Pomoc społeczna działa źle. Jak ją naprawić?

Kiedy rodzinę spotyka kryzys, do dzieje się przez bezrobocie, narkotyki, problemy w związku i pecha, pomoc społeczna powinna zareagować i naprowadzić ją na właściwe tory. Hilary Cottam pokazuje, że rodzina w tarapatach może skorzystać z pomocy ponad 70 różnych agencji, ale żadna z nich właściwie nie wpłynie na poprawę sytuacji. Cottam, która sama jest pracownikiem socjalnym, prosi o refleksję nad rozwiązaniami tych trudnych i złożonych problemów socjalnych. Jak budować pełne wsparcia i entuzjazmu związki między tymi w potrzebie i tymi, którzy niosą pomoc?

Chce wam opowiedzieć 3 historie

o sile, jaką posiadają związki

w rozwiązywaniu dziś głębokich
i skomplikowanych problemów.

Czasami wydaje się,
jakby wszystkie problemy z biedą,

nierównością społeczną, zdrowiem,
bezrobociem, przemocą, uzależnieniami

skupiły się w życiu jednej osoby.

Chcę wam opowiedzieć o kimś
właśnie takim, kogo znam.

Nazwę ja Ella.

Ella mieszka w brytyjskim mieście
na zdewastowanym osiedlu.

Pozamykane sklepy i bary,

opustoszałe i nie używane place zabaw.

W domu Elli panuje wyczuwalne napięcie

i ogłuszający hałas.

Telewizor nastawiony na cały regulator.

Jeden z synów kłóci się z córką.

Drugi syn, Ryan, wciąż przeklina w kuchni

a zamknięte w pokoju psy
próbują się wydostać.

Ella jest w potrzasku.

Żyje w kryzysie od 40 lat.

Nie zna innej rzeczywistości
i nie wie, jak się wydostać.

Miała całą plejadę brutalnych partnerów

i niestety jedno z jej dzieci
odebrała opieka społeczna.

Pozostała trójka dzieci,
która wciąż z nią mieszka,

boryka się z wieloma problemami
i żadne z nich nie chodzi do szkoły.

Ella mówi mi, że powiela
schemat życia własnej matki.

Ale kiedy poznałam Ellę,
w jej mieście były 73 różne agencje,

z których pomocy mogła skorzystać.

73 organizacje w 24 wydziałach
w jednym mieście.

Ella, jej partnerzy i dzieci
były znane większości z nich.

Bez wahania korzystali z opieki społecznej

w rozwiązaniu licznych domowych kłótni.

W ich domu często gościli
pracownicy opieki społecznej,

wychowawcy, opieka zdrowotna,
urzędnicy od zakwaterowania,

korepetytorzy i policjanci.

Według danych rządowych
100 000 rodzin Wielkiej Brytanii

przypomina rodzinę Elli,

borykając się ciągle z problemami
ekonomicznymi, socjalnymi, środowiskowymi.

Podobno praca nad tym problemem

kosztuje ćwierć miliona funtów
na rodzinę rocznie

i nic się nie zmienia.

Mimo dobrych intencji, żadna z tych osób
nie czyni żadnej różnicy.

Ten wykres pokazuje podobną rodzinę
w tym samym mieście.

To 30 lat interwencji w życie tej rodziny.

Tak jak w przypadku Elli,
żadna nie jest częścią ogólnego planu.

Nie mają żadnego celu.

Żadna z nich nie rozwiązuje
podstawowych problemów.

To tylko środki mające ograniczyć problem.

Jeden z policjantów mówi:

"Przekazuję tylko wiadomość i wychodzę".

Mieszkałam przez jakis czas
z rodzinami podobnymi Elli

w różnych częściach świata,

bo chciałam się dowiedzieć,
czego uczą nas miejsca,

gdzie instytucje socjalne
po prostu sobie nie radzą?

Chciałam wiedzieć, co to znaczy
mieszkać w rodzinie Elli.

Chciałam wiedzieć,
co można zrobić inaczej.

Otóż po pierwsze
nie należy się sugerować kosztami.

