Return to Video

Hastalandığınızda berbat hissetmenizin şaşırtıcı nedeni- Marco A. Sotomayor

  • 0:07 - 0:09
    Her şey boğazınız gıcıklanırken
  • 0:09 - 0:12
    öksürmeye başlamanızla başlar.
  • 0:12 - 0:14
    Kaslarınız ağrımaya başlar,
  • 0:14 - 0:16
    huysuzlanırsınız,
  • 0:16 - 0:18
    ve iştahınızı kaybedersiniz.
  • 0:18 - 0:21
    Artık kesindir: Şifayı kapmışsınızdır.
  • 0:21 - 0:23
    Bu sinir bozan semptom curcunasının
  • 0:23 - 0:25
    nedeninin vücudunuzu
    saran bir enfeksiyondan
  • 0:25 - 0:27
    kaynaklandığını varsaymak mantıklıdır.
  • 0:27 - 0:29
    Fakat gerçekten de durum bu mu?
  • 0:29 - 0:31
    Sizi gerçekten hasta yapan şey ne?
  • 0:32 - 0:35
    Ya bu kötü saldırıyı vücudunuz
    kendi tetikliyorsa?
  • 0:37 - 0:39
    Grip virüsü gibi patajonler
    vücudunuza girip
  • 0:39 - 0:42
    hücrelerinizi ele geçirip onları öldürmeye
  • 0:42 - 0:45
    başladığında ilk olarak hasta olursunuz.
  • 0:45 - 0:47
    Ama bu davetsiz
    saldırının başka etkisi var:
  • 0:47 - 0:51
    Bağışıklık sisteminizi harekete geçirir.
  • 0:51 - 0:54
    Vücudunuz enfeksiyon kaptığını algıladığı
  • 0:54 - 0:57
    anda kendini savunmaya başlar.
  • 0:57 - 1:00
    Makrofajlar, ilk ataktan
    sorumlu olan hücreler,
  • 1:00 - 1:02
    vücudunuzda olan virüsü
    ve enfekte hücreleri
  • 1:02 - 1:05
    arar ve onları öldürürler.
  • 1:05 - 1:08
    Bunun ardından makrofajlar,
  • 1:08 - 1:10
    sitokin denilen proteinleri salgılarlar.
  • 1:10 - 1:12
    Böylelikle bağışıklık
    sisteminizde bulunan
  • 1:12 - 1:14
    ve virüse karşı savaşta görev alan diğer
  • 1:14 - 1:17
    hücreler olay yerine ulaşır.
  • 1:17 - 1:19
    Eğer bütün bu taaruz yeterince güçlüyse,
  • 1:19 - 1:23
    siz daha fark etmeden
    enfeksiyon yok edilir.
  • 1:23 - 1:27
    Aslında olan, vücudunuzun kendini
    asıl aksiyona hazırlamasıdır.
  • 1:27 - 1:30
    Bazı durumlarda, virüsler fazla yayılır,
  • 1:30 - 1:32
    kana veya hayati organlara yerleşir.
  • 1:32 - 1:34
    Bu oldukça tehlikeli durumu
    önlemek için,
  • 1:34 - 1:36
    bağışıklık sisteminizin
    beyninizle
  • 1:36 - 1:37
    koordine olarak daha güçlü bir saldırı
  • 1:37 - 1:39
    gerçekleştirmesi gerekir.
  • 1:40 - 1:42
    İşte tam bu noktada,
    çok da hoş olmayan
  • 1:42 - 1:44
    hastalık semptompları
    baş göstermeye başlar:
  • 1:44 - 1:46
    Ateşinizin çıkmasıyla başlar,
  • 1:46 - 1:47
    ağrı ve acı,
  • 1:47 - 1:48
    ve yorgunluk onu takip eder.
  • 1:48 - 1:50
    Peki neden bu durumu yaşıyoruz?
  • 1:50 - 1:52
    Bağışıklık sisteminiz ağır bir
  • 1:52 - 1:54
    saldırıya uğradığında
  • 1:54 - 1:56
    daha çok sitokin salgılar,
  • 1:56 - 1:58
    ve bunun iki sonucu vardır:
  • 1:58 - 1:59
    İlk olarak bütün vucudu
    baştan aşağı
  • 1:59 - 2:02
    dolaşan Vagus siniri
  • 2:02 - 2:05
    bu bilgiyi beyin sapına iletir,
  • 2:05 - 2:09
    ağrı merkezinin yakınından geçerek.
  • 2:09 - 2:13
    İkinci olarak, sitokinler
  • 2:13 - 2:16
    beynin vücut sıcaklığından
  • 2:16 - 2:17
    susuzluktan
  • 2:17 - 2:18
    açlıktan
  • 2:18 - 2:19
    ve uykuyusuzluktan,
  • 2:19 - 2:20
    ve daha bir sürü şeyden sorumlu
  • 2:20 - 2:21
    olan hipotalamusa ulaşır.
  • 2:21 - 2:23
    Bu sinyali alan hipotalamus
  • 2:23 - 2:24
    savaşta ön safada yer alan
  • 2:24 - 2:27
    prostaglandin E2 denilen molekülü üretir.
  • 2:29 - 2:30
    Hipotalamus kaslarınızın kasılmalarını
  • 2:30 - 2:33
    sağlayan sinyaller yollar
  • 2:33 - 2:36
    ve bu sinyaller vücut ısınızı yükseltir.
  • 2:36 - 2:37
    Aynı zamanda sizi mahmur bırakır,
  • 2:37 - 2:38
    ve iştahınızı kaybedersiniz,
  • 2:38 - 2:41
    ve susuz hissedersiniz.
  • 2:41 - 2:44
    Peki bu kadar rahatsızlık veren
    semptomun amacı nedir?
  • 2:44 - 2:46
    Aslında, hala çok emin değiliz,
