Możemy przeprogramować życie. Jak to zrobić mądrze?
-
0:01 - 0:03Jest taki aktor, Dustin Hoffman.
-
0:04 - 0:08Kiedyś nakręcił film,
o którym może słyszeliście, -
0:08 - 0:09"Absolwent".
-
0:09 - 0:12Są tam dwie kluczowe sceny.
-
0:13 - 0:15Pierwsza to scena uwodzenia.
-
0:15 - 0:17Nie będę o niej dziś mówić.
-
0:17 - 0:18(Śmiech)
-
0:18 - 0:23W drugiej scenie stary jegomość
zabiera absolwenta na basen -
0:23 - 0:28i mówi do niego jedno słowo.
-
0:28 - 0:30Tylko jedno.
-
0:30 - 0:32Oczywiście wiecie, co to za słowo.
-
0:32 - 0:33"Plastiki".
-
0:33 - 0:35(Śmiech)
-
0:35 - 0:39Problem w tym, że to była zła rada.
-
0:39 - 0:41(Śmiech)
-
0:41 - 0:43Wyjaśnię wam dlaczego.
-
0:43 - 0:46Powinien był powiedzieć "krzem".
-
0:46 - 0:48A to dlatego,
-
0:48 - 0:53że już wtedy istniały pierwsze patenty
-
0:53 - 0:55na półprzewodniki,
-
0:55 - 0:57które już budowano.
-
0:57 - 1:00Dolina Krzemowa zaczęła
powstawać w 1967 roku, -
1:00 - 1:02kiedy wyszedł ten film.
-
1:02 - 1:04A rok po jego premierze
-
1:04 - 1:05założono firmę Intel.
-
1:05 - 1:08Gdyby absolwent usłyszał właściwe słowo,
-
1:08 - 1:11to może skończyłby na scenie
-
1:11 - 1:13z tą dwójką.
-
1:13 - 1:16(Śmiech)
-
1:20 - 1:22Mając to na względzie,
-
1:23 - 1:27zastanówmy się, jaką radę
dać przyszłym absolwentom, -
1:27 - 1:30żeby nie skończyli
jako sprzedawcy plastików. -
1:30 - 1:32(Śmiech)
-
1:32 - 1:35Jaką radę dalibyście w 2015 roku,
-
1:35 - 1:38zabierając absolwenta na basen?
-
1:38 - 1:40Jakie byłoby to słowo?
-
1:41 - 1:43Myślę, że to powinien być "kod życia".
-
1:43 - 1:44Co to jest?
-
1:44 - 1:47To różne metody programowania życia.
-
1:47 - 1:49Zamiast programować komputery,
-
1:49 - 1:52programujemy wirusy
-
1:52 - 1:54albo retrowirusy, albo białka,
-
1:54 - 1:56DNA, RNA,
-
1:57 - 2:00rośliny, zwierzęta,
albo całą serię stworzeń. -
2:00 - 2:02Ta niesamowita możliwość tworzenia
-
2:02 - 2:04organizmów robiących to,
-
2:04 - 2:07do czego je zaprogramowaliśmy,
-
2:07 - 2:11służy nam już od tysięcy lat
i tylko ją przyspieszamy. -
2:12 - 2:15Hodujemy, zmieniamy,
-
2:15 - 2:19mieszamy i łączymy
najróżniejsze formy życia -
2:19 - 2:21i udoskonalamy je.
-
2:21 - 2:22To nic nowego.
-
2:22 - 2:25Modyfikowaliśmy gorczycę tak,
-
2:25 - 2:29że z jednej modyfikacji powstał brokuł,
-
2:29 - 2:31z drugiej jarmuż,
-
2:32 - 2:34a z trzeciej
-
2:34 - 2:35kalafior.
-
2:36 - 2:39Kiedy idziemy na ekologiczny targ,
-
2:39 - 2:41to tak naprawdę kupujemy rośliny,
-
2:41 - 2:45których kod życia jest od dawna zmieniany.
