Elasticity of Demand

♪ [âm nhạc] ♪

- [Alex] Hôm nay, chúng ta sẽ
tìm hiểu về khái niệm

và ứng dụng của độ co giãn.

Kiến thức rải trong nhiều bài học,

do có phần phức tạp,

và thật lòng mà nói,
nội dung này

lại còn hơi nhàm chán.

Có vài công thức toán học mà chúng ta phải

học để ghi nhớ và sử dụng...

Tuy nhiên, những ứng dụng toán học
lại rất thú vị.

Hơn nữa, bạn sẽ nhiều lần
gặp lại khái niệm độ co giãn.

Chúng ta sử dụng độ co giãn
khi học về thuế và trợ cấp,

cũng như khi nghiên cứu về độc quyền.

Đây là một trong những khái niệm nền tảng

rất hữu ích khi bạn nắm vững ngay từ đầu.

Chúng ta cùng bắt đầu nào!

Đường cầu nghiêng xuống.

Hay nói cách khác,
khi giá tăng,

lượng cầu giảm;
còn khi giá giảm,

lượng cầu tăng.

Khá đơn giản, đúng không!

Nhưng lượng cầu
thay đổi ra sao

khi giá thay đổi?

Khi giá giảm xuống,
liệu lượng cầu

sẽ tăng nhiều hay ít?

Khái niệm về độ co giãn
sẽ giúp chúng ta hiểu rõ vấn đề này.

Sau đây là một thuật ngữ cơ bản.

Đường cầu được coi là
co giãn

khi một mức tăng giá
làm giảm đáng kể lượng cầu.

Và tương tự, khi một mức giảm giá
khiến lượng cầu tăng lên

rất nhiều - đó là đường co giãn.

Lượng sẽ thay đổi rất nhiều
để đáp ứng sự thay đổi về giá.

Khi cùng một mức tăng giá
chỉ làm giảm lượng cầu

một chút hoặc khi
cùng một mức giảm giá

chỉ làm tăng lượng cầu một chút,

thì đường cầu này
được coi là không co giãn

hay ít co giãn.

Độ co giãn của cầu
sẽ được tính

bằng mức độ thay đổi
của lượng cầu

khi giá thay đổi.

Cùng xét một ví dụ.

Chúng ta sẽ bắt đầu từ đường cầu này
để thấy

đây là một đường cầu không co giãn.

Bạn hãy để ý, khi giá
tăng từ 40 lên 50 đô la

thì lượng cầu
chỉ giảm xuống một chút,

chỉ 5 đơn vị, tức từ 80 đơn vị
xuống 75 đơn vị.

Giờ giả sử ta có

một đường cầu như thế này.

Đây sẽ là
một đường cầu co giãn.

Bạn sẽ thấy, với cùng mức tăng 10 đô la,

thì lượng cầu giảm
từ 80 đơn vị xuống 20 đơn vị.

Trên đường cầu co giãn,
lượng cầu

chịu ảnh hưởng lớn hơn từ giá cả,

so với trên đường cầu không co giãn.

Đường cầu
có lượng cầu

chịu ảnh hưởng của giá gọi là cầu co giãn.

Đường cầu
có lượng cầu

không (hay ít) chịu ảnh hưởng của giá,

gọi là cầu không co giãn,
cầu không co giãn nhiều

hay cầu ít co giãn.

Trên biểu đồ trước, bạn sẽ thấy

đường không co giãn
có dốc cao hơn,

thiên về hướng thẳng đứng;
trong khi trong đường co giãn

thiên về hướng nằm ngang.

Ta vẫn chưa xác định được
độ co giãn một cách chính xác.

Sau khi xác định,
có thể bạn sẽ thấy độ co giãn

không giống như một con dốc.

Tuy nhiên, chúng có quan hệ với nhau.

Với bài học này,
chỉ cần tuân thủ một quy tắc đơn giản,

là bạn sẽ làm được thôi.

Quy tắc thế này:
nếu có hai đường cầu hoặc

đường cung tuyến tính cắt cùng một điểm,

thì với bất kỳ lượng nào,
đường đó cũng phẳng hơn,

thiên về hướng nằm ngang,
tức là đường co giãn nhiều hơn.

