Return to Video

Aşıların geç geliştirilmesinin tedirgin edici nedeni...Tabi eğer geliştiriliyorlarsa

  • 0:01 - 0:03
    Çocuklarda hastalık belirtisi hafif ateş,
  • 0:03 - 0:07
    baş ağrısı ve kas ağrıları
    ile başlıyor.
  • 0:07 - 0:09
    Arkasından kusma ve ishal geliyor.
  • 0:09 - 0:13
    Sonra ağızdan, burundan ve
    diş etlerinden kan gelmeye başlıyor.
  • 0:14 - 0:19
    Ardından düşük tansiyona bağlı organ
    yetmezliğinden ölüm gerçekleşiyor.
  • 0:20 - 0:21
    Tanıdık geldi mi?
  • 0:22 - 0:24
    Ebola olduğunu düşünüyorsanız
  • 0:24 - 0:26
    aslında, bu durumda, o değil.
  • 0:27 - 0:32
    Hiç bir etkili tedavisi veya aşısı olmayan
  • 0:32 - 0:36
    ve her yıl 22.000 insanı öldüren,
  • 0:36 - 0:39
    sivrisinekden gelen bir hastalık
    olan dengue ateşinin son hali.
  • 0:40 - 0:43
    Bu rakam, bildiğimiz kadarıyla
  • 0:43 - 0:45
    yaklaşık son 40 yılda Ebola
  • 0:45 - 0:48
    yüzünden ölen insan sayısının iki katı.
  • 0:49 - 0:52
    Son zamanlarda haberlerde sık gördüğümüz
    kızamık hastalığına gelince,
  • 0:52 - 0:56
    ölenlerin sayısı on kat daha fazla.
  • 0:58 - 0:59
    Fakat geçtiğimiz yıl,
  • 0:59 - 1:04
    bütün manşetleri ve korkuyu
    üzerine alan Ebola oldu.
  • 1:05 - 1:08
    Çok açık ki, son derece
    yerleşmiş bir şey var,
  • 1:08 - 1:11
    bizi diğer hastalıklardan daha çok
  • 1:11 - 1:12
    korkutan ve aklımızı alan birşey.
  • 1:13 - 1:14
    Fakat tam olarak ne?
  • 1:15 - 1:18
    Aslında, Ebola'ya yakalanmak zor,
  • 1:18 - 1:21
    ama yakalanırsanız, korkunç
    bir ölüm riski fazla.
  • 1:22 - 1:23
    Neden?
  • 1:23 - 1:28
    Çünkü şu anda, etkili bir tedavi
    yöntemi veya aşımız yok.
  • 1:28 - 1:30
    Ve dahası, bu bir ipucu.
  • 1:31 - 1:33
    Belki bir gün olabilir.
  • 1:33 - 1:37
    Haklı olarak Ebola'dan korkuyoruz,
  • 1:37 - 1:41
    çünkü diğer hastalıklar kadar
    insan öldürmüyor.
  • 1:41 - 1:47
    İşin aslı, grip veya kızamık gibi
    virüslerden daha az bulaşıcı.
  • 1:47 - 1:53
    Ebola'dan, bizi öldürdüğü ve bunu
    tedavi edemediğimiz için korkuyoruz.
  • 1:53 - 1:56
    Ebola'nın getirdiği kesin
    kaçınılmazlıktan korkuyoruz.
  • 1:57 - 2:02
    Ebola'nın modern tıp bilimini aşan bir
    kaçınılmazlığı var.
  • 2:03 - 2:04
    Ama durun bi saniye, neden böyle?
  • 2:05 - 2:08
    Ebola'yı 1976 dan beri biliyoruz.
  • 2:08 - 2:10
    Neler yapabileceğini biliyoruz.
  • 2:10 - 2:13
    Şimdiye kadar olan 24 salgında
  • 2:13 - 2:15
    onu incelemek için çok fırsatımız vardı.
  • 2:15 - 2:20
    Oysa, on yıldan fazla bir süredir
  • 2:20 - 2:21
    aşı adaylarımız vardı
  • 2:22 - 2:26
    Neden o aşılar klinik denemelere
