Return to Video

چ شتێک تاتۆ هەمیشەی دەکات؟

  • 0:07 - 0:09
    تاتۆ زۆرجار پێشکەشکراوە
  • 0:09 - 0:13
    لە میدیای خەڵکی وەکو نیشانەیەکی
    ترسناک و خراپ
  • 0:13 - 0:15
    یان مۆدێلێکی گەنجانەیە.
  • 0:15 - 0:17
    بەڵام لەهەمان کاتدا شێوازەکانی تاتۆ
    دێت و دەڕوا،
  • 0:17 - 0:20
    و بەمانای جیاوازی گەورەی کلتورەکان دێت،
  • 0:20 - 0:23
    ڕاهێنانەکە ئەوەندە کۆنە وەکو شارستانێتی.
  • 0:24 - 0:27
    نیشانەی ڕازاندنەوەی پێست
    دۆزرایەوە لەسەر مرۆڤ
  • 0:27 - 0:29
    لەسەرووی هەموو جیهان،
  • 0:29 - 0:34
    کۆنترینیان دۆزرایەوە لەسەرمۆمیای پیرۆڤیەک
    کە دەگەڕێتەوە بۆ ٦،٠٠٠ ساڵ پێش زاین.
  • 0:35 - 0:38
    بەڵام ئایا تا ئێستا پرسیوتە
    تاتۆ چۆن بەڕاستی کاردەکات؟
  • 0:39 - 0:41
    تۆ ڕەنگە بزانیت کە ئێمە
    دەیڕێژینە سەر پێستمان،
  • 0:41 - 0:44
    نزیکەی ٣٠-٤٠،٠٠٠ خانەی پێستمان
    لە یەک کاتژمێر لەدەست دەدەین.
  • 0:44 - 0:46
    ئەوە نزیکەی ١،٠٠٠،٠٠٠ لەهەر ڕۆژێک دا.
  • 0:47 - 0:51
    چۆن تاتۆ بەرەبەرە ڕەشنابێتەوە
    بەهۆی ئەوانە؟
  • 0:51 - 0:54
    وەڵامە سادەکە ئەوەیە تاتۆ
  • 0:54 - 0:56
    ڕەنگەکان لەقوڵای پێستەکە
  • 0:57 - 0:59
    لە دوورترین توێژاڵ دەڕێژێ و جێگیردەبێت.
  • 0:59 - 1:02
    بەدرێژای مێژوو، کلتوری جیاواز
  • 1:02 - 1:04
    ڕێگای جیاوازیان بەکارهێناوە
    بۆ بەدەستهێنانی.
  • 1:04 - 1:06
    بەڵام یەکەم ئامێری دروستکردنی تاتۆ
  • 1:06 - 1:09
    نموونەی بوو پاش ئامێرە هەڵکۆڵینەکەی
    تۆماس ئەدیسۆن
  • 1:09 - 1:11
    و بەکاردەهێنرا بۆ کارەبا.
  • 1:12 - 1:13
    ئامێرەکانی تاتۆ ئەمڕۆ بەکاردەهێندرێن
  • 1:13 - 1:17
    بە بردنە ناوەوەی دەرزییەکی بچووک،
    پڕکردنی لەڕەنگ، بۆ ناو پێستەکە
  • 1:17 - 1:21
    بە لەرەیەکی ٥٠ بۆ ٣،٠٠٠ جار
    لە یەک خولەکدا.
  • 1:21 - 1:23
    دەرزییەکان پێستت کون دەکەن،
  • 1:23 - 1:27
    ڕێگەدەدەن مەرەکەبەکە بچێتە قوڵای
    بەشی ناوه‌وەی پێست،
  • 1:27 - 1:33
    کە پێکهاتەی فایبەرەکانی کۆلاجین، دەمارەکان
    ،لیکەڕژێنەکان، خوێنبەرەکان وهیتر.
