Over het failliet van het maatschappelijk werk en hoe we het kunnen repareren.

Als een gezin in een crisis terechtkomt -- en dit gebeurt soms, door werkloosheid, drugs, slechte relaties en pech -- dan is het aan het maatschappelijk werk om bij te springen en het gezin weer op de rails te krijgen. Hilary Cottam laat zien dat een gemiddeld crisisgezin in Groot-Brittannië in aanmerking kan komen voor hulp van meer dan 70 verschillende organisaties, maar het is onwaarschijnlijk dat een ervan echt kan helpen. Cottam, zelf maatschappelijk werker, vraagt ons om na te denken over diepe en complexe sociale problemen. Hoe kunnen er ondersteunende en enthousiaste relaties opbloeien tussen mensen die hulp nodig hebben en mensen die hulp verlenen?

Ik wil jullie drie verhalen vertellen

over de kracht van sociale contacten

bij het oplossen van ernstige en complexe
sociale problemen van deze eeuw.

Soms lijkt het wel alsof al die problemen

zoals armoede, discriminatie, ziekte,
werkloosheid, geweld, verslaving --

allemaal voorkomen
in het leven van één persoon.

Ik zal jullie vertellen
over zo iemand, die ik ken.

Ik noem haar Ella.

Ella woont in een achterstandswijk
van een Engelse stad.

Er zijn geen winkels,
er is geen kroeg meer,

de speeltuin ligt er verlaten bij.

In het huis van Ella
is de spanning voelbaar

en het lawaai oorverdovend.

De tv staat aan, op maximum volume.

Een zoon en een dochter hebben ruzie.

Een andere zoon, Ryan, staat in de keuken
onophoudelijk te schelden

en de honden, opgesloten in de slaapkamer,
bonzen tegen de deur.

En Ella komt er niet uit.

Ze leeft al 40 jaar in crisissituaties.

Ze kent niets anders en ze weet niet
hoe ze eruit kan komen.

Ze heeft een hele reeks
gewelddadige partners gehad,

en een van haar kinderen is helaas
onder de hoede van de kinderbescherming.

De drie kinderen die nog bij haar wonen

hebben allerlei problemen
en geen van allen gaat naar school.

En Ella zegt
dat ze in dezelfde spiraal zit

als haar moeder vroeger.

Toen ik Ella ontmoette waren er
73 dienstverlenende organisaties

beschikbaar in haar stad.

73 organisaties, gerund
door 24 afdelingen in één stad

en bij de meeste waren Ella, haar partners
en haar kinderen bekend.

Ze belden rustig de maatschappelijk werker

voor hulp als er weer eens ruzie was.

Het gezin kreeg regelmatig bezoek
van maatschappelijk werkers,

jeugdwerkers, gezondheidswerkers,
woningstichting, thuisonderwijs

en de lokale politieagenten.

Volgens de overheden zijn er
in Groot-Brittannië

100.000 van dit soort gezinnen,

die het niet lukt de cirkel van economische
en sociale achterstand te doorbreken.

Ze zeggen ook dat de aanpak
van deze problemen

een kwart miljoen pond
per gezin per jaar kost,

terwijl er niets verandert.

Geen van deze goedbedoelende
mensen die langs gaat, bereikt iets.

Dit is een diagram van een ander gezin
zoals dat van Ella, in dezelfde stad.

Een overzicht van 30 jaar interventie
in het leven van dat gezin.

Net als bij Ella is geen enkele
interventie onderdeel van een groter plan.

Er is geen einddoel in zicht.

Geen enkele interventie is gericht
op de onderliggende problemen.

Dit zijn enkel beheersingsmaatregelen,
tijdelijke oplossingen.

Een politieagent zei tegen me:

"Ik geef alleen een bericht door
en dan ga ik weer."

Ik heb een tijdje
bij dit soort gezinnen gewoond,

in verschillende landen,

omdat ik wilde weten wat we kunnen leren

van situaties waarin onze maatschappelijke
hulpverlening niet werkt.

Ik wil weten hoe het voelt
om gezinslid van Ella te zijn.