Bo jeżeli rząd mówi,
że utrzymanie rodziny Elli

kosztuje ćwierć miliona funtów rocznie,

to naprawdę znaczy,

że samo utrzymanie systemu
kosztuje ćwierć miliona rocznie.

Do rodziny Elli nie dociera
nawet jeden pens z tych pieniędzy

w żaden znaczący sposób.

Zamiast tego system działa
jak kosztowny żyroskop,

który kręci się wokół tych rodzin,
trzymając je na uwięzi

dokładnie w tym samym miejscu.

Spędziłam czas z pracownikami
bezpośredniej pomocy

i dowiedziałam, że sytuacja
jest niemożliwa do rozwiązania.

Tak więc Tom, pracownik socjalny

opiekujący się Ryanem,
14-letnim synem Elii,

poświęca 86% czasu na obsługę systemu,

zebrania, formularze, kolejne zebrania
w celu omówienia tych formularzy

i, co najbardziej szokujące,

14% czasu, który ma poświęcić Ryanowi,

spędza na zbieraniu informacji
do obsługi systemu.

Więc pyta Ryana:

"Jak czesto palisz? Czy piłes alkohol?

Kiedy byłeś w szkole?".

Taki rodzaj komunikacji wyklucza
możliwość normalnej rozmowy.

Wyklucza możliwość zaistnienia
czynników potrzebnych

do stworzenia związku
między Tomem i Ryanem.

Kiedy zrobiliśmy ten wykres,

pracownicy socjalni, profesjonaliści

wpatrywali się w niego jak zaczarowani.

Wykres wił się wzdłuż ścian biura.

Tyle godzin poświęconych
z najlepszymi intencjami

poszło właściwie na marne.

Pojawił się moment załamania,
a po nim nagłe oświecenie:

musimy pracować inaczej.

Zarząd miasta, w którym mieszka Ella,
podjął odważna decyzję

i postanowił odwrócić
proporcje czasu Ryana.

Każdy, kto zajmował się Ellą
i jej podobnym rodzinom

miał poświęcić 80% czasu
na pracę z rodzinami

i tylko 20% na obsługę systemu.

Co więcej,

rodziny przejęły inicjatywę

i miały decydować,
czyjej pomocy najbardziej potrzebują.

Ella i inna matka zostały zaproszone
do udziału w debacie

w celu selekcji specjalistów,

którzy mieliby z nimi pracować.

Wiele osób chciało do nas dołączyć,

bo nikt nie podejmuje takiej pracy,
by obsługiwać system,

ale po to, żeby zrobić coś wartościowego.

Ella i druga matka zapytały
każdego, kto się pojawił:

"Co byś zrobił widząc,
że syn zaczyna mnie kopać?".

Pierwsza osoba odpowiedziała,

"Rozejrzałbym się za wyjściem,

zacząłbym się powoli wycofywać

i, jeżeli hałas nie ucichałby,
zadzwoniłbym po przełożonego".

Matki orzekły: "Jesteś systemem.
Nie chcemy cię tutaj".

Kolejną osobą był policjant,
który odpowiedział:

"Rzuciłbym pani syna na podłogę
i unieruchomił, a dalej już nie wiem".

Matki odpowiedziały: "Dziękujemy".

Wybrały kogoś, kto przyznał się,

że niekoniecznie zna wszystkie odpowiedzi.

Kto mówił bez niezrozumiałego żargonu.

Pokazał zwykłe, ludzkie odruchy,

przekonał, że można
na nim polegać w każdej sytuacji,

choć nie będzie dla nich pobłażliwy.

Nowo utworzonym zespołom i rodzinom

przyznano małą część poprzedniego budżetu

ale mogli go wydać wedle uznania.

Jedna z rodzin poszła
na kolację do McDonalda,

usiedli i po raz pierwszy od bardzo dawna

rozmawiali ze sobą i nawzajem słuchali.

Inna rodzina poprosiła grupę

o pomoc w remoncie domu.

Inna matka wzięła pieniądze

i użyła ich do rozkręcenia interesu.

