Dünya'daki en yüksek ağaçların arasında neler saklı? - Wendell Oshiro

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/what-s-hidden-among-the-tallest-trees-on-earth-wendell-oshiro

Stephen Sillett küçük bir çocukken, Pensilvanya'nın ormanlarında erkek kardeşi ve büyükannesi ile zaman geçirdi. Sık dalların ve yaprakların içine bakarken merakı arttı: Orada neler saklıydı? Wendell Oshiro, yetişkin Sillett'in yaşlı sekoyaların tepelerini cesurca (biraz da tehlikeli) keşfinin hikâyesini anlatıyor ve yaptığı ilginç keşiflerin bir kısmını detaylandırıyor.

Ders: Wendell Oshiro, animasyon: Black Powder Design.

Bazı insanlar ağaçlar için orman göremez,
ama Stephen Sillett'ten

önce hiç kimse ağaçların içindeki ormanı
göremez veya hayal bile edemezdi.

Stephen küçüklükten beri
yeni dünyaların kâşifiydi.

Küçüklüğünü Harrisburg, Pensilvanya'da
Tolkien okuyarak ve

erkek kardeşi Scott'la Zindanlar ve
Ejderhalar oynayarak geçirdi.

Sillett ailesi Gettysburg yakınlarındaki
aile büyüklerinin evini ziyaret ettiğinde,

büyükanneleri Helen Poe Sillett

çocukları kuş izlemek üzere yakınlardaki
dağlara ve ormanlara götürürdü.

Büyükanne Sillett'i Poe diye çağırdılar;

o da çocuklara ötücü kuşları, bitkileri
ve likenleri, kayalara ve ağaç gövdelerinin

gölgeli tarafına yapışarak bir halı parçası
gibi görünen canlıları tanımayı öğretti.

Yukarı bakınca her iki çocuk da
istedikleri şeyi buldu.

Scott, göçmen kuşlar üzerine uzmanlaşan
araştırmacı bir bilim adamı oldu.

Stephen ağaçlarla daha çok ilgiliydi.

Dalların ve yaprakların karmaşıklığı
merakını uyandırdı.

Yukarılarda ne saklı olabilirdi?

Stephen üniversitede olduğu sırada,
merakı onu gökyüzüne, dünyadaki

en yüksek ağaçlara doğru çekti: Kuzey
Kaliforniya'daki yaşlı sahil sekoyaları.

Sekoyalar 2.000 yıllık ömürleri
boyunca gövdelerinden

yükselerek çapları 20 fite, boyları 380
fite veya 38nci kata kadar büyüyebilirler.

Ancak hiç kimse bu doğal gökdelenlerin
tepesini araştırmayı düşünmedi.

Yukarıda dallardan başka
bir şey var mıydı?

Stephen bunu kendisi
öğrenmeye karar verdi.

1987'de Stephen, kardeşi Scott
ve arkadaşı Marwood

Oregon'daki Reed College'dan

Kuzey Kaliforniya'daki Prairie Creek
Redwood Eyalet Parkı'na doğru yol aldılar.

Parkın iç taraflarında, Stephen
bulabildiği en yüksek sekoyayı seçti.

En alttaki dalları neredeyse
100 fit yüksekteydi,

ulaşabileceğinden çok daha yüksekte.

Ancak hedefindeki ağacın yanında büyüyen
daha genç, kısa bir sekoya gördü.

Koşarak sıçradı ve en
alttaki dalını yakaladı,

kendisini yukarı çekerek
hızla yukarı doğru çıktı.

İpi veya emniyet kemeri olmadan
serbest tırmanıyordu,

yani yanlış bir adım ölüm demekti.

Ancak yukarı ulaştı ve zirveye geldiğinde,

atılıp aradaki mesafeyi geçerek
hedefteki ağacın dalı üzerine

ve daha önce hiç görmediği
bir dünyaya doğru atladı.

Arkadaşı Marwood onu takip etti

ve iki genç adam sekoyanın tepesine
doğru serbest tırmandılar.

Stephen, Büyükanne Poe'nun ona çocukken
gösterdiği gibi likenlere rastladı.

Yukarı doğru çıktıkça, dalların
daha da kalınlaştığını fark etti,

ki çoğu ağaç böyle değildir.

Düşen iğneler, kabuk, diğer
bitkilerin artıkları ve

havadan gelen tozlardan oluşan inçlerce
kalınlığında nemli toprak kütlelerini

büyük dalların tepelerine
yığılmış hâlde buldu.

Yeni oluşanları dahi buldu:

Ana gövdeden büyüyen
yeni sekoya ağacı gövdeleri.

Sekoya kendisini klonlamıştı.

Stephen zirveye eriştiğinde,

birbirine geçmiş dallar ve iğnelerden
bir platform üzerinde dinlendi.

Toprak kütlesinde, olgun meyveleri olan
bir yaban mersini çalılığı büyümüştü!

Biraz yedikten sonra arkadaşını bekledi.

Stephen yerden yüzlerce fit yukarıda
yeni bir dünya keşfetmişti.

Tırmanışı, nihayet güvenlik ekipmanıyla
beraber diğer yaşlı sekoyalar üzerine

daha çok tura gitmesine yol açtı;
bu esnada tüm ormanın tepesindeki

dalların ve ek gövdelerin yapısını
ayrıntısıyla çıkarıp ölçtü.

Stephen dünyadaki en yüksek ağaçların ve
tepelerindeki zengin çeşitlilikteki

yaşamın ekolojisinin, kimsenin hayal
etmediği havadaki ekosistemin uzmanı oldu.

Normalde yer seviyesindeki eğrelti
otları, mantarlar ve üstbitken ağaçlar

vardır, kökleri zengin, nemli
toprak kütlelerinde

tutunan Douglas köknarları, baldıranotu
ve taba meşeler gibi.

Karınca, yaban arısı, akar, böcek, yer
solucanı ve suda yaşayan kabuklu kopepod

gibi omurgasızlar evlerini orman gülü,
frenk üzümü ve

mürver ağacı gibi çiçek açan
bitkiler yanına yaparlar.

Balık kartalı, benekli baykuş ve
alakargalar ağaç tepelerinde yiyecek arar.

Bir Pasifik deniz kuşu olan
ebruli murrelet bile

yuva yapmak için okyanustan
buraya millerce yol kateder.

Sincap ve tarla fareleri üst kattaki
yuvalarından dışarı bakar.

Peki ya tepedeki yırtıcı?
Büyük sürüngen semender!

Sillett'in araştırması, büyük ağaçlar
hakkındaki görüşümüzü değiştirdi

ve yaban hayatının korunması
konusuna destek oldu;

sadece etkileyici olan tek
organizmalar olduğu için

değil, aynı zamanda sayısız
canlıya da yuva olduğu için.

O zaman bir ağacın dalları ve
yapraklarına baktığınızda,

"Orada başka neler var?"
diye sorun.

Yeni bir dünya henüz erişilmez olabilir.
O zaman ona doğru hamle yapın.