Како да го направите стресот ваш пријател
-
0:00 - 0:05Сакам да ви признаам нешто,
-
0:05 - 0:08но најпрвин, сакам вие
-
0:08 - 0:11нешто да ми признаете.
-
0:11 - 0:15Сакам да кренете рака доколку минатата година
-
0:15 - 0:18имате доживеано релативно малку стрес.
-
0:18 - 0:21Некој?
-
0:21 - 0:23А средно ниво на стрес?
-
0:23 - 0:26Кој има доживеано многу стрес?
-
0:26 - 0:29Да. И јас.
-
0:29 - 0:31Но нешто друго имав на ум.
-
0:31 - 0:35Ова е мојата исповед: јас сум здравствен психолог,
-
0:35 - 0:39а мојата мисија е да им помагам на луѓето да бидат посреќни и поздрави.
-
0:39 - 0:43Но страв ми е дека она што го предавав
-
0:43 - 0:47изминативе 10 години прави повеќе штета отколку добро,
-
0:47 - 0:50а поврзано е со стресот.
-
0:50 - 0:53Со години им кажував на луѓето, стресот ве разболува.
-
0:53 - 0:56Го зголемува ризикот од сè, почнувајќи од обична настинка,
-
0:56 - 0:58па до кардиоваскуларните болести.
-
0:58 - 1:02Во суштина, од стресот направив непријател.
-
1:02 - 1:05Но веќе поинаку гледам на стресот,
-
1:05 - 1:09а денес сакам и вие поинаку да гледате на него.
-
1:09 - 1:11Ќе започнам со студијата која ме натера да го преиспитам
-
1:11 - 1:14мојот дотогашен пристап кон стресот.
-
1:14 - 1:17Студијата следеше 30,000 возрасни луѓе од САД
-
1:17 - 1:21во текот на 8 години. Ги прашуваа луѓето,
-
1:21 - 1:25"Колку стрес имате доживеано изминатава година?"
-
1:25 - 1:28Исто така ги прашуваа, "Дали верувате
-
1:28 - 1:32дека стресот е штетен за вашето здравје?"
-
1:32 - 1:34А потоа преку јавниот регистар за починати
-
1:34 - 1:36утврдуваа кој починал.
-
1:36 - 1:37(Смеа)
-
1:37 - 1:41Добро. Прво лошите вести.
-
1:41 - 1:45Луѓето кои доживеале многу стрес претходната година, имаа
-
1:45 - 1:4843-процентно зголемување на ризикот од умирање.
-
1:48 - 1:52Но ова важеше само за луѓето
-
1:52 - 1:57кои истовремено веруваа дека стресот е штетен за здравјето.
-
1:57 - 1:59(Смеа)
-
1:59 - 2:01Луѓето кои доживеале многу стрес, но кои
-
2:01 - 2:03не претполагаа дека стресот е штетен,
-
2:03 - 2:05немаа зголемување на ризикот од умирање.
-
2:05 - 2:08Всушност, ризикот од умирање кај нив беше најнизок
-
2:08 - 2:10во споредба со другите, вклучувајќи ги и луѓето
-
2:10 - 2:13кои имаа релативно малку стрес.
-
2:13 - 2:15Во текот на осумте години, следејќи ги смртните случаи,
-
2:15 - 2:17истражувачите пресметаа дека
-
2:17 - 2:20182,000 Американци умреле предвремено,
-
2:20 - 2:23но не од стрес, туку од верувањето
-
2:23 - 2:26дека стресот е лош. (Смеа)
-
2:26 - 2:30Тоа е преку 20,000 починати на годишно ниво.
-
2:30 - 2:33Сега, ако оваа пресметка е точна,
-
2:33 - 2:35тогаш верувањето дека стресот е лош ќе стане
-
2:35 - 2:3715от најголем причинител на смрт
-
2:37 - 2:39во САД за минатата година,
-
2:39 - 2:41убивајќи повеќе луѓе отколку ракот на кожа,
-
2:41 - 2:44ХИВ/СИДАта и убиствата.
-
2:44 - 2:47(Смеа)
-
2:47 - 2:50Гледате зошто ме полуде оваа студија.
-
2:50 - 2:54А јас пак трошев толку многу енергија кажувајќи им на луѓето
-
2:54 - 2:57колку е лош стресот за нивното здравје.
-
2:57 - 2:59Оваа студија ме натера да размислувам:
-
2:59 - 3:01Дали ќе бидеш поздрав ако го промениш
-
3:01 - 3:05мислењето во однос на стресот? Овде науката вели да.