Bardzo szybko

zaczęło wzrastać coś nowego:

związek między grupą i pracownikami.

Stało się coś niezwykłego.

Być może nie jest zaskoczeniem,

że Ella miała wzloty i upadki.

Jednak dziś Ella ma
skończony kurs komputerowy,

dostała pierwszą, płatną pracę,

jej dzieci wróciły do szkoły,

a sąsiedzi, którzy mieli nadzieję,
że ta rodzina się wyniesie

gdziekolwiek, byle daleko,

uspokoili się.

Zawarli nowe przyjaźnie.

W tę zmianę były zaangażowane
te same osoby,

te same rodziny, ci sami pracownicy.

Ale związki między nimi
dostały wsparcie w kierunku zmiany.

Dlatego opowiadam wam o Elli,

ponieważ uważam, że związki
są niezwykle istotnym zasobem

potrzebnym do rozwiązania
skomplikowanych problemów.

Dziś nasze związki tracą na wartości

przez politykę, zasady społeczne
instytucje socjalne.

Przekonałam się, że to musi się zmienić.

Co rozumiem przez związki?

Mówię o prostej,
ludzkiej więzi między nami,

rodzaju autentycznego poczucia
kontaktu, przynależności,

więzi, która nas uszczęśliwia
i zachęca do zmiany i odwagi,

by, tak jak Ella, spróbować czegoś nowego.

I nie jest przypadkiem,

że kierownicy i pracownicy instytucji

mających pomagać Elli i jej rodzinie

nie rozmawiają o związkach,

bo tych związków celowo ma nie być

w systemie opieki socjalnej
w Wielkiej Brytanii,

który rozpropagowano na całym świecie.

William Beveridge był architektem
pierwszego państwa opiekuńczego

i autorem Raportu Beveridga.

Jego współcześni nie pokładali wiary
w tak zwanym zwykłym uczuciowym człowieku.

Wierzyli w idee bezosobowego systemu

i pracującego w nim
odseparowanego biurokraty.

Wpływu, jaki wywarł Beveridge

na postrzeganie problemów socjalnych,

nie można nie docenić.

Raport sprzedał się
w ponad 100 000. nakładzie

w pierwszym tygodniu publikacji.

Ustawiały się po niego kolejki
w deszczową listopadową noc,

czytano go w kraju,
we wszystkich koloniach i w Europie,

w Stanach Zjednoczonych.

Wywarł ogromny wpływ

tworzenie systemów socjalnych
na całym świecie.

Kultura, biurokracje
instytucje są globalne,

i wydają się rozsądne,

Tak się w nas zakorzeniły,

że właściwie przestaliśmy je dostrzegać.

Należy wspomnieć, że w XX wieku

te instytucje odniosły znaczący sukces.

Przyczyniły się do wydłużenia życia,
do zlikwidowania chorób

rozwiązania problemu mieszkaniowego,
zapewnienia edukacji.

Ale tym samym

Beveridge zasiał ziarno
dzisiejszych wyzwań.

Opowiem teraz drugą historię.

Jak sądzicie, co jest dziś większym
zabójcą niż wieloletnie palenie?

Jest nim samotność.

Według rządowych danych

jedna osoba powyżej 60.,
czyli jedna na trzy,

nie rozmawia ani nie spotyka się
z nikim w ciągu tygodnia.

Jedna osoba na 10, to jest 850 000 ludzi,

nie rozmawia z nikim przez miesiąc.

Nie tylko my mamy ten problem,

to problem całego zachodniego świata.

Jest nawet bardziej wyrazisty
w krajach takich jak Chiny,

gdzie w procesie gwałtownej
urbanizacji, masowej migracji,

starzy ludzie pozostali
osamotnieni w wioskach.

Instytucje, które Beveridge
zaprojektował i rozpropagował,

nie mogą rozwiązać tego problemu.

Samotność to zbiorowe wyzwanie
dla więzów społecznych

i nie rozwiążą go tradycyjne,
biurokratyczne metody.

