Haberleri nasıl seçmeliyiz - Damon Brown

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/how-to-choose-your-news-damon-brown

İnternetin ve sosyal medyanın gelişimi ile haberler, daha önce benzeri görülmemiş sayıda farklı medya kuruluşu tarafından inanılmaz bir hızda dağıtılıyor. Peki, hangi haberi tüketeceğimize nasıl karar veririz? Damon Brown, yorumun ve gerçeğin (ve bazen yalanın) haberin içerisine nasıl eklendiğini ve akıllı okuyucunun onları nasıl ayırt edebileceğini anlatıyor.

Dersi veren Damon Brown, animasyon Augenblick Studios.

Dünyada neler olup bittiğini
nasıl öğreniyorsunuz?

Birkaç tık uzağınızdaki bilgi

sınırsız olabilir

fakat sahip olduğumuz vakit ve enerji

tamamını özümsemek ve
değerlendirmek için yeterli değil.

Haberleri nasıl okuyacağınızı bilmezseniz

dünyadaki tüm bilgi faydalı olmayacaktır.

Dedenize, ninenize, ebeveynlerinize,
hatta abi ve ablanıza

bu fikir tuhaf gelebilirdi.

Yalnızca birkaç on yıl öncesinde,
haberler genel bilgilere dayalıydı.

Haber edinme seçeneklerimiz

genel konularda yayın yapan birkaç dergi,

olan biteni aktaran gazeteler

ve güvenilir habercilerin her akşam

aynı saatte verdikleri
haberleri yayınlayan

3-4 televizyon kanalıyla sınırlıydı.

Kitlesel medya
araçlarının yaygınlaşmasıyla

bu sistemin sorunları da belirginleşti.

Otoriter ülkelerin bilgiyi
kontrol ettiği ve sansürlediği bilinirken

bir dizi skandal,
demokratik hükümetlerin de

çoğu zaman medya işbirliğiyle

halkı yanılttığını gösterdi.

Örtülü savaşların, gizli suikastların
ve siyasi yolsuzlukların ifşası

halkın ana akım kanalları
tarafından sunulan

resmi açıklamalara olan
inancını zayıflattı.

Medya muhafızlarına olan
bu güven sarsılması,

büyük medya kuruluşlarıyla yarışan
ve olayları çeşitli açılardan ele alan

alternatif gazeteleri, radyo ve haber
programlarını beraberinde getirdi.

Yakın zamanda, internet her vatandaşı
potansiyel bir muhabire dönüştürüp

sosyal medya, blog
ve çevrimiçi video paylaşımı ile

bilgi ve bakış açılarını çeşitlendirdi.

Ancak herkes muhabirse
hiç kimse muhabir değildir

ve farklı kaynaklar
yalnızca yorumda değil,

gerçeğin kendisinde bile
hemfikir olmayabilir.

O halde gerçeği ya da ona yakın
bir şeyi nasıl elde edersiniz?

En iyi çözüm, aracılar tarafından
filtrelenmemiş asıl habere ulaşmaktır.

Bilimsel bir çalışmayı
veya bir politikacının konuşmasını

yorumlayan makaleler yerine,

haberin kaynağına gidip
kendi yorumunuzu yapabilirsiniz.

Güncel olaylara ilişkin olarak sosyal
medya üzerinden muhabirleri takip edin.

Arap Baharı veya Ukrayna
protestoları gibi büyük olaylar sırasında

haber spikerleri ve blog yazarları
kaosun ortasında paylaşım yaptılar.

Bunların çoğu daha sonra makaleler
veya yayınlarda görünse de

unutmayın ki bu cilalanmış versiyonlar

çoğu zaman olay yerindeki kişinin sesi ile

orada olmayan editörün
yorumunun birleşimidir.

Ayrıca hikaye ne kadar karmaşık olursa

eş zamanlı takibi o kadar az
yapmaya çalışmalısınız.

Terör saldırıları
ve doğal afetler gibi olaylarda

günümüz medyası, güvenilir bilgi olmasa da

devamlı yayın yapmaya çalışmakta;

bu da bazen hatalı habere

veya masum insanların
suçlanmasına yol açmaktadır.

Bu tür olaylarda endişelenmek kolaydır

ancak en son gelişmeleri
dakikalar içinde değil,

gün içinde birkaç kere kontrol edip

tüm detayların ortaya çıkması

ve hatalı bildirilerin çürütülmesi için

zaman vermeye çalışın.

İyi gazetecilik tarafsızlığı hedeflerken,

medya önyargısı genellikle kaçınılmazdır.

Doğrudan erişemediğiniz haberi

farklı muhabirler istihdam eden

ve farklı uzmanlarla röportaj yapan
birçok kaynaktan okuyun.

Çeşitli kaynakları dinlemek
ve farklılıkları anlamak

resmin tamamını görebilmeniz için
parçaları birleştirmenizi sağlar.

Ayrıca gerçeği yorumdan
ayırmak da çok önemlidir.

'Sanırım, muhtemelen, olasılıkla' gibi
kelimeler haber kaynağının

dikkatli olduğu ya da daha kötüsü
tahminde bulunduğunu gösterir.

Ayrıca isimsiz kaynaklara
dayanan raporlara dikkat edin.

Bu kişilerin hikayeyle
ilişkisi olmayabilir

veya haberin ele alınış
şeklinden çıkar sağlayabilirler.

Anonimlikleri, verdikleri bilgi için
sorumlu tutulmamalarını sağlar.

Son olarak, en önemlisi,

haberi yaymadan önce doğrulamaya çalışın.

Sosyal medya gerçeğin
bize daha hızlı ulaşmasını sağlarken

söyletintilerin de
teyit edilmeden yayılmasına

ve hataların çürütüldükten çok sonra dahi
hayatta kalmalarına imkan verdi.

Bu nedenle inanılmaz veya korkunç
bir haberi paylaşmadan önce

kaçırmış olabileceğiniz
herhangi bir ek bilgi veya bağlamı

ve konuya ilişkin başkalarının
ne söylediğini görmek için

internette araştırma yapın.

Bugün, bilgi akışını kontrol eden
eski medya muhafızlarından

hiç olmadığı kadar özgürüz.

Ancak özgürlük sorumluluğu da
beraberinde getirir:

Kendi tecrübelerimizi
şekillendirme sorumluluğu

ve akıntının sele dönüşmesini
önleme sorumluluğu,

bu da bizi dalış öncesi
daha az bilgi sahibi kılar.