Sự chuyển dịch của sức mạnh toàn cầu

Paddy Ashdown cho rằng chúng ta đang sống ở một thời khắc lịch sử khi mà sức mạnh của các quốc gia đang thay đổi theo những cách chưa từng có. Trong một bài phát biểu gây chú ý ở TEDxBrussels, ông phác thảo ra ba con đường dịch chuyển sức mạnh toàn cầu đang xảy đến.

Có một bài thơ

của một nhà thơ nổi tiếng người Anh

viết vào cuối thể kỷ 19

Được cho là vang vọng
trong tâm trí của Churchill

ở thập niên 1930

Bài thơ viết rằng:

"Ở một ngọn đồi mùa hè yên tĩnh,

biếng lười với suối dòng chảy tuôn

nghe, tôi nghe thấy một tiếng trống xa

tiếng trống như âm vang mơ ảo

xa và gần và nhỏ và lớn hơn
trên những con đường trần thế trải ra

cho những người bạn

những người lính hành quân

rồi sẽ chết."

Cho những ai thích thơ ca,

bài thơ này là "A Shropshire Lad"
được viết bởi A.E.Housman.

Nhưng cái mà Housman đã hiểu được

và cả cái bạn nghe thấy
trong bản hòa phối Nielsen

là những mùa hè dài và nóng bỏng
nơi thôn quê đó

của sự ổn định vào thế kỉ 19

đang đến gần

và chúng ta sắp đi đến

một trong những thời kì đáng sợ đó
của lịch sử

khi quyền lực thay đổi.

và thưa với quí vị,
đó luôn là những thời kì

đi kèm với sự náo loạn

và tất cả thường bằng máu (chiến tranh)

và lời tôi muốn nhắn gửi là

tôi tin rằng chúng ta buộc phải

sống vào một trong những khoảnh khắc
đó của lịch sử

khi mà trục quay

mà trên đó
trật tự của quyền lực đang bắt đầu thay đổi

và diện mạo mới của thế giới

những thế lực mới tồn tại trên thế giới

đang bắt đầu hình thành.

và những thời kì này
-- ngày nay chúng ta thấy rõ ràng rằng --

gần như lúc nào cũng rất hỗn loạn, rất khó khăn

và tất cả đều thường đẫm máu

và điều đó thường diễn ra
khoảng một lần mỗi thế kỉ

bạn có thể phản biện lại rằng
đó là lần cuối điều đó xảy ra --

đó là cái mà Housman cảm thấy đang đến gần
và cả Churchill cũng vậy

Đó là khi quyền lực từ những quốc gia cũ,

những quyền lực cũ của Châu âu,

trên suốt vùng đại tây dương
chuyển sang cho những quyền lực mới

của nước Mĩ

thế kỉ của người Mỹ khởi đầu

và tất nhiên, ở một nơi xa xôi

nơi mà quyền lực châu Âu cũ từng thống trị

là hai cuộc chiến thảm hoạ đẫm máu

của thế kỉ vừa qua--

một ở nửa đầu ,
một ở nửa sau:hai cuộc chiến tranh thế giới

Mao Zedong từng ví hai cuộc chiến
như là cuộc nội chiến châu âu.

và đó có lẽ là một cách chính xác hơn
để miêu tả chúng

kính thưa quí ông quí bà,

chúng ta sống
trong một trong những thời điểm đó.

nhưng hôm nay tôi muốn nói về 3 yếu tố

cái đầu tiên, hai cái đầu tiên

là về sự chuyển nhượng quyền lực

cái thứ hai là về một chiều hướng mới

chưa bao giờ xảy ra
theo cách mà nó đang xảy ra ngày nay.