Kilka lat temu,
chcąc zrozumieć ten problem,

zaczęłam pracować z grupą
60. starszych osób

z południowego Londynu, gdzie mieszkam.

Chodziłam na zakupy, grałam w bingo,

ale głównie po prostu
obserwowałam i słuchałam.

Chciałam wiedzieć
co można zrobić inaczej.

Jeżeli ich zapytacie, powiedzą wam,
że chcą dwóch rzeczy.

Chcą, żeby ktoś wszedł na drabinę
i zmienił żarówkę,

albo żeby był na miejscu,
kiedy wyjdą ze szpitala.

Czyli chcą mieć praktyczną
pomoc na zawołanie.

Po drugie chcą się bawić.

Chcą wychodzić, robić interesujące rzeczy
z podobnymi sobie osobami,

i zawierać nowe przyjaźnie,
jak my wszyscy na każdym etapie życia.

Opłaciliśmy linię telefoniczną,
zatrudniliśmy kilka "złotych rączek"

i rozpoczęliśmy działalność,
którą nazwaliśmy "Krąg".

Krąg oferuje członkom bezpłatny numer,

przez który mogą poprosić o pomoc.

Ludzie dzwonili z wieloma problemami.

Dzwonili, kiedy ich zwierzęta chorowały,

kiedy zepsuł się sprzęt DVD,
zapomnieli, jak użyć telefonu,

lub że wychodzą ze szpitala

i chcą, żeby ktoś na nich czekał w domu.

Krąg ma też wypełniony kalendarz imprez,

robienie na drutach, rzutki,
muzea, loty balonem,

czego dusza zapragnie.

Ale najważniejsza jest głęboka zmiana.

Z czasem te nowo utworzone przyjaźnie

zaczęły zastępować potrzeby praktyczne.

Opowiem teraz o Belindzie.

Belinda jest członkinią Kręgu
i szła do szpitala na operację biodra,

zadzwoniła do lokalnego oddziału Kręgu,
że nie będzie jej przez jakiś czas.

Damon, który prowadzi lokalny oddział,
zadzwonił, czy może w czymś pomóc.

Belinda mówi, "Ależ nie ma potrzeby.

Jocelyn robi zakupy,
Tony zajmuje się ogrodem,

Melissa i Joe mają przyjść,
ugotować i porozmawiać".

Pięcioro członków Kręgu zorganizowało się,

żeby pomóc Belindzie.

Belinda ma 80 lat,
choć mówi, że czuje się na 25.

Mówi również,

że kiedy dołączyła do Kręgu,
czuła się załamana

ale zwykła zachęta do wzięcia
udziału w pierwszej imprezie

zapoczątkowała proces
naturalnego tworzenia przyjaźni,

przyjaźni, które dziś zastępują
potrzebę płacenia za drogie usługi.

To związki tworzą zmianę.

Według mnie trzy połączone rzeczy

umożliwiły nam nadanie związkom
szczególnego znaczenia

w rozwiązywaniu problemów socjalnych.

Po pierwsze, specyfika problemów.

Specyfika się zmieniła,
co wymagało zmiany rozwiązań.

Po drugie koszt dotychczasowej pracy,
zarówno ludzki i finansowy.

Po trzecie, technologia.

Omówiłam dwa pierwsze czynniki.

To technologia pozwala
na modyfikowanie tego podejścia

i może teraz wspomagać tysiące ludzi.

Technologia, której używamy, jest prosta,

zbudowana z dostępnych powszechnie
elementów, jak bazy danych, komórki.

Krąg oparty jest
na bardzo prostym systemie.

Umożliwia niewielkiej grupie
wspieranie nawet tysiąca członków.

Można to porównać
do podobnych organizacji

z lat siedemdziesiątych,

kiedy taki rezultat był niemożliwy,

podobnie jak jakość czy trwałość,
którą oferuje technologia.

Związki podbudowane technologią

umieją wywrócić model Beveridge'a,

który oparty jest na instytucjach
z ograniczonymi środkami

i bezimiennie zarządzanym dostępem.

