Powers of Ten

POTENCIAS DE 10

UN FILME QUE TRATA
SOBRE O TAMAŃO RELATIVO

DAS COUSAS NO UNIVERSO

E O EFECTO DE ENGADIR
UN CERO MÁIS.

FEITO POLA OFICINA DE
CHARLES E RAY EAMES PARA IBM

Un picnic a carón do lago, en Chicago,
é o comezo dunha tarde de lecer

a primeiros de outubro.

Empezamos cunha imaxe
de 1 metro de largura,

que vemos a 1 metro de distancia.

Agora cada 10 segundos
afastarémonos 10 veces máis

e o noso campo de visión
será 10 veces maior.

Este cadrado ten 10 m de largura.

e logo de 10 segundos
o seguinte cadrado

será 10 veces máis largo.

A imaxe está centrada nesta parella,

incluso despois de que
os perdamos de vista.

100 m de largo, a distancia que
un home pode correr en 10 s.

Os coches enchen a autoestrada,
os barcos repousan no peirao.

A bancada de cores é a do
estadio Soldier 's Field.

Este cadrado ten 1 km
de largura, 1000 m,

a distancia que un coche de
carreiras percorre en 10 s.

Vemos a gran cidade á beira do lago.

10 elevado a 4 m = 10 km,

a distancia que un avión
supersónico voa en 10 s.

Vemos o bordo redondo
do lago Michigan,

despois o gran lago enteiro.

10 elevado a 5 m, a distancia
que un satélite en órbita

cobre en 10 segundos.

Grandes formacións de nubes,
o tempo do día no Medio Oeste.

10 elevado a 6 = 1.000.000,
un millón de metros.

Axińa a Terra amosará
a súa sólida esfera.

Xa podemos ver a Terra enteira,

xusto cuando levamos
un minuto de viaxe.

A Terra faise pequena na distancia,

mais as estrelas do
fondo están tan lonxe

que aínda non parecen moverse.

Unha lińa esténdese
á velocidade real da luz.

En 1 segundo cruza a metade
da órbita inclinada da Lúa.

Agora marcamos
unha pequena parte

da traxectoria da Terra
no seu xiro arredor do Sol.

Agora vemos as órbitas
dos planetas vecińos,

Venus, Marte e Mercurio

No noso campo de
visión entra o brillante

centro do sistema solar, o Sol,

seguido polos grandes
planetas exteriores,

que se desprazan
nas súas grandes órbitas.

A de fóra é a de Plutón.

Unha restra de cometas que apenas
se ven completa o sistema solar.

10 elevado a 14.

O noso sistema solar redúcese
a un punto brillante na distancia,

o noso Sol convértese
nunha estrela máis entre moitas.

Dende aquí vemos
catro constelacións austrais

parecidas a como se ven dende
o hemisferio sur da Terra.

Este cadrado ten de largo
10 elevado a 16 m, un ano luz,

e aínda non chegamos
á estrela máis próxima.

O noso último paso de
10 segundos levounos

10 anos luz máis lonxe.
O próximo serán 100.

A nosa perspectiva cambia
tanto agora en cada paso

que incluso as estrelas
do fondo parecen converxer

Por fin pasamos a brillante estrela
Arcturus e algunhas do Carro.

Rodéannos nubes de gas e estrelas
normais mais pouco familiares

mentres viaxamos a través
da nosa galaxia: a Vía Láctea.

Uns pasos de xigante lévannos
ao extrarradio da galaxia.

Ao írmonos afastando
empezamos a ver

a gran espiral plana cara a nós.

O tempo e o camińo que
escollemos para saír de Chicago

levounos ao exterior da galaxia

seguindo un rumbo case
perpendicular ao seu disco.

Estas dúas pequenas galaxias satélite

son as nubes de Magallanes.

10 elevado a 22, un millón de anos luz.

Os grupos de galaxias conforman
un novo nivel de estrutura na escena.