Nhưng hãy để tôi nói về sự thay đổi quyền lực
đang diễn ra với thế giới

Cái đang diễn ra ngày nay

ở một mặt nào đó thật đáng sợ

bởi nó chưa bao giờ diễn ra trước đây

chúng ta đã chứng kiến
những thay đổi quyền lực --

quyền lực chuyển từ tay Hy Lạp
sang tay Ý

và sự thay đổi quyền lực đã xảy ra

trong thời kì văn minh châu Ãu --

nhưng chúng ta nhìn thấy một thứ gì đó hơi khác

bởi quyền lực không di chuyển ngang

từ đất nước này sang đất nước khác

nó còn di chuyển dọc

điều xảy ra hôm nay
là quyền lực được đóng gói

chuyển cho nơi có trách nhiệm,
nơi cầm quyền

bên trong những tổ chức của quốc gia

giờ đang di chuyển lên tầm quốc tế

sức mạnh toàn cầu

chúng ta nói về thị trường toàn cầu

nhưng thực tế đó là sức mạnh toàn cầu

và nơi tầng cấp quốc gia

sức mạnh được chuyển cho nhà cầm quyền

tuân theo luật lệ

nhưng ở tầm quốc tế thì không

ở tầm quốc tế và toàn cầu
nơi những quyền lực sau tồn tại

quyền lực của internet,
quyền lực của phát sóng vệ tinh

quyền lực của tiền tệ--

vòng xoay chuyển tiền bạc này

đã xoay chuyển gấp 32 lần
số lượng tiền cần thiết

cho giao dịch mà nó nên làm để đầu tư --

những nhà luân chuyển tiền tệ,
hay nếu bạn thích

những nhà tài chính

khiến cho chúng ta
phải khuỵ gối thường xuyên

sức mạnh của những tập đoàn đa quốc gia

đang phát triển vốn

thường lớn hơn những nước cỡ vừa.

những tập đoàn này
hoạt động trong không gian toàn cầu

nơi không được quản lý

không có luật lệ

và ở đó người ta không bị ràng buộc

việc này thích hợp với những nhà cầm quyền

cho đến một thời điểm nào đó

nó luôn phù hợp
cho những người quyền lực nhất

hoạt động mà không bị kiềm chế

nhưng bài học của lịch sử là,
sớm hay muộn thì

nơi không được quản lý--

nơi không có luật lệ

trở nên tràn ngập,
không phải chỉ bởi những thứ bạn muốn --

giao dịch quốc tế, interenet, v.v--

nhưng còn bởi những thứ bạn không muốn --

tội phạm quốc tế , khủng bố quốc tế

sự kiện 9/11

cho chúng ta biết rằng ngay cả
nếu bạn là quốc gia hùng mạnh nhất trên thế giới

chăng nữa,

những người chiếm định vùng đó
có thể tấn công bạn

ngay cả tại nơi
là biểu tượng của những thành phố

vào một buổi sáng tháng 9 đẹp trời

người ta nói rằng 60%

của 4 triệu đô la được đưa vào quĩ 9/11

đã thông qua luật lệ toà tháp đôi

mà 9/11 phá huỷ

các bạn thấy đó, những kẻ thù của chúng ta
dùng không gian này --

không gian của du hành hàng loạt,
mạng internet , phát sóng vệ tinh

để đi xung quanh và rải chất độc của chúng

huỷ hoại những hệ thống của chúng ta
và cách làm của chúng ta

sớm hay muộn

sớm hay muộn

quy luật của lịch sử

là nơi mà sức mạnh đến

là nơi mà sự thống trị theo sau

và nếu đó là trường hợp hiện nay,
như tôi tin là thế

thì một trong những hiện tượng
của thời đại chúng ta

là sức mạnh toàn cầu

và nó dẫn theo một trong những thử thách
của thời đại chúng ta

là mang sự thống trị lên tầng lớp toàn cầu

và tôi tin rằng hàng thế kỉ trước chúng ta

sẽ trở nên hỗn loạn hơn hay ít hỗn loạn hơn

phụ thuộc vào việc chúng ta có thể
dành được mục tiêu hoặc không thể

mang sự thống trị lên tầm toàn cầu.