-
3:05 - 3:07Кога ќе го промениш размислувањето за стресот,
-
3:07 - 3:10тогаш го менуваш начинот на кој телото реагира под стрес.
-
3:10 - 3:12За да ви објаснам како функционира ова,
-
3:12 - 3:15сакам да се преправате божем сте учесници
-
3:15 - 3:18во студија наменета да ви предизвика стрес.
-
3:18 - 3:21Се вика тест на социјален стрес.
-
3:21 - 3:23Доаѓате во лабораторијата
-
3:23 - 3:26и ви велат дека треба да одржите пет-минутен
-
3:26 - 3:29импровизиран говор за вашите лични слабости
-
3:29 - 3:33пред група експерти-оценувачи кои седат пред вас,
-
3:33 - 3:35а за да го почувствувате притисокот,
-
3:35 - 3:38директно во лице ви насочуваат силни рефлектори и камера,
-
3:38 - 3:41како и овде.
-
3:41 - 3:43А оценувачите се обучени да
-
3:43 - 3:48ви даваат обесхрабрувачки, невербален фидбек, еве вака.
-
3:53 - 3:57(Смеа)
-
3:57 - 3:59Откако доволно ќе ве деморализираат,
-
3:59 - 4:02следи вториот дел: математички тест.
-
4:02 - 4:04И без да знаете,
-
4:04 - 4:08експериментаторот е обучен да ве малтретира за време на тестот.
-
4:08 - 4:11Сега ова ќе го направиме сите заедно.
-
4:11 - 4:12Ќе биде забавно.
-
4:12 - 4:13За мене.
-
4:13 - 4:18Добро. Сакам сите да броите назад
-
4:18 - 4:21од 996 во интервали од 7.
-
4:21 - 4:23Треба да броите наглас
-
4:23 - 4:27најбрзо што можете, почнувајќи од 996.
-
4:27 - 4:28Може!
-
4:28 - 4:29Публика: (Брои)
-
4:29 - 4:32Ајде побрзо. Побрзо ве молам.
-
4:32 - 4:34Премногу сте бавни.
-
4:34 - 4:36Стој. Стој, стој, стој.
-
4:36 - 4:38Дечково направи грешка.
-
4:38 - 4:40Ќе мора да почнете одново. (Смеа)
-
4:40 - 4:43Не сте многу добри во ова, нели?
-
4:43 - 4:45Добро, сфаќате како оди.
-
4:45 - 4:46Е сега, ако учествувавте во оваа студија,
-
4:46 - 4:48веројатно ќе чувствувавте малку стрес.
-
4:48 - 4:50Можеби срцето ќе ви лупаше,
-
4:50 - 4:53можеби ќе дишевте забрзано, можеби ќе се потевте.
-
4:53 - 4:56И нормално, овие физички промени ги интерпретираме
-
4:56 - 4:58како нервоза
-
4:58 - 5:01или како знаци дека не се справуваме добро со притисокот.
-
5:01 - 5:03Но што ако на нив гледавте како
-
5:03 - 5:05на знаци дека телото ви е полно енергија,
-
5:05 - 5:09дека ве подготвува да се соочите со предизвикот?
-
5:09 - 5:12Токму ова им беше кажано на учесниците во една
-
5:12 - 5:14студија спроведена на Универзитетот Харвард.
-
5:14 - 5:17Пред да се подложат на тестот за социјален стрес,
-
5:17 - 5:20им беше кажано дека стресната реакција е полезна.
-
5:20 - 5:24Срцето кое лупа те подготвува за акција.
-
5:24 - 5:27Ако дишеш забрзано, немај гајле.
-
5:27 - 5:30Така мозокот добива повеќе кислород.
-
5:30 - 5:33Учесниците кои научија дека стресната реакција
-
5:33 - 5:35им помага во перформансот,
-
5:35 - 5:36беа помалку вознемирени,
-
5:36 - 5:38помалку анксиозни, посамоуверени,
-
5:38 - 5:40но според мене најфасцинантно
-
5:40 - 5:44е тоа како се промени нивната физичка реакција.
-
5:44 - 5:46При типична стресна реакција,
-
5:46 - 5:48срцевите отчукувања ви се зголемуваат,
-
5:48 - 5:52а крвните садови ви се стеснуваат, еве вака.