Ik wil weten wat er aan de hand is
en wat we anders kunnen doen.

Het eerste wat ik heb geleerd,
is dat 'kosten' een troebel concept is.

Want als de overheid zegt
dat een gezin als dat van Ella

een kwart miljoen pond per jaar kost,

betekent dat eigenlijk:

dit systeem kost per jaar
een kwart miljoen pond.

Want geen cent van dat geld
komt echt terecht bij Ella's gezin,

het draagt niet echt iets bij.

Het systeem lijkt meer
op een dure gyroscoop

die maar rond die gezinnen draait,
en ze binnenin vasthoudt,

steeds op precies dezelfde plek.

Ik heb ook met directe hulpverleners
meegelopen,

en ik heb gezien
dat het een onmogelijke situatie is.

Neem Tom, de maatschappelijk werker
van Ella's 14-jarige zoon Ryan,

die 86 procent van zijn tijd bezig is
het systeem te dienen:

vergaderingen, formulieren invullen,

meer vergaderingen
om de formulieren te bespreken,

en het ergste misschien:

de 14 procent van zijn tijd
die hij bij Ryan is,

is hij bezig om data te verzamelen
voor het systeem.

Hij vraagt Ryan dus:

"Hoeveel heb je gerookt?
Heb je alcohol gedronken?

Ben je naar school geweest?"

Met dit soort interactie krijg je nooit

een normaal gesprek.

Je bereikt er nooit mee wat nodig is:

dat Tom en Ryan elkaar leren kennen.

Toen we dit diagram maakten,

keken de hulpverleners, de specialisten --

ze keken er stomverbaasd naar.

Het kronkelde over de muren
van hun kantoren.

Zoveel uren, zo goed bedoeld,
maar uiteindelijk voor niks.

Er was een moment
waarop iedereen instortte,

gevolgd door helderheid:

het moest anders.

Ella's stadsbestuur zei,
heel dapper, om te beginnen

gaan we de verhouding
van Ryans uren omkeren.

Iedereen die met Ella, of een soortgelijk
gezin, te maken kreeg,

zou 80 procent van zijn tijd
besteden aan het gezin

en nog maar 20 procent
aan administratieve taken.

En nog radicaler,

het gezin had de leiding

en zou beslissen wie hen
het beste zou kunnen helpen.

Ella en een andere moeder
zaten bij de sollicitatiegesprekken

om een van de bestaande
hulpverleners te kiezen

die met hen zou gaan werken.

En heel veel mensen wilden meedoen,

want je begint niet met dit werk
omdat je administratie wilt doen,

je begint ermee omdat
je mensen kan en wilt helpen.

Ella en de andere moeder vroegen iedereen:

"Wat doe jij straks
als mijn zoon me schopt?"

De eerste persoon zei:

"Ik zou zoeken
naar de dichtstbijzijnde deur

en ik zou heel rustig weggaan,

en als het lawaai dan nog niet is gestopt,
bel ik mijn baas."

En de moeders roepen:
"Jij bent het systeem. Wegwezen!"

De volgende persoon is een agent
en hij antwoordt:

"Nou, dan druk ik je zoon tegen de grond
en daarna weet ik het niet precies."

En de moeders zeggen: "Bedankt."

Dus ze kozen hulpverleners die bekenden

niet persé alle antwoorden te hebben,

die zeiden --
nou ja, ze spraken niet in jargon,

ze lieten hun menselijke kant zien
en overtuigden de moeders

dat ze hen door dik en dun
bij zouden staan,

al zouden ze niet altijd even lief zijn.

Deze nieuwe teams en de gezinnen

kregen een fractie van het eerdere budget,

maar ze mochten zelf kiezen
wat ze ermee wilden doen.

Dus een van de gezinnen ging uit eten.

Ze gingen samen naar McDonald's
en ze praatten en ze luisterden

voor het eerst sinds een lange tijd.

Een ander gezin vroeg het team

of ze konden helpen
bij het opknappen van hun huis.

En één moeder nam het geld

en gebruikte het als startkapitaal
voor een sociale onderneming.