hãy chú ý, tôi không nói về chính phủ

tôi không nói về việc thiết lập

những điều khoản dân chủ toàn cầu

cách nhìn riêng của tôi, thưa quí vị

là chúng ta không chỉ

tạo ra nhiều luật lệ

nếu chúng ta không có U.N,
chúng ta phải sáng tạo ra nó

thế giới cần một diễn đàn liên quốc gia

thế giới cần một phương tiện
hợp pháp hoá hành động liên quốc gia

nhưng khi nói đến vấn đề
quản lý không gian toàn cầu

tôi đoán điều đó sẽ không xảy ra

thông qua việc tạo ra những luật lệ liên bang

nó thực ra xảy ra bằng cách
những sức mạnh tập hợp lại với nhau

và xây dựng một hệ thống
dựa trên những thoả hiệp

những đồng ý dựa trên những hiệp ước

để quản lý không gian toàn cầu

và nếu bạn quan sát,
bạn có thể thấy chúng đang xảy ra

tổ chức thương mại thế giới :
một tổ chức dựa trên hiệp ước

toàn bộ dựa trên hiệp ước

và đủ mạnh để buộc nước Mĩ
quốc gia hùng mạnh nhất

phải chịu trách nhiệm nếu cần thiết

Kyoto: những khởi đầu
của sự cố gắng tạo ra

một tổ chức dựa trên hiệp ước

hiệp hội G20

giờ đây chúng ta biết rằng
phải cùng tạo ra một tổ chức

có khả năng mang sự cai quản

đến khu vực tài chính
để quản lý đầu tư tài chính

và đó là G20,
một tổ chức dựa trên các hiệp ước

và có một vấn đề ở đây

chúng ta sẽ trở lại với nó
ngay trong vài phút tới

điều đó nói lên rằng nếu bạn
đưa những quyền lực mạnh nhất lại với nhau

để quyết định những luật lệ
trong các tổ chức dựa hiệp ước

để lấp đầy khoảng trống của sự cai quản đó

thì điều gì sẽ xảy đến với những nước yếu hơn ?

đó chính là một vấn đề lớn

và chúng ta sẽ quay lại với nó
trong một vài giây tơi

vậy nên điều nhắn nhủ đầu tiên của tôi là

nếu bạn sắp bước qua
những thời kì hỗn loạn này

hỗn loạn nhiều hay ít

thì sự thành công của chúng ta trong đó

phần lớn sẽ phụ thuộc vào khả năng

mang đến một sự cai quản hợp lý

cho không gian toàn cầu đó.

và quan sát sự cai quản đó bắt đầu diễn ra

điều thứ hai tôi muốn nói là

và tôi biết mình không phải
nói cho những khán giả thế này

về một thứ như thế

nhưng sức mạnh
không chỉ di chuyển theo chiều dọc

mà nó cũng di chuyển theo chiều ngang

bạn có thể tranh cãi rằng
câu chuyện, lịch sử của những nền văn minh

là những nền văn minh
được tạo nên quanh biển--

với những nền văn minh đầu tiên
xung quanh Địa Trung Hải

những nền văn minh cận đại hơn theo sau
sức mạnh phương tây quanh Đại Tây Dương

điều đó với tôi có vẻ

là nhìn chung chúng ta đang nhận thấy
sự chuyển dịch cơ bản về quyền lực

ra khỏi những quốc gia xung quanh Đại Tây Dương

đến những quốc gia
quanh Thái Bình Dương

Bây giờ, điều đó bắt đầu với sức mạnh kinh tế

nhưng đó là cách mà nó luôn bắt đầu

bạn đã bắt đầu nhận thấy
sự phát triển của những chính sách nước ngoài

sự gia tăng ngân sách dành cho quân sự

đang diễn ra ở các nước phát triển

tôi nghĩ thực ra

đây chưa hẳn là sự chuyển dịch
từ Tây sang Đông

mà là một thứ gì khác đang diễn ra

Tôi đoán là, vì nó đáng như thế

nước Mỹ sẽ vẫn là

đất nước hùng mạnh nhất

trong 10,15 năm tới

nhưng bối cảnh mà nước Mỹ
đang nắm giữ quyền lực

giờ đây đang hoàn toàn chuyển mình;
nó đang hoàn toàn thay đổi

chúng ta đang đi qua những 50 năm

những năm bất thường nhất,
của lịch sử

khi mà chúng ta có một thế giới thống trị
một cực duy nhất

khi mà mỗi chiếc kim la bàn

quay ra hay quay vào

đều phải xem vi trí của nó so với Washinton--

cả thế giới bị cai trị bởi một sức mạnh khổng lồ

nhưng đó không phải
là một trường hợp bình thường trong lịch sử

thực tế, cái đang nổi lên hiện nay

là một hiện tượng lịch sử
bình thường hơn rất nhiều

bạn đang bắt đầu nhận thấy sự xuất hiện

của thế giới đa cực

cho tới lúc này

nước Mỹ đang thống trị thế giới của chúng ta

Họ sẽ vẫn là quốc gia hùng mạnh nhất

nhưng nước Mỹ sẽ là nước hùng mạnh nhất

trong một thế giới
đang ngày càng trở nên đa cực

các bạn bắt đầu nhìn thấy
những trung tâm quyền lực khác được xây dựng nên

ở Trung Quốc, tất nhiên rồi

dù dự đoán của tôi là con đường đi lên quyền lực
của Trung Quốc không được thuận lợi cho lắm

