Return to Video

Katil Yosunun Saldırısı - Eric Noel Muñoz

  • 0:07 - 0:09
    Hepimiz bir bilim adamı sayesinde,
  • 0:09 - 0:11
    laboratuvarda doğan bir canavarın,
  • 0:11 - 0:14
    dünyayı kasıp kavurduğu
    filmleri görmüşüzdür.
  • 0:14 - 0:17
    Peki ya bu canavar şehir yok eden
    dev ve öfkeli bir yaratık değil de,
  • 0:17 - 0:20
    tüm kıyı ekosistemini
    yok edebilecek potansiyeldeki
  • 0:20 - 0:22
    bir avuç su yosunu olsaydı?
  • 0:22 - 0:25
    Bu, özünde doğal olarak ortaya çıkan
  • 0:25 - 0:27
    ve tropikal sulara özgü bir su yosunu olan
  • 0:27 - 0:29
    "Caulerpa taxifolia"nın hikâyesi.
  • 0:29 - 0:32
    1980'lerde bu canlının daha soğuk
    ortamlarda yetişebilen bir türü bulundu.
  • 0:32 - 0:35
    Güzel, parlak yeşil rengiyle
    birleşen özelliği
  • 0:35 - 0:38
    ve bakıma ihtiyacı olmadan
    hızlı yetişebilmesi,
  • 0:38 - 0:40
    sudaki besinleri
    ve kimyasalları tüketerek
  • 0:40 - 0:43
    temiz tuttuğu
    akvaryumlar için birebirdi.
  • 0:43 - 0:45
    İleri seçici çoğaltma,
    onu daha zinde yaptı
  • 0:45 - 0:48
    ve hemen sonra, akvaryumlarda
    dünya çapında kullanılmaya başladı.
  • 0:48 - 0:52
    Ancak bu akvaryumda yetişmiş
    süper algden bir parçanın Akdeniz'de,
  • 0:52 - 0:54
    ünlü Monako Oşinografi Müzesi'nin
    yakınlarında
  • 0:54 - 0:56
    ortaya çıkması uzun sürmedi.
  • 0:56 - 0:57
    Deniz biyologları bu su yosununu
  • 0:57 - 0:59
    müzenin akvaryum sularıyla beraber
  • 0:59 - 1:01
    kazara okyanusa saldığını düşünürken
  • 1:01 - 1:04
    müze yöneticileri, bölgeye
    okyanus akıntılarıyla
  • 1:04 - 1:05
    geldiğini iddia etti.
  • 1:05 - 1:07
    Nasıl ortaya çıktığı
    önemli olmaksızın,
  • 1:07 - 1:09
    yabancı Caulerpa'nın sayısı
    hızla ikiye katlandı.
  • 1:09 - 1:12
    Salgıladığı balıkları uzak tutan
    bir toksin sayesinde
  • 1:12 - 1:13
    doğal avcıları yoktu.
  • 1:13 - 1:16
    Tıpkı efsanevi bir canavar gibi,
    kopmuş en ufak bir parça bile
  • 1:16 - 1:19
    tamamen yeni bir koloniye
    dönüşebilirdi.
  • 1:19 - 1:22
    Dalgalarla, bot çapalarıyla
    ve oltalarla temas sonucu parçalanarak
  • 1:22 - 1:25
    Akdeniz kıyı şehirlerine yayılıp
  • 1:25 - 1:26
    mercan resiflerini kapladı.
  • 1:26 - 1:29
    Peki bu istilanın neticesi neydi?
  • 1:29 - 1:30
    Kime sorduğunuza göre değişir.
  • 1:30 - 1:31
    Varlığını ilk keşfeden
  • 1:31 - 1:34
    ve ona Katil Yosun ismini veren
    biyologun içinde olduğu
  • 1:34 - 1:36
    birçok bilim insanı
    Caulerpa'nın yayılımının
  • 1:36 - 1:39
    balıkların tükettiği
    su yosunlarına yer bırakmayarak
  • 1:39 - 1:41
    biyoçeşitliliği azalttığına
    dair uyarılarda bulundu.
  • 1:41 - 1:42
    Bunların aksine,
  • 1:42 - 1:45
    aslında diğer çalışmalar
    yosunun kimyasal kirleticileri yok ederek
  • 1:45 - 1:47
    olumlu bir etkisinin
    olduğunu öne sürdü -
  • 1:47 - 1:49
    zaten akvaryumların gelişme sebebi buydu.