Vì thế, nếu bạn định vẽ
hai đường cầu -

việc sẽ lặp lại nhiều lần
trong bài học này -

thì hãy vẽ chúng cắt qua
cùng một điểm.

Đường phẳng hơn
sẽ là đường co giãn hơn,

nhớ nhé!

Vậy điều gì quyết định
đường cầu

co giãn nhiều hay ít?

Yếu tố quyết định
chính là sự sẵn có của

hàng hóa thay thế.

Ta sẽ thấy ngay rằng,
càng nhiều hàng hóa thay thế,

thì đường cầu càng co giãn nhiều hơn.

Chúng ta cũng có thể
đưa ra nhiều ví dụ cụ thể,

có liên quan chặt chẽ
đến lượng hàng hóa thay thế.

THỜI GIAN.
Thời gian càng dài

sẽ khiến đường cầu
càng co giãn.

LOẠI SẢN PHẨM.
Loại sản phẩm càng đa dạng

thì càng ít co giãn hơn.

Với loại sản phẩm cụ thể,
càng co giãn nhiều hơn.

Nếu so hàng thiết yếu
với hàng xa xỉ,

thì hàng xa xỉ
sẽ co giãn nhiều hơn.

LƯỢNG MUA.
Lượng mua càng lớn

thì càng co giãn nhiều hơn.

Chúng ta lướt hơi nhanh, phải không?
Đừng lo

nếu chưa theo kịp
ngay lúc này.

Giờ tôi sẽ điểm lại
từng khái niệm

và giải thích chi tiết nhé.

Sự sẵn có của hàng hóa thay thế
thực sự là yếu tố quyết định

độ co giãn của đường cầu.

Điều này đã khá rõ ràng.

Nếu có nhiều hàng hóa thay thế
cho một sản phẩm,

thì khi giá
của sản phẩm đó tăng,

người mua sẽ chuyển từ
sản phẩm bị tăng giá này

sang hàng hóa thay thế.

Khách hàng sẽ mua
hàng hóa thay thế.

Nghĩa là với sản phẩm
có nhiều hàng hóa thay thế,

thì nếu giá sản phẩm đó tăng lên,

lượng cầu
sẽ giảm xuống rất nhiều

khi người mua chuyển sang
hàng hóa thay thế.

Mặt khác,
nếu một sản phẩm

có rất ít hàng hóa thay thế,

thì người tiêu dùng sẽ
thấy khó chuyển đổi hơn

khi giá cả thay đổi.

Đặc biệt, nếu giá tăng
và có rất ít hàng hóa thay thế,

người tiêu dùng sẽ không thể
chuyển đổi

từ sản phẩm này
sang sản phẩm khác.

Vì vậy, lượng cầu
sẽ vẫn khá ổn định.

Cầu sẽ không giảm quá nhiều
nếu sản phẩm có ít hàng hóa thay thế.

Chúng ta cùng xét vài ví dụ
để kiểm tra kiến thức vừa học nhé!

Dầu hỏa
Cà phê Brasil
Thuốc insulin
Thuốc aspirin của Bayer

Trong số đó, sản phẩm nào
có cầu co giãn?

Trong số đó, sản phẩm nào
có cầu không co giãn?

Chúng ta cùng bắt đầu với dầu.

Có nhiều hay ít
hàng hóa thay thế cho dầu?

Chỉ có một ít thôi, đúng không?

Vì thế, nếu mai kia
giá dầu tăng,

thì liệu tất cả chúng ta
sẽ ngừng lái xe?

Không, không có nhiều
hàng hóa thay thế,

ít nhất là trước mắt.

Do ít hàng hóa thay thế,
cầu về dầu không co giãn.

Với cà phê Brasil thì sao?

Người thích cà phê Brasil,
kẻ thích cà phê Etiopia,

rồi thì cà phê Mexico,
cà phê Guatamala...

Có nhiều hàng hóa thay thế,
nên cầu co giãn.

Nếu không có Insulin
thì bạn sẽ chết.

Không có nhiều hàng hóa thay thế,
nên cầu này không co giãn.

Vậy còn aspirin của Bayer thì sao?

