Co czują i myślą zwierzęta?

Co dzieje się wewnątrz umysłów zwierząt? Czy możemy wiedzieć, czy i co myślą oraz czują? Carl Sarfina myśli, że możemy. Powołując się na odkrycia i anegdoty dotyczących zróżnicowania ekologicznego, biologicznego oraz nauk behawioralnych i przeplatając ze sobą historie o wielorybach, wilkach, słoniach oraz albatrosach, udowadnia, że podobnie jak my, zwierzęta, dzielące z nami Ziemię, myślą, czują i używają tych samych narzędzi oraz emocji.

Zastanawialiście się kiedyś,
co czują i myślą zwierzęta?

Zacznijmy od pytania,

czy mój pies mnie kocha,
czy chce tylko dostać smakołyk?

Łatwo dostrzec, że naprawdę nas kocha.

Gołym okiem widać,

co dzieje się w tym małym kudłatym łebku.

Co tam się dzieje?

Coś na pewno musi się dziać.

Dlaczego zawsze pytamy, czy nas kochają?

Dlaczego zawsze chodzi o nas?

Czemu jesteśmy tak egoistyczni?

Wymyśliłem inne pytanie
do zadania zwierzętom.

Kim jesteś?

Są pewne zdolności umysłowe,

które przypisujemy tylko ludziom.

Ale czy to prawda?

Co inne istoty robią ze swoimi mózgami?

O czym myślą i co czują?

Czy można się tego dowiedzieć?

Myślę, że jest pewien sposób,

a nawet kilka.

Możemy obserwować ewolucję,
badać ich mózgi,

obserwować, co robią.

Nie zapominajmy, że nasz mózg
jest dziedzictwem.

Pierwsze neurony powstały u meduz.

Z meduz powstały pierwsze strunowce,

a one były przodkami pierwszych kręgowców.

Kręgowce wyszły z morza

i oto jesteśmy.

Ale neurony, czyli komórki nerwowe,

wciąż wyglądają tak samo
u raka, ptaków, jak i u nas.

Co mówi nam to o umyśle raka?

Czy w ogóle coś z tego wynika?

Okazuje się, że jeśli poddamy raka

niewielkim wstrząsom elektrycznym

za każdym razem, gdy
wychodzi ze swojej norki,

rozwinie się u niego strach.

Jeśli podamy mu później lek

stosowany w zaburzeniach lękowych u ludzi,

rak rozluźni się i wyjdzie z norki.

Jak bardzo przejmujemy się
zaburzeniami lękowymi raków?

Przeważnie... Gotujemy je.

(Śmiech)

Ośmiornice używają narzędzi,
podobnie jak większość małp,

rozpoznają też ludzkie twarze.

Jak uszanowaliśmy inteligencję
podobną do małpy u tego bezkręgowca?

Przeważnie gotując go.

Gdy granik zapędzi rybę
w szczelinę koralowca,

czasami uda mu się tam,
gdzie wie, że śpi murena

i zasygnalizuje jej "Chodź za mną",

a murena zrozumie ten znak.

Murena może wpłynąć
w szczelinę i złapać rybę,

ale ryba może jej zwiać,
i wtedy złapie ją granik.

To odwieczne partnerstwo,
które odkryliśmy dopiero niedawno.

Jak je doceniamy?

Przeważnie smażąc.

Wyłania się schemat, mówiący więcej o nas

niż o nich.

Wydry morskie używają narzędzi,

przeznaczając trochę czasu,

aby pokazać swoim młodym, co robić.
To właśnie jest uczenie.

Szympansy nie uczą.

Orki uczą i dzielą się jedzeniem.

Kiedy ewolucja robi coś nowego,

wykorzystuje to, co już ma w zapasie,

zanim wkroczy na nowe tory.

Nasze mózgi wykształciły się

podczas długiego procesu ewolucji.

Porównując mózg ludzki do szympansa,

widzimy, że właściwie to mamy
duży mózg szympansa.

To dobrze że są większe, bo naprawdę
brakuje nam wiary w siebie.

(Śmiech)

Ale uwaga, co z delfinem?

Ma większy mózg i więcej zwojów.

Może powiecie, że to tylko mózgi,

co mają wspólnego z umysłem?

Widać jego działanie

w logicznych zachowaniach.

Te słonie, jak widać,

po prostu odpoczywają.

