bir petrol yarığı bulana kadar yeri delmek

sonrasında petrolü dışarıya pompalamak

ve bir şekilde pazara ulaştırmak, ilk olarak

rafineriye bakalım. Açıkdeniz rafinerileri çok hızlı ve

çalışma yöntemleri şaşılası bir mühendislik harikası.

Okyanusun ortasında oturuyor ve kelimenin tam anlamıyla

okyanusun dibine iniyorlar, denizin tabanına gidiyorlar

ve oradan petrol yarıklarının olduğu

yere kadar deliyorlar, işte gerçek bir mühendislik harikası

ve çok dikkatli olmalısınız, bu çok tehlikeli olabilir.

Yani bir petrol kulesinde çalışmak ve açıkçası bir kaza olursa

durum çevresel bir kabusa dönüşebilir tıpkı

BP olayında olduğu gibi. Yine de bu tartışmasız

bir mühendislik harikasıdır. Şimdi, ihtiyacınız olan petrolü aldığınızda

onu rafineriye aktarırsınız böylece petrol

yararlı parçalarına ayrıştırılabilir. Petrolün

rafineriye ulaşması uzun bir boru hattı kombinasyonuyla ya da

petrol tankerleri ile sağlanabilir. Burada gördüğünüz

Alaska Boru Hattı, petrolü Alaska'nın en kuzeyden alır

ve en güneyine kadar taşır. Böylece petrol,

dünyanın her yerindeki rafinerilere gidebilecek

petrol tankerlerine yüklenebilir. Ya da direk tankerlere yüklenir.

Bazı açık deniz kulelerinde tankerler kullanılır, fakat eğer

kule petrolün taşınacağı yere yeterince yakınsa, boru hattıyla

da petrol rafine edileceği yere taşınabilir.

Ya da boru hattıyla bir tankere taşınır ve böylece petrol çok daha uzağa

taşınabilir. Böylece taşındığı yerden rafineriye getirilir.

Şimdi petrolün fiyatının nasıl yapılandırıldığını düşünmeye başlayabilriz

rafinerinin ne yaptığını düşünmeden önce.

Diyelim ki, güncel petrol fiyatı

ve yükseltilmiş rakamlar bir arada açıkça yürütülüyor.

Ama diyelim ki güncel petolün fiyatı varil başına 90 dolar.

Öyleyse bir varil (bu sadece bir birimdir) 42 galon suya

eşittir. O zaman bir varil suyum olduğunu söylediğimde

aslında 42 galon suyum olduğunu söylemiş oluyorum.

Ne var ki 42 galon işlenmemiş petrol 42 galon

benzine dönüştürülemiyor. 42 galon işlenmemiş petrolden

ancak 19 veya 20 galon benzin elde ediliyor.

Sayıyı kolay yapmak için 20 diyeceğim.

geri kalan miktar ise diğer malzemeler olacak, 22 galon başka ürünler.

Hatta 22 galon olmayabilir, bir kısmı yalnızca

atık olur ve bir kısmı da yan ürün. Yani aslında yalnızca

bir miktar petrol yakıt olarak rafine edilir.

Tam olarak rakamı vermeyeceğim, geri kalanı diğer malzemeler.

Diyelim ki, rafine ödemesi varil başına 90 dolar oluyor,

bu rakam petrol üreticilerinin kattığı fiyat

ve ayrıca rafineriye kadar olan ulaşım ücretiyle de

ilgileniyorlar, mesela yalnızca argüman üretmek adına

diyelim ki, rafineri satabilir.

Ya da diyelim ki, ulaşım ağıyla bile ilginlenmiyor,

Farz edelim bazı insanlar direk olarak rafineriden

satın almak istiyorlar, istedikleri benzini

galon fiyatı 3.25 dolardan almak, böylece rafinerideki benzin,

insanların harcamak istediği, taşıyıcılar da galon başına 3.25 dolar

ödemek istiyorlar, ve bu bir varilden yalnızca

20 galon benzin elde edecekler, bunu galonu 3.25 dolardan

satabilirler. Böylece elde edecekleri fiyat

benzin için 20*3,25=$65 .

Diyelim ki, argüman vermek adına,

diğer malzemelerden 35 dolar elde ettiler

Bu "diğer malzemelerin" bir kısmı aslında kullanılabilirdir, bu

motor yağı, jet yakıtı ya da doğal gaz olabilir.

Bu tip şeyler... Açıkçası doğrudan rafineride kullannılacak yakıt

olarak da kullanılabilir. O zaman bunu yeniden kurmakla başlayalım

düşünebileceğimiz bir yol, şu şekilde çiziyim

fiyatı 3.25 dolara yükseltelim, bu fiyat rafinerinin

yükselttiği, rafinerinin asıl istediği fiyat.

Diyelim ki, bu bir dolar, bu iki dolar

ve bu da üç dolar, ve bunlar 3.25 doları oluşturuyor.

3.25 dolar böyle olurdu, işte bu

rafinerinin aldığı, nasıl yaptığını düşünmek için bir yol.

Aslında tam olarak... tam olarak bütün kar benzinden gelmiyor

fakat rafineriyi düşündüğümüzde, varili 90 dolar

olan işlenmemiş petrolü

benzin olarak 65 dolardan satacaklar ve

diğer malzemelerden de 35 dolar kazanacaklar.