  • 1:33 - 1:37
    هەمووکاتێک بڕینی دەرزییەک،
    دەبێتە هۆکاری برینێک
  • 1:37 - 1:40
    کە جەستە ئاگەداردەکاتەوە بۆ
    دەستکردن بە هەڵاوسان ،
  • 1:40 - 1:43
    بەرگری لەش ئاگاداردەکاتەوە خانەکان
    بچن بۆ شوێنی برینەکە
  • 1:43 - 1:44
    بۆ چاکردنەوەی پێستەکە.
  • 1:45 - 1:48
    و ئەوە ئەو رێگەیەیە کە وادەکات
    دروست بوونی تاتۆ هەمیشەی بێت.
  • 1:49 - 1:52
    یەکەم، خانەکان تایبەتمەند دەبن
    پێی دەڵێن مایکرۆفەیج
  • 1:52 - 1:57
    ماددەکان دەخوات هەوڵێك بۆ
    پاکكردنەوەی هەڵاوسانەکە.
  • 1:57 - 2:00
    گەشتکردنی ئەوخانانە لە ناو سیستەمی لمف،
  • 2:00 - 2:04
    هەندێک لەوانە دەگەڕێنەوە لەگەڵ
    کۆمەڵە ڕەنگێک بۆ ناو گرێی لیمفەکان
  • 2:04 - 2:07
    لە کاتێکدا ئەوانی دی لە
    بەشی ناوەوەی پێست دەمێننەوە.
  • 2:07 - 2:09
    هیچ ڕێگەیەک نییە بۆ دابەشکردنیان،
  • 2:09 - 2:12
    ڕەنگەکانی ناوەوە
    لە سەر ڕووی پێست دەبینرێن.
  • 2:12 - 2:15
    هەروەها هەندێک بەشی مەرەکەبەکان نامێنن
  • 2:15 - 2:17
    لەناو قاڵبی جەلی بەشی ناوەوەی پێستن،
  • 2:17 - 2:21
    بەڵام ئەوانی تر نوقم دەبن بە هۆی
    خانەکانی پێست پێی دەڵێن دایکە ڕیشاڵەخانە.
  • 2:22 - 2:26
    سەرەتا، مەرەکەبەکە دابەشدەبێت
    لەناو زمانە چکۆلە،
  • 2:26 - 2:29
    بەڵام وەکو چاک بوونەوەی پێست، لەناوبردنی
    خانەکانی زمانە چکۆلە دەیڕێژێت
  • 2:29 - 2:32
    و جێگرتنەوەی بە خانەی نوێ،
    خانە ئازادەکان ڕەنگ دەکات
  • 2:32 - 2:36
    لەگەڵ لابردنی بەرزترین چین
    وەکو چاک بوونەوە لەسووتانەوه‌ی بەر خۆر.
  • 2:36 - 2:40
    سوربوونەوەی توێکڵی دەرەوە نابینرێ ئەگەر
    بە تاتۆکردنێکی کارامە بکرێت
  • 2:40 - 2:44
    و نوێ بوونەوەی پێست بەتەواوی
    پێویستی بە ٢بۆ ٤ هەفتەیە،
  • 2:44 - 2:46
    لەم ماوەیەدا زۆر خۆدانە بەرخۆر و مەلەکردن
  • 2:46 - 2:48
    پێویستە دووربکەویتەوە نەیکەیت.
  • 2:49 - 2:53
    خانەکانی پێست، پاشماوەی لە شوێنەکە
    دەمێنێت تاوەکو دەمرن.
  • 2:53 - 2:57
    کاتێک دەیکەن، خوی پێوەدەگرن، مەرەکەب
    و هەمووی، لە نزیک خانە نوێترەکان دادەنێن،
  • 2:57 - 2:59
    هەروەها مەرەکەبەکە لەوێ دەمێنێتەوە.
  • 2:59 - 3:02
    بەڵام لەگەڵ کاتدا، سروشتییانە
    کاڵ دەبێتەوە
  • 3:02 - 3:05
    هه‌ركه‌ جه‌سته‌ له‌گه‌ڵ ته‌نۆلكه‌
    جیاوازه‌كانی ره‌نگ كارلێك ده‌كات،
  • 3:05 - 3:07
    لەسەرخۆ لە کار دەکەون بۆ ئەوەی
    سەربکەوێت بەسەری
  • 3:08 - 3:10
    بە سیستەمی بەرگری مایکرۆفەیج.