-
2:45 - 2:47Obecnie z tą różnicą,
-
2:47 - 2:49tu posłużę się neutralnym terminem...
-
2:49 - 2:51[Inteligentny projekt]
-
2:51 - 2:52(Śmiech)
-
2:52 - 2:55że zaczynamy go stosować.
-
2:55 - 2:57Czyli zamiast zdawać hodowlę na ślepy los
-
2:57 - 2:59i czekać przez pokolenia na wyniki,
-
2:59 - 3:03wprowadzamy konkretne geny, białka
-
3:03 - 3:06i zmieniamy kod życia
w sposób bardzo celowy. -
3:07 - 3:10To pozwala przyspieszyć
proces modyfikacji. -
3:10 - 3:12Podam przykład.
-
3:15 - 3:18Niektórzy z was czasami myślą o seksie.
-
3:19 - 3:23I nikogo raczej nie dziwi to,
jakim zmianom uległ seks. -
3:23 - 3:26Wydaje nam się,
że zmiany w seksie to norma. -
3:26 - 3:28Z upływem czasu seks się zmienił,
-
3:28 - 3:32bo tradycyjnie z seksu powstawało dziecko.
-
3:32 - 3:33W dzisiejszym świecie
-
3:34 - 3:36seks i pigułki nie dają dziecka.
-
3:36 - 3:38(Śmiech)
-
3:38 - 3:41Uznajemy to za normalne i naturalne,
-
3:41 - 3:44ale tak nie było przez
większość naszych dziejów. -
3:44 - 3:46W świecie zwierząt też tego nie ma.
-
3:46 - 3:48To nam pozwala na kontrolę
-
3:48 - 3:51i rozdzielenie seksu i zapłodnienia.
-
3:51 - 3:53Kiedy rozważymy tego konsekwencje,
-
3:53 - 3:55okazuje się, że igraliśmy z czymś
-
3:55 - 3:57bardziej skomplikowanym jak sztuka.
-
3:57 - 4:00Nie w sensie obrazu czy rzeźby,
-
4:00 - 4:04a technik wspomagania reprodukcji.
-
4:05 - 4:08Co to za techniki?
-
4:08 - 4:12Na przykład zapłodnienie in vitro.
-
4:12 - 4:16Kiedy się na nie decydujemy,
musimy mieć ku temu dobry powód. -
4:16 - 4:19Czasami nie można począć dziecka inaczej.
-
4:19 - 4:21Ale robiąc to,
-
4:21 - 4:25rozdziela się seks,
zapłodnienie i dziecko. -
4:26 - 4:29Kontrolujemy nie tylko czas narodzin,
-
4:29 - 4:32ale też czas i miejsce zapłodnienia.
-
4:33 - 4:35Oddziela się dziecko
-
4:35 - 4:37od ciała i aktu.
-
4:37 - 4:40Rozważając inne rzeczy, które robimy,
-
4:40 - 4:43pomyślmy o bliźniętach.
-
4:43 - 4:45Możemy dziś zamrażać
komórki jajowe i spermę, -
4:45 - 4:47a nawet zapłodnione komórki jajowe.
-
4:48 - 4:50Co to oznacza?
-
4:50 - 4:52Dla chorego na raka to wspaniałe wieści,
-
4:52 - 4:55bo przed rozpoczęciem leczenia
chemio- czy radioterapią -
4:55 - 4:56można je uchronić
-
4:56 - 4:58przed uszkodzeniem.
-
4:58 - 5:00Ale skoro można je zamrozić i zachować,
-
5:00 - 5:03a do tego znaleźć matkę zastępczą,
-
5:03 - 5:05to znaczy, że rozdziela się seks i czas.
-
5:06 - 5:11Bliźnięta mogą się urodzić
w odstępie 50 lat. -
5:11 - 5:15(Śmiech)
-
5:15 - 5:17100 lat?
-
5:17 - 5:19200 lat?
-
5:20 - 5:22To wielkie zmiany,
-
5:22 - 5:25które nie są już
wizją odległej przyszłości. -
5:25 - 5:27Dla nas to już norma.
