0:00:08.139,0:00:11.122 Dünyada neler olup bittiğini[br]nasıl öğreniyorsunuz? 0:00:11.122,0:00:13.621 Birkaç tık uzağınızdaki bilgi 0:00:13.621,0:00:15.281 sınırsız olabilir 0:00:15.281,0:00:17.098 fakat sahip olduğumuz vakit ve enerji 0:00:17.098,0:00:20.233 tamamını özümsemek ve[br]değerlendirmek için yeterli değil. 0:00:20.233,0:00:23.148 Haberleri nasıl okuyacağınızı bilmezseniz 0:00:23.148,0:00:25.988 dünyadaki tüm bilgi faydalı olmayacaktır. 0:00:25.988,0:00:29.308 Dedenize, ninenize, ebeveynlerinize,[br]hatta abi ve ablanıza 0:00:29.319,0:00:31.601 bu fikir tuhaf gelebilirdi. 0:00:31.601,0:00:34.867 Yalnızca birkaç on yıl öncesinde,[br]haberler genel bilgilere dayalıydı. 0:00:34.867,0:00:36.203 Haber edinme seçeneklerimiz 0:00:36.203,0:00:38.390 genel konularda yayın yapan birkaç dergi, 0:00:38.390,0:00:39.968 olan biteni aktaran gazeteler 0:00:39.968,0:00:42.825 ve güvenilir habercilerin her akşam 0:00:42.825,0:00:45.697 aynı saatte verdikleri [br]haberleri yayınlayan 0:00:45.697,0:00:48.901 3-4 televizyon kanalıyla sınırlıydı. 0:00:48.901,0:00:51.148 Kitlesel medya [br]araçlarının yaygınlaşmasıyla 0:00:51.148,0:00:53.213 bu sistemin sorunları da belirginleşti. 0:00:53.213,0:00:57.241 Otoriter ülkelerin bilgiyi[br]kontrol ettiği ve sansürlediği bilinirken 0:00:57.256,0:00:59.665 bir dizi skandal,[br]demokratik hükümetlerin de 0:00:59.665,0:01:03.211 çoğu zaman medya işbirliğiyle 0:01:03.211,0:01:05.848 halkı yanılttığını gösterdi. 0:01:05.848,0:01:11.047 Örtülü savaşların, gizli suikastların [br]ve siyasi yolsuzlukların ifşası 0:01:11.068,0:01:13.864 halkın ana akım kanalları [br]tarafından sunulan 0:01:13.864,0:01:16.793 resmi açıklamalara olan [br]inancını zayıflattı. 0:01:16.793,0:01:19.421 Medya muhafızlarına olan [br]bu güven sarsılması, 0:01:19.421,0:01:23.744 büyük medya kuruluşlarıyla yarışan[br]ve olayları çeşitli açılardan ele alan 0:01:23.744,0:01:28.516 alternatif gazeteleri, radyo ve haber [br]programlarını beraberinde getirdi. 0:01:28.541,0:01:32.946 Yakın zamanda, internet her vatandaşı[br]potansiyel bir muhabire dönüştürüp 0:01:32.953,0:01:35.957 sosyal medya, blog[br]ve çevrimiçi video paylaşımı ile 0:01:35.957,0:01:39.471 bilgi ve bakış açılarını çeşitlendirdi. 0:01:39.471,0:01:41.913 Ancak herkes muhabirse[br]hiç kimse muhabir değildir 0:01:41.913,0:01:44.590 ve farklı kaynaklar [br]yalnızca yorumda değil, 0:01:44.590,0:01:46.813 gerçeğin kendisinde bile [br]hemfikir olmayabilir. 0:01:46.813,0:01:50.204 O halde gerçeği ya da ona yakın [br]bir şeyi nasıl elde edersiniz? 0:01:50.204,0:01:55.139 En iyi çözüm, aracılar tarafından [br]filtrelenmemiş asıl habere ulaşmaktır. 0:01:55.140,0:01:58.012 Bilimsel bir çalışmayı [br]veya bir politikacının konuşmasını 0:01:58.012,0:01:59.597 yorumlayan makaleler yerine, 0:01:59.597,0:02:03.303 haberin kaynağına gidip [br]kendi yorumunuzu yapabilirsiniz. 0:02:03.303,0:02:06.983 Güncel olaylara ilişkin olarak sosyal [br]medya üzerinden muhabirleri takip edin. 0:02:06.983,0:02:10.659 Arap Baharı veya Ukrayna [br]protestoları gibi büyük olaylar sırasında 0:02:10.671,0:02:16.094 haber spikerleri ve blog yazarları[br]kaosun ortasında paylaşım yaptılar. 