Nếu đến Wal-Mart,
bạn sẽ mua aspirin ở đó.

Nếu đến Target,
bạn sẽ có aspirin của Target.

Tất cả các loại aspirin đồng chủng.

Nếu bạn hiểu
mọi loại aspirin đều như nhau,

thì cũng biết rằng
có rất nhiều hàng hóa thay thế.

Nếu Bayer tăng giá thuốc aspirin
lên quá nhiều,

bạn tự nhủ "Thôi bỏ đi! Mình
sẽ mua loại aspirin khác".

Vì thế, cầu co giãn.

Phạm vi thời gian có ảnh hưởng
đến độ co giãn về cầu

của một sản phẩm.

Và ứng dụng
thực tế cho thấy

yếu tố chủ chốt
là hàng hóa thay thế.

Ngay sau khi giá tăng,

sẽ khó mà tìm được ngay
hàng hóa thay thế.

Vì vậy, ngay sau khi giá tăng,
cầu thường có khả năng

không co giãn,
nhưng dần dần người tiêu dùng

có thể điều chỉnh hành vi mua hàng
và tìm được nhiều hàng hóa thay thế hơn.

Ví dụ, khi giá dầu
tăng lên, chúng ta biết

trước mắt sẽ có rất ít
sản phẩm thay thế.

Nhưng về lâu dài,
có nguồn năng lượng nào

con người có thể dùng,
nếu giá dầu

luôn ở mức tăng cao?

Chúng ta sẽ đi xe nhỏ hơn,
hoặc đổi sang xe phân khối thấp.

Chẳng hạn, có nhiều xe phân khối nhỏ
được dùng ở châu Âu,

bởi trong nhiều thập kỷ,
giá dầu ở đây

vẫn cứ tăng cao
vì thuế quan.

Con người đã thích nghi.

Về lâu dài,
con người sẽ điều chỉnh

thiết kế của thành phố,
sao cho thêm nhiều người

sống trong các căn hộ
gần nơi làm việc,

nếu giá dầu vẫn còn cao.

Nếu giá dầu thật sự thấp,
sẽ có sự mở rộng hơn.

Con người sẽ sẵn sàng
sống xa nơi làm việc

và sở hữu cánh đồng rộng
nếu giá dầu không quá cao.

Khoảng thời gian càng dài
thì khả năng điều chỉnh càng lớn,

càng có nhiều hàng hóa thay thế,
vì thế cầu càng co giãn.

Một yếu tố khác quyết định
độ co giãn của cầu

dựa trên
một câu hỏi cơ bản -

có nhiều hay ít
hàng hóa thay thế -

mà ta có thể gọi là
phân loại hàng hóa.

Phân loại hàng hóa càng rộng,
người tiêu dùng càng ít khả năng

tìm được hàng hóa thay thế.

Phân loại hàng hóa càng hẹp,
người tiêu dùng càng có nhiều khả năng

tìm thấy hàng hóa thay thế.

Chúng ta đã thấy
một ví dụ minh họa điều này.

Càng nhiều hàng hóa thay thế
aspirin của Bayer,

thì phân loại hàng hóa càng
hẹp hơn so với aspirin -

một phân loại đa dạng hơn.

Nếu giá
aspirin của Bayer tăng,

thì có nhiều hàng hóa thay thế
- tức aspirin đồng chủng.

Nếu giá
của tất cả các loại aspirin tăng,

sẽ có ít hàng hóa thay thế hơn.

Tất nhiên, vẫn có một số thuốc,
như iburofen

và acetaminophen...

Nhưng phân loại hàng hóa
càng hẹp,

càng nhiều hàng hóa thay thế,
nên cầu càng co giãn.

Xét một ví dụ khác,
cầu về thực phẩm.

Một phân loại hàng hóa
ít co giãn hơn

so với cầu rau diếp,
một loại thực phẩm cụ thể,

là phân loại hàng hóa hẹp.

Vì thế, cầu rau diếp
sẽ co giãn nhiều hơn

cầu thực phẩm.

Quan điểm về loại hàng hóa
của người tiêu dùng

cũng có thể ảnh hưởng đến độ co giãn.

Cụ thể, quan điểm
về hàng thiết yếu

hay hàng xa xỉ.