En binnen de kortste keren,

begon er iets te groeien:

een relatie tussen het team
en de maatschappelijk werkers.

En toen zagen we een paar
opvallende veranderingen.

Misschien niet zo verrassend:

Ella ging veel stappen terug,

maar ook vooruit.

En nu heeft ze een IT-cursus afgerond,

heeft ze haar eerste betaalde baan,
de kinderen zitten weer op school,

en de buren,

die eerder alleen maar hoopten
dat dit gezin zou verhuizen

zodat zij ervan af waren,

vinden het nu prima.

Ze hebben nieuwe vrienden gekregen.

Het waren dezelfde mensen die
betrokken waren bij deze transformatie --

dezelfde gezinnen, dezelfde hulpverleners.

Maar dit keer was er steun voor het
opbouwen van een andere relatie.

Ik vertel jullie over Ella
omdat ik denk dat sociale contacten

van cruciaal belang zijn

bij het oplossen
van deze moeilijke problemen.

Maar tegenwoordig krijgen
dat soort relaties geen kans

door onze politiek, ons sociale beleid,
en onze gezondheidsinstellingen.

En ik heb geleerd dat
dat echt moet veranderen.

Wat bedoel ik precies met relaties?

Ik heb het over de gewone,
natuurlijke band tussen mensen,

een gevoel van verbondenheid,
van ergens bijhoren,

de band die ons opbeurt,
die ons helpt te veranderen,

om dapper te zijn, zoals Ella,
en iets nieuws te proberen.

Het is niet per ongeluk

dat de mensen die werken
bij de instellingen

die Ella en haar gezin
zouden moeten helpen,

het niet over relaties hebben,

want daar was duidelijk geen plaats voor
in het welvaartsmodel

dat werd ontworpen in Groot-Brittannië
en wereldwijd werd geëxporteerd.

De tijdgenoten van William Beveridge,

die de eerste welvaartsstaat ontwikkelde

en het Beveridge-rapport schreef,

zagen weining in de gemiddelde man,
als iemand met gevoelens en emoties.

Ze hadden meer vertrouwen
in het onpersoonlijke systeem

en de bureaucraten die erin zouden werken,
altijd met een professionele afstand.

De invloed van Beveridge

op de moderne overheid
en sociale vraagstukken

moet niet worden onderschat.

Er werden meer dan 100.000 exemplaren
van het rapport verkocht,

alleen al in de eerste paar weken.

Mensen stonden er voor in de rij
in de regen, op een novemberavond.

Het werd gelezen in het hele land,
in de kolonieën, in Europa,

in de Verenigde Staten

en het had een enorme invloed

op hoe sociale welvaartsstaten
wereldwijd werden vormgegeven.

De cultuur, de bureaucratie,
de instituten -- ze zijn mondiaal,

en ze lijken zo logisch te zijn.

Ze zijn zo ingebakken,

dat we ze niet eens meer zien.

Ik denk dat we niet moeten vergeten
dat in de 20e eeuw

die instituten heel erg succesvol waren.

Ze bevorderden een langere levensduur,
het uitroeien van volksziektes,

sociale huisvesting,
onderwijs voor bijna iedereen.

Maar tegelijkertijd

ligt de kern van de huidige problematiek
in het Beveridge-rapport.

Ik vertel jullie nog een verhaal.

Waar sterven volgens jou tegenwoordig
meer mensen aan dan een leven lang roken?

Eenzaamheid.

Statistieken van de overheid laten zien
dat mensen van boven de 60 -- 1 op de 3 --

in een hele week
niemand spreekt of ontmoet.

1 op de 10, dat zijn 850.000 mensen,

spreekt een hele maand niemand.

Wij zijn niet de enigen met dit probleem,

de hele westerse wereld kampt ermee.

Het is zelfs nog ernstiger
in landen als China,

waar het proces van snelle verstedelijking
ervoor zorgt dat oude mensen

alleen achterblijven in hun dorp.

De diensten die door Beveridge
werden bedacht en geëxporteerd

kunnen zo'n probleem niet oplossen.