nó sẽ diễn ra có vẻ là với nhiều vấp váp

khi Trung Quốc bắt đầu dân chủ hóa xã hội

sau khi tự do hóa nền kinh tế

nhưng đó là một vấn đề khác

các bạn thấy Ấn Độ, các bạn thấy Brazil

bạn thấy càng ngày

thế giới thực sự trông
đối với những người Châu Âu như chúng ta

rất giống với Châu Âu hồi thế kỉ 19

Châu Âu thế kỉ 19

được một tổng thư kí Anh, Ngài Canning

từng miêu tả là
"buổi hòa nhạc quyền lực của châu Âu"

Đó là một sự cân bằng,
một sự cân bằng 5 phía

nước Anh luôn đóng vai trò cân bằng

nếu Pháp hợp sức với Đức

Anh sẽ hợp sức với Áo và Ý
để tạo ra thế cân bằng

Nào hãy chú ý

đến một thời kì mà thế giới là một cực

chúng ta có những phe đồng minh nhất định

khối NATO,khối Warsaw

những cực quyền lực nhất định

hàm nghĩa những đồng minh nhất định

nhưng quyền lực đa cực

có nghĩa là sự dịch chuyển
và thay đổi phe đồng minh

và đó là thế giới chúng ta đang tiến tới

nơi mà chúng ta
sẽ càng ngày càng nhìn thấy

những đồng minh của mình
không được cố định

Canning,bộ trưởng bộ ngoại giao Anh
từng nói

"Nước Anh có chung quyền lợi

nhưng không có chung đồng minh"

và chúng ta sẽ thấy càng ngày

ngay cả ở thế giới phương Tây

sẽ vươn ra ngoài,
phải vươn ra ngoài

ra khỏi vòng quyền lực Đại Tây Dương dễ chịu

để tìm đồng minh với những quốc gia khác

nếu chúng ta muốn đứng được trên thế giới

Chú ý rằng, khi chúng ta vào Libya

sẽ là không an toàn
khi là nước phương Tây duy nhất

chúng ta phải đi cùng với các nước khác.

chúng ta phải mang theo ,
trong trường hợp này là Đội quân Ả rập

Tôi đoán rằng Iraq và Afganistan
là trường hợp gần đây nhất

khi các nước phương Tây cố thử
làm điều đó một mình

và chúng ta đã không thành công.

tôi đoán rằng

chúng ta đang đi đến thời kì đầu
của việc kết thúc 400 năm --

tôi nói 400 năm
bởi vì đó là kết thúc của thời đại Ottoman --

của quyền bá chủ của thế lực phương Tây,

những tập đoàn phương Tây
và giá trị phương Tây.

các bạn biết đấy ,cho đến lúc này,
nếu phương Tây cùng nhau ra tay

nó có thể đề ra và bố trí lại

trong từng ngõ nghách của thế giới

Nhưng điều đó không còn đúng nữa

hãy xem vụ khủng hoảng tài chính gần đây nhất

sau chiến tranh thế giới thứ hai

các nước phương Tây đã hợp lại cùng nhau--

hiệp hội Bretton Woods, Ngân hàng thế giới,
quĩ tiền tệ thế giới --

vấn đề được giải quyết

Giờ chúng ta phải gọi thêm những nước khác vào

chúng ta phải tạo ra nhóm G20

giờ chúng ta phải vượt ra khỏi
vòng tròn lười biếng

của những người bạn phương Tây

Hãy để tôi cho các bạn một dự báo

điều sẽ làm các bạn kinh ngạc hơn nữa

tôi nghi ngờ rằng '
chúng ta đang tiến đến kết thúc

của 400 năm

khi quyền lực phía Tây đi đến giới hạn

người ta nói với tôi rằng
"Dĩ nhiên Trung Quốc

họ sẽ không bao giờ dính đến

bảo vệ hoà bình thế giới,
bảo vệ hoà bình giữa các cực trên thế giới

Đúng thế ư? Tại sao không?

