Return to Video

Jak kilku naukowców zmieniło nasze podejście do chorób - Tien Nguyen

  • 0:07 - 0:09
    A gdybym tak powiedział,
    że wszystkie choroby
  • 0:09 - 0:12
    jak przeziębienie, grypa, zapalenie gardła
  • 0:12 - 0:16
    pochodzą z wędrujących
    chmur trującej mgły?
  • 0:16 - 0:20
    Uznasz to za bzdurę i słusznie.
  • 0:20 - 0:25
    Jednak tak myśleli ludzie o przyczynach
    chorób przez kilka wieków.
  • 0:25 - 0:27
    Nazywali to teorią miazmatów.
  • 0:27 - 0:31
    Akceptował to każdy,
    łącznie ze światem lekarskim.
  • 0:31 - 0:36
    Ale roku 1840, podczas epidemii
    cholery w Londynie,
  • 0:36 - 0:39
    mała grupa naukowców nabrała wątpliwości.
  • 0:39 - 0:43
    Wczesne mikroskopy ujawniły istnienie
    maleńkich drobnoustrojów
  • 0:43 - 0:49
    i zasugerowano, że to właśnie one
    są przyczyną chorób,
  • 0:49 - 0:51
    stąd teoria drobnoustrojów.
  • 0:51 - 0:53
    Chociaż większość ludzi
    trzymała się utartych teorii
  • 0:53 - 0:55
    i silnie negowała teorię drobnoustrojów,
  • 0:55 - 0:58
    jej zwolennicy byli zdeterminowani,
    by dowieść pomyłkę
  • 0:58 - 1:00
    przez zbieranie przekonujących dowodów.
  • 1:00 - 1:04
    Przewodził im lekarz dr Snow.
  • 1:04 - 1:08
    Dr Snow zaobserwował,
    że pacjenci chorzy na cholerę
  • 1:08 - 1:11
    doświadczyli silnych wymiotów i biegunki,
  • 1:11 - 1:15
    symptomów związanych z jelitami,
    a nie z płucami.
  • 1:15 - 1:19
    To podsunęło mu, że choroba
    przenosi się przez jedzenie lub picie,
  • 1:19 - 1:20
    nie przez powietrze.
  • 1:20 - 1:22
    Po przeanalizowaniu poprzednich epidemii
  • 1:22 - 1:24
    utwierdził się w przekonaniu,
  • 1:24 - 1:28
    że cholera rozprzestrzenia się
    przez zakażone źródła wody.
  • 1:28 - 1:31
    Późnym latem 1854 roku,
  • 1:31 - 1:34
    gdy cholera nagle wybuchła w Soho,
  • 1:34 - 1:37
    dzielnicy Londynu blisko jego własnej,
  • 1:37 - 1:40
    dr Snow znalazł się na tropie.
  • 1:40 - 1:42
    Poprosił o spis zmarłych,
  • 1:42 - 1:47
    których już po tygodniu było 83.
  • 1:47 - 1:49
    Naniósł na mapę ich miejsce zamieszkania
  • 1:49 - 1:56
    i odkrył, że 73 z nich mieszkało
    blisko pompy na ulicy Broad.
  • 1:56 - 1:59
    Doktor Snow kategorycznie
    polecił zamknięcie pompy,
  • 1:59 - 2:02
    a ponieważ wiedział jak niepopularna
    była teoria drobnoustrojów,
  • 2:02 - 2:06
    powiedział, że cholerę
    spowodowała trucizna w wodzie,
  • 2:06 - 2:08
    nie drobnoustroje,
  • 2:08 - 2:11
    kiedy przedstawiał sprawę urzędnikom.
  • 2:11 - 2:13
    Nie byli przekonani,
  • 2:13 - 2:17
    ale zgodzili się zamknąć pompę
    jako dodatkowy środek zapobiegawczy.
  • 2:17 - 2:21
    Prawie natychmiast ilość infekcji spadła.
  • 2:21 - 2:23
    Zachęcony sukcesem,
  • 2:23 - 2:26
    doktor Snow był postanowił
    połączyć zakażoną pompę
  • 2:26 - 2:28
    z chorobą.
  • 2:28 - 2:31
    Dowiedział się o zmarłej
    na cholerę wdowie,
  • 2:31 - 2:33
    która mieszkała daleko od Soho,
  • 2:33 - 2:38
    ale codziennie posyłała służącego
    po wodę z pompy przy ulicy Broad,
  • 2:38 - 2:40
    bo lubiła jej smak.
  • 2:40 - 2:42
    Odkrył również przytułek
  • 2:42 - 2:45
    niedaleko ulicy Broad.
  • 2:45 - 2:49
    Z setek mieszkańców
    zaraziło się tylko kilku,
  • 2:49 - 2:51
    co doktor Snow połączył z faktem,
  • 2:51 - 2:55
    że przytułek miał prywatną studnię.
  • 2:55 - 2:57
    Wreszcie Snow słyszał o niemowlęciu,
  • 2:57 - 3:01
    które mogło być jedną
    z najwcześniejszych ofiar epidemii.
  • 3:01 - 3:03
    Dowiedział się, że brudne pieluszki
  • 3:03 - 3:05
    były wrzucane do szamba
  • 3:05 - 3:10
    obok publicznej pompy przy ulicy Broad.
  • 3:10 - 3:12
    Ponownie Dr. Snow zaprezentował sprawę
  • 3:12 - 3:15
    ale nawet wtedy urzędnicy
    odrzucili jego teorię,
  • 3:15 - 3:20
    nie chcąc przyznać, że w londyńskiej
    wodzie są ludzkie odchody
  • 3:20 - 3:23
    lub, że teoria miazmatów jest błędna,
  • 3:23 - 3:26
    choć krąży od setek lat.
  • 3:26 - 3:30
    Dopiero w 1884 roku wysiłki doktora Snowa
  • 3:30 - 3:32
    potwierdził doktor Robert Koch,
  • 3:32 - 3:35
    który wyodrębnił bakterię
    powodującą cholerę.
  • 3:35 - 3:39
    Koch opracował technikę
    hodowania czystych kultur
  • 3:39 - 3:41
    i przez serię eksperymentów
  • 3:41 - 3:44
    definitywnie udowodnił,
    że konkretne bakterie
  • 3:44 - 3:47
    bezpośrednio powodują chorobę.
  • 3:47 - 3:49
    Duży wkład do teorii drobnoustrojów
  • 3:49 - 3:52
    miał płodny naukowiec Ludwik Pasteur,
  • 3:52 - 3:57
    którego badania drobnoustrojów
    doprowadziły do pierwszych szczepionek.
  • 3:57 - 4:00
    Podważając przypuszczenia
    danymi z badaniami,
  • 4:00 - 4:03
    naukowcy zdyskredytowali starą teorię
  • 4:03 - 4:08
    i zapoczątkowali rewolucję
    bardzo korzystną dla publicznego zdrowia.
  • 4:08 - 4:10
    To rodzi pytanie:
  • 4:10 - 4:14
    jakie powszechne dziś przekonania naukowe
  • 4:14 - 4:17
    wydadzą się w przyszłości idiotyczne?
  • 4:17 - 4:20
    Każdy naukowiec powiedziałby,
  • 4:20 - 4:23
    że takie pytanie to świetny start.
Title:
Jak kilku naukowców zmieniło nasze podejście do chorób - Tien Nguyen
Description:

Zobacz pełną lekcję na stronie: http://ed.ted.com/lessons/how-a-few-scientists-transformed-the-way-we-think-about-disease-tien-nguyen

Przez kilka wieków ludzie myśleli, że choroby są wynikiem wędrujących chmur trującej mgły. Dziś wiemy, że ta teoria jest absurdalna i że powodem są konkretne bakterie. Jak doszliśmy do tej nowej teorii drobnoustrojów? Tien Nguyen opisuje pracę kilku naukowców, którzy podważyli powszechnie akceptowaną teorię w sposób korzystny dla ludzkiego zdrowia.
Ten film powstał we współpracy z U.S. Office of Research Integrity: http://ori.hhs.gov.

Lekcja: Tien Nguyen, animacja: Brandon Denmark

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:40

  • 0:50.88
    Held and resisted to czas przeszły. Może i są dziś tacy, którzy też się opierają, ale film o nich nie mówi :-)
    ===
    Napisy udają zapis mowy, więc raczej nie stosujemy w nich słów charakterystycznych dla rejestru języka pisanego. Np. jeśli to możliwe, zamiast "by", "aby", "ażeby" lepiej użyć "żeby", zamiast "iż"  "że", „gdyż”  „bo” itd. Bardziej formalnego rejestru możemy używać wtedy, kiedy chcemy stylizować prelekcję na bardzo formalną, ale to prawie nigdy nie jest konieczne (wyjątkiem byłaby sytuacja, w której prelegentka specjalnie mówi językiem sztywnym i oficjalnym, żeby na przykład później odnieść się do tego i skontrastować z bardziej potocznym językiem).

    ===
    1:23.88
    Czas przeszły użyty niewłaściwie w tłumaczeniu mowy zależnej.
    Po angielsku zdania w mowie zależnej sygnalizują poprzez czas przeszły, że coś jest częścią sytuacji przeszłej. W języku polskim nie ma takiej zasady (używamy czasu teraźniejszego), za to użycie czasu przeszłego w mowie zależnej oznacza, że to, co opisuje czasownik, nastąpiło PRZED sytuacją, w której padło przytaczane zdanie. Przykład: „After the meeting, I realized I was hungry”. Właściwe tłumaczenie (toporne, żeby pokazać różnicę): „Po spotkaniu uświadomiłam sobie, że jestem głodna” (kobieta była głodna dopiero po spotkaniu). Niewłaściwe tłumaczenie: „Po spotkaniu uświadomiłam sobie, że byłam głodna” (kobieta była głodna już w trakcie spotkania) i po angielsku musiałoby wynikać z czasu Past Perfect „...I realized I had been hungry”.

    ===
    Tu masz zasady, kiedy stawiać (a kiedy nie) kropki po dr
    http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/b-Doktor-b-z-kropka-czy-bez;99.html

    Nadużywanie zaimków dzierżawczych.
    W języku angielskim zaimków dzierżawczych używa się znacznie częściej niż w polskim. Jeśli zaimek nie służy do rozróżnienia w razie wątpliwości, do której osoby coś przynależy, w polskim zaimka dzierżawczego nie użyjemy (np. "I go there with my wife" --> "Idę tam z żoną" - nie trzeba zaznaczać, że własną, nie cudzą, bo wynika to z kontekstu).

    ===
    3:12.23
    "oficjał" to słowo bardziej nacechowane, niż wymagałby tego oryginał. Unikaj takiej zmiany rejestru.

    3:15.28
    Przymiotniki od nazw krajów / miast
    piszemy po polsku z małej litery

    ===
    3:15.28
    human waste to odchody

    3:35.32
    uprawa odnosi się do roślin. Faunę, w tym bakterie, się hoduje.

Polish subtitles

Revisions