0:02:16.094,0:02:19.416 Bunların çoğu daha sonra makaleler [br]veya yayınlarda görünse de 0:02:19.416,0:02:21.890 unutmayın ki bu cilalanmış versiyonlar 0:02:21.890,0:02:24.634 çoğu zaman olay yerindeki kişinin sesi ile 0:02:24.634,0:02:27.121 orada olmayan editörün [br]yorumunun birleşimidir. 0:02:27.121,0:02:29.392 Ayrıca hikaye ne kadar karmaşık olursa 0:02:29.392,0:02:32.369 eş zamanlı takibi o kadar az [br]yapmaya çalışmalısınız. 0:02:32.369,0:02:35.721 Terör saldırıları [br]ve doğal afetler gibi olaylarda 0:02:35.721,0:02:37.977 günümüz medyası, güvenilir bilgi olmasa da 0:02:37.977,0:02:41.578 devamlı yayın yapmaya çalışmakta; 0:02:41.578,0:02:44.141 bu da bazen hatalı habere 0:02:44.141,0:02:47.150 veya masum insanların [br]suçlanmasına yol açmaktadır. 0:02:47.150,0:02:49.842 Bu tür olaylarda endişelenmek kolaydır 0:02:49.842,0:02:52.152 ancak en son gelişmeleri[br]dakikalar içinde değil, 0:02:52.152,0:02:53.991 gün içinde birkaç kere kontrol edip 0:02:53.991,0:02:55.898 tüm detayların ortaya çıkması 0:02:55.898,0:02:58.704 ve hatalı bildirilerin çürütülmesi için 0:02:58.704,0:03:01.721 zaman vermeye çalışın. 0:03:01.721,0:03:03.838 İyi gazetecilik tarafsızlığı hedeflerken, 0:03:03.838,0:03:06.799 medya önyargısı genellikle kaçınılmazdır. 0:03:06.799,0:03:08.260 Doğrudan erişemediğiniz haberi 0:03:08.260,0:03:10.844 farklı muhabirler istihdam eden 0:03:10.844,0:03:14.386 ve farklı uzmanlarla röportaj yapan [br]birçok kaynaktan okuyun. 0:03:14.392,0:03:17.399 Çeşitli kaynakları dinlemek [br]ve farklılıkları anlamak 0:03:17.399,0:03:21.435 resmin tamamını görebilmeniz için[br]parçaları birleştirmenizi sağlar. 0:03:21.454,0:03:24.206 Ayrıca gerçeği yorumdan[br]ayırmak da çok önemlidir. 0:03:24.216,0:03:27.564 'Sanırım, muhtemelen, olasılıkla' gibi [br]kelimeler haber kaynağının 0:03:27.564,0:03:31.845 dikkatli olduğu ya da daha kötüsü[br]tahminde bulunduğunu gösterir. 0:03:31.845,0:03:35.653 Ayrıca isimsiz kaynaklara [br]dayanan raporlara dikkat edin. 0:03:35.653,0:03:38.677 Bu kişilerin hikayeyle [br]ilişkisi olmayabilir 0:03:38.677,0:03:41.409 veya haberin ele alınış[br]şeklinden çıkar sağlayabilirler. 0:03:41.409,0:03:45.744 Anonimlikleri, verdikleri bilgi için[br]sorumlu tutulmamalarını sağlar. 0:03:45.745,0:03:47.545 Son olarak, en önemlisi, 0:03:47.545,0:03:50.652 haberi yaymadan önce doğrulamaya çalışın. 0:03:50.652,0:03:53.743 Sosyal medya gerçeğin [br]bize daha hızlı ulaşmasını sağlarken 0:03:53.756,0:03:57.565 söyletintilerin de [br]teyit edilmeden yayılmasına 0:03:57.588,0:04:01.158 ve hataların çürütüldükten çok sonra dahi[br]hayatta kalmalarına imkan verdi. 0:04:01.185,0:04:05.310 Bu nedenle inanılmaz veya korkunç [br]bir haberi paylaşmadan önce 0:04:05.310,0:04:08.618 kaçırmış olabileceğiniz [br]herhangi bir ek bilgi veya bağlamı 0:04:08.618,0:04:11.376 ve konuya ilişkin başkalarının [br]ne söylediğini görmek için 0:04:11.376,0:04:13.360 internette araştırma yapın. 0:04:13.360,0:04:17.237 Bugün, bilgi akışını kontrol eden[br]eski medya muhafızlarından 0:04:17.237,0:04:20.052 hiç olmadığı kadar özgürüz. 0:04:20.052,0:04:22.478 Ancak özgürlük sorumluluğu da [br]beraberinde getirir: 0:04:22.478,0:04:25.441 Kendi tecrübelerimizi [br]şekillendirme sorumluluğu 0:04:25.441,0:04:28.492 ve akıntının sele dönüşmesini [br]önleme sorumluluğu, 0:04:28.492,0:04:31.847 bu da bizi dalış öncesi [br]daha az bilgi sahibi kılar.