Os puntos brillantes xa
non son simples estrelas,

senón galaxias cheas de
estrelas, vistas como unha soa

Pasamos o gran cúmulo de galaxias
de Virgo, entre outros moitos.

100 millóns de anos luz.

Mentres nos achegamos
aos límites da nosa visión,

paramos para empezar
a viaxe de volta.

Esta escena solitaria,
coas galaxias que parecen pó,

é o aspecto que ten
a inmensa maioría do espazo.

Este baleiro é normal.

A riqueza da zona máis
próxima a nós é a excepción.

A viaxe de volta ao
picnic á beira do lago

farémola de xeito acelerado.

Reduciremos a distancia
á superficie da Terra

unha potencia de 10
cada 2 segundos.

Cada 2 segundos

cubriremos o 90%
da distancia que resta

para chegar á Terra.

Noten a alternancia
entre gran actividade

e relativa inactividade,

Un ritmo que continuará
todo o tempo

até chegarmos ao noso
próximo obxectivo:

un protón e o núcleo dun átomo
de carbono baixo a pel da man

do home adurmińado do picnic.

10 elevado a 9 metros

10 elevado a 8 m

Sete

Seis

Cinco

Catro

Tres

Dous

Un

Estamos de novo no punto de inicio

Baixamos até un metro de distancia,
10 elevado a 0.

Ahora reduciremos a distancia até
o noso destino final un 90%

cada 10 segundos.

Cada paso é moito máis
pequeno có anterior.

A 10 elevado a -2, unha
centésima de metro, 1 cm,

achegámonos á superficie da man.

En poucos segundos
entraremos na pel

e atravesaremos capa tras capa,
dende as células mortas externas

até o interior dun pequeno
glóbulo no sangue.

As capas de pel
aparecen e desaparecen.

Unha capa exterior de células,
fibras de coláxeno.

Os capilares que conteńen
os glóbulos vermellos no sangue

e un arrugado linfocito.

Entramos no glóbulo branco.

Entre os seus orgánulos vitais,
a parede porosa do núcleo celular.

O núcleo contén o material
xenético do home

dentro dos fíos enfiados de ADN.

Achegámonos á
propia dobre hélice.

A molécula, como unha
longa escaleira enrolada

cuxos chanzos son parellas de
bases que deletrean dúas veces,

cun alfabeto de catro letras,
unha potente mensaxe xenética.

Na escala atómica, a interacción
entre a forma e o movemento

faise máis visíbel.

Centrámonos nun grupo de
tres átomos de hidróxeno

ligados por forzas eléctricas
a un átomo de carbono.

Catro electróns forman a capa
exterior do átomo de carbono.

Aparecen en movemento cuántico

coma un enxame de faíscas.

A 10 elevado a -10 m, 1 angstrom,

atopámonos sobre estes
electróns externos.

Ahora achegámonos aos
dous electróns interiores

nun enxame aínda
máis comprimido.

Mentres nos diriximos ao
centro de atracción do átomo

entramos nun vasto
espazo interior.

Por fin, o núcleo de carbono,
tan masivo e tan pequeno.

O núcleo de carbono contén
seis protóns e seis neutróns.

Estamos no dominio
dos módulos universais.

Hai protóns e neutróns en cada
núcleo, electróns en cada átomo

e todo está formado por átomos,

dende as moléculas até
a galaxia máis lonxana.

Cando un só protón
enche a escena,

chegamos á fronteira
do que hoxe cońecemos.

Serán estes uns quarks
en intensa interacción?

A nosa viaxe levounos a través
de 40 potencias de 10.

Se isto que vemos agora
o tomamos coma 1 unidade

entón a imaxe dos cúmulos
de galaxias que vimos antes

é 10 elevado a 40, ou sexa,

un 1 seguido de 40 ceros.

MÚSICA COMPOSTA E INTERPRETADA
POR ELMER BERNSTEIN

NARRADO POR PHILIP MORRISON

Versión galega dos subtítulos:
Martin Pawley