Znalazły skrawek cienia pod palmami,

pozwoliły swoim dzieciom spać,

podczas gdy same drzemią, ale są czujne.

Wyciągamy oczywiste wnioski
z tego zachowania,

tak samo jak one
widzą logikę tego, co robią,

ponieważ pod tym samym słońcem,
na tej samej równinie,

słuchając odgłosów
tych samych niebezpieczeństw,

stały się tym, kim są,
a my staliśmy się tym, kim jesteśmy.

Byliśmy sąsiadami bardzo długo.

Nikt nie pomyśli,
że te słonie są rozluźnione.

Są wyraźnie bardzo na czymś skupione.

Tylko na czym?

Okazuje się, że gdy nagramy głosy turystów

i odtworzymy je z głośnika
ukrytego w zaroślach,

słonie zignorują je,
ponieważ turyści im nie wadzą.

Ale gdy odtworzymy głosy pasterzy,

którzy noszą włócznie i często
ranią je przy wodopojach,

słonie zbiją się w gromadę,
po czym uciekną od głośnika.

Słonie nie tylko wiedzą, że to ludzie,

wiedzą, że są to różne rodzaje ludzi.

Niektórzy są w porządku,
a inni niebezpieczni.

Obserwowały nas znacznie dłużej
niż my to robimy.

Znają nas lepiej niż my je.

Mamy takie same cele:

chronić młode, znaleźć jedzenie, przeżyć.

Czy wyposażamy się na polowanie
wśród afrykańskich wzgórz,

czy na morskie nurkowanie,
jesteśmy w zasadzie tacy sami.

Jesteśmy krewnymi pod skórą.

Słonie mają taki sam szkielet,

rekiny mają taki sam szkielet,

jak my.

Pomagamy, jeśli pomoc jest potrzebna.

Jesteśmy ciekawi w młodości.

Dbamy o więzi rodzinne.

Rozpoznajemy uczucie: miłość.

Zaloty to zaloty.

I wtedy pytamy: "Czy one są świadome?"

Jeśli jesteś pod całkowitą
narkozą, jesteś nieświadomy,

co oznacza, że niczego nie doświadczasz.

Świadomość jest po prostu odczuwaniem.

Jeśli widzisz, czujesz,
rozumiesz cokolwiek,

jesteś świadomy, tak jak one.

Niektórzy mówią,

że jest kilka czynników,
które czynią nas ludźmi,

na przykład empatia.

To umiejętność dostosowywania
się do nastrojów naszych towarzyszy.

Jest bardzo przydatna.

Jeśli ktoś zaczyna się szybko poruszać,

masz wrażenie, że powinieneś się śpieszyć.

Wszyscy jesteśmy teraz w biegu.

Najstarsza forma empatii
to zaraźliwy strach.

Jeśli twoi towarzysze
nagle poderwą się i odlecą,

nie wróży dobrze, jeśli spytasz:

"O rany, a gdzie oni wszyscy poszli?"

(Śmiech)

Empatia jest stara,
ale jak wszystko inne w życiu,

ma wiele rodzajów i jest
misternie złożona.

Jest podstawowa empatia: ty jesteś
smutny, ja jestem smutny.

Jesteś szczęsliwy, więc i ja jestem.

Później jest coś, co nazywam współczuciem,

o krok dalej:

"Przykro mi, że twoja babcia zmarła.

Nie czuję tego samego żalu,
ale to rozumiem, wiem, co czujesz,

to mnie martwi".

Jeśli to współczucie
motywuje nas do działania,

nazywam to miłosierdziem.

Bynajmniej nie coś, co czyni nas ludźmi,

ludzkie współczucie jest
dalekie od perfekcji.

Chwytamy wrażliwe istoty,
zabijamy je i jemy.

Może teraz powiesz,
w porządku, to inne istoty.

To siła przetrwania,
a ludzie są drapieżnikami.

Ale także własnego gatunku
nie traktujemy zbyt dobrze.

Ci, którzy cokolwiek wiedzą
o zachowaniu zwierząt,

wiedzą, że ludzkich przemyśleń
i zachowań nie należy przypisywać

innym gatunkom.

Myślę, że to głupie,

bo owo przypisywanie

nasuwa się jako pierwsza
myśl: co robią, co czują,

ponieważ nasze mózgi są
zasadniczo takie same.

Mają taką samą strukturę.

Te same hormony, które nas
nastrajają i motywują,

także są w naszych mózgach.