  • 2:46 - 2:49
    ama iyileşmeye yardım
    ettiğini düşünüyoruz.
  • 2:49 - 2:52
    Ateşinizin çıkması bakteriyi
    yavaşlatabilir
  • 2:52 - 2:53
    ve bağışıklık sisteminizin
    patajonleri yok
  • 2:53 - 2:55
    etmesine yardımcı olabilir.
  • 2:55 - 2:56
    Uyku, vücudunuzdaki
    enerjinin enfeksiyonla
  • 2:56 - 2:59
    savaş için kullanılmasına öncülük eder.
  • 2:59 - 3:01
    Yemek yemeği kestiğinizde,
    karaciğeriniz
  • 3:01 - 3:03
    kandaki demir daha fazla ayırıştırır
  • 3:03 - 3:06
    ve demir bakteriler için
    hayati önem taşıdığından
  • 3:06 - 3:09
    bu durum onları aç bırakır.
  • 3:09 - 3:13
    Susuz olmanız sizi dehidre eder,
  • 3:13 - 3:15
    böylelikle hapşırmayla,
  • 3:15 - 3:16
    öksürmeyle,
  • 3:16 - 3:17
    kusmayla,
  • 3:17 - 3:18
    ve isalle hastalığın
    bulaşmasını azaltır.
  • 3:18 - 3:21
    Fakat, eğer yeterince su
    içmemeniz takdirde
  • 3:21 - 3:22
    dehidrasyonunu tehlike
    oluşturduğunu
  • 3:22 - 3:24
    hatırlatmakta fayda var.
  • 3:24 - 3:26
    Vücudunuzun ağrıması bile
    sizi daha hassas yapar,
  • 3:26 - 3:30
    dikkatinizi daha kötü olabilecek veya
  • 3:30 - 3:31
    böyle olmanıza neden
    olan enfekte olmuş
  • 3:31 - 3:33
    kesiklere yönlendirir.
  • 3:33 - 3:35
    Bu fiziksel semptomların yanısıra,
  • 3:35 - 3:37
    hastalık sizi ters,
  • 3:37 - 3:38
    mutsuz,
  • 3:38 - 3:39
    veya şaşkın yapabilir.
  • 3:39 - 3:41
    Bunun nedeni sitokinlerin ve
    prostaglandinlerin
  • 3:41 - 3:42
    beyindeki yüksek
    fonksiyonlu yerlere
  • 3:42 - 3:47
    ulaşarak nerotransmiterlerin
    aktivitesini bozmasıdır,
  • 3:47 - 3:48
    glutamin,
  • 3:48 - 3:49
    endorfin,
  • 3:49 - 3:50
    serotonin,
  • 3:50 - 3:51
    dopamin gibi.
  • 3:51 - 3:53
    Bu duygu gibi hislerin
    kontrol edildiği
  • 3:53 - 3:56
    limbik sistemi etkiler veya
  • 3:56 - 4:00
    muakemenin yapıldığı serabral korteksi.
  • 4:00 - 4:01
    Yani her hastalandığınızda
    bu kadar
  • 4:01 - 4:03
    rahatsız hissetmenize neden olan şey
  • 4:03 - 4:07
    aktif bağışıklık sisteminizden
    başka bir şey değildir.
  • 4:08 - 4:11
    Malesef, her zaman da mükemmel çalışmaz.
  • 4:11 - 4:13
    Örneğin, dünya genelinde milyonlarca
  • 4:13 - 4:14
    otoimmün hastalıklardan
    dolayı
  • 4:14 - 4:16
    sıkıntısı olan insan var.
  • 4:16 - 4:19
    Bu hastalıklarda bağışıklık sistemi
  • 4:19 - 4:21
    vücudunuz bir parçası olan kısımları bile
  • 4:21 - 4:24
    tehlike olarak algılar ve
    vücut kendine saldırır.
  • 4:24 - 4:26
    Ama insan ırkının büyük
    bir çoğunluğu için
  • 4:26 - 4:27
    milyonlarca yıl
    süren evrim,
  • 4:27 - 4:29
    bağışıklık sistemine ince
    bir ayar vermiş durumda,
  • 4:29 - 4:33
    öyle ki, bize karşı değil
    bizim için çalışıyor.
  • 4:33 - 4:35
    Hastalığın getirdiği semptomlar
    çok sinir bozucu,
  • 4:35 - 4:36
    fakat günün sonunda,
  • 4:36 - 4:39
    vücudumuzu yüzyıllardır dış etkenlerden
  • 4:39 - 4:41
    koruyan çok eski
  • 4:41 - 4:43
    bir oluşumun yansıması.
Title:
Hastalandığınızda berbat hissetmenizin şaşırtıcı nedeni- Marco A. Sotomayor
Speaker:
Marco A. Sotomayor
Description:

Tüm dersi izlemek için: http://ed.ted.com/lessons/the-surprising-reason-you-feel-awful-when-you-re-sick-marco-a-sotomayor

Boğazınızın gıcıklanırken, öksürmeye başlamanızla başlar her şey. Kaslarınız ağrır, huysuzlanırsınız ve iştahınızı kaybedersiniz. Artık kesindir: Şifayı kapmışsınızdır. Bu sıkınıtı veren semptom curcunasının nedeninin kaptığınız bir enfeksiyon olduğunu varsaymak mantıklıdır-fakat gerçekten de durum bu mudur? Marco A. Sotomayor sizi gerçekte neyin hasta yaptığını anlatıyor.

Ders: Marco A. Sotomayar, Animasyon: Henrik Malmgren
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:01

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.