    şimdi giriyorlar?
  • 2:27 - 2:30
    Bu durum salgın hastalıklar için
    aşı geliştirmemizle ilgili
  • 2:30 - 2:33
    temel bir probleme gidiyor.
  • 2:33 - 2:35
    Şuna benzer şekilde oluyor:
  • 2:36 - 2:39
    Bu hastalıklar için en çok riskte
    olan insanlar
  • 2:39 - 2:43
    aynı zamanda aşıyı almak için
    en az parası olanlar.
  • 2:44 - 2:47
    Bu durum, gelişmiş ülkelerde
  • 2:47 - 2:50
    çok sayıda insan risk altında olmadıkça
  • 2:52 - 2:55
    firmaları aşıları geliştirmeye
    teşvik etmiyor.
  • 2:56 - 2:58
    Ticari açıdan çok riskli.
  • 2:59 - 3:03
    Ebola için kesinlikle bir piyasa yok,
  • 3:03 - 3:09
    geç evre klinik deneylerde iki aşımızın
    olmasının tek sebebi
  • 3:09 - 3:12
    bir şekilde yanlış anlaşılan korku.
  • 3:13 - 3:16
    Ebola 11 Eylül ve şarbon
    saldırılarına kadar
  • 3:16 - 3:20
    oldukça göz ardı edildi,
  • 3:20 - 3:23
    birdenbire insanlar Ebola'yı potansiyel bir
  • 3:23 - 3:25
    bioterrörizm silahı
    olarak algıladı.
  • 3:25 - 3:30
    Peki Ebola aşısı neden bu noktada
    tam olarak geliştirilmedi?
  • 3:30 - 3:33
    Çünkü bir noktada virüsü silaha
    çevirmek gerçekten zordu,
  • 3:33 - 3:35
    -- veya zor olduğu düşünüldü--
  • 3:35 - 3:41
    ama başlıca sebep, geliştirilmesindeki
    maliyet riski.
  • 3:41 - 3:43
    Asıl olay da bu.
  • 3:44 - 3:46
    Acı gerçek şu ki, aşıları
  • 3:46 - 3:50
    patojenin(mikrop) yol açacağı risklere
    göre değil,
  • 3:50 - 3:54
    ekonomik açıdan ne kadar riskli olup
    olmadığına göre geliştiriyoruz.
  • 3:55 - 3:58
    Aşı geliştirmek pahalı ve karmaşık birşey.
  • 3:58 - 4:00
    İyi bilinen bir antijeni alıp
  • 4:00 - 4:04
    uygulanabiilir aşıya dönüştürmenin bile
    maliyeti yüzlerce milyon doları bulabilir.
  • 4:05 - 4:07
    Neyse ki Ebola gibi hastalıklarda
  • 4:07 - 4:11
    bu engellerin bazılarını kaldırmamız
    için yapabileceğimiz şeyler var.
  • 4:11 - 4:15
    İlk olarak, bütünüyle çökmüş bir piyasayı
    fark etmek.
  • 4:15 - 4:18
    Bu durumda, eğer aşı istiyorsak
  • 4:18 - 4:23
    teşvik veya bir takım sübvansiyon
    sağlamak zorundayız.
  • 4:24 - 4:29
    Ayrıca, bizi en çok tehdit
    eden hastalıkların
  • 4:29 - 4:31
    hangileri olduğunu bulmakta
    daha iyi olmalıyız.
  • 4:31 - 4:32
    Ülkelerin kendi içinde imkanlar
    yaratarak,
  • 4:36 - 4:41
    o ülkelerin, patojenleri toplayıp
    kategorize edebilen kendi epidemiolojik
  • 4:41 - 4:45
    ve laboratuvar sistemlerini kurmasına
    olanak sağlayabiliriz.
  • 4:46 - 4:48
    Elde edilen veriler coğrafik ve genetik
  • 4:48 - 4:52
    çeşitliliği anlamak için kullanılabilir,
  • 4:52 - 4:54
    sonra da bağışıklık gelişiminin nasıl