Eenzaamheid is als
een collectief relatieprobleem,

dat niet kan worden opgelost
door een aloud bureaucratisch antwoord.

Een paar jaar geleden
wilde ik dit probleem beter begrijpen

en begon ik te werken met een groep
van ongeveer 60 ouderen

in Zuid-London, waar ik woon.

Ik deed de boodschappen, speelde bingo,

maar ik was vooral
aan het observeren en luisteren.

Ik wou weten wat we anders konden doen.

Mensen zeggen dat ze twee dingen willen.

Iemand die op een trapje klimt
als er een lamp kapot is,

of die er is
als ze uit het ziekenhuis komen.

Ze willen praktische hulp
als ze het nodig hebben.

En ze willen plezier.

Ze willen erop uit, samen met mensen
met dezelfde interesses,

en vriendschappen sluiten net als iedereen
in elk stadium van zijn leven.

Dus we huurden een telefoonlijn
en een paar klusjesmannen

en begonnen een dienst,
de "Circle" [kring].

Circle biedt de lokale leden
een gratis telefoonnummer

dat ze kunnen bellen
als ze hulp nodig hebben.

Mensen hebben ons gebeld
met allerlei redenen.

Ze bellen omdat hun huisdier ziek is,

omdat de dvd-speler kapot is,
problemen hebben met hun mobieltje

of omdat ze uit het ziekenhuis komen

en willen dat er iemand thuis is.

Circle heeft ook een uitgebreid
activiteitenprogramma --

breien, darten, museumbezoek,
ballonvaarten -- van alles.

Maar het interessantste,
de echte grote verandering,

was dat de nieuwe vriendschappen langzaam

de praktische hulp begonnen te vervangen.

Neem bijvoorbeeld Belinda.

Belinda is lid van de Circle en ze moest
naar het ziekenhuis voor een heup-operatie,

dus ze belde haar Circle
om te vertellen waar ze naartoe ging.

Damon, die die Circle leidde,
vraagt haar: "Wat kan ik voor je doen?"

Belinda zegt: "Oh niks hoor --

Jocelyn doet de boodschappen,
Tony zorgt voor de tuin,

Melissa en Joe komen
voor een praatje en om te koken."

Dus vijf Circle-leden hadden zelf geregeld

dat ze voor Belinda zouden zorgen.

Belinda is 80, ook al zegt ze
dat ze zich van binnen 25 voelt,

maar ze zei ook

dat ze een beetje neerslachtig was
toen ze lid werd van de Circle.

En door haar simpelweg aan te moedigen
mee te gaan naar die eerste activiteit

begon het natuurlijke proces
van vriendschappen sluiten,

vriendschappen die nu de behoefte
aan dure diensten vervangen.

Het zijn de sociale contacten
die het verschil maken.

Ik denk dat er drie factoren zijn

waardoor wij sociale contacten
nu centraal kunnen stellen

bij het oplossen van sociale problemen.

Ten eerste, de aard van de problemen --

die is veranderd en vereist
andere oplossingen.

Ten tweede, de kosten, zowel menselijk
als financieel, van op oude voet doorgaan.

En ten derde, technologie.

Over de eerste twee factoren
heb ik het al gehad.

Technologie maakt deze aanpak mogelijk
op veel grotere schaal

en zorgt ervoor dat we wellicht
duizenden mensen kunnen helpen.

Onze technologie was heel eenvoudig,

we gebruikten wat we al hadden
zoals databases, mobiele telefoons.

Circle wordt ondersteund
door een heel eenvoudig systeem,

waardoor een klein wijkteam
tot duizend leden kan helpen.

Dit kan je afzetten tegen een wijkteam

in de jaren 70,

toen iets op deze schaal geen optie was,

net zo min als de kwaliteit of levensduur
waar technologie nu in kan voorzien.

Het zijn dus sociale contacten,
ondersteund door technologie

die de Beveridge-modellen kunnen kenteren.

De Beveridge-modellen gaan allemaal over
instituten met beperkte middelen,

die anoniem contact maken.

In mijn werk in de praktijk

heb ik gezien hoe tot 80% van de middelen

opgaat aan mensen buiten de deur houden.