-
5:52 - 5:55Ова е една од причините поради која хроничниот стрес
-
5:55 - 5:58понекогаш е поврзан со кардиоваскуларните болести.
-
5:58 - 6:01Воопшто не е здраво да бидете постојано во оваа состојба.
-
6:01 - 6:03Но во истражувањето, откако учесниците научија
-
6:03 - 6:06дека стресната реакција им помага,
-
6:06 - 6:09нивните крвни садови останаа опуштени, еве вака.
-
6:09 - 6:10Срцето сè уште им лупаше,
-
6:10 - 6:14но ова е далеку подобар кардиоваскуларен профил.
-
6:14 - 6:16Всушност многу наликува на она што се случува
-
6:16 - 6:21во моментите на радост и храброст.
-
6:21 - 6:24Во текот на животот доживуваме стресни ситуации,
-
6:24 - 6:27и токму ваквата биолошка промена
-
6:27 - 6:28може да биде разликата
-
6:28 - 6:31помеѓу срцев удар на 50 г., предизвикан од стрес
-
6:31 - 6:34и доживување на длабока старост.
-
6:34 - 6:37И токму ова го потврдуваат новите сознанија за стресот,
-
6:37 - 6:41дека е битно како размислувате за стресот.
-
6:41 - 6:44И така мојата цел како здравствен психолог се промени.
-
6:44 - 6:46Повеќе не сакам да ве ослободам од стресот.
-
6:46 - 6:49Сакам подобро да го искористите стресот.
-
6:49 - 6:52И штотуку извршивме една мала интервенција.
-
6:52 - 6:53Доколку ја кренавте раката и рековте
-
6:53 - 6:56дека сте биле под голем стрес минатата година,
-
6:56 - 6:57можеби сме ви го спасиле животот,
-
6:57 - 6:59оти следниот пат кога
-
6:59 - 7:01ќе ви лупа срцето за време на стрес,
-
7:01 - 7:03ќе се сетите на овој говор
-
7:03 - 7:05и ќе си речете, на овој начин
-
7:05 - 7:10телото ми помага да се справам со овој предизвик.
-
7:10 - 7:13И кога стресот го гледате на тој начин,
-
7:13 - 7:15вашето тело ви верува,
-
7:15 - 7:18а вашата стресна реакција станува поздрава.
-
7:18 - 7:22Реков дека повеќе од една деценија го демонизирав стресот
-
7:22 - 7:24за што сега треба да се искупам,
-
7:24 - 7:27па затоа ќе извршиме уште една интервенција.
-
7:27 - 7:29Сакам да ви кажам за еден од
-
7:29 - 7:32најмалку ценетите елементи на стресната реакција,
-
7:32 - 7:34а идејата е следна:
-
7:34 - 7:37Стресот ве прави друштвени.
-
7:37 - 7:39За да ја разбереме оваа страна на стресот,
-
7:39 - 7:42треба да зборуваме за еден хормон, за окситоцинот,
-
7:42 - 7:45и знам дека окситоцинот како хормон
-
7:45 - 7:47веќе ја достигна својата медиумска слава.
-
7:47 - 7:50Дури и си има свој прекар, хормонот на гушкањето,
-
7:50 - 7:53бидејќи се лачи кога ќе гушнете некого.
-
7:53 - 7:57Но ова е многу мал дел од задачите на окситоцинот.
-
7:57 - 8:00Окситоцинот е невро-хормон.
-
8:00 - 8:03Ги регулира социјалните инстинкти во вашиот мозок.
-
8:03 - 8:06Ве поттикнува да правите работи
-
8:06 - 8:09кои ќе ги зацврстат блиските врски.
-
8:09 - 8:12Окситоцинот ве тера да барате физички контакт
-
8:12 - 8:14со вашите пријатели и семејството.
-
8:14 - 8:16Ви ја зголемува емпатијата.
-
8:16 - 8:19Дури и ве прави склони да им помагате и да ги поддржувате
-
8:19 - 8:22луѓето кои ви се важни.
-
8:22 - 8:23Одредени луѓе дури и предложија дека
-
8:23 - 8:27треба да шмркаме окситоцин
-
8:27 - 8:31за да бидеме посочувствителни и погрижливи.
-
8:31 - 8:34Но еве што повеќето луѓе не сфаќаат
-
8:34 - 8:36за окситоцинот.
-
8:36 - 8:39Тој е хормон на стресот.
-
8:39 - 8:42Вашата хипофиза го лачи овој хормон
-
8:42 - 8:44како дел од стресната реакција.