Có bao nhiêu đội quân Trung Quốc

đang phục vụ dưới đội quân hòa bình ,
phục vụ dưới lá cờ hòa bình

phục vụ cho Liên Hiệp Quốc trên thế giới ngày nay?

3700

Có bao nhiêu người Mỹ? 11 người

Đội hải quân lớn nhất đang làm gì

để giải quyết vấn đề hải tặc Somali?

đội hải quân của trung quốc.

Và dĩ nhiên họ là một quốc gia hám lợi

họ muốn giữ đường biển mở

Càng ngày, chúng ta càng phải làm việc

với những người
mà chúng ta không có chung giá trị

mà là với những người, chúng ta chia sẻ
lợi ích chung trong một khoảng thời gian

đó là một cách hoàn toàn khác

để nhìn thế giới, đang xuất hiện đó

và đây là yếu tố thứ ba

hoàn toàn khác

Ngày nay ở thế giới hiện đại của chúng ta

nhờ internet

nhờ những thứ
mà người ta đang bàn tán tới, tại đây

mọi thứ đều được liên kết

chúng ta phụ thuộc lẫn nhau

chúng ta giờ được cài vào nhau

như những quốc gia, như những cá nhân

theo cách mà chưa bao giờ có trước đây

chưa từng có

Mối liên hệ giữa các quốc gia

luôn tồn tại

Nền dân chủ là để quản lý
mối liên hệ giữa các quốc gia

nhưng giờ chúng ta
bị khoá mật thiết vào với nhau

bạn bị mắc dịch cúm heo ở Mexico

đó là một vấn đề lớn
cho sân bay Charles de Gaulle

24 tiếng sau

Lehman Brothers sụp đổ,
tất cả đều sụp đổ

cháy rừng ở thảo nguyên Nga

khủng hoảng thực phẩm ở châu Phi

chúng ta liên kết với nhau rất rất chặt chẽ

và điều đó có nghĩa là

ý tưởng về một quốc gia hành động một mình

, không liên kết với những nước khác

, không làm việc cùng những nước khác

không còn là một đề nghị có thể thực hiện

bởi những hành động
của một quốc gia

không còn là của riêng nó nữa,

hay là đủ hiệu quả cho bản thân quốc gia đó

để kiểm soát lãnh thổ của mình

bởi hiệu quả ảnh hưởng bên ngoài đất nước đó

đang bắt đầu ảnh hưởng
tới những gì xảy ra bên trong

tôi đã từng là một người lính trẻ

vào thời kì cuối cuộc chiến đế chế ở Anh

lúc đó, quốc phòng của đất nước tôi

đã chỉ dựa trên một và chỉ một thứ mà thôi:

đó là quân đội của chúng tôi mạnh như thế nào,
không quân của chúng tôi mạnh như thế nào

hải quân của chúng tôi mạnh như thế nào
và đồng minh của chúng tôi mạnh như thế nào