Vấn đề không nằm ở sự sẵn có
của những mặt hàng đó

trên thế giới.

Vấn đề nằm ở
quan điểm của mỗi người.

Ví dụ, vài người cho rằng
cốc cà phê sáng

là một điều thiết yếu.

Ngay cả khi
giá cà phê tăng vọt,

những khách hàng này
vẫn sẽ tiếp tục sử dụng

lượng cà phê như vậy.

Vì thế, họ sẽ có
một cầu không co giãn.

Khách hàng có cầu không co giãn
đối với những sản phẩm mà họ cho là

cần thiết.

Cũng với sản phẩm đó,
người khác

lại có thể cho là xa xỉ.

Thỉnh thoảng lắm họ mới nhâm nhi
một tách cà phê.

Khi giá tăng,

nhiều khả năng
họ sẽ nói

"Thôi, uống trà vậy.
Mình sẽ chuyển sang

một loại đồ uống khác."

Người tiêu dùng
càng coi sản phẩm

là cần thiết,
thì cầu càng ít co giãn.

Khi sản phẩm được coi là xa xỉ,
cầu càng co giãn hơn.

Yếu tố quyết định cuối cùng
là lượng mua

so với ngân sách của khách hàng.

Nếu chỉ là lượng mua nhỏ
so với ngân sách,

thì người tiêu dùng chả buồn để tâm
khi giá tăng lên.

Và nếu không để tâm,
họ sẽ không có phản ứng

với một thay đổi lớn
trong lượng cầu.

Mặt khác,
nếu chúng ta có một sản phẩm

chiếm phần lớn
ngân sách của người tiêu dùng,

thì họ sẽ chú ý đến.

Người tiêu dùng để ý khi giá
xe máy tăng lên,

bởi đó là khoản chi khá lớn.

Họ sẽ phải khảo giá kỹ càng.

Người tiêu dùng cố thương lượng
để được giảm giá,

khi quy mô mua sắm
chiếm một phần lớn

ngân sách của họ.

Mặt khác,
khi giá bán tăm

tăng lên rất nhiều,
thì đây không phải một phần lớn.

Có thể người tiêu dùng
chả quan tâm

liệu tăm
có giá là 0.5 đô la hay 1 đô la.

Giá đã tăng đến 50%,

mà bạn thậm chí còn không nhận ra
sự khác biệt này.

Vì thế món hàng nhỏ
cũng ít co giãn hơn,

Món hàng lớn hơn,
chiếm nhiều ngân sách hơn,

là món hàng người tiêu dùng để ý,
co giãn hơn, nhạy cảm về giá hơn.

Cùng tổng hợp những yếu tố
quyết định độ co giãn của cầu nhé!

Hàng hóa ít co giãn hơn
thì ít hàng hóa thay thế hơn.

Thời gian ngắn, ít thời gian để điều chỉnh,
hàng thiết yếu,

chiếm ít ngân sách -

mỗi yếu tố này đều khiến
đường cầu ít co giãn hơn.

Cầu càng co giãn,
thì càng có nhiều hàng hóa thay thế.

Thời gian dài, có nhiều thời gian điều chỉnh,
hàng xa xỉ, chiếm phần lớn ngân sách -

những yếu tố này khiến
đường cầu co giãn hơn.

Bạn phải ghi nhớ những điều này,
nhưng nếu hiểu

độ co giãn là
mức phản ứng

của lượng cầu
đối với một sự thay đổi giá,

thì bạn có khả năng nhắc lại
hay chỉ ra những yếu tố này.

Trên đây là kiến thức về
độ co giãn của cầu.

Trong bài học tới, ta sẽ
nghiên cứu về kỹ thuật

tìm ra một con số chính xác.

Chúng ta tính độ co giãn
của cầu như thế nào?

Với dữ liệu về
giá cả và lượng cầu,

chúng ta sẽ làm thế nào
để tính độ co giãn thực tế?

Một con số cụ thể?

- [Lời dẫn] Nếu muốn
tự kiểm tra,

hãy chọn Practice questions.

Nếu sẵn sàng học tiếp,
nhấn chọn Next Video.

♪ [âm nhạc] ♪