چۆن لە هێز تێبگەین
-
0:11 - 0:13هەر ڕۆژێک لە ژیانی تۆ،
-
0:13 - 0:15بەناو سیستەمەکانی هێزدا دەڕۆیت
کە خەڵکانی تر دایان ناوە. -
0:15 - 0:17هەستیان پێ دەکەیت؟
-
0:17 - 0:19لە هێز تێدەگەیت؟
-
0:19 - 0:21دەزانیت بۆ گرنگە؟
-
0:21 - 0:24هێز شتێکە زۆر جار ئاسودە نین
قسەی لەبارەوە بکەین. -
0:24 - 0:29ئەمە بە تەواوی ڕاستە بۆ ژیانی شارستانی،
کە هەمووان لە کۆمەڵگەیەکدا دەژین. -
0:29 - 0:34لە دیموکراسییدا، هێز واتە شوێن گرتنەوەی
خەڵکی، لە ماوەیەکدا. -
0:34 - 0:37هەرچی قسەیە دەربارەی ئەوەیە
کە هێز چییە و کێ هەیەتی -
0:37 - 0:41تۆزێک ناڕاست دیارە، تەنانەت شەیتانییە.
-
0:41 - 0:45بەڵام چیتر خودی هێز باش نییە.
-
0:45 - 0:47ئەوە تەنیا خۆیەتی.
-
0:47 - 0:50حوکمی ئەوە دەکات کە چۆن هەر شێوازێکی
حکومەت ئیش دەکات. -
0:50 - 0:53ئەوە دیاری دەکات کە کێ یاساکانی
یارییەکە دیاری دەکات. -
0:53 - 0:57کەواتە کە فێربیت چۆن هێز ئیش دەکات
کلیلێکە بۆ ئەوەی کاریگەر بیت، -
0:57 - 1:01بە ڕژدی بیگریت، و بۆ ئەوە نەبێ
سودی لێ ببینی. -
1:01 - 1:04لەم وانەیەدا، فێری ئەوە دەبین
کە هێز لە کوێوە دێت، -
1:04 - 1:10چۆن ڕاهێنانی پێ دەکرێت و چی بکرێت
تا بەهێزتر بیت لە ژیاندا. -
1:10 - 1:12با لە پێناسەیەکی سەرەتاییەوە دەست پێبکەین.
-
1:12 - 1:16هێز توانایەکە کە وا لەوانیتر بکەیت
ئەوە بکەن کە دەتەوێت. -
1:16 - 1:18بە دڵنیاییەوە، ئەوە لە هەموو
لایەنەکانی ژیاندا هەیە، -
1:18 - 1:24لە خێزانەوە بۆ شوێنی ئیش بۆ پەیوەندیمان.
-
1:24 - 1:27سەرنجی ئێمە لەسەر گۆڕەپانی شارستانییە،
-
1:27 - 1:29کە هێز واتا هەڵبژاردن لەلایەن کۆمەڵگەوە
-
1:29 - 1:33و ئەو ئیشە بکەیت کە خۆت دەتەوێت.
-
1:33 - 1:35ئەمانە شەش سەرچاوەی سەرەکی هێزی کۆمەڵگەن.
-
1:35 - 1:39یەکەم، هێزی لاشە و توانای بەرەنگاری.
-
1:39 - 1:42دەست بەسەرداگرتنی هێز کە
پۆلیس بێت یان میلیشیا، -
1:42 - 1:45ئەوە لە بنچینەوە هێزە.
-
1:45 - 1:48سەرچاوەی کڕۆکی دووەمی هێز سامانە.
-
1:48 - 1:54پارە توانای کڕینی ئەنجامەکان و
هەر هێزێکیشی هەیە. -
1:54 - 1:58شێوازی سێیەمی هێز دەوڵەتە، حکومەت.
-
1:58 - 2:01ئەوە بەکارهێنانی یاسا و بیرۆکراسیە
بۆ ملکەچ کردنی خەڵک -
2:01 - 2:04بۆ کردن و نەکردنی شتانێکی سەلمێندراو.
-
2:04 - 2:08لە دیمۆکراسییدا، بۆ نمونە،
ئێمەی خەڵک، بیردۆزانە، -
2:08 - 2:11هێز دەدەین بە حکومەت
لە ڕێگەی هەڵبژاردنەوە. -
2:11 - 2:15لە دیکتاتۆرییدا، هێز لە تۆقاندنی
کۆمەڵگە دەردەکەوێ، -
2:15 - 2:17نەک ڕازیبوون بە حکومڕانی.
-
2:17 - 2:22جۆری چوارەمی هێز دەستوری کۆمەڵگەیە
یان ئەو شتانەی خەڵک بە باشی دەزانن. -
2:22 - 2:25دەستورەکان لە چەقی حکومەتەوە نایەن.
-
2:25 - 2:28بە ڕێگەیەکی ئارامتر، یەک بە یەک.