  • 3:10 - 3:14
    هەروەها تیشکی سەروو بنەوشەیی بەشداری دەکات
    لە کاڵ کردنەوەی ئەم ڕەنگە،
  • 3:14 - 3:17
    هەرچەندە دەتوانی ئازارەکەی بشکێنی
    بە بەکارهێنانی دژەخۆر.
  • 3:17 - 3:20
    بەڵام لەو ماوەیەدا
    خانەی پێستەکان جێگیردەبن،
  • 3:20 - 3:23
    زۆربەی مەرەکەبەکان لە قوڵای پێستی کەسەکە
    دەمێنێتەوە لە تەواوی ژیانی.
  • 3:23 - 3:27
    بەڵام ئەگەرتاتۆ چەسپ کرابێت له‌سه‌رپێستت
    بۆ تەواوی ژیانت,هیچ ڕێگه‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ
  • 3:27 - 3:29
    سڕینەوەی؟ له‌ڕووی ته‌كنیكییه‌وه‌ به‌ڵێ.
  • 3:30 - 3:34
    ئەمڕۆ، لەیزەرێک بەکاردەهێندرێت بۆ
    چوونە ناو پێست
  • 3:34 - 3:38
    و ڕەشکردنەوەی بەشەکانی ژێرەوەی
    ڕەنگی جیاوازی درێژی شەپۆل،
  • 3:38 - 3:40
    ڕەش دەبێتە ئاسانترین ئامانج.
  • 3:41 - 3:44
    لیزەرەکە تیشکەکەی دڵۆپە مەرەکەبەکە
    دەشکێنێت بۆ بەشی بچووکتر
  • 3:44 - 3:47
    کە دواتر لادەبردێت لەلایەن مایکرۆفەیج.
  • 3:47 - 3:51
    بەڵام هەندێک ڕەنگ مەرەکەبەکانی قورسترە
    لابردنیان لەوانی تر،
  • 3:51 - 3:52
    و ئاڵۆزدەبێت.
  • 3:53 - 3:57
    بۆ ئەم مەبەستە، لابردنی تاتۆ زۆر زەحمەتترە
    لە دروستکردنی،
  • 3:57 - 3:58
    بەڵام مەحاڵیش نییە.
  • 3:58 - 4:01
    هەروەها یەک تاتۆ ڕەنگە نەمێنێت
    بۆ هەتاهەتایە،
  • 4:01 - 4:05
    بەڵام تاتۆکان لەهەر کلتورێک
    زیاتر ماونەتەوە.
  • 4:05 - 4:09
    و بەردەوام بوونی گەلێتی واتا هونەری تاتۆ
    لێرە دەمێنێتەوە.
Title:
چ شتێک تاتۆ هەمیشەی دەکات؟
Speaker:
کڵاودیا ئەگیورەی
Description:

یەکەم جار تاتۆ دۆزرایەوە لەسەر مۆمیایەکی پیرۆڤی ٦،٠٠٠ ساڵ پێش زاینی.
هەندێک مەرەکەبی کۆن بوو!
و ڕەچاوی مرۆڤەکانی دەکرد نزیکەی ٤٠،٠٠٠ خانەی پێستەکانی لە دەست دابوو لە یەک کاتژمێر
چۆن ئەو شتانە نیشانە دەکرا پێشتر؟ کڵاودیا ئەگیورەی ورەدەکاری شێوازی جیاوازمان نیشان دەدات، ئامێرەکان و مایکرۆفەیج (تۆ دەیبینی) کە وادەکات تاتۆکان بمێننەوە.
[دەرهێنان لەلایان تووگێزە، چیڕۆک لەلایان ئەدیسۆن ئەندەرسۆن].
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:26

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.