Jak odkrywałem jaskinie lodowcowe - Eddy Cartaya

Pełna lekcja: http://ed.ted.com/lessons/my-glacier-cave-discoveries-eddy-cartaya

Śnieżny Smok. Czysta Wyobraźnia. Zamrożony Minotaur. To nazwy, które Eddy Cartaya i Brent McGregor nadali trzem jaskiniom lodowcowym, które jako pierwsi zbadali. Jaskinie te zmieniają się cały czas na skutek topienia lodu przez ciepłą wodę i powietrze. W trakcie TEDYouth Cartaya zabiera nas w głąb tych magicznych przestrzeni, gdzie lód świeci na niebiesko i zielono, a znaleziska spadają z sufitu.

Wykład: Eddy Cartaya.

Ile z was było kiedyś w jaskini?

Kilku było.

Kiedy myślicie o jaskini,

to większość widzi tunel
wydrążony w litej skale.

Większość jaskiń tak wygląda.

W tej części kraju

większość z nich to jaskinie wapienne.

Tam, skąd pochodzę większość jaskiń
powstaje ze skał wulkanicznych,

mamy tam sporo wulkanów.

Ale jaskinie, o których chcę opowiedzieć

są wydrążone w lodzie,

a dokładniej w lodowcu,

takie jak na zboczu najwyższej góry

stanu Oregon,

czyli Mount Hood.

Mount Hood leży kilka godzin
drogi od Portland,

największego miasta w stanie Oregon,

gdzie żyje ponad dwa miliony ludzi.

Najciekawszą rzeczą

dla badacza jaskiń

jest odkrycie jaskini

i bycie pierwszym człowiekiem,
który kiedykolwiek do niej wszedł.

Drugą najciekawszą rzeczą
dla badacza jaskiń

jest bycie pierwszym,
który sporządzi mapę tej jaskini.

Obecnie, kiedy tak wielu ludzi podróżuje,

bardzo ciężko jest znaleźć nową jaskinię,

rozumiecie więc moją radość
po odkryciu trzech nowych jaskiń

w pobliżu największego miasta w Oregon

i zrozumienie, że nigdy
nie były one badane

albo opisywane.

To tak, jakby być astronautą,

byliśmy pierwszymi, którzy zobaczyli
rzeczy i odkryli miejsca,

których nikt wcześniej
nie widział i nie odwiedzał.

Czym jest lodowiec?

Ci, którzy kiedyś widzieli,
albo dotykali śniegu,

wiedzą, że jest on lekki,

bo to tylko kilka kryształków lodu
złączonych ze sobą

i sporo powietrza.

Jeżeli ściśniesz garść śniegu
i zrobisz śnieżkę,

to śnieg robi się gęsty i twardy.

W górze takiej jak Hood,

gdzie spada rocznie
ponad sześć metrów śniegu,

powietrze jest wypychane

i śnieg stopniowo staje się
twardym, błękitnym lodem.

Co roku coraz więcej lodu

zbiera się u góry

i ostatecznie staje się to tak ciężkie,

że lód zjeżdża z góry

pod własnym ciężarem

i tworzy powoli sunącą rzekę lodu.

Kiedy formacja lodowa
zaczyna się poruszać,

to nazywamy ją lodowcem

i nadajemy mu imię.

Lodowiec, który uformował te jaskinie

nazywa się Sandy.

Co roku na lodowcu przybywa śniegu,

który topi się w słońcu

i tworzy małe rzeczki

płynące po lodzie,

który zaczynają go roztapiać

i drążą drogę w dół lodowca

formując sieć jaskiń,

czasem idącą aż

do podłoża skalnego.

Ciekawe w lodowcach jest to,

jak co roku tworzą się nowe tunele,

pojawiają nowe wodospady

i płyną z miejsca w miejsce

wewnątrz jaskini.

Ciepła woda na górze

spływa w dół,

a ciepłe powietrze spod góry

wznosi się,

dostaje do jaskini

i topi sufity.

Ale najdziwniejsze w jaskiniach jest to,

że cała jaskinia porusza się,

ponieważ jest utworzona
wewnątrz bloku lodu

o rozmiarach małego miasta,

który powoli zjeżdża po zboczu góry.

To jest Brent McGregor,

mój partner w badaniu jaskiń.

Odkrywamy jaskinie razem od dawna,

od dawna wspinamy się po górach,

ale żaden z nas nigdy nie badał
jaskini lodowcowej.

W 2011 r. Brent zobaczył
na YouTube filmik,

gdzie para wspinaczy

natknęła się na wejście

do jednej z tych jaskiń.

Nie znaliśmy koordynatów GPS,

ale wiedzieliśmy, że było to gdzieś

na lodowcu Sandy.

W lipcu tego roku
wspięliśmy się na lodowiec

i znaleźliśmy ogromną szczelinę w lodzie.

Musieliśmy wyżłobić punkty asekuracyjne,

żeby przywiązać do nich liny

i opuścić się w dół.

Tutaj widać mnie
spoglądającego w szczelinę.

Na końcu tej dziury

natrafiliśmy na ogromny tunel

idący pod górę,

ukryty pod tysiącami ton lodu.

Szliśmy wzdłuż jaskini

przez około 800m, do samego jej końca.

W drodze powrotnej,

używając narzędzi badawczych,

sporządziliśmy trójwymiarową mapę jaskini.

Jak robi się taką mapę?

Mapy jaskiń nie przypominają map drogowych

ponieważ mają dziury i doły

łączące różne poziomy.