To nienaukowe stwierdzenie,
że są głodne kiedy polują

i zmęczone kiedy wywalają jęzory.

Kiedy się bawią z naszymi dziećmi

są uradowane,

nie mamy pojęcia, czy właściwie
są zdolne do odczuwania.

To nienaukowe.

Tak więc, jak powiedział mi dziennikarz,

"Może, ale skąd wiesz, że
inne zwierzęta myślą i czują?"

Więc zacząłem przeszukiwać setki

dowodów naukowych, które
umieściłem w mojej książce

i zdałem sobie sprawę,
że odpowiedź jest tak blisko.

Kiedy mój pies schodzi ze
swojego dywanika, przychodzi do mnie,

nie na kanapę, do mnie,

i przewraca się na grzbiet,
wypinając swój brzuch,

myśli sobie: "Chciałbym, żeby
mnie pomasowano po brzuchu.

Wiem, że mogę pójść do Carla,

zrozumie moje potrzeby.

Wiem, że mogę mu zaufać,
bo jesteśmy rodziną.

Zrobi to najlepiej i będzie dobrze."

(Śmiech)

Pomyślała i poczuła,

to wcale nie jest bardziej skomplikowane.

Ale widzimy inne zwierzęta i mówimy:

"Spójrz orka, wilki, słonie:

one widzą to inaczej."

Ten grzbieto-płetwy samiec to L41.

Ma 38 lat.

Kobieta z jego lewej strony to L22.

Ma 44 lata.

Znają się od lat.

Doskonale się znają.

Znają swoich przyjaciół.

Znają swoich wrogów.

Ich życie podąża swoim biegiem.

Zawsze wiedzą, gdzie są.

To słoń zwany Philo.

Był młodym samcem.

To on 4 dni później.

Ludzie mogą odczuwać więcej
niż smutek, to my to spowodowaliśmy.

Chcemy wydłubać jego zęby.

Dlaczego nie możemy
zaczekać na ich śmierć?

Słonie wyruszyły z wybrzeża
Morza Śródziemnego

i idą na południe do Przylądka Nadziei.

W 1980 była duża kolonia słoni

w środkowej i wschodniej Afryce.

Teraz ich populacja jest rozproszona.

To jest geografia występowania
zwierzęcia, które przez nas wymiera,

istota żywa, najwspanialsza
istota ziemska.

Oczywiście, znacznie bardziej
dbamy o przyrodę w USA.

W Parku Narodowym Yellowstone,
zabiliśmy każdego wilka.

Zabiliśmy co do jednego
na południe od granicy z Kanadą.

Ale w parku strażnicy
zrobili to w 1920 roku

i 60 lat później musieli je przywrócić,

gdyż liczba łosi wymknęła
się spod kontroli.

A później przyszli ludzie.

Ludzie przybyli tysiącami,
żeby zobaczyć wilki,

najbardziej możliwe
do obserwowania wilki na świecie.

Ja też tam poszedłem. Widziałem tę
niesamowitą rodzinę wilków.

Wataha to rodzina.

Karmiący rodzice i młode z kilku pokoleń.

Widziałem najsłynniejsze, najbardziej
stabilne stado w Parku Yellowstone.

Później, zaraz po przekroczeniu granicy,

dwójka dorosłych została zabita,

włączając matkę,

którą czasem nazywamy samicą alfa.

Reszta rodziny natychmiast
weszła w siostrzaną rywalizację.

Siostry pozbywały się sióstr.

Ta po lewej próbowała
kilka dni wrócić do rodziny.

Nie pozwolili jej,
bo byli o nią zazdrośni.

Przyciągała za dużą uwagę
dwóch nowych samców

i była przedwcześnie rozwinięta.

Tego było już za dużo.

Zraniła się wędrując poza
parkiem i została zabita.

Samiec alfa zranił się,
będąc wyrzuconym ze swojej rodziny.

Nadchodziła zima,

stracił terytorium, wspólników polowań,

członków rodziny i partnera.

Sprawiamy im tyle bólu.

Zagadką jest, dlaczego nie
ranią nas bardziej?

Ta orka właśnie skończyła
jeść kawałek pływacza szarego

ze swoimi towarzyszami, którzy go zabili.

Tamci ludzie na łódce nie
mieli się czego obawiać.

Ta orka to T20.

Właśnie skończyła rozrywać fokę
na trzy kawałki z dwoma kolegami.

Foka ważyła mniej więcej
tyle, co ludzie na łódce.