-
8:44 - 8:46Игра исто толку голема улога
-
8:46 - 8:50колку и адреналинот поради кој ви лупа срцето.
-
8:50 - 8:53И кога ќе се ослободи окситоцинот за време на стресната реакција,
-
8:53 - 8:56тој ве мотивира да барате поддршка.
-
8:56 - 8:58Вашата биолошка стресна реакција
-
8:58 - 9:02ве тера на некого да му ги кажете своите чувства,
-
9:02 - 9:04наместо да ги чувате за себе.
-
9:04 - 9:07Вашата стресна реакција сака да биде сигурна
-
9:07 - 9:10дека ќе забележите кога некој во вашиот живот се мачи,
-
9:10 - 9:12за да можете да си помогнете едни на други.
-
9:12 - 9:16Кога животот е тежок, вашата стресна реакција сака
-
9:16 - 9:21да бидете опколени со луѓе кои се грижат за вас.
-
9:21 - 9:24Добро, и како познавањето на оваа страна на стресот
-
9:24 - 9:26ќе ве направи поздрави?
-
9:26 - 9:28Епа, окситоцинот не влијае само врз мозокот.
-
9:28 - 9:31Туку влијае и врз вашето тело,
-
9:31 - 9:33а една од главните улоги му е
-
9:33 - 9:36да го штити вашиот кардиоваскуларен систем
-
9:36 - 9:38од ефектите на стресот.
-
9:38 - 9:41Тој е природна против-воспалителна супстанца.
-
9:41 - 9:44Им помага на крвните садови да останат опуштени за време на стрес.
-
9:44 - 9:47Но мене омилен ми е ефектот кој го има врз срцето.
-
9:47 - 9:51Вашето срце има рецептори за овој хормон,
-
9:51 - 9:55а окситоцинот го помага регенерирањето и
-
9:55 - 9:59заздравувањето на срцевите клетки доколку се оштетат при стрес.
-
9:59 - 10:03Овој хормон на стресот ви го зајакнува срцето,
-
10:03 - 10:07и навистина е супер што сите овие позитивни ефекти
-
10:07 - 10:10на окситоцинот се зголемуваат при социјален
-
10:10 - 10:12контакт и поддршка,
-
10:12 - 10:15па кога ќе им се обратите на другите додека сте под стрес,
-
10:15 - 10:18за да побарате поддршка или да помогнете некому,
-
10:18 - 10:20лачењето на окситоцинот се зголемува,
-
10:20 - 10:22вашата стресна реакција станува поздрава,
-
10:22 - 10:25и всушност многу побрзо закрепнувате од стресот.
-
10:25 - 10:28Ова за мене е неверојатно,
-
10:28 - 10:32дека вашата стресна реакција има вграден механизам
-
10:32 - 10:34кој ве прави отпорни на стресот,
-
10:34 - 10:39а тој механизам е контактот со другите луѓе.
-
10:39 - 10:42За крај сакам да ви кажам за уште една студија.
-
10:42 - 10:46И слушајте, оти и оваа студија може да спаси живот.
-
10:46 - 10:50Оваа студија следеше околу 1,000 возрасни луѓе од САД,
-
10:50 - 10:54нивната возраст беше од 34 до 93 г.,
-
10:54 - 10:56а студијата започна со прашањето,
-
10:56 - 11:01"Колку стрес имате доживеано изминатава година?"
-
11:01 - 11:04Исто така прашаа, "Колку време имате поминато
-
11:04 - 11:07помагајќи им на пријателите, соседите,
-
11:07 - 11:10на луѓето од вашата заедница?"
-
11:10 - 11:13А потоа, во следните пет години го користеа јавниот регистар
-
11:13 - 11:16за да видат кој починал.
-
11:16 - 11:18Во ред, прво лошите вести:
-
11:18 - 11:21Значајните стресни доживувања,
-
11:21 - 11:24како финансиски потешкотии или семејна криза,
-
11:24 - 11:28го зголемија ризикот од умирање за 30 проценти.
-
11:28 - 11:32Но -- и се надевам веќе научивте дека следи "но" -
-
11:32 - 11:35но тоа не важеше за сите.
-
11:35 - 11:39Луѓето кои поминале време помагајќи им на другите,
-
11:39 - 11:45стресот кај нив не доведе до зголемување на ризикот од умирање. Воопшто.
-
11:45 - 11:48Помагањето ги направи отпорни.
