Het coolste dier waar je niets over weet ... en hoe we het kunnen redden

Al is de tapir een van de grootste landzoogdieren ter wereld, het is nog steeds een raadsel hoe deze solitaire nachtdieren leven. De tapir die vandaag door de Zuid-Amerikaanse bossen en weilanden doolt, dook meer dan 5 miljoen jaar geleden op in de evolutionaire geschiedenis en staat daarom ook bekend als 'het levende fossiel'. Zijn voortbestaan wordt echter bedreigd door stropers, ontbossing en vervuiling, vooral in het snel industrialiserende Brazilië. In deze verhelderende talk vertelt natuurbeschermingsbiologe, tapirdeskundige en TED Fellow Patrícia Medici over haar werk met deze fantastische dieren en schotelt ons de volgende vraag voor: Willen we verantwoordelijk zijn voor hun uitsterving?

Dit is een van de meest fantastische
dieren die op aarde rondlopen.

Dit is een tapir.

En dit, dit is een babytapir,

het schattigste dierenjong
in het dierenrijk.

(Gelach)

Veruit.

Ze hebben geen concurrentie.

Ik heb de laatste 20 jaar
van mijn leven gewijd

aan het onderzoek en de bescherming
van tapirs in Brazilië.

Ik heb er een fantastische tijd beleefd.

Maar de laatste tijd denk ik heel vaak na

over de impact van mijn werk.

Ik heb mezelf afgevraagd
welke echte bijdragen ik geleverd heb

aan het behoud van deze dieren
waar ik zo gek op ben.

Help ik effectief

om hun overleving te verzekeren?

Doe ik wel genoeg?

Ik geloof dat de grote vraag hier is:

bestudeer ik tapirs
en draag ik bij aan hun overleving,

of beschrijf ik gewoon hoe ze uitsterven?

De wereld kampt met zoveel
verschillende uitstervingscrises.

Dat weten we allemaal.
Het is voortdurend in het nieuws.

Tropische bossen en andere
ecosystemen worden vernietigd,

klimaatsverandering, zoveel soorten
op de rand van uitsterven:

tijgers, leeuwen, olifanten,
neushoorns, tapirs.

Dit is de laaglandtapir,
de tapirsoort waarmee ik werk,

het grootste landzoogdier in Zuid-Amerika.

Ze zijn gigantisch. Ze zijn krachtig.

Volwassen dieren
kunnen tot 300 kilogram wegen.

Dat is half zo zwaar als een paard.

Ze zijn prachtig.

Tapirs komen vooral voor
in tropische bossen zoals de Amazone.

Ze hebben beslist grote lappen grond nodig

om alles te vinden dat ze nodig hebben
voor hun voortplanting en overleving.

Maar hun habitat wordt verwoest

en ze zijn weggejaagd uit een aantal
van hun verspreidingsgebieden.

Kijk, dit is rampzalig,

want tapirs zijn enorm belangrijk
voor de leefgebieden waarin ze voorkomen.

Het zijn herbivoren.

Vijftig procent van hun dieet
bestaat uit vruchten.

Wanneer ze die vruchten eten,
slikken ze de zaden in,

die ze dan via hun uitwerpselen
in de hele habitat verspreiden.

Ze spelen een aanzienlijke rol
in de vorming en het behoud

van de structuur
en de diversiteit van het bos.

Daarom staan tapirs bekend
als de tuiniers van het bos.

Is dat niet ongelofelijk?

Als je daarover nadenkt,

zou het uitsterven van de tapirs
ernstige gevolgen hebben

voor de biodiversiteit in haar geheel.

Ik startte mijn werk rond tapirs in 1996;

ik was nog erg jong, pas afgestudeerd,

en het was een baanbrekend
onderzoeks- en behoudsprogramma.

We hadden toen nagenoeg
geen informatie over tapirs,

voornamelijk omdat ze
zo moeilijk te bestuderen zijn.

Het zijn solitaire,
ongrijpbare nachtdieren

en we begonnen met zeer eenvoudige
gegevens over deze dieren te verzamelen.

Wat doet een natuurbeschermer eigenlijk?

Om te beginnen hebben we gegevens nodig.