    değiştiğini
  • 4:54 - 4:58
    ve ne tür tepkiler vermemiz gerektiğini
  • 4:58 - 5:00
    anlamamıza yardımcı olmak için
    kullanılabilir .
  • 5:01 - 5:04
    Bunlar yapılabilir şeyler ama,
  • 5:04 - 5:07
    tamamıyla çökmüş bir piyasayla
    mücadele etmek için,
  • 5:07 - 5:13
    salgın hastalıklara bakış açımızı ve
    önleme yöntemimizi değiştirmek zorundayız.
  • 5:13 - 5:17
    Bir hastalığın küresel bir
    tehdide dönüştüğünün
  • 5:17 - 5:22
    kanıtını görene kadar beklemeye
    son vermeliyiz.
  • 5:23 - 5:25
    Ebola için,
  • 5:25 - 5:29
    salgın bir hastalığın paranoyak korkusu,
  • 5:29 - 5:34
    birkaç vakanın refah ülkelere taşınmasının
    ardından
  • 5:34 - 5:36
    küresel toplumu bir araya getirdi
  • 5:36 - 5:40
    ve sıkı calışan aşı şirketlerinin
    çabalarıyla
  • 5:40 - 5:41
    şimdi elimizde bunlar var:
  • 5:42 - 5:48
    Ebola ülkelerinde etkinlik testlerinde
    olan iki Ebola aşısı--
  • 5:48 - 5:54
    (Alkış)
  • 5:54 - 5:58
    ve arkasından gelen yapım aşamasında olan
    aşılar.
  • 5:59 - 6:02
    Her yıl, nerdeyse hiç gerçekleşmeyecek
    olan bir tehditten
  • 6:02 - 6:07
    bizi koruması için sürekli devriye gezen
    nükleer denizaltı filosuna
  • 6:07 - 6:11
    milyarlarca dolar harcıyoruz.
  • 6:12 - 6:14
    Fakat, somut ve evrimsel açıdan
  • 6:14 - 6:20
    kesin olan bulaşıcı salgın hastalıkları
    önlemek için
  • 6:20 - 6:22
    hemen hemen hiçbir şey harcamıyoruz.
  • 6:23 - 6:27
    Ve emin olun ki, bu soru ''acaba'' değil,
    ''ne zaman'' olacak sorusu.
  • 6:27 - 6:30
    Bu virüsler evrim geçirmeye devam edecek
  • 6:30 - 6:32
    ve dünyayı tehdit edecek
  • 6:32 - 6:35
    ve aşılar buna karşı en iyi savunmamız.
  • 6:35 - 6:39
    Yani, Ebola gibi salgınları önleyebilmeyi
    istiyorsak,
  • 6:39 - 6:44
    aşı geliştirme ve stok üretme yatırımında
  • 6:44 - 6:46
    elimizi taşın altına koymaliyız,
  • 6:47 - 6:50
    Ve buna nihai silahımız olarak bakmalıyız
  • 6:50 - 6:54
    kullanılabilirliğinden emin olduğumuz birşey,
  • 6:54 - 6:57
    ama aynı zamanda, dua edelim de
    asla kullanmak zorunda kalmayalım.
  • 6:58 - 6:59
    Teşekkürler.
  • 6:59 - 7:03
    (Alkış)
Title:
Aşıların geç geliştirilmesinin tedirgin edici nedeni...Tabi eğer geliştiriliyorlarsa
Speaker:
Seth Berkley
Description:

Öyle görünüyor ki, korkunç bir hastalığın aşısını geliştirmek için önce patlak vermesini bekliyoruz. Seth Berkley Dünya'nın en büyük hastalıkları için neden aşılar geliştirilmediğinin arkasında yatan piyasa gerçekleri ve orantısız riskleri gözler önüne seriyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
07:17

Turkish subtitles

Revisions