Nie mieli się czego obawiać.

Jedzą foki.

Czemu nie jedzą nas?

Czemu możemy im powierzyć
w opiece nasze dzieci?

Czemu te orki wróciły
do badaczy zagubionych we mgle

i prowadziły ich, zanim
nie rozrzedziła się mgła,

a dom naukowców był zaraz na wybrzeżu?

To zdarzyło się kilka razy.

Na Bahamach jest kobieta, Denise Herzing,

która bada cętkowane delfiny
i one ją znają.

Ona zna je bardzo dobrze i wie, kim są,

One również. Rozpoznają
jej badawczą łódkę.

Jej pojawienie się
to szczęśliwe spotkanie.

Poza jednym razem, kiedy
nie chciały podejść do łódki

i to było bardzo dziwe.

Nie mogli się domyślić, o co chodzi,

aż ktoś nie zszedł z pokładu

i nie oznajmił, że członek załogi zmarł

podczas drzemki w koi.

Skąd delfiny wiedziały,

że czyjeś serce stanęło?

Czemu się przejęły?

Czemu je to wystraszyło?

Te zagadkowe rzeczy, zaledwie
napomknięte pośród innych

dziejących się w mózgach
naszych ziemskich towarzyszy,

nad którymi tak rzadko się zastanawiamy.

W akwarium w Afryce Południowej

był mały butlonos zwany Dolly.

Pewnego razu opiekun poszedł na papierosa

i patrząc przez okno basenu, palił.

Dolly przypłynęła i spojrzała na niego,

wróciła do mamy, szybko nakarmiona

wróciła do okna

i wypuściła chmurę mleka, która
otoczyła jej pysk niczym dym papierosowy.

Jakimś cudem, ten mały butlonos

wpadł na pomysł użycia mleka
do przedstawienia dymu.

Kiedy ludzie używają jednej rzeczy

do przedstawienia innej,
nazywamy to sztuką.

(Śmiech)

To, co czyni nas ludźmi,

to nie to, co myślimy, że nas tworzy.

To, co czyni nas ludźmi,

ze wszystkiego co posiadają
nasze i ich mózgi,

to to, że jesteśmy najbardziej skrajni.

Jesteśmy najbardziej współczujacymi,

najbardziej brutalnymi,
najbardziej twórczymi

i najbardziej szkodliwymi
zwierzętami na tej planecie.

Jesteśmy mieszanką tego wszystkiego.

Ale to nie miłość czyni nas ludźmi.

Nie jest charakterystyczna dla nas.

Nie tylko my troszczymy się o partnerów.

Nie tylko my troszczymy
się o nasze dzieci.

Albatrosy często latają dziesięć,
czasem kilkanaście tysięcy kilometrów

przez kilka miesięcy,
by dostarczyć jeden duży posiłek

pisklęciu, które na nie czeka.

Budują gniazda na najbardziej
oddalonych wyspach na oceanach

i tak to wygląda.

Przekazywanie życia
z pokolenia na pokolenie,

chroni gatunek od wymarcia.

Jeśli to przerwiemy, wszystko się skończy.

Jeśli coś jest święte, to właśnie to.

Te święte relacje zaburzają nasze śmieci.

Wszystkie te ptaki mają w sobie plastiki.

To jest sześciomiesięczny
albatros gotowy do opierzania...

zmarł, wypchany czerwonymi zapalniczkami.

Nie taką relację powinniśmy mieć

z resztą świata.

Ale my, którzy nazywamy
się istotami rozumnymi,

nigdy nie myślimy o konsekwencjach.

Kiedy witamy nowe życie na Ziemi,

witamy nasze dzieci w towarzystwie innych.

Malujemy zwierzęta na ścianach.

Nie malujemy telefonów komórkowych

ani boksów pracowniczych.

Malujemy zwierzęta, żeby im
pokazać, że nie jesteśmy sami,

że mamy towarzystwo.

Każde z tych zwierząt,
na każdym obrazie arki Noego

uznane za warte ocalenia, teraz jest
w śmiertelnym niebezpieczeństwie,

a ich potopem jesteśmy my.

Więc zaczęliśmy od pytania,

Czy nas kochają?

Postawmy inne pytanie.

Czy jesteśmy zdolni do
wykorzystania dostępnych nam

środków do opieki nad
nimi i ich przetrwania?

Bardzo dziękuję.

(Brawa)