Podczas pracy w terenie

ciągle obserwowałam, jak do 80% zasobów

jest przeznaczane na odseparowanie ludzi.

Pracownicy muszą stosować

coraz bardziej skomplikowane procedury,

które właściwie mają uniemożliwić
dostęp do pomocy

albo zarządzać kolejką.

Krąg, podobnie jak
porównywalne instytucje,

odwraca tę logikę.

Z tego wynika, że im więcej ludzi,
tym więcej związków,

tym lepsze rozwiązania.

Chcę opowiedzieć trzecią
i ostatnią historię

o bezrobociu.

W Wielkiej Brytanii,
jak w większości miejsc na świecie,

system socjalny zaprojektowano tak,

żeby skłonić ludzi do pracy,

edukować ich w tym kierunku

i zadbać o ich zdrowie.

Ale i tutaj system przestaje działać.

Próbowano więc zwiększyć

wydajność i transakcyjność
starych systemów,

żeby przyspieszyć czas przetwarzania,
dzielić ludzi na mniejsze kategorie,

i efektywniej kojarzyć usługi z klientami,

innymi słowy zupełne przeciwieństwo
bezpośrednich relacji.

Zgadnijcie, jak większość ludzi
znajduje dziś pracę?

Przez znajomych.

Okazuje się, że dziś w Wielkiej Brytanii
większość ofert pracy nie jest ogłaszana.

To znajomi mówią wam o pracy,

znajomi polecają was do pracy,

to bogata i różnorodna sieć społeczna
umożliwia wam znalezienie pracy.

Być może niektórzy z was myślą:
"Ale ja znalazłam pracę z ogłoszenia".

ale może to znajomy
pokazał wam ogłoszenie

i zachęcił do zgłoszenia.

Nie jest zaskoczeniem,

że osoby, które najbardziej
potrzebują różnorodnych kontaktów,

są od nich najbardziej odizolowane.

Posiadając tę wiedzę

i znając koszt i nieefektywność
obecnego systemu,

zaprojektowaliśmy coś nowego
opartego na związkach.

Zaprojektowaliśmy usługę,
która zachęca do spotkań

osoby zatrudnione i szukające pracy,

by współpracowali według zasad

i próbowali nowych możliwości.

Trudno jest porównywać
osiągnięcia nowego systemu

ze starym, umownym modelem,

ale wygląda na to,
że w grupie 1000 członków

osiągnęliśmy trzy razy więcej
niż w starym systemie

za niewielką sumę pieniędzy.

Także w tutaj użyliśmy technologii,

ale nie do ułatwienia kontaktów
jak platformy społecznościowe.

Zastosowaliśmy ją,
żeby zetknąć ludzi twarzą w twarz,

budując realne związki
i pomagając im znaleźć pracę.

Pod koniec życia, w 1948 roku,

Beveridge napisał trzeci raport.

W nim wyznał, że okropnie się pomylił.

Wykluczył ludzi i ich wspólnoty.

To wykluczenie, według niego,
sprawiło, że ludzie postrzegali innych

i samych siebie

tylko w kategoriach
zdefiniowanych przez instytucje.

Relacje międzyludzkie zamarły.

Niestety trzeci raport
nie był równie popularny

jak poprzednie raporty Beveridge'a.

Nadszedł czas, żeby umieścić
ludzi i ich społeczności

z powrotem w centrum systemu,
stosując nowe podejście,

które nazywam "Zależny Dobrobyt".

Musimy się pozbyć tych
przestarzałych, umownych,

nieodpowiednich modeli

i w zmian zastosować rozwiązania
zbiorowe oparte na związkach,

które mogą wspomóc rodziny
podobne do rodziny Elli,

które zajmą się problemem samotności,

które pomogą znaleźć pracę
i zwiększać umiejętności

na nowoczesnym rynku pracy,

które pomogą w wyzwaniach
systemu edukacji i zdrowia

i w wielu innych problemach
napierających na nasze społeczeństwo.

Wszystko to skupia się wokół związków.

Związki są naszym
najistotniejszym zasobem.

Dziękuję.

(Brawa)