-
5:27 - 5:30Ten "kod życia" okazuje się potężną siłą
-
5:31 - 5:35i narzędziem do modyfikacji wirusów,
-
5:35 - 5:38roślin, zwierząt,
-
5:38 - 5:40być może nawet nas samych.
-
5:40 - 5:44Steve Gullans i ja myślimy o tym
już od jakiegoś czasu. -
5:45 - 5:46Zaryzykujmy.
-
5:46 - 5:51Jak każda potężna technologia,
elektryczność, samochód, komputery, -
5:51 - 5:54kod życia też jest podatny na nadużycia.
-
5:55 - 5:57To wielu ludzi przeraża.
-
5:57 - 5:59Stosując te technologie,
-
5:59 - 6:02można nawet zmienić człowieka w chimerę.
-
6:02 - 6:04Pamiętacie mieszańce zwierząt
z greckich mitów? -
6:04 - 6:06Niektóre z tych technik
-
6:06 - 6:09mogą zmienić grupę krwi.
-
6:09 - 6:14Przenieść męskie komórki
do ciała kobiety i odwrotnie. -
6:14 - 6:16Brzmi to okropnie,
-
6:16 - 6:18chyba że celem tych zabiegów
-
6:18 - 6:22jest przeszczep szpiku
podczas leczenia raka. -
6:22 - 6:24Poddając się przeszczepowi szpiku,
-
6:24 - 6:27może dojść do zmiany
niektórych naszych cech, -
6:27 - 6:29ale przecież ratujemy życie.
-
6:29 - 6:31Skoro już o tym mówimy,
-
6:31 - 6:33oto historia sprzed 20 lat.
-
6:33 - 6:35To jest Emma Ott.
-
6:35 - 6:38Niedawno dostała się na studia
-
6:38 - 6:40i studiuje księgowość.
-
6:40 - 6:43Była w dwóch drużynach sportowych
i jedną z najlepszych studentek. -
6:44 - 6:46To nie byłoby nic nadzwyczajnego,
-
6:46 - 6:49gdyby nie fakt, że jest pierwszą osobą,
która miała troje rodziców. -
6:50 - 6:51Dlaczego?
-
6:51 - 6:53Bo miała śmiertelną
chorobę mitochondrialną, -
6:53 - 6:55którą mogła odziedziczyć.
-
6:55 - 6:57Biorąc DNA od osoby trzeciej
-
6:58 - 6:59i dodając je do pozostałych dwóch,
-
6:59 - 7:02można ocalić ludzkie życie.
-
7:02 - 7:04Przy okazji zmienia się
linię komórek rozrodczych, -
7:04 - 7:07dzięki czemu jej potomstwo
-
7:07 - 7:10też będzie wolne od tych chorób,
-
7:10 - 7:11podobnie jak ich dzieci
-
7:11 - 7:13i ich wnuki,
-
7:13 - 7:14i tak dalej.
-
7:15 - 7:17To ludzi niepokoi.
-
7:17 - 7:1920 lat temu niektóre władze mówiły,
-
7:19 - 7:22"Może najpierw to przebadajmy".
-
7:22 - 7:26Ryzykujemy, kiedy coś robimy,
ale i wtedy, kiedy nic nie robimy. -
7:26 - 7:29Ta technologia ocaliła kilkadziesiąt osób,
-
7:29 - 7:33a potem zaprzestano jej na 20 lat.
-
7:33 - 7:34Pamiętajmy,
-
7:34 - 7:38że rozważając dłuższe badania
-
7:38 - 7:40i to, co powinno być robione, a co nie,
-
7:40 - 7:44zawsze poniesiemy
konsekwencje naszych decyzji. -
7:45 - 7:48Jak w przypadku leczenia
chorób śmiertelnych, -
7:48 - 7:51co, nawiasem mówiąc,
jest całkowicie nienaturalne. -
7:51 - 7:53Normalne i naturalne jest to,
-
7:53 - 7:58że ludzie są narażeni na epidemie
polio, ospy czarnej czy gruźlicy. -
7:58 - 8:03Szczepiąc ludzi, podajemy im
coś nienaturalnego do organizmu, -
8:03 - 8:07bo uważamy, że korzyści
przewyższają ryzyko. -
8:08 - 8:12Dzięki stworzeniu nienaturalnych
roślin i zwierząt, -
8:12 - 8:14możemy wykarmić około 7 miliardów ludzi.
