Müziğin tekrar eden kısımlarını neden severiz? - Elizabeth Hellmuth Margulis

Dersin tamamını izlemek için: http://ed.ted.com/lessons/why-we-love-repetition-in-music-elizabeth-hellmuth-margulis

En sevdiğiniz şarkının nakaratı kaç defa tekrar ediyor? O nakaratı kaç defa dinlediniz? Müzikte tekrar eden kısımlar sadece Batı'daki pop müziğine özgü değil; dünyanın her yerindeki müzikler için geçerli olan bir durum. Neden mi? Elizabeth Hellmuth Marguils "maruz kalma etkisi"nin temel ilkelerinden yola çıkarak müzikte tekrar eden kısımların, bizi nasıl pasif dinleyiciler yerine aktif katılımcılar olarak müziğin bir parçası olmaya davet ettiğini anlatıyor.

Ders içeriği Elizabet Hellmuth Marguils, animasyon Andrew Zimbelman tarafından Foreign Correspondents' Club için hazırlanmıştır.

En sevdiğiniz şarkının
nakaratı kaç defa tekrar ediyor?

Ve bir düşünün, o nakaratı
kaç defa dinlemiş olabilirsiniz?

Bir nakaratı 100'lerce defa duymadıysanız
bile onlarca defa duymuş olmanız mümkün

ve bu, Batı'da popüler
olan şarkılara özgü bir durum değil.

Tekrarlama, dünyaki farklı kültürlerde
üretilen her müziğin ortak özelliğidir.

Peki, müziğin tekrarlamaya
bu denli tabi olmasının sebebi ne?

Sebebi psikologların "salt maruz kalma
etkisi" dedikleri durumdan kaynaklanıyor.

Kısacası insanlar önceden maruz kaldıkları
şeyleri tercih etme eğilimindedirler.

Örneğin, radyoda çalan, aslında
beğendiğimizi söyleyemeyeceğimiz

bir şarkıyı daha sonra markette,
sinemada

ve sokakta tekrar duyarız.

Eninde sonunda şarkının
ritmine ve sözlerine eşlik eder,

hatta şarkıyı indiririz.

Salt maruz kalma etkisi
sadece şarkılar için geçerli değildir.

Bu etki şekillerden, Super Bowl
reklamlarına kadar her şeyde geçerlidir.

Peki, müzikte tekrarın bu denli
yaygın olmasının sebebi nedir?

Psikologlar, bu sorunun cevabını
araştırmak için insanlardan

tekrarların olmadığı besteleri
dinlemelerini istediler.

Dinleyiciler, bu eserlerin belli
kısımlarının orijinal versiyonlarını

ve tekrarların dijital olarak
eklendiği versiyonlarını dinlediler.

Orijinal parçalar 20. yüzyılın

en saygın bestekârları
tarafından bestelenmiş olsa da

ve tekrarlı versiyonlar ses kurgusuyla
özensizce bir araya getirilmiş olsa da,

dinleyiciler tekrarlı versiyonların daha
keyifli, daha ilginç olduğunu

ve bir sanatçı tarafından bestelenmiş
olabileceğini belirttiler.

Müzikteki tekrarlamanın
etkisi kaçınılmazdır.

The Muppets Show klasiği olan
"Mahna Mahna"yı bir düşünün.

Daha önce duyduysanız,

ben "Manha Manha"yı söylemeye
başlayınca bana eşlik etmemeniz,

"Do doo do do do" diyerek devam
etmemeniz neredeyse imkânsız.

Tekrarlama, müziğin her parçasını

çok etkili bir biçimde
kendisini takip eden parçaya bağlar.

Böylece, birkaç nota duyduğunuzda,
devamını aklınızda canlandırırsınız.

İçinizden şarkıya eşlik edebilir

ve farkında olmadan,
mırıldanmaya başlayabilirsiniz.

Güncel araştırmalara göre,
insanlar genellikle müziğin tekrar eden

kısımlarını duyduklarında dans
edip ritm tutmaya başlıyorlar.

Tekrar, bizi müziğe aktif birer
katılımcı olarak davet eder,

pasif bir dinleyici olarak değil.

Araştırmalar aynı zamanda,

dinleyicilerin müzikteki tekrarlamalarda
farklı özelliklere dikkat ettiklerini,

her yeni dinleyişlerinde farklı bir sese
odaklandıklarını göstermekte.

İlk dinleyişinizde bir cümlenin
melodisini fark etmişseniz,

cümle tekrarlandığında gitaristin perdeyi
nasıl değiştirdiğine dikkat edersiniz.

Bu, dilde de "anlamsal doyum"
denen durum olarak ortaya çıkar.

"Atlas" gibi bir kelimeyi
sıkılana kadar tekrar etmek

kelimenin anlamı hakkında
düşünmeyi bırakıp,

bunun yerine seslere odaklanmanıza yol
açar: "L"nin "T"den sonra gelmesi gibi.

Böylece, tekrarlama yeni
ses dünyalarını keşfetmenizi sağlar,

ilk dinleyişte fark edemediklerinizi
keşfedebilirsiniz.

"T"nin ardından gelen "L" estetik olarak
"atlas" kelimesine özgü olmayabilir,

ama gitaristin perdeyi değiştirmesinin
önemli bir anlamı olabilir.

Konuşma eyleminden
müziğe geçen illüzyon

bir cümleyi birkaç defa tekrarladığımızda
dinleyicilerin dikkatinin nasıl,

sesin seviyesi, süresi gibi özelliklerine
yöneldiğini görmemizi sağlar;

yani konuşurken yapılan tekrarlar,

bir süre sonra kulağa şarkı
söyleniyormuş gibi gelmeye başlar.

Benzer bir etki de gelişigüzel
ses sekanslarında ortaya çıkar.

İnsanlar, tekrarlı döngüler hâlinde
dinledikleri gelişigüzel sekansları

bir defa dinledikleri gelişigüzel sekansa
göre daha melodik olarak değerlendirirler.

Tekrarlama, parça parça müzikler
olarak düşündüğümüz seslere

aşina olmamızı,
sesleri dinlemeye başlamamızı,

bir sonraki nota ile
imgesel bir bağ kurmamızı sağlar.

Bu şekilde dinleme durumu, aklımıza
takılan müziklere karşı duyarlılığımızla,

müziğin belli kısımlarının
aklımızde yer etmesi

ve bozuk plak gibi
tekrar etmesiyle de bağlantılıdır.

Eleştirmenler müzikteki tekrarlardan
çoğunlukla utanç duymuş,

onu çocuksu ve basit bulmuşlardır,

ama tekrarlama, utandırıcı olmaktan çok
uzaktır, aksine çok önemli bir rolü vardır

müziğe dair düşüncelerimize yön veren
deneyimlerimizi geliştirir.