-
2:28 - 2:32بە دڵنیایەوە دەتوانن وا لە خەڵک بکەن
ڕەفتار و یاساکان بگۆڕن. -
2:32 - 2:36بیر لە دەستوری هاوسەرگیری ئەمڕۆ بکەوە
بە یەکسانی گەشە دەکات. -
2:36 - 2:39شێوازی پێنجەمی هێز بیرۆکەکانن.
-
2:39 - 2:43بیرۆکەیەک، سەربەخۆی تاکە کەسی،
بڵێ، یەکسانی ڕەگەز، -
2:43 - 2:45دەتوانێت بڕێک هێزی بێ کۆتا بەدەست بهێنێت
-
2:45 - 2:50ئەگەر هانی خەڵکی بدات بۆ گۆڕانی
بیرکردنەوە و کرداریان. -
2:50 - 2:54سەرچاوەی شەشەمی هێز ژمارەکانن،
خەڵکانێکی زۆر. -
2:54 - 2:57دەربڕینی دەنگی بە کۆمەڵی
خەڵک هێز دروست دەکات -
2:57 - 2:59کۆی بایەخێکی چڕ
-
2:59 - 3:01و بە سەپاندنی یاسا.
-
3:01 - 3:04بیربکەوە لە بەهاری عەرەبی و
سەرهەڵدانی ئاهەنگی چا. -
3:04 - 3:06کۆکردنەوەی جەماوەر.
-
3:06 - 3:10ئەوانە شەش سەرچاوەی سەرەکی
هێز بوون، کە هێز چییە. -
3:10 - 3:14هەروەها ئێستا، با بیر بکەینەوە
کە هێز چۆن دروست دەبێت. -
3:14 - 3:18ئەمانە سێ یاسای تاقیکردنەوەی بەهای هێزن.
-
3:18 - 3:21یاسای ژمارە یەک:
هێز هەرگیز ناگۆڕێت. -
3:21 - 3:25هەمیشە یان کۆدەبێتەوە یان دەپوکێتەوە
لە مەیدانی کۆمەڵگەدا. -
3:25 - 3:30کەواتە ئەگەر هیچ کارێک ناکەیت،
ئەوا کارت لەسەر کراوە. -
3:30 - 3:34یاسای ژمارە دوو:
هێز وەکو ئاو وایە. -
3:34 - 3:37دەڕژێتە ناو ژیانی ڕۆژانەی ھەموومان.
-
3:37 - 3:41زانستی ڕامیاری کۆنتڕۆڵ کردنی
ئەو هێزەیە بەو ئاراستەیەی تۆ دەتەوێت. -
3:41 - 3:46پەیڕەو دانان ئەرکێکە بۆ
هێشتنەوەی هێزی ڕۆیشوو. -
3:46 - 3:49سیاسەت قەدەغەی هێزە.
-
3:49 - 3:52یاسای ژمارە سێ:
هێز ئاڵۆزە. -
3:52 - 3:56هێز هێزی زیاتر، هەروەها
بێ هێزیشی بە دواوەیە. -
3:56 - 3:59تاکە شت کە یاسای سێیەم
دەپارێزێ لە بارودۆخێک -
3:59 - 4:02کە تەنیا یەک کەس هەموو هێزەکانی هەبێت
-
4:02 - 4:09ئەوەیە کە یاسای یەک و دوو جێبەجێ بکەین.
-
4:09 - 4:14هەر یاسایەک جێبەجێ بکەین کە خەڵکی
هێزێکی زۆر کۆدەکەنەوە، -
4:14 - 4:18کەواتە ناتوانن مافی خۆیان
جێگیر بکەن لە سیاسەتدا؟ -
4:18 - 4:20ئەمە پرسیاری دیموکراسییە،
-
4:20 - 4:25و دەتوانی ئەم یاسایانە لە هەر
هەوڵێکدا لە ئیش ببینی. -
4:25 - 4:28کەمی موچەی کرێکاران
بۆ پاداشتێکی بەرزتر ڕێکخراوە. -
4:28 - 4:31کۆمپانیا نەوتیەکان بۆ دەستکەوتنی
بۆڕیە نەوتی گەورەتر گوشار دەکەن. -
4:31 - 4:34هاو ڕەگەزبازەکان بۆ یاسایەکی ڕاست
بۆ هاوسەرگیری دەگەڕێن. -
4:34 - 4:37دایک و باوکانی شار داوای
پسوڵەی قوتابخانە دەکەن. -
4:37 - 4:39لەوانەیە پشتگیری ئەو هەوڵانە
بکەیت یان نەیکەیت. -
4:39 - 4:44چیت دەوێت دەکەوێتەوە سەر ئەوەی
چەند شارەزای لە هێزدا، -
4:44 - 4:49کە لەکۆتاییدا دەمانگەیەنێتە ئەوەی دەتوانین
چی بکەین تا بەهێزتر ببین لە ژیاندا. -
4:49 - 4:52ئیتر، ئەوە بۆ مەرجەکانی خوێندەواری بەسودە.