-
11:48 - 11:50И еве гледаме уште еднаш
-
11:50 - 11:52дека штетните ефекти на стресот врз вашето здравје
-
11:52 - 11:54не се неизбежни.
-
11:54 - 11:57Како размислувате и како се однесувате
-
11:57 - 12:01може да го промени вашето доживување на стресот.
-
12:01 - 12:03Доколку одлучите да ја гледате стресната реакција
-
12:03 - 12:06како полезна,
-
12:06 - 12:11тогаш создавате биологија на храброста.
-
12:11 - 12:14А кога ќе одлучите да се поврзете со другите за време на стрес,
-
12:14 - 12:17тогаш создавате отпорност.
-
12:17 - 12:20Не дека сакам да имам
-
12:20 - 12:23повеќе стресни ситуации во животот,
-
12:23 - 12:25но овие сознанија ми овозможија
-
12:25 - 12:29многу повеќе да го ценам стресот.
-
12:29 - 12:34Стресот ни дава пристап до срцето.
-
12:34 - 12:38Сочувствителното срце кое наоѓа смисла и е радосно
-
12:38 - 12:39кога се поврзува со другите,
-
12:39 - 12:43и да, зборувам за вашето физичко срце кое лупа,
-
12:43 - 12:48кое силно се труди да ви даде сила и енергија,
-
12:48 - 12:51а кога ќе одлучите да го гледате стресот на овој начин,
-
12:51 - 12:54не само што ќе имате корист од стресот,
-
12:54 - 12:58туку всушност си ветувате себеси нешто многу важно.
-
12:58 - 13:01Си велите дека сте способни да
-
13:01 - 13:04се справите со животните предизвици,
-
13:04 - 13:07и се потсетувате дека не мора
-
13:07 - 13:09да го правите тоа сами.
-
13:09 - 13:11Ви благодарам.
-
13:11 - 13:20(Аплауз)
-
13:20 - 13:23Крис Андерсон: Ова што ни го кажувате е некако неверојатно.
-
13:23 - 13:27Навистина е неверојатно дека верувањето за стресот
-
13:27 - 13:32може да има толку големо влијание врз нечиј животен век.
-
13:32 - 13:34Каков совет би дале,
-
13:34 - 13:36да речеме, ако некој треба да избере
-
13:36 - 13:40помеѓу, на пример, стресна работа и не-стресна работа,
-
13:40 - 13:42дали е важно што ќе избере?
-
13:42 - 13:46Можеш да избереш и стресна работа
-
13:46 - 13:48сè додека веруваш дека можеш да се справиш со неа, така?
-
13:48 - 13:50Кели МекГонигал: Да, Борбата за она
-
13:50 - 13:53што ви е важно е подобра за здравјето отколку обидите
-
13:53 - 13:54да ја избегнете нелагодноста.
-
13:54 - 13:57Би рекла дека е најдобро така да постапите,
-
13:57 - 14:00трагајте по она што ќе му даде смисла на вашиот живот
-
14:00 - 14:03и верувајте си дека ќе се справите со стресот кој ќе следи.
-
14:03 - 14:06КА: Ви благодарам многу, Кели. Навистина беше супер.
КМ: Ви благодарам. -
14:06 - 14:10(Аплауз)
- Title:
- Како да го направите стресот ваш пријател
- Speaker:
- Кели МекГонигал
- Description:
-
Стрес. Од него ви лупа срцето, ви забрзува дишењето и ви се поти челото. Стресот го сметаме за непријател на здравјето на луѓето, но сепак едно ново истражување сугерира дека стресот ќе биде лош за вас само доколку верувате во тоа. Психологот Кели МекГонигал нè поттикнува позитивно да гледаме на стресот и ни претставува еден неопеан механизам за намалување на стресот: поврзаноста со другите луѓе.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:28
Dimitra Papageorgiou approved Macedonian subtitles for How to make stress your friend | ||
Charlie Psy accepted Macedonian subtitles for How to make stress your friend | ||
Charlie Psy edited Macedonian subtitles for How to make stress your friend | ||
Charlie Psy edited Macedonian subtitles for How to make stress your friend | ||
ALEKSANDAR MITEVSKI edited Macedonian subtitles for How to make stress your friend | ||
ALEKSANDAR MITEVSKI edited Macedonian subtitles for How to make stress your friend | ||
ALEKSANDAR MITEVSKI edited Macedonian subtitles for How to make stress your friend | ||
ALEKSANDAR MITEVSKI edited Macedonian subtitles for How to make stress your friend |