Toplam miktar 100 dolar ediyor. Yani işlenmemiş petrolü

90 dolardan alabiliyorlar (yani yaptıkları bu) ve sonra

100 dolardan satabiliyorlar, bunu düşünmenin bir

yolu, en azından bu durum için, aldıkları ücretin %90ı

"diğer malzemeler" ve benzin arasında

paylaştırılmış, görüldüğü gibi bu ayırmak için

çok da kolay değil, fakat bu örnek için karlı pay

benzinin fiyatıdır. Bu nasıl değerlendirdiğinize bağlıdır

ama karlı bir payı sağlayan işlenmemiş üründür

ve işte şurada görebildiğiniz

aslında rafinerinin ne kadar ürettiğidir ve bu miktar

aslında maliyetine ters düşmektedir. Yani aslında

ürettikleri üründen elde ettikleri miktar işlenmemiş petrol için

ödedikleri miktarla ters orantıda, bu marja genelde

çatlak ilerleme denir. Aslına bakacak olursa rafinerinin

tüm yaptığı, işlenmemiş petrolü çeşitli bölümlere ayırmak.

Bu aslında çok kolay, tamam "çok kolay" demek istemiyorum

Rafineriyi incelediğiniz zaman, bu işlemin o kadar kolay olmadığını

görürsünüz, fakat işlemin nasıl olduğu gayet

açıktır. İşlenmemiş petrol alınır ve bir kazanın

içinde ısıtılır, işte tam şurada petrol

gittikçe ısınıyor. Bu kazan,

genellikle petrolün birtakım yan ürünleriyle doldurulur,

ve sonra petrol damıtma kulesine geçirilir.

İşte bu yüzden rafinerideki tüm bu kuleleri görüyoruz.

Bunlar damıtma kuleleridir. Damıtma kulelerinde

farklı kaynama noktaları olan petrolün farklı kısımları

ayrışır. Petroldeki çok uzun karbon

zincirleri çok yüksek derecelerde kaynarlar.

Böylece ne kadar sıcak olurlarsa olsunlar

kaynamayacaklardır. Aşağıda sıvı hallerinde kalmaya devam

edecekler. Bir süre sonra görece daha kısa zincirli maddeler

kaynayacak ve biraz da olsa buharlaşacaktır, fakat

buharlaşarak yükselen maddeler hemen soğutulacak ve

hemen oraya yoğunlaşacaktır, böylece borularla

uzağa aktarılacaklardır. Ardından daha kısa zincirli

maddeler biraz daha yükselecek ve

soğutma yapılmadan bile hemen yoğuşup sıvı haline

dönen maddeler oluşacaktır. Bu maddeler hemen oradan

toplanabilirler... doğal gazlar gibi zinciri çok kısa

olan maddeler karışım üzerinden

toplanabilirler. Arabanıza koyduğunuz benzin işte

tam olarak buradan toplanabilmektedir.

Yani aslen yaptığınız petrolü farklı bölümlerine

ayırmak. Bazı yan ürünler...

mesela motor yağı işte burada, yağdanlık olarak kullandığınız

şey, yakıt değil, motorunuz için. Buradan jet

yakıtı elde edebilirsiniz, ardından çok daha fazla farklı yakıt

elde edersiniz, petrol jölesi ve bu gibi şeyler...

Bunların hepsini işlenmemiş petrolden elde edebilirsiniz.

Her neyse, biz benzine geri dönelim.

Rafineri 3.25 dolar kazanır, şimdi benzini taşımamız

gerekiyor. Ulaşım maliyetinin 10 cent olduğunu

varsayalım. Burada 3.25 dolarımız vardı, şimdi

ulaşım maliyeti olarak 10 cent daha ekliyoruz.

Ulaşımı kısaca yazacağım.

Ve buradan benzin istasyonuna geldi, daha önce de belirttiğim gibi,

benzinin vergilendirmesi ağırdır ve hangi hükümet, hangi ülke

hatta hangi eyalet olduğuna göre ülkeler arasında farklılık gösterir.

Fakat kolaylık sağlamak adına galon başına 50 cent

olarak vergilendirildiğini varsayalım, bu miktar genelde

eyaletlerdeki vergiden çok farklı değildir.

Böylece galon başına 50 cent

işte şuraya.... bu vergi tam buraya eyalete ve

federal hükümete gidiyor. Evet bir daha bakalım

3.25 dolar rafinerinin aldığı, ulaşım için 10 cent ulaşım için,

3.35 dolar, 50 cent vergiyi eklediğimizde 3.85 dolar oluyor.

ve işte şimdi benzin istasyonundayız. Yakıt için fiyat aslında

3.85 dolar olacak, fakat benzin istasyonunun da

para kazanması gerektiği için fiyata ekleme yapıyor.

Böylece benzin istasyonu yakıtı galonu 4 dolardan satıyor.

Diyebilirsiniz ki, hey! benzin istasyonu 15 cent ekledi

ama aslında bu 15 centinde bütük bir miktarı

kredi kartı işletmecilerine gidiyor. Çünkü çoğunlukla insanlar

pompa ücretlerini kredi kartıyla ödüyorlar. İşte bu benzin istasyonlarının

bu durumdan hoşnut olmalarının nedeni, indirim yapıldığında bile

o 15 centi ödemek zorundasınız, çünkü genellikle

5 cent civarında bir para kredi kartı

şirketlerine gidecektir. Yani geriye ancak

10 cent marj kalacaktır.

Her neyse, umarım bu size işlenmemiş petrolün nasıl benzine

dönüştüğü ve pompa başına ödeme yaparken

farklı kişilerin bu işin içinde nasıl yer aldıkları

ve ortada ne kadar paranın döndüğüyle ilgili

bir fikir vermiştir.