Hulpverleners zijn bezig

met een steeds complexere administratie

die er min of meer op gericht is
mensen weg te houden van de diensten

of ze op een wachtlijst te zetten.

Maar Circle, met de relatiediensten
die wij en anderen hebben opgezet,

keert deze logica om.

Het idee is: hoe meer mensen,
hoe meer relaties,

hoe krachtiger de oplossing.

Ik wil nog een derde
en laatste verhaal vertellen,

en dat gaat over werkloosheid.

In Groot-Brittanië was,
net als bijna overal op de wereld,

onze verzorgingsstaat
voornamelijk ontworpen

om mensen aan het werk te krijgen,

ze daartoe op te leiden,

en om ze gezond te houden.

Maar ook hier faalt het systeem.

En de reactie is geweest

om die oude systemen
efficiënter te maken --

doorlooptijden te verkorten, mensen
in steeds kleinere hokjes te verdelen,

om ze precies de juiste diensten
aan te bieden, met andere woorden,

het tegengestelde van sociaal contact.

Maar hoe denk je dat de meeste mensen
werk vinden tegenwoordig?

Via via.

In Groot-Brittannië blijkt dat de meeste
nieuwe banen niet worden geadverteerd.

Dus je hoort van vrienden over een baan,

vrienden bevelen jou aan voor een baan,

het is een rijk en divers sociaal netwerk
dat je aan het werk helpt.

Sommigen van jullie hier
denken nu misschien:

"Ik heb een baan door een advertentie",

maar denk eens terug, een vriend
wees je waarschijnlijk op de vacature

en zei: "Solliciteer!"

Niet geheel verrassend,

mensen die dit rijke en diverse netwerk
het hardst nodig hebben,

zijn er het verst van verwijderd.

Dit wetende

en bewust van de kosten
en het falen van het huidige systeem,

ontwierpen we iets nieuws,
met sociaal contact als kern.

We hebben een dienst ontwikkeld
die mensen aanmoedigt elkaar te ontmoeten,

mensen met en zonder werk,

om gestructureerd samen te werken

en nieuwe kansen te vinden.

Het is moeilijk om de resultaten
van dit nieuwe systeem

te vergelijken met de oude modellen,

maar het lijkt erop
dat we met de eerste 1000 leden

drie keer betere resultaten boekten

tegen een fractie van de kosten.

Ook hier hebben we gebruik gemaakt
van technologie,

maar niet om mensen met elkaar te verbinden
zoals bij een sociaal platform.

Het hielp mensen om elkaar te vinden
en echt te ontmoeten

om echt contact op te bouwen
en elkaar te helpen om werk te vinden.

In 1948, aan het eind van zijn leven,

schreef Beveridge een derde rapport.

Daarin zei hij dat hij
een vreselijke fout had gemaakt.

Hij was de mensen
en hun gemeenschappen vergeten.

En volgens hem had dit ertoe geleid
dat mensen werden beschouwd,

en zichzelf beschouwden

als onderdelen van de categorieën
van de bureaucratie en de instituten.

Menselijk contact begon al te verwelken.

Helaas werd dit derde rapport
veel minder gelezen

dan het eerdere werk van Beveridge.

Maar nu moeten we mensen
en hun gemeenschappen

weer de kern maken
van de nieuwe systemen en nieuwe diensten

naar de aanpak die ik
'relationele welvaart' noem.

We moeten weg van die oude, transactionele,

ongeschikte, ouderwetse modellen

en in plaats daarvan moeten we
ons richten op sociale contacten

die een gezin zoals dat van Ella
kunnen helpen,

die een probleem
als eenzaamheid verhelpen,

die mensen helpen werk te vinden
en vooruit te komen in hun werk,

in een moderne arbeidsmarkt,

die ook de uitdagingen rond onderwijs
en gezondheidszorg kunnen aanpakken,

en nog veel meer van die problemen
die op onze samenlevingen drukken.

Het gaat om contacten.

Sociaal contact is ons essentiële middel.

Dank je wel.

(Applaus)