-
4:52 - 4:56ئاڵەنگاری تۆ بۆ فێربوونی هێزە
کە چۆن بیخوێنیتەوە و بینوسیت. -
4:56 - 5:01مەبەست لە خوێندنەوەی هێز
سەرنجدانە بۆ سەر دەقی هێز. -
5:01 - 5:03مەبەستم تەنیا پەرتوک نییە.
-
5:03 - 5:06مەبەستم بیبینی کۆمەڵگەیە بە نووسراو.
-
5:06 - 5:09وەک ئەوە نییە لە زانکۆ
و شار و وڵاتەکەتدایە؟ -
5:09 - 5:14دیاریکردنی ئەوەی کێ چ جۆرە
هێزێکی هەیە، لەناو چ سیستەمێکدا. -
5:14 - 5:16تێگەیشتن لەوەی بۆ وای لێ هات،
-
5:16 - 5:19هەروەها کێ وای لێکرد،
و کێ دەیەوێت بیهێڵێتەوە. -
5:19 - 5:24تێگەیشتن لە ستراجیەتی ئەوانی تر کە
لەو بارودۆخەدا بەکاریان هێنا: -
5:24 - 5:28هێرشی ڕووبەڕوو یان ناڕاستەوخۆ،
-
5:28 - 5:32هاوپەیمانی یان حوکمی جەماوەر.
-
5:32 - 5:35بخوێنەوە لەوانەیە بنوسیت.
-
5:35 - 5:39بۆ نووسینی هێز سەرەتا پێویستە ئەوە بنووسیت
کە باوەڕت وایە ڕاستە بۆ نووسین، -
5:39 - 5:41بۆ ئەوەی ببیت بە نووسەری گۆڕانکاری.
-
5:41 - 5:42دەیکەیت.
-
5:42 - 5:45وەک هەموو جۆرەکانی نووسین،
فێری دەربڕینی خۆت دەبیت، -
5:45 - 5:47بە دەنگێکی ڕاستەقینە قسە بکە.
-
5:47 - 5:51بیرۆکەکانت ڕێکبخەوە،
دواتر خەڵکانی تر ڕێکبخە. -
5:51 - 5:53خۆت لەسەر ڕای گشتی ڕابهێنە.
-
5:53 - 5:55خۆت لەسەر ململانێ ڕابهێنە.
-
5:55 - 5:57نووسین، هەمووی دەربارەی ڕاهێنانە.
-
5:57 - 6:01هەموو ڕۆژێک هەلی ڕاهێنانت هەیە،
لەگەڵ دراوسێ و دەوروبەرت. -
6:01 - 6:03ئامانج دابنێ، دواتر ئامانجی گەورەتر.
-
6:03 - 6:06سەیری شێوازەکان بکە،
ببینە چی کار دەکەن. -
6:06 - 6:08ڕاهێنان بکە، دووبارەی بکەوە.
-
6:08 - 6:12ئەوە ئەرک و مافی نیشتیمانییە.
-
6:12 - 6:15لەم وانە کورتەدا، ئەوەمان دۆزیەوە
هێزی کۆمەڵگە لە کوێوە دێت، -
6:15 - 6:19چۆن کار دەکات و دەتوانیت چی بکەیت
بۆ ئەوەی ڕاهێنان بکەیت. -
6:19 - 6:23ئەو پرسیارەی کە ماوەتەوە "بۆ"ی هێزە.
-
6:23 - 6:28هێزت دەوێت بۆ ئەوەی سوود
بە هەمووان بگەیەنیت یان بەس خۆت؟ -
6:28 - 6:31هۆکارەکانت کۆمەڵایەتین یان دژە کۆمەڵگەن؟
-
6:31 - 6:33ئەو پرسیارە دەربارەی ستراتیجی نییە.
-
6:33 - 6:37ئەوە دەربارەی کەسایەتییە،
ئەمە جۆرێکی تری وانەیە. -
6:37 - 6:39بەڵام ئەوەت لەبیر بێت:
-
6:39 - 6:42هێز کۆ کەسایەتی یەکسانە
بە هاونیشتیمانیەکی مەزن، -
6:42 - 6:45تۆش هێزت هەیە بۆ ئەوەی ببیت بەوە.
- Title:
- چۆن لە هێز تێبگەین
- Speaker:
- ئێریک لیۆ
- Description:
-
more » « less
هەموو ڕۆژێک، ئێمە بەناو سیستەمەکانی هێزدا دەجوڵێین و ئیش دەکەین کە خەڵکانی تر دروستیان کردووە. بەڵام هەندێک جار ئاسودە نین دەربارەی هێز قسە بکەین. بۆچی؟ ئێریک لیۆ باسی سەرچاوەکانی هێز دەکات و ڕوونی دەکاتەوە کە چۆن تێگەیشتن لێیان دەبێتە کلیلێک بۆ بوون بە هاونیشتیمانییەکی کاریگەر.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 07:02
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for How to understand power | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for How to understand power | |
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for How to understand power | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for How to understand power | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for How to understand power | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for How to understand power |