đó là khi quân địch ở ngoài bức tường

giờ đây quân địch là ở bên trong bức tường

Giờ đây nếu tôi muốn nói
về mức độ phòng thủ của đất nước mình

tôi phải nói với bộ sức khoẻ

bởi bệnh dịch là mối đe doạ đến sự an toàn của tôi

tôi phải nói với bộ trưởng bộ Nông nghiệp

bởi sự an toàn thực phẩm là mối đe doạ

tôi phải nói chuyện với bộ trưởng bộ Công nghiệp

bởi sự mong manh
của hạ tầng công nghệ của chúng ta

chính là điểm tấn công của kẻ thù--

như chúng ta nhìn thấy từ cuộc chiến số

tôi phải nói chuyện với bộ trưởng bộ nội vụ

bởi ai vào đất nước tôi

ai sống trong ngôi nhà có sân thượng đó
trong thành phố đó

có ảnh hưởng trực tiếp
đến những gì xảy ra trong đất nước tôi-

chúng ta đã thấy tại London
77 cuộc ném bom

không còn là vấn đề an ninh quốc gia nữa

chỉ đơn giản là
vấn đề của quân đội và bộ quốc phòng

giờ vấn đề là khả năng
khóa chặt với nhau của các tổ chức

và điều này nói lên một thứ rất quan trọng

nó nói cho bạn rằng, trên thực tế,

chính phủ của chúng ta,
được xây dựng theo cấu trúc dọc

được xây dựng trên mô hình kinh tế
của cuộc cách mạng công nghiệp --

nhiều tầng theo chiều dọc,
chuyên môn hoá

những cấu trúc có sẵn--

hoàn toàn là những cấu trúc sai lầm

các bạn biết trong thế giới kinh doanh

cấu trúc điển hình của chúng ta,
thưa quí vị,

là mạng lưới

khả năng tạo mạng lưới của bạn
mới là quan trọng

cả trong và ngoài chính phủ

đây là luật thứ ba của Ashdown

nhưng đừng hỏi tôi
về luật thứ hai và ba của Ashdown

vì tôi chưa nghĩ ra chúng

lúc nào nói là định luật thứ ba
nghe cũng hay hơn mà đúng không?

Định luật thứ ba của Ashdown
nói rằng trong thời hiện đại,

nơi mà mọi thứ liên quan đến nhau

điều quan trọng nhất về những gì bạn có thể làm

là những gì bạn có thể làm với người khác,

Mẩu quan trọng nhất về cấu trúc của bạn

dù là chính phủ hay quân đội

hay giới kinh doanh--

đó là những điểm dừng và các liên kết của bạn

khả năng bạn kết nối với người khác

bạn hiểu điều đó

nhưng chính phủ thì không.

giờ còn một điều cuối cùng.

Nếu đó là trường hợp, thưa quý vị,

mà chúng ta giờ đang bị khoá lại với nhau

theo cách mà chưa từng có từ trước

thì đó cũng có nghĩa là
chúng ta đang có chung một vận mệnh

lần đầu tiên bất chợt

hàng rào phòng thủ chung đã chiếm lĩnh chúng ta

khi mà khái niệm để bảo vệ riêng đất nước của mình,

không còn là đủ nữa.

Từng có trường hợp

nếu dân tộc tôi mạnh hơn dân tộc họ,
chúng tôi sẽ an toàn

đất nước tôi mạnh hơn đất nước họ,
chúng tôi sẽ an toàn

hội đồng minh của tôi như NATO mạnh hơn
hội đồng minh của họ, chúng tôi sẽ an toàn

Nhưng không còn như thế nữa

Sự xuất hiện đầy quan trọng
của sự liên kết lẫn nhau

và của những vũ khí phá huỷ hàng loạt

có nghĩa là càng ngày

tôi càng có chung vận mệnh với kẻ địch của mình

khi tôi là nhà ngoại giao

việc thương lượng hiệp ước giải trừ quân bị
với Hồng Quân Nga

ở Geneva năm 1970s

chúng tôi đã thàng công
vì chúng tôi hiểu được

mình chia sẻ chung số phận với họ

An ninh tập thể là không đủ.

Hoà bình đến với Bắc Ireland

bởi hai bên nhận ra rằng
trò chơi một mất một còn không thể có hiệu quả

Họ cùng chung số phận với kẻ địch của họ

Một trong những rào cản hoà bình ở Trung Đông

là cả hai phía Israel và Palestine

đều không hiểu

là họ có chung một số phận

và bất chợt thưa quí vị

cái mà đã từng là lời đề nghịi

của những nhà thơ
hay những người người mơ mộng

trở thành cái
mà chúng ta phải suy nghĩ nghiêm túc

như một vấn đề về chính sách quốc gia

tôi đã bắt đầu với một bài thơ
tôi sẽ kết thúc cũng bằng một bài thơ

bài thơ tuyệt vời của John Donne

"Gửi cho những người còn sống"

bài thơ tên là "Không ai là một hòn đảo cả"

và nó như thế này

"mỗi cái chết của một con người ảnh hưởng đến tôi,

bởi tôi thuộc về loài người,

gửi mà không báo

cho những người đã khuất

chuông rung ba hồi"

với John Donne, đó là một lời đề nghị luân lý

Đối với chúng ta, tôi nghĩ rằng

đó là một phần cho sự sống còn của mình

Cảm ơn rất nhiều

(vỗ tay)