-
8:14 - 8:18Możemy tworzyć nowe formy życia,
-
8:18 - 8:22co znowu brzmi przerażająco
-
8:22 - 8:24i strasznie kłopotliwie,
-
8:24 - 8:28dopóki nie stwierdzimy,
że mamy je na talerzu. -
8:28 - 8:30Kwiaty na stole
-
8:30 - 8:32nie są już naturalne,
-
8:32 - 8:35bo ludzie stworzyli ich kolor,
-
8:35 - 8:37wielkość, dodali im żywotności.
-
8:37 - 8:40Zwykle nie daje się ukochanej
polnych kwiatów, -
8:40 - 8:43bo szybko więdną.
-
8:45 - 8:46To wszystko
-
8:46 - 8:49całkowicie wstrząsa teorią Darwina.
-
8:49 - 8:51Przez 4 miliardy lat to,
-
8:51 - 8:55co żyło i umierało na tej planecie,
podlegało dwóm zasadom, -
8:55 - 8:58selekcji naturalnej
i spontanicznym mutacjom. -
8:58 - 9:01Obecnie cały ten system
-
9:01 - 9:03stanął na głowie.
-
9:04 - 9:06Udało nam się stworzyć
-
9:06 - 9:08równoległy system ewolucyjny,
-
9:08 - 9:11oparty na sztucznej selekcji
i indukowanej mutacji. -
9:11 - 9:13Pozwólcie, że wyjaśnię.
-
9:13 - 9:15To jest selekcja naturalna,
-
9:15 - 9:16a to selekcja sztuczna.
-
9:16 - 9:19(Śmiech)
-
9:20 - 9:23Do zmiany doszło
-
9:23 - 9:25tysiące lat temu w Azji Środkowej
-
9:25 - 9:27kiedy z hodowli wilków powstały psy,
-
9:28 - 9:29które przekształciliśmy
-
9:29 - 9:31w duże i małe osobniki.
-
9:31 - 9:33Ale zmieniając środowisko małej chihuahua
-
9:33 - 9:36z wygodnej torebki Hermèsa z Piątej Alei
-
9:36 - 9:39na równinę afrykańską,
-
9:39 - 9:41można zaobserwować,
jak zachodzi selekcja naturalna. -
9:42 - 9:44(Śmiech)
-
9:46 - 9:50Ciężko jest znaleźć coś
mniej naturalnego od pola kukurydzy. -
9:50 - 9:54Spacerując po puszczy,
nigdy nie natkniecie się -
9:54 - 9:56na uporządkowane rzędy tej samej rośliny,
-
9:56 - 9:58a jednocześnie
-
9:58 - 10:00brak innych roślin dookoła.
-
10:00 - 10:02Uprawiając kukurydzę,
-
10:02 - 10:04decydujecie o tym, co żyje, a co umiera.
-
10:04 - 10:06To jest selekcja sztuczna.
-
10:06 - 10:10Podobnie jest z polami pszenicy, ryżu,
-
10:10 - 10:12z miastami i przedmieściami.
-
10:12 - 10:14Połowa powierzchni Ziemi
-
10:14 - 10:16została zaprojektowana sztucznie,
-
10:16 - 10:19bo to my decydujemy, co ma na niej żyć.
-
10:19 - 10:21Dlatego niedźwiedzie grizli
-
10:21 - 10:24nie spacerują po centrum Manhattanu.
-
10:25 - 10:27Oto przykład
-
10:27 - 10:28przypadkowej mutacji.
-
10:28 - 10:30To jest Antonio Alfonseca,
-
10:30 - 10:33pseudonim Ośmiornica.
-
10:33 - 10:36Najlepszy miotacz 2000 roku.