  • 1:49 - 1:51
    Ancak doğal bir eko sistemin
  • 1:51 - 1:53
    yabancı bir türle
    bozulmaya uğraması
  • 1:53 - 1:55
    hemen görülemeyen, tahmin edilemez
  • 1:55 - 1:57
    ve kontrolsüz etkilere sahip olabilir.
  • 1:57 - 1:59
    Böylece Caulerpa taxifolia, 2000'de
  • 1:59 - 2:02
    San Diego civarındaki
  • 2:02 - 2:03
    Agua Hedionda Lagoon, Carlsbad'de
  • 2:03 - 2:05
    büyük olasılıkla bir akvaryum suyunun
  • 2:05 - 2:08
    kanalizasyona dökülmesi sonucu
    bulunduğunda
  • 2:08 - 2:10
    yayılmadan önce önüne
    geçme kararı alındı.
  • 2:10 - 2:13
    Caulerpa kolonisinin üzerine
    muşambalar gerildi
  • 2:13 - 2:15
    ve içeriye klor enjekte edildi.
  • 2:15 - 2:16
    Bu yöntem, muşamba altındaki
  • 2:16 - 2:18
    tüm canlı hayatını bitirmiş olsa da
  • 2:18 - 2:20
    yosunun kökünü kazımakta başarılı oldu
  • 2:20 - 2:23
    ve yerini yerli deniz çayırı
    almayı başardı.
  • 2:23 - 2:26
    Hızlı bir cevap sayesinde
    Kaliforniya yetkilileri
  • 2:26 - 2:28
    Caulerpa'nın yayılışını
    önlemeyi başardılar.
  • 2:28 - 2:30
    Ancak türün başka bir vakasında,
  • 2:30 - 2:32
    Güneydoğu Avustralya'nın
    kıyı sulak alanlarında
  • 2:32 - 2:34
    kontrolsüz olarak yayılmasına
    olanak tanındı.
  • 2:34 - 2:37
    Ne yazık ki, bir muşamba Akdeniz'i
  • 2:37 - 2:39
    ya da Avustralya kıyısını kaplayamaz.
  • 2:39 - 2:41
    İstilacı türler yeni bir sorun değil,
  • 2:41 - 2:43
    elbette doğal olarak gerçekleşebilir.
  • 2:43 - 2:46
    Ancak, eğer bu türler,
    insan eliyle seçici çoğaltmanın
  • 2:46 - 2:48
    veya genetik mühendisliğinin sonucu olarak
  • 2:48 - 2:50
    ortaya çıkıp doğal ortama bırakıldıysa
  • 2:50 - 2:51
    ekosistemler üzerindeki etkileri
  • 2:51 - 2:54
    çok daha köklü ve geri alınamaz olabilir.
  • 2:54 - 2:56
    Yeni teknolojilerin yaygınlaşmasıyla
  • 2:56 - 2:58
    ve çevreye karşı çeşitli tehditlerle
  • 2:58 - 3:01
    bilim insanlarının riskleri ve tehlikeleri
    izleyip değerlendirmesi
  • 3:01 - 3:03
    her zamankinden daha önemli.
  • 3:03 - 3:04
    Bizim unutmamamız gereken ise
  • 3:04 - 3:06
    arka bahçemizde başlayan şey
  • 3:06 - 3:08
    dünyanın öbür ucundaki
    eko sistemleri etkileyebilir.
Title:
Katil Yosunun Saldırısı - Eric Noel Muñoz
Description:

Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: http://ed.ted.com/lessons/attack-of-the-killer-algae-eric-noel-munoz

Yakından ne kadar sevecen gözükse de, minik su yosunu Caulerpa taxifolia kıyı eko sistemlerini bayağı tahrip edebilir. Bu süper alg oldukça uyumlu, ayrıca hızlı yetişiyor ve kolayca yayılıyor. Eric Noel Muñoz bu bitkinin inanılmaz işgali hakkındaki detayları veriyor ve istilacı türleri yeni eko sistemlere tanıtmanın risklerine ışık tutuyor.

Ders: Eric Noel Muñoz, animasyon: Eli Enigenburg.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:24

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.