We moeten aan veldonderzoek doen.

Die datasets op lange termijn zijn nodig
om beschermingsacties te ondersteunen.

Zoals ik al zei, zijn tapirs
erg moeilijk te bestuderen

en daarom moeten we het hebben
van indirecte methoden om dat te doen.

We moeten ze vangen en verdoven,

zodat we ze GPS-halsbanden kunnen omdoen

en hun bewegingen kunnen volgen.

Deze techniek wordt over de hele wereld
door natuurbeschermers gebruikt.

Daarmee kunnen we informatie verzamelen
over de manier waarop ze ruimte gebruiken,

hoe ze door het landschap bewegen,

welke habitats ze verkiezen,

en nog veel meer.

Daarna moeten we
de verkregen informatie verspreiden.

We moeten mensen onderwijzen
over tapirs en hun belang.

Het is ongelofelijk
hoeveel mensen in de wereld

niet weten wat een tapir is.

Veel mensen denken zelfs
dat dit een tapir is.

Ik zeg jullie: dit is geen tapir.

(Gelach)

Dit is een reuzenmiereneter.

Tapirs eten geen mieren.
Echt niet.

Vervolgens moeten we voorzien
in training en capaciteitsopbouw.

Wij moeten de natuurbeschermers
van morgen zien klaar te stomen.

We zijn aan de verliezende hand
in meer dan één uitstervingsstrijd

en we hebben meer mensen nodig
die ons werk willen doen.

Ze hebben daar de vaardigheden
en de passie voor nodig.

Uiteindelijk moeten wij
als natuurbeschermers

onze gegevens, onze data
en onze opgebouwde kennis kunnen toepassen

om effectieve beschermingsacties
te ondersteunen.

Ons eerste tapirprogramma

vond plaats in het Atlantisch Woud

in het oosten van Brazilië,

een van de meest
bedreigde biomen ter wereld.

De verwoesting van het Atlantisch Woud

begon aan het begin van de zestiende eeuw.

De Portugezen zetten toen
voor het eerst voet in Brazilië

en begonnen met de Europese kolonisatie
in het oostelijke deel van Zuid-Amerika.

Het bos was bijna volledig gekapt

voor hout, landbouw,
veeteelt en stedenbouw.

Vandaag staat nog slechts zeven procent
van het Atlantisch Woud overeind.

Tapirs leven nu in erg kleine, geïsoleerde
en los van elkaar staande populaties.

In het Atlantisch Woud ontdekten we dat
tapirs zich verplaatsen over open plekken,

zoals weilanden en velden,

trekkend van het ene lapje bos
naar het andere.

We benaderden dit gebied voornamelijk

door met behulp van onze tapirgegevens
potentiële plaatsen te identificeren

voor de installatie van ecologische
verbindingen voor wilde dieren

tussen die lapjes bos.

Daardoor werden
de habitats weer verbonden,

zodat tapirs en veel andere dieren
veilig door het landschap konden trekken.

Na 12 jaar Atlantisch Woud, in 2008,

breidden we onze pogingen om tapirs
te beschermen uit naar de Pantanal.

Dat is in het westen van Brazilië,

dicht bij de grenzen
met Bolivia en Paraguay.

Dit is het grootste doorlopende
drasland van zoet water ter wereld,

een ongelofelijke plek

en één van de belangrijkste vestigingen
voor laaglandtapirs in Zuid-Amerika.

Werken in de Pantanal
was enorm verkwikkend,

omdat we grote, gezonde tapirpopulaties
in die omgeving hebben gevonden.

We konden er tapirs bestuderen

in de meest natuurlijke omstandigheden
die we ooit zouden kunnen vinden,

in grote mate vrij van bedreigingen.

Naast de GPS-halsbanden gebruiken we
nog een andere techniek in de Pantanal:

camera-valstrikken.

Deze camera is uitgerust
met een bewegingssensor

en fotografeert dieren
wanneer ze erlangs lopen.

Dankzij die fantastische apparaten

hebben we dus kostbare informatie
kunnen verzamelen

over de voortplanting
en de sociale organisatie van tapirs.

Dat zijn erg belangrijke puzzelstukjes

voor de ontwikkeling van strategieën
om uitsterving tegen te gaan.

Op dit moment, in 2015,
zijn we ons werk alweer aan het uitbreiden

naar de Braziliaanse Cerrado,

de open graslanden en kreupelbosjes
in het centrale deel van Brazilië.

Vandaag is dit gebied het epicentrum
van economische ontwikkeling in mijn land,

waar natuurlijke leefgebieden
en wilde dierenpopulaties

in hoog tempo worden vernietigd
door verschillende bedreigingen.

Bedreigingen als opnieuw de veehouderij,

grote suikerbiet- en sojaplantages,

stropers, motorvoertuigen,
en ga zo maar door.

Toch hebben de tapirs het tot nu toe
op de een of andere manier overleefd,

wat mij heel wat hoop geeft.

Maar ik moet toegeven dat de aanvang
van dit nieuwe programma in de Cerrado

enigszins een klap in het gezicht was.

Wanneer je rondrijdt

en dode tapirs
naast de autowegen ziet liggen

en merkt dat er tapirs ronddwalen
middenin suikerbietplantages

waar ze niet thuishoren.

Wanneer kinderen je vertellen
dat ze weten hoe tapirvlees smaakt,

omdat hun ouders
ze stropen en opeten;

dat is hartverscheurend.

De situatie in de Cerrado
heeft me doen beseffen --

gaf me het gevoel dat de tijd dringt.

Ik zwem tegen de stroom in.

Ik besef nu dat we ondanks de moeite
die we al twee decennia lang doen

om te proberen deze dieren te redden,

we nog steeds enorm veel werk hebben
om te voorkomen dat ze verdwijnen.

Op de een of andere manier moeten we
al deze problemen zien op te lossen.

Dat meen ik, en weet je wat?

We hebben echt een punt bereikt
in de strijd tegen uitsterving

waar we 'out of the box' moeten denken.

We zullen veel creatiever
moeten worden dan we nu zijn.

Zoals ik al zei, zijn motorvoertuigen
erg gevaarlijk voor tapirs in de Cerrado,

dus zijn we op het idee gekomen
om reflecterende stickers

op de GPS-halsbanden
van de tapirs te kleven.

Deze stickers worden ook
gebruikt op vrachtwagens

om aanrijdingen te voorkomen.

Tapirs steken 's nachts de autowegen over.

Hopelijk zullen bestuurders
die reflecterende stickers zien

wanneer de dieren oversteken

en zullen ze een beetje vertragen.

Dit is nu nog een gek idee.

We zullen zien of het aantal doodrijdingen
van tapirs er echt door vermindert.

Wat ik wil zeggen is dat we misschien
dit soort dingen moeten doen.

Hoewel ik op dit moment
met allerlei vragen in mijn hoofd zit,

heb ik een overeenkomst met tapirs.

Ik weet in mijn hart

dat ik er ben om tapirs te beschermen.

Dit is mijn passie.

En ik ben niet de enige.

Ik heb een gigantisch netwerk
van medestanders achter me staan

en ik zal in geen geval
ooit de strijd opgeven.

Ik ga hier hoogstwaarschijnlijk
de rest van mijn leven aan wijden.

Dat doe ik voor Patrícia,
mijn naamgenootje,

één van de eerste tapirs die we gevangen
en gevolgd hebben in het Atlantisch Woud

vele jaren geleden;

voor Rita en haar kleintje Vincent
in de Pantanal.

Ik doe dit voor Ted,
een babytapir die we gevangen hebben

in december vorig jaar,
eveneens in de Pantanal.

En ik doe het

voor de honderden tapirs
die ik heb mogen ontmoeten

in de afgelopen jaren

en de vele andere waarvan ik weet
dat ik ze nog zal tegenkomen.

Deze dieren verdienen
dat er zorg voor gedragen wordt.

Ze hebben mij nodig. Ze hebben ons nodig.

Weet je, wij mensen verdienen het
om te leven in een wereld

waar we naar buiten kunnen gaan
en kunnen genieten van niet alleen tapirs,

maar ook van alle andere
mooie diersoorten.

Nu en in de toekomst.

Van harte bedankt.

(Applaus)