-
10:36 - 10:41Dzięki losowej mutacji
ma sześć palców u każdej ręki. -
10:41 - 10:44Okazuje się to przydatne w bejsbolu.
-
10:44 - 10:45(Śmiech)
-
10:46 - 10:48Jeśli chodzi o mutację indukowaną,
-
10:48 - 10:51jej przykładem jest piwo,
-
10:51 - 10:54wino, jogurt.
-
10:54 - 10:56Ile razy idąc przez las,
-
10:56 - 10:59natknęliście się na naturalny ser?
-
10:59 - 11:01Albo całkowicie naturalny jogurt?
-
11:01 - 11:03Tworzymy te produkty.
-
11:03 - 11:04Co ciekawe,
-
11:04 - 11:06idzie nam coraz lepiej.
-
11:06 - 11:08Wewnątrz jogurtu odkryliśmy
-
11:08 - 11:12jedno z najpotężniejszych narzędzi
do edycji genów, CRISPR. -
11:13 - 11:15Wraz z rozwojem inżynierii komórkowej,
-
11:15 - 11:19powstaje 8 z 10 najlepszych
produktów farmaceutycznych, -
11:20 - 11:23wykorzystywanych na przykład
w leczeniu zapalenia stawów, -
11:23 - 11:25jak najlepiej sprzedający się lek Humira.
-
11:26 - 11:30Ten kod życia ma naprawdę potężną moc.
-
11:30 - 11:32Dzięki niemu naprawdę
można coś zaprogramować. -
11:32 - 11:35Nic nie zmieni nas bardziej
-
11:35 - 11:37niż kod życia.
-
11:38 - 11:40Myśląc o nim,
-
11:40 - 11:42pomyślmy o pięciu zasadach,
-
11:42 - 11:44które wskażą nam, jak postępować.
-
11:44 - 11:46Może znajdziecie ich więcej.
-
11:46 - 11:48Zasada numer jeden.
-
11:48 - 11:51Musimy wziąć odpowiedzialność
za tworzony materiał, -
11:51 - 11:55bo to my się tym zajmujemy.
-
11:55 - 11:57To nie są mutacje spontaniczne.
-
11:57 - 11:59My je konstruujemy, wybieramy.
-
11:59 - 12:01To nie stało się samo
-
12:01 - 12:02ani przypadkowo.
-
12:02 - 12:05Nie zadecydował o tym ktoś inny.
-
12:05 - 12:07My konstruujemy te rzeczy,
-
12:07 - 12:10zatem odpowiadamy za nie.
-
12:11 - 12:13Zasada numer dwa.
-
12:13 - 12:16Musimy uznać i respektować
różnorodność w tej dziedzinie. -
12:16 - 12:18Jak dotąd po Ziemi chodziły
-
12:18 - 12:21co najmniej 33 wersje człowiekowatych.
-
12:21 - 12:24Wszystkie z wyjątkiem nas wyginęły.
-
12:24 - 12:26Ale to normalne i naturalne,
-
12:26 - 12:29że kilka wersji człowiekowatych
żyje na Ziemi w tym samym czasie. -
12:29 - 12:33Dlatego większość z nas
ma w sobie coś z neandertalczyka -
12:33 - 12:35czy denisowianina.
-
12:35 - 12:37Ci w Waszyngtonie pewnie o wiele więcej.
-
12:37 - 12:40(Śmiech)
-
12:40 - 12:42Zasada numer trzy.
-
12:42 - 12:45Musimy szanować wybory innych ludzi.
-
12:45 - 12:47Niektórzy nigdy nie wybiorą modyfikacji.
-
12:47 - 12:49Inni będą wszystko modyfikować.
-
12:49 - 12:51Jeszcze inni będą modyfikować
rośliny, ale nie zwierzęta. -
12:51 - 12:53Niektórzy będą modyfikować siebie,
-
12:53 - 12:55ewoluować.