Żeby stworzyć mapę jaskini,

trzeba ustawiać stacje
badawcze co kilka stóp

i użyć lasera do zmierzenia odległości

pomiędzy nimi.

Używa się wtedy kompasu
i miernika nachylenia,

żeby zbadać kierunek,
w którym idzie jaskinia

i pomierzyć nachylenie podłogi i sufitu.

Ci, którzy uczą się trygonometrii,

wiedzą, że ten rodzaj matematyki
przydaje się do tworzenia takich map,

ponieważ pozwala mierzyć
wysokości i odległości

bez potrzeby wchodzenia w te miejsca.

Im dłużej badałem jaskinie,

tym bardziej przydawała mi się wiedza,
której tak nie lubiłem w szkole.

Kiedy skończyliśmy badania

zebraliśmy dane,

wrzuciliśmy do komputera,

i musieliśmy znaleźć kogoś,
kto umie dobrze rysować,

żeby przygotował mapę,

która teraz wygląda tak.

Pokazuje ona zarówno

widok przełęczy z lotu ptaka

i jego przekrój,

trochę jak widok kolonii mrówek.

Nazwaliśmy tę jaskinię
Jaskinią Śnieżnego Smoka,

bo wygląda jak wielki smok
śpiący pod śniegiem.

Później tego lata,
kiedy więcej śniegu stopiło lodowiec,

odkryliśmy więcej jaskiń,

okazało się, że są one połączone.

Krótko po zrobieniu mapy Śnieżnego Smoka

Brent odkrył nową jaskinię

w pobliżu tamtej.

Wnętrze było pokryte lodem,

więc musieliśmy mieć buty z kolcami,

które nazywają się raki,

żeby móc chodzić bez ślizgania się.

Jaskinia była cudowna!

Lód na suficie świecił
na niebiesko i zielono,

gdyż słońce

prześwitywało przez lód

i oświetlało jaskinię.

Nie wiedzieliśmy dlaczego ta jaskinia
jest dużo chłodniejsza od Śnieżnego Smoka,

dopóki nie dotarliśmy do końca,

gdzie znaleźliśmy odpowiedź.

Znaleźliśmy wielki szyb, który
nazywa się młynem lodowcowym,

który szedł na 40 metrów w górę

i sięgał czubka lodowca.

Zimne powietrze z góry

wiało przez tę dziurę,

wpadało do jaskini

i mroziło wszystko wewnątrz.

Tak ucieszyliśmy się z tego odkrycia,

że wróciliśmy tam
w styczniu następnego roku,

żeby być pierwszymi,
którzy zbadają ten szyb.

Było tak zimno,

że musieliśmy spać w jaskini.

Oto nasz obóz po lewej stronie

tego pomieszczenia.

Następnego ranka wyszliśmy z jaskini

i wspięliśmy się

na sam szczyt lodowca,

gdzie założyliśmy liny wzdłuż szybu

po raz pierwszy w historii.

Brent nazwał tę jaskinię
Jaskinią Czystej Wyobraźni,

chyba z powodu pięknych widoków,

które niemal przerastały naszą wyobraźnię.

Poza bardzo pięknym lodem,

co jeszcze jest w jaskiniach?

Niewiele w nich żyje,
ponieważ jest bardzo zimno,

a wejścia są pokryte śniegiem

przez 8 miesięcy w roku,

ale są tam piękne rzeczy.

Jest dziwna bakteria żyjąca w wodzie,

która je i trawi skały,

tworząc własny pokarm,

który pozwala jej żyć pod lodem.

W zeszłe lato

naukowcy pobrali próbki wody i lodu,

żeby zbadać obecność ekstremofili,

małych form życia, które przystosowane są

do życia w niesprzyjających warunkach,

takich jak lód,

trochę jak istoty,

których szuka się na
lodowych czapach Marsa.

Inną świetną rzeczą

jest to, że nasiona i ptaki,

które lądują na powierzchni giną,

zapadają się w śnieg

i stopniowo stają się częścią lodowca,

wsiąkając coraz głębiej w lód.

Kiedy jaskinie

torują sobie drogę w górę lodu,

to pozwalają tym obiektom spaść z sufitu

na podłoże jaskini,

gdzie je potem znajdujemy.

Na przykład to jest najstarsze
nasiono, jakie znaleźliśmy.

Było zamrożone przez setki lat,

a teraz zaczyna kiełkować.

To kacze pióro zostało
znalezione prawie 600m

wgłąb Jaskini Śnieżnego Smoka.

Kaczka umarła na powierzchni

bardzo dawno temu,

a jej pióra opadały w dół,

wzdłuż setek metrów lodu

zanim wpadły do jaskini.

A ten piękny kwarcowy kryształ

także znaleźliśmy w Śnieżnym Smoku.

Nawet Brent i ja uważamy
za mało prawdopodobne,

że te odkrycia

czaiły się praktycznie na naszym podwórku,

czekając, aż ktoś je znajdzie.

Jak mówiłem,

idea odkrywania w tym zabieganym
świecie wygląda jak coś,

co możliwe jest tylko w kosmosie,

ale to nie jest prawda.

Co roku odkrywane są nowe jaskinie,

w których nikt nigdy nie był.

Nie jest jeszcze za późno,
żeby samemu zostać odkrywcą.

Wystarczy chcieć szukać

i chodzić w miejsca, gdzie nie ma ludzi,

skupić wzrok i umysł,

by dostrzec nowe odkrycia,

ponieważ mogą być one w pobliżu.

Dziękuję bardzo.