-
12:55 - 12:57Różnorodność nie jest zła,
-
12:57 - 13:00bo nawet jeśli sądzimy,
że jesteśmy bardzo zróżnicowani, -
13:00 - 13:03byliśmy tak blisko wymarcia,
-
13:03 - 13:05że jesteśmy potomkami
jednej afrykańskiej matki. -
13:05 - 13:06W konsekwencji
-
13:06 - 13:1155 afrykańskich szympansów
wykazuje więcej różnic genetycznych -
13:11 - 13:14niż siedem miliardów ludzi.
-
13:14 - 13:16Zasada numer cztery.
-
13:17 - 13:19Powinniśmy pozwolić,
żeby na 1/4 powierzchni Ziemi -
13:19 - 13:23selekcja naturalna nadal zachodziła
bez naszej ingerencji. -
13:23 - 13:25Nie musi to być teren ściśle wydzielony,
-
13:25 - 13:26tworzący całość.
-
13:26 - 13:29Część powinna obejmować ląd,
a część wody oceanów. -
13:29 - 13:32Nie powinniśmy decydować
o całej ewolucji na tej planecie. -
13:32 - 13:35Chcemy, żeby funkcjonował
nasz system ewolucyjny -
13:35 - 13:38i system ewolucyjny Darwina.
-
13:38 - 13:41To bardzo ważne,
żeby funkcjonowały paralelnie -
13:41 - 13:43i nie przytłaczały ewolucji.
-
13:43 - 13:47(Brawa)
-
13:50 - 13:52Jeszcze jedno.
-
13:52 - 13:56To najbardziej ekscytująca zmiana,
jakiej doświadczył nasz gatunek, -
13:56 - 13:59największa super moc,
jaką kiedykolwiek posiadaliśmy. -
13:59 - 14:02Zbrodnią byłoby nie brać w tym udziału,
-
14:02 - 14:03bojąc się tego,
-
14:03 - 14:05ukrywając się przed tym.
-
14:05 - 14:07Można uczestniczyć
w tworzeniu zasad etyki, -
14:07 - 14:10w podejmowaniu decyzji
politycznych czy biznesowych. -
14:10 - 14:13Można zwyczajnie rozważać,
dokąd zmierza medycyna, -
14:13 - 14:14przemysł,
-
14:14 - 14:16dokąd my zmierzamy,
próbując posiąść świat. -
14:16 - 14:18Byłoby zbrodnią,
-
14:18 - 14:22świadomie nie zabrać głosu w dyskusji
-
14:22 - 14:25na temat tego,
-
14:25 - 14:28czym jest "kod życia".
-
14:28 - 14:29Dziękuję bardzo.
-
14:29 - 14:31(Brawa)
- Title:
- Możemy przeprogramować życie. Jak to zrobić mądrze?
- Speaker:
- Juan Enriquez
- Description:
-
Przez cztery miliardy lat życie i śmierć na Ziemi zależało od dwóch mechanizmów: selekcji naturalnej i spontanicznych mutacji. Następnie pojawił się człowiek i wszystko zmienił, krzyżując rośliny, hodując zwierzęta, modyfikując środowisko, a nawet celowo ulepszając samego siebie. Juan Enriquez przedstawia pięć wytycznych, którymi powinniśmy kierować się w przyszłości, w której ta umiejętność programowania życia gwałtownie przyspieszy. „To najbardziej ekscytujące zadanie, jakiego ludzkość kiedykolwiek podjęła się " - mówi Enriquez. „To najpotężniejsza moc, jaką ludzie kiedykolwiek posiadali".
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:49
Marta Grochowalska approved Polish subtitles for We can reprogram life now. How to do it wisely | ||
Marta Grochowalska edited Polish subtitles for We can reprogram life now. How to do it wisely | ||
Marta Grochowalska edited Polish subtitles for We can reprogram life now. How to do it wisely | ||
Barbara Guzik accepted Polish subtitles for We can reprogram life now. How to do it wisely | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for We can reprogram life now. How to do it wisely | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for We can reprogram life now. How to do it wisely | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for We can reprogram life now. How to do it wisely | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for